---

 
( Texts joined together by Dr. Ingo Maier ).
 

---

 
1. – Principal abbreviations.
 

---

B a l l e r i n i  1753-57

P. & G. Ballerini, Sancti Leonis Magni Romani pontificis Opera : post Paschasii Quesnelli recensionem ad complures & praestantissimos Mss. codices ab illo non consultos exacta, emendata & ineditis aucta... (Venezia, Occhi, 1753-57).

B r u n s  1909

C. G. Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, part 1 (Tübingen, Siebeck, 1909).

Epigraphik-Datenbank Clauss-Slaby : http://www.manfredclauss.de/

D ü m m l e r - G u n d l a c h  1892

E. Dümmler & W. Gundlach, Epistolae Merowingici et Karolini aevi, tom. 1 (Berlin, Weidmann, 1892).

F e d e r  1916

A. Feder, S. Hilarii episcopi Pictaviensis opera. Tractatus mysteriorum ; Fragmenta historica ; Libri ad Constantium I-II ; Hymni ; Fragmenta minora ; Spuria = Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, vol. 65 (Wien, Tempsky, 1916).

G i r a r d - S e n n  1977

P. F. Girard & F. Senn, Les lois des Romains = Textes de droit romain, tom. II, 7th ed. (Napoli, Jovene, 1977).

G o l d b a c h e r  1911

A. Goldbacher, S. Aureli Augustini Hipponiensis episcopi epistulae = Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, vol. 57 (Wien, Tempsky, 1911).

H a r d o u i n  1714-15

J. Hardouin, Acta Conciliorum et epistolae decretales, ac Constitutiones Summorum Pontificum (Paris, Typographia regia, 1714-15).

H o l s t e n i u s  1662

L. Holstenius, Collectio Romana bipartita veterum aliquot Historiae ecclesiasticae monumentorum (Roma, Dragondellus, 1662).

P. Krueger, Corpus Iuris Civilis, vol. 1: Institutiones (Berlin, Weidmann, 1908).

M a n s i  1758-98

G. D. Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio, 31 vol. (Firenze-Venezia, Zatta, 1758-98).

M i g n e  1844-65

J. P. Migne, Patrologiae cursus completus, series latina (Paris, Garnier, 1844-65).

T. Mommsen & P. Krueger, Corpus Iuris Civilis, vol. 1 : Digesta (Berlin, Weidmann, 1908).

P e t s c h e n i g  1909

M. Petschenig, Sancti Aureli Augustini scripta contra Donatistas, Pars II : Contra litteras Petiliani libri tres ; Epistula as catholicos de secta Donatistarum ; Contra Cresconium libri quattuor = Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, vol. 52 (Wien, Tempsky, 1909).

Z i w s a  1893

C. Ziwsa, S. Optati Milevitani libri VII = Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, vol. 26 (Wien, Tempsky, 1893).

425 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

      Impp. Theodosius a. et Valentinianus caesar Amatio v. i. praefecto praetorio Galliarum.

      Privilegia ecclesiarum vel clericorum omnium, quae saeculo nostro tyrannus inviderat, prona devotione revocamus. Scilicet ut quidquid a divis principibus singuli quique antistites impetrarunt, iugi solidata aeternitate serventur [pr. Privilegia ecclesiarum omnium, quae saeculo nostro tyrannus inviderat, prona devotione revocamus, scilicet ut quidquid a divis principibus constitutum est vel quae singuli quique antistites pro causis ecclesiasticis impetrarant, sub poena sacrilegii iugi solidata aeternitate serventur. 16.2.47] nec cuiusquam audeat titillare praesumptio, in quo nos nobis magis praestitum confitemur. Clericos etiam, quos indiscretim ad saeculares iudices debere deduci infaustus praesumptor edixerat, episcopali audientiae reservamus, his manentibus, quae circa eos sanxit antiquitas. Fas enim non est, ut divini muneris ministri temporalium potestatum subdantur arbitrio. [Clericos etiam, quos indiscretim ad saeculares iudices debere deduci infaustus praesumptor edixerat, episcopali audientiae reservamus. Fas enim non est, ut divini muneris ministri temporalium potestatum subdantur arbitrio. Et cetera. 16.2.47] Inlustris itaque auctoritas tua omni aevo mansura quae iussimus in provinciarum missa notitiam praecipiet etiam sub poena sacrilegii custodiri, specialiter id illustribus comprehensura praeceptis, ut in omnibus circa ecclesiastica privilegia veterum principum statuta serventur. Diversos vero episcopos nefarium pelagiani et caelestiani dogmatis errorem sequentes per Patroclum sacrosanctae legis antistitem praecipimus conveniri: quos quia confidimus emendari, nisi intra viginti dies ex conventionis tempore, intra quos deliberandi tribuimus facultatem, errata correxerint seseque catholicae fidei reddiderint, gallicanis regionibus expelli adque in eorum loco sacerdotium fidelius subrogari, quatenus praesentis erroris macula de populorum animis tergeatur et futurae bonum disciplinae iustioris instituatur. Sane quia religiosos populos nullis decet superstitionibus depravari, manichaeos omnesque haereticos vel schismaticos sive mathematicos omnemque sectam catholicis inimicam ab ipso aspectu urbium diversarum exterminari debere praecipimus, ut nec praesentiae quidem criminosorum contagione foedentur. Iudaeis quoque vel paganis causas agendi vel militandi licentiam denegamus: quibus Christianae legis nolumus servire personas, ne occasione dominii sectam venerandae religionis inmutent. Omnes igitur personas erroris infausti iubemus excludi, nisi his emendatio matura subvenerit.

      Data VII idus Iulias Aquileiae d. n. Theodosio a. XI et Valentiniano conss. <9 Jul. [6 Aug.] 425>

---

428-429 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

      <Theodosius (2) to Eudoxius, comes sacrarum largitonum>

      Suggestionem  tuae  su[blimitatis  de  portorio  vici  Passalietum Mylasensium] cibitatis(!) utpote et rei p[ublicae vel aerario et eius civitatis utilitatibus] profuturam debita cum l[aude confirmamus et per hanc divinam pragmaticam defini]mus sanctionem nulli [dictum vectigal exigere licere neque quemquam id vertere  in  propria]  lucra  posse quoquo mo[do --- merces quae] de portu eius veniunt ac ne[gotiandi causa --- tuae proin]de sublimitatis proficiunt [--- Eudoxi f(rater) a(mantissime] inlustris igitur auctori]tas tua    quae    per    hanc   divi[nam   pragmaticam   sanctionem ---]   contra   temeratores [---] a   consulibus curavi[mus ---] pridie Idus Martias Co(n)s[tantinopoli <14 Mar. 428-29>

---

430 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 4, cols.1111-1115 (another version in vol. 5, cols. 531-532).

      Imperatores Caesares, Theodosius, et Valentinianus, victores, triumphatores, maximi, semper Augusti, Cyrillo episcopo.

      Pendet a religione qua deus colitur, nostrae reipublicae status, multaque inter hunc et illam cognatio ac familiaritas intercedit. Nam et connexa inter se sunt, et utrumque prosperis alterius successibus incrementa sumit: ut vera quidem religio per vitam inculpate actam, ipsa vero respublica constans ex utrisque florescat. Cum itaque deus imperii habenas nobis tradiderit, iisque qui imperio nostro parent, pietatis, et vitae recte instituendae vinculum nos esse voluerit; harum inter se societatem indivulsam conservamus, dei providentiae hominumque sequestres; et illius quidem ministri sumus ad propagandam rempublicam: subditos vero omnes, ut ita dicam, lustrantes, illud curamus ut pie credant, vitamque ut pie credentes decet, instituant: denique utrique, quam par est, curam im endere non desistentes. Fieri enim non potest, ut qui alteri serio invigilant, alterius curam negligant.

      Ante omnia operam damus, ut ecclesiasticus status eiusmodi sit, qui et deum deceat, et temporibus nostris quam maxime congruat; idemque ex omnium concordia et consensione suam tranquillitatem obtineat; tum per ecclesiasticarum controversiarum pacem, a turbis seditionibus liber existat: tum demum ut pia religio ab omni omnino nota et reprehensione immunis perseveret; eorumque vita, qui vel inter clericos censentur, vel magno quoque sacerdotio funguntur, omni prorsus naevo et culpa vacet.

      Haec porro considerantes per dei amorem et piorum animos mutua caritate coniunctos obtineri posse, saepenumero iam ante ob ea quae acciderant, religiosam sanctissimorum episcoporum undequaque in unum coactorum synodum necessariam iudicavimus. Hactenus tamen ne eorum pietati molestiam exhiberemus, cunctatiores hac in re fuimus. At nunc vero tam ecclesiasticarum, quam quo hisce cohaerent, publicarum rerum controversia eam usque adeo necessariam declarat, ut omitti nullo modo queat.

      Quamobrem ne illa, quae ad praesentem rerum tantopere utilium inquisitionem spectant, si negligentius curentur, in peius incrementa sumant (id quod a temporum nostrorum pietate alienum est) tua pietas, deo bene propitio, operam dabit, ut sacrosancto proximo paschate elapso, ad ipsum sacrae pentecostes diem ad Ephesiorum Asiae civitatem accurrat, nonnullosque, quos nimirum idoneos iudicabit, sanctissimos provinciae suae episcopos simul eodem secum adducat: ita ut neque qui satis sint sanctissimis eiusdem provinciae ecclesiis, desint, neque ii rursum qui ad eam rem apti censebuntur, in sacra synodo desiderentur.

      De hac autem sanctissima synodo nostra serenitas ad omnes omnino deo dilectos episcopos metropolitanos literas scripsit; quo nimirum hac tandem ratione turbae, quae ex multis dissidiis et concertationibus hinc inde enatae sunt, secundum ecclesiasticos canones consopiantur; et illa praeterea quae parum decenter hactenus admissa sunt, corrigantur; et pietatis denique, quae in deum est, publicaeque utilitatis firmitati consulatur.

      Nulla interim ante sanctissimam coactam synodum, communemque eiusdem, qua de omnibus dabitur sententiam, facta privatim a quibuscumque innovatione.

      Omnino autem persuasum habemus, neminem ex deo devotissimis episcopis fore, qui simulatque rerum ecclesiasticarum, atque adeo negotiorum totius orbis gratia, nostra hac sanctione sanctissimam synodum vehementer solicitari intellexerit, non propere studioseque occursurus, rebusque tantopere necessariis, ac deo usque adeo gratis pro virili consulturus sit. Nos quoque harum rerum curae sedulo incumbentes, nullum aequo animo abesse sinemus, nec ullam ille vel apud deum, vel apud nos habiturus est excusationem, qui statim impigre secundum significatum tempus ad destinatum locum praesto non fuerit. Enimvero quicumque ad sacerdotalem synodum accitus alacriter non accurrit, is sane conscientiae minus sincerae se esse ostendit.

      Deus in multa tempora incolumem te conservet, sanctissime piissimeque pater.

      Datae Constantinopoli XIII. Kalend. Decembris, consulatu dominorum nostrorum semper Augustorum, Theodosii quidem XIII. Valentiniani vero III. <19 Nov. 430>

430 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

      Impp. Theodosius et Valentinianus AA. ad Virum <?Albinum> praefecto praetorio.

      Audemus quidem sermonem facere solito plus timore capti, de sanctis et veneralibus sacerdotibus, et secundis sacerdotibus, vel etiam levitis, et eos cum omni timore nominare, quibus omnis terra caput inclinat. Audivimus enim perfidiam in urbe ad deum vivum et imperium nostrum fieri. Sed si quis ausus aut temerarius legi ecclesiae vel clerico, per quos nostrum pollet imperium, audere voluerit, si accusationem ditior persona protulerit, reposita poena fisco nostro, id est, centum pondo auri et centum pondo argenti inferre cogatur, et sic cum actoribus ecclesiae causam dicat. Si autem infirmior fuerit persona, prius cogitet animo suo perfido, et sic accuset, et criminis causam dicat. Numquam obrepto patrimonio nostro nescio qua perfidia tentare audeat militantes in palatio Christi; terrae curiae hinc adduci iussimus et manus eius implumbari. Si autem voluerit liberam degere vitam, nihil illi sint curae ecclesiae catholicae. De obnoxiis vero, si qui ambulaverint cum episcopo vel cum presbytero vel etiam diacono sive in platea, sive in agro, sive in quolibet loco, nullo pacto eos retineri vel adduci iubemus, quoniam in sacerdotibus ecclesia constat.

      Dat. XV. kal. Ian. Ravenna, Theodosio XIII. et Valentiniano III. aa. coss. <18 Dec. 430>

---

431 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 5, cols. 438-446.

Excerpted and adapted in Cod.Theod. 9.45.4 (which begins : Impp. Theodosius et Valentinianus AA. Antiocho praefecto praetorio, and ends : Dat. X. Kal. April. Constantinopoli Antiocho v.c. et qui fuerit nuntiatus <23 Mar. 431>).

      Edictum regium de his qui ad ecclesiam confugiunt.

      Vetus iam inde a paganismi temporibus consuetudo, naturalisque legis sanctio pietatis causa obtinuit, ut apud omnes nationes, publicae administrationes, humanaeque functiones a religione sacrisque ceremoniis semper secernerentur; sacraque non solum in summo rerum fastigio, sed velut in quodam posito in terris coelo collocarentur, quo accedere solis puris sanctisque fas esset. Hinc et illud quoque consequitur, ut omnium mentibus natura insitum sit, nullo modo quae deo dedicata sunt pollui posse, neque hominum insolentiam adversus vim divinam progredi. Quo enim pacto fieri queat, ut ea polluantur, quae semper munda esse necesse est? Aut qua ratione ea poterunt contaminari, quae semel sanctificata, nunquam talia esse desinunt?

      Quapropter licet pro certo habeamus, ab iis quae paulo ante barbarica vesania contra divinum altare nefarie perpetrare ausa est, neque quod mundum erat pollui, neque quod natura sanctum contaminari potuisse: tamen quia id factum est, quod nullo modo futurum sperabamus, et usque ad religionem illa sceleratorum hominum pervenit audacia; ne vel impiis profana esse videantur ea quae divina sunt, neque in sacratis deoque dicatis locis liceat ea facere, quae ne in aliis quidem passim impune fieri permittendum est; et ut religio pervigili etiam pietatis custodia illaesa castaque permaneat; omnem violentiam, quae vel per audaciam, vel praeter voluntatem inferatur, ab omnipotentis dei ecclesia arcemus. Etenim si veterum Paganorum religio, quae error erat, et cui quod libitum fuisset deus erat, adeo superititionis suae observans fuit, ut altaria non quibusvis, sed certis sacerdotibus dumtaxat committeret, et sana sua perinde ac si ipsius quoque terrae situ extollerentur in arcibus ac munitioribus urbium locis dicaret, atque idola fabrefacta adoraret, maximaque cum veneratione ac vanitate coleret quanto magis par est, ut nos religionem nostram omni cum observantia custodiamus, ad quos deus ipse cum verae religionis cultu, coelum non deserens descendit, et tanquam cessione quadam inter deum et homines facta, homo deum in terram suscepit hominemque deus in coelum sustulit?

      Ante alia autem hac re illi deum habent; quae, ut nostra natura fert, nullo modo alterum cum altero sine alterius detrimento coniungimus, ut nec ecclesiasticis aedibus sacrisque altaribus ex nimia confugientium desperatione vel confidentia, contemptu vel temeritate, audacia vel insania, iniuria aliqua, praeterquam deceat, inferatur; et unicus extremusque miserorum, opeque destitutorum portus patentiore aperto sinu huiuscemodi confugientes excipiat. Nemini qui maris fluctus et scopulos declinat, convenit terrae adimere tranquillitatem: bellum, in quem steterit acies, adversus eum sese dedentem minas deponit. Asylum olim defendit variis criminibus obstrictos, legum aspernans auctoritatem: maiores etiam nostri, ne aliquo modo timore perculsis humanitas denegata videretur, in nostris quoque statuis aram salutis constituerunt; ita ut si qui vel extrema imaginum nostrarum vestigia forte contigerint, hi ab omnibus minis adversae fortunae liberati ac securi gaudeant. Iam si statuae complexus propter regiam maiestatem tantum praesidii miseris conciliat: quantum opis illis debet esse paratum, qui salutis causa ad sacrosancta altaria confugiunt?

      Pateant proinde trepidis magni dei templa; supplices fugientes communis suscipiat ara; nec ulla veluti superior comminatio divinum. auxilium, quod omnibus ex aequo sese offert, ab eius aedibus audeat propulsare. Qualis enim naufragorum in suis calamitatibus misericordia reliqua erit, si littus praecludas, et fontem siti laborantibus perturbes? aut quaenam humanis calamitatibus medicina supererit, si calamitosis deus ipse denegetur? Nostris igitur temporibus non solum sacrosancta altaria, et quadratum populi oratorium murorum ambitu circumseptum, confugentium securitati conferre sancimus: sed quidquid praeterea inde est loci usque ad ecclesiae fores extremas, per quas preces facturi primum ingrediuntur, hoc totum confugientibus misericordiae aram esse definimus et constituimus. Itaque medium templi spatium in praedicto loco positum, perfugium esse decrevimus: atque etiam reliqua omnia loca primis sanctae ecclesiae foribus post publica per circuitum cohaerentia, sive domus, aut hortuli, sive atria, aut balnea, aut etiam porticus sint,. ingressos profugos volumus ut perinde ac intimum templum ius custodiendi habeant. Quamvis autem, si religionis atque pietatis ratio spectetur, quae exiguo loco distant, non parva observantiae ratione disiuncta sint; tamen ut securitatem confugientibus latius extendamus, et formidantibus auxilium porrigamus, omnem supradictum ambitum sine ullo discrimine portum esse quietis iubemus, ac neminem ad eos expellendos, sacrilegas manus iniicere, ne forte ille ipse qui id ausus fuerit, se in calamitates incidisse videns, auxilium expetens confugiat.

      Hoc autem spatium adeo latum, urgente formidine, secure degendi, imo vero exspatiandi clementer concessimus; ita tamen, ut nemini confugientium in dei templo, aut apud sacras aras manere, aut cibum sumere, aut dormire, aut etiam pernoctare liceat; idque non modo clericis propter religionem fieri prohibentibus, sed ipsis quoque confugientibus facere pietatis causa detrectantibus: ne et qui confugiunt, dum usus proprios sacris rebus admiscent, impuro animo confugere videantur; et qui huiusmodi turpitudinem a sacris aedibus arcere possunt, pietatem, cui deserviunt, violare videantur.

      Ceterum si quando usu veniat, ut alterutrum omnino offendendum sit; satius est, clericos amolientes a sacris altaribus eas iniurias, quae ab humana conditione et a natura oriuntur, audaces potius quam impios haberi, ac in hominem potius quam in deum peccare: quandoquidem hac posita lege nulla inhumanitatis suspicio clericos iure attigerit; cum timori ac securitati confugientium sit valde prospectum. Nam etsi dei templum humana naturalique necessitate foedari, et sacrosancta mysteria infami infirmitate misceri, ac divina a profanis contaminari, sacra denique ab impuris inquinari nequaquam patimur; non tamen confugientibus, quo minus opem implorarent, praesidii ostium praeclusimus; sed amplioribus quoque longioribusque spatiis illorum securitati consulendum existimavimus, et quod divinitati, et quod humanitati debetur, solicite religioseque observantes.

      Ferrea autem, vel alterius generis arma ad defensionem comparata, ne confugientes habeant, neve intra sanctam ecclesiam inferant, omnino prohibemus. Haec namque, ut reliqua omnia eiusmodi, non modo a sacris templis et aris abesse volumus, sed a reliquis quoque omnibus ecclesiasticis habitationibus., mansionibus, hortis, balneis, atriis, ac porticibus, quae praesidio esse fugientibus superiori sermone declaravimus. Etenim fas non est, sanctissimis templis, aliisve ecclesiae locis ex nimia solicitudine, discordiae ac bellorum materiam inferre. Sufficiat profugis istis dei auxilium, cui et arma et leges et ipsa etiam regia maiestas subiecta est. Nam et nos, qui semper iure imperii armis circumdamur, quosque sine armatis stipatoribus esse non convenit, dei templum ingressuri, foris arma relinquimus, et ipsum etiam diadema deponimus; et quo submissioris imperii speciem praeferimus, eo magis imperii nobis maiestas promittitur. Ad sacra quoque altaria munerum tantum offerendorum causa accedimus: et cum circumseptum sacrorum adytum ingressi sumus, statim egredimur; nec quidquam ex propinqua divinitate nobis arrogamus.

      Quamobrem qui sine armis ad sanctum dei templum, vel ad sanctum altare, in quacumque illi gente vel in hac civitate confugerint, in templo dormire, aut etiam in altari, vel in ipsis locis cibum sumere, citra ullam iniuriam a clericis prohiberi debent. Et ita res haec erga eos gerenda est, ut non a prohibente iniuria inferri, sed religionis ratio rem quae geritur, exigere videatur. Proinde illos paventes, de sanctitate ac puritate loci commoneant; religioni cum humanis necessitatibus nihil commune esse doceant: intervalla intra septa ecclesiastica, ad ipsorum tranquillitatem securitatemque constituta sigillatim commonstrent: capitale supplicium contra temere irruentes statutum indicent: intelligant religionem litunanis sordibus, naturalisque necessitatis iniuria contaminandam aut profanandam non esse ei, qui per eam ipsam religionem tueri se ab iniuria velit. Quod si quispiam nihil his omnibus annuerit, aut assensus fuerit, tum demum religio mansuetudini anteferatur, et ex divinis locis ad ea quae superius dicta sunt, eum propulset audacia. Qui enim in magno metu est, periculum effugiet, nec propterea sacra religio humanarum necessitatum admixtione contaminabitur.

      Porro si qui divinam opem expetentes, sanctissima dei templa cum armis ingredientur, aut cum apparatu qui naturae et gentium iure a religione arcetur, non modo illa inferre sacratis locis, verum etiam confligere conabuntur (quod ut adiuventur, vel audiantur, vel quia saevitiam videant, tolerandum esset) plenissima severitatis iussione et horrendis comminationibus praecipue ne id faciant admonebis. Nam qualem ille spem in religione collocat, qui in religionis contumeliam armis accinctus ingreditur?

      Quod si quisquam furiis actus aliquod istorum nostrorum decretorum in quocumque ecclesiastico loco violaverit, sive id fiat extra templum, sive intra templum, sive etiam circa templum; iubemus ut confestim episcopi auctoritate a solis clericis arma deponere compellatur, et severius etiam pro sua salute, spe illi data atque fiducia, quod religione ac pietate securius munietur, quam armorum praesidio. Quod si legis nostrae auctoritate, voceque ecclesiastica commonefacti in vesania sua perseverent, neque arma, quae praeter fas, non salutis, sed tyrannidis et sacrilegii audacia ceperant, reliquerint; sciant quod tot tantisque denunciationibus ac praeceptis placata religione, et a nostra serenitate, et ab episcopis excusatione facti deo reddita, pro sui sceleris ratione etiam per armatorum ingredientium vim abstrahentur, et omnium calamitatum generi subiicientur, et ea pie adversus eos gerentur, quae geri aequum est, pro eo quod gravia et tragica scelera admiscrint. Quid enim ex his quae nuper summa cum audacia adversus religionem ac divinitatem patrata sunt ab his quibuscum admodum clementer actum est, non metuendum sit nobis ac formidandum, ita ut omnem insaniae viam atque occasionem adimamus, ne, quod primum in exemplum tragica perpetravit insania, idem quoque denuo (quod absit) sacrilego more admittatur?

      Sed neque absque sententia ac iussione episcopi, vel etiam nostra, et iudicum qui in hac urbe aut etiam eorum qui in quovis alio loco sunt, armatum hominem ex ecclesiis abstractum tradere oportet; ne, si id multis atque diversis contra illos miseros liceat, ex ea re confusio oriatur. Nam eiusmodi cum armis confugientes metuere volumus ut corrigantur, auferri item eis arma, ne salutem in galea et clypeo quaerant.

      Illud etiam, imo vero praecipue, hac lege sancimus, ut nefariae sacrilegaeque huiusmodi tumultuationes vel in ipsis initiis per armorum amolitionem, honestamque admonitionem sedentur, vel certe si in improba obstinatione permaneant, metu illustrissimae potestatis per moderationem et iustitiam et praestantem pietatem a praedictis rebus compescantar.

      Haec ipsa, quae pro veneranda religione, et cum omni observantia, veneratione, honore, pietate, puritate, sanctitate ac reverentia vel maxime a fugitivis observari iussimus; neque humanitatem propter religionem abiiciendo, neque rursum religionem propter humanitatem contemnendo eo quod decet tum divinitati, tum humanitati attributo: propositis edictis in totum orbem, ut ad omnium notitiam perveniant, curabis: ut et confugientes, per decreti clementiam securi sint, et nullius hominis temeritate quae ad honorem religionis sancita sunt intercidant.

      Lex haec proposita fuit indictione decimaquarta, duodecimo die mensis Parmuthi (hoc est septimo Aprilis).

      

---

      

431 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 4, cols. 1118-1119.      

Hänel 1857, pp. 245-246.      

      Sacra ad sanctam synodum <Ephesinum> missa per Candidianum comitem domesticorum, cui servandi in synodo ordinis cura demandata erat.

      Imperatores Caesares, Theodosius et Valentinianus, victores, triumphatores, maximi, semper Augusti, sanctae synodo.

      Cum magnam omnium quae e republica sunt, curam habeamus, tum vero maximam illorum, quae pertinent ad pietatem: per ea namque cetera quoque bona hominibus adiiciuntur. Scripsimus promde non ita multo ante de pietatis vestrae synodo apud Ephesiorum metropolim congreganda, quae opus erat. Quia vero debiti ordinis quietisque, quam sacrae vestrae synodi consultationes deposcunt, curam adhibere iure oportet; hanc quoque partem, quo undique tranquillitas adesset, non praetermisimus. Non arbitramur autem, pietatem vestram ut aliis pacem conciliet, alterius cuiuspiam extrinsecae opis egere; nihilominus ed nostrum erga religionem studium, singularemque providentiam pertinebat et hanc quoque non negligere.

      Igitur Candidianum praeclarissimum sacrorum domesticorum comitem ad sacram vestram synodum abire iussimus; sed ea lege et conditione, ut cum quaestionibus et controversiis quae circa fidei dogmata incidunt, nihil quidquam commune habeat: (nefas est enim qui sanctissimorum episcoporum catalogo adscriptus non est, illum ecclesiasticis negotiis et consultationibus sese immiscere) verum ut monachos, et saeculares, qui huius spectaculi causa vel eo nunc confluxerunt, vel in posterum confluent, ab eadem, illa civitate modis omnibus submoveat (quandoquidem non licet, illos qui omnino necessarii non sunt ad sacrorum dogmatum examen, tumultus excitare, et iis quae cum tranquillitate a vestra sanctitate constitui definirique debent, obstaculum aliquod afferre) tum rursum, ut diligenter prospiciat, ne qua dissensio ex mutuo repugnandi studio coorta increbrescat, et saevae tempestatis instar debacchata, sanctissimae synodi vestrae consultationem, exactioremque veritatis indagationem forte obturbet: sed ut iis quae dicuntur, rite perceptis, singuli inoffense quod visum fuerit in medium proponere, vel ab aliis propositum refutare queant: ut ea tandem ratione, ubi per singulas propositiones exceptionesque inquisitio citra ullam omnino turbam contentionemque habita fuerit, quod omnibus placitum probatumque erit, communi vestrae sanctitatis sententia constituatur decernaturque.

      Ante omnia autem eidem magnificentissimo Candidiano mandatum est, ut quam studiosissime observet, ne quem ex sanctissima vestra synodo aut reditum molientem, aut iter ad curiam nostram affectantem, aut ad alium quemcumque locum abscedere cupientem, a constituto disquisitionis loco abire permittat. Hinc, ne aliam omnino ecclesiasticam quamcumque controversiam, undecumque natam vel motam, quae ad propositam sancti dogmatis considerationem non pertineat, ante moveri sinat, quam eorum omnium quae nunc in quaestionem vocata sunt, ambiguitate soluta, ea quae ad veritatis investigationem faciunt, exactissimo iudicio discutiantur, finemque orthodoxae religioni congruum sortiantur.

      Quin et huius quoque admonita sit vestra pietas, nempe, serenitati nostro visum esse, ut nulla omnino in sacra vestra synodo, aut etiam in publico Ephesiorum iudicio, pecuniaria aut criminalis causa adversus aliquem agitetur. Quod si quid eiusmodi extiterit, cuipiamve usu venerit, huius integram, cognitionem magnae huic nostrae civitati reservatam volumus.

      Denique nec id quoque vobis clam sit; videlicet, magnificentissimum comitem Irenaeum neque sanctissimae vestrae synodi consiliis, neque his quae eximio legato nostro Candidiano a nobis demandata sunt, ullatenus communicare debere: ut qui solius amicitiae causa cum piissimo celeberrimae civitatis huius episcopo Nestorio Ephesum profectus sit.

      

---

431 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 4, cols. 1378-1379 (another version in vol. 5, cols. 567-568).

Hänel 1857, p. 246.

      Exemplum imperialiam literarum, quae Ephesum ad sanctam synodum per Palladium magistrianum eo fine missae sunt, ut everterent quae antea per ipsos (concilii patres) acta fuerant, tanquam de integro fieri debeat fidei discussio.

      Imperatores Caesares, Theodosius et Valentinianus, victores, triumphatores, maximi semper Augusti, sacratissimae synodo Ephesinae.

      Magnificentissimi Candidiani devotorum domesticorum comitis relatu pietas nostra accepit, quaedam in Ephesiorum metropoli per tumultum, ac secus quam conveniat, transacta fuisse. Nam neque omnes, ut decretum erat, piissimi episcopi convenerunt (cum tamen magnae Antiochenae civitatis episcopus cum aliis metropolitanis iam appropinquaret) neque illi qui iam venerant, simul consultaverunt, nec inter se consenserunt, neque ea quae de fide sunt, modo quo oportebat, vel prout continebatur sacris literis nostris, quas subinde misimus, examinaverunt: sed res ita gesta est, ut manifestum evaderet, alios aliis esse infensos ob vehemens studium erga illa, quae quomodocumque placita sunt, nec velamen praetendere valentes.

      Quare quae gesta sunt, studio acta esse, quilibet existimaverit. Proinde sacrae maiestati nostrae placuit, talem procedendi modum nullum habere locum, aut momentum: his vero quae inepte ac citra ordinem gesta sunt, cessantibus, doctrinam de pietate prius, sicuti decretum fuit, discuti, eamque, iuxta communem totius synodi sententiam in posterum obtinere. Neque enim pietas nostra aequo fert animo praeiudicia de industria praesumpta: quinimo quae gesta sunt, usque adeo aegre fert, ut donec pietatis dogmata ab universa synodo fuerint examinata, et quispiam e sacro nostro palatio una cum magnificentissimo Candidiano comite destinetur, qui nostro iussu quae, acta sunt cognoscat, quique quae legitimo ordini dissentanea sunt, prohibeat, neminem episcoporum qui convenerunt ab Ephesiorum civitate abscedere, vel ad sacrum nostrum comitatum venire, vol in suam patriam reverti, ullatenus sit passura.

      Quod enim nulli hoc liceat, nullusve speret id tuto sibi successurum, hae literae sufficient ad denunciandum pietati vestrae, ne quid aliud praeter nostram iussioniom iam ante perpetratis in posterum adiiciat.

      Quin et hoc quoque sanctitatem vestram non lateat, nos illustrissmis provinciarum praefectis scripsisse, ne ullum prorsus in patriam vol civitatem suam nostro iniussu redeuntem admittant.

      Oportet enim omnia iuxta dei beneplacitum, contentione seclusa, veritatisque studio abhibito discuti, ac tum demum a vestra pietate confirmationem obtinere: quandoquidem sacra nostra maiestas non tamquam pro hominibus nunc, aut etiam pro sanctissimo piissimoque Nestorio, vel pro alio quopiam solicita est, sed ipsius veritatis, et dogmatis ipsius curam gerit.

      Datum tertio Kalendas Iulias, Flavii Antiochi, et alterius designandi consulatu. <29 Jun. 431>

      

---

      

435 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 5, col. 414 (other versions in vol. 5, col. 660-661, and vol. 9, col. 249-250).

Hänel 1857, no. 1188, pp. 247-248.

Excerpted and adapted in Cod.Theod. 16.5.66 (which begins : Idem AA <Theodosius et Valentinianus> Leontio praefecto urbis, and ends : Dat. III Non. Aug. Constantinopoli d.n. Theodosio A. XV et qui fuerit nuntiatus conss <3 Aug. 435>) and Cod.Iust. 1.5.6 (which begins : Idem AA <Theodosius et Valentinianus> Leontio praefecto urbis, and ends : Dat. III Non. Aug. Constantinopoli Theodosio XV et Valentiniano IIII AA. conss.)

      Exemplum sacrae legis contra Nestorium.

      Cultus ac veneratio, quam sanctissimae religioni debemus, postulat, ut illi qui impie erga divinum numen affecti sunt, meritis poenis subiiciantur, et nomine quod pravitati eorum conveniat, eiusmodi appellentur; ut hac infamia notati, aeternam errorum suorum. poenam sustineant; et neque dum vivunt supplicio, neque post mortem dedecore unquam careant.

      Cum ergo Nestorius portentosae doctrinae dux damnationis sententiam iam exceperit, superest ut opinionis illius socios, inpietatisque consortes damnato nomine comprehendamus; ne Christianorum appellatione abusi, eorum decorentur vocabulo, a quorum dogmate sua impietate desciverunt.

      Quamobrem hac lege sancimus, quotquot ubicumque exercrandae opinionis Nestorii sequaces extiterint, eos Simonianorum nomine appellandos esse. Aequum est enim, ut qui aversi a deo impietatem Simonis aemulantur, eamdem cum illo appellationem sortiantur. Quo etiam modo Ariani sanctione beatae memoriae Constantini, vocati sunt Porphyriani, quod Porphyrio similem impietatem imbibissent. Hic enim sermonis vi et efficacia veram religionem expugnare conatus, libros sibi potius infamiae, quam eruditionis commentaria reliquit.

      Decernimus praeterea, ne quis impios nefarii sacrilegique Nestorii libros, quos de sacra orthodoxorum religione et adversus dogmata episcoporum, qui in sacra Ephesina synodo convenerunt, edidit, habeat, aut legat, aut transcribat: quos etiam omni studio ac diligentia undecumque conquisitos publice concremari volumus. Hac enim ratione fiet, ut omni impietate radicitus excisa, simplex multitudo, quae dolis haud difficulter capi solet, nullam errandi occasionem deinceps inveniat.

      Nullam praeterea hominum adeo perditorum in ulla de religione disputatione, nisi sub Simonianorum nomine, mentionem fieri; nullamque domum, aut agrum, aut suburbanum, aut alium quemcumque locum conventus causa occulte aut manifeste eisdem concedi. decernimus enim huiusmodi homines omni conventus habendi facultate privatos esse: cum neminem omnino latere debeat, quod quicumque nostram hanc legem transgressus fuerit, et Nestorium imitatus, omnium bonorum amissione multabitur.

      Summa proinde illustrisque auctoritas tua curet, ut nostra haec sanctio omnibus provincias incolentibus, edictis ex more propositis, nota fiat.

      Hanc autem legem Romano simul et Graeco sermone edidimus, quo omnes illam perspicue intelligere queant.

      

---

      

441-444 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Clauss-Slaby : CIL 06, 01725 (p 3173, 3813, 4744) = D 01284 (p 174).

Fl(avi) Olbi Auxenti Drauc[i] / Fl(avio) Olbio Auxentio Drauco v(iro) c(larissimo) et inl(ustris) patriciae familiae / viro senatus munis prompta devotione perfuncto / comiti ordinis primi et vicario urbis Romae comiti / sacri  consistorii  praefecto urbis Romae ob egregia / eius administrationum merita quae integritate / censura et moderatione ita viguerunt ut sublimissi/mae potestatis reverentiam honorifica eius aucto/ritas custodiret et humanitatem amabilis censura / servaret petitu senatus amplissimi qui est iustus / arbiter dignitatum excellentibus et magnificis / viris legatione mandata ut inpetratorum digni/tas cresceret quae paribus studiis amore iustitiae / et providentiae desiderabantur dd(omini) nn(ostri) Fl(avi) / Theodosius et Placidus Valentinianus Invicti / ac triumfatores principes semper Augusti / ad remunerationem titulosque vitutum quib(us) / circa rem publicam eximia semper probitas / invitatur statuam auro fulgentem erigi conlocarique iusserunt

443 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

      Domini [nostri] Impp. Caesares Flavio Anastasio et Hilario Martino

      Quantum consulente viro inlustri Fausto praefecto praetorio numinibus nostris subdita senatus amplissimi gesta testantur, vidimus id, quod invictissimus princeps inter clementiae nostrae in custodiendi Theodosiani codicis observatione praecepit, a senatu diligentia maiore munitum, ut hi ad edenda exemplaria haberent tantum licentiam contributam, quos manebat periculum, si quid edita falsitatis habuissent. Et ideo vir inl. praefectus urbi, parens amicusque noster, ad cuius diligentiam pertinet observare diligentius, quod pro omnium cautela decrevit senatus, sciet vobis licentiam in edendis examplaribus contributam, confectionem quoque memorati corporis vestro tantum periculo procurandam, nec habeant vel de editione vel de confectione commercium, cum ad vos certum sit redundare de falsitate discrimen, interminatione multae precibus comprehensae et sacrilegii poena constringi tam cognitionale officium quam eos, qui nostris minime paruerunt constitutis, omni obreptione cessante. <23 Dec 443, Roma>

---

448 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 5, cols. 418-419.

Hänel 1857, p. 248.

Excerpted in the Greek text Cod.Iust. 1.1.3 which ends with the Latin : D. XIIII K. Mart. Constantinopoli Zenone et Postumiano conss. <16 Feb. 448>

      Exemplum sacrae legis piissimi imperatoris Theodosii, adversus Porphyrium, ac Nestorianos, et adversus Irenaeum Tyriorum episcopum.

      Regiam nostram maiestatem decere arbitramur, ut subditos nostros de pietate admoneamus. Hac enim ratione futurum speramus, ut maiorem quoque dei et salvatoris nostri Iesu Christi favorem et benevolentiam nobis conciliemus, si nos et ipsi pro viribus illi placere studeamus, et nostro subiectos imperio ad hoc ipsum incitemus.

      Decernimus igitur, ut quaecumque Porphyrius propria impulsus vesania contra piam Christianorum religionem conscripsit,, apud quemcumque inventa fuerint, igni iradantur: siquidem omnia scripta, quo divinam iram provocant, et animas lodunt, ea ne ad autes quidem hominum pervenire volumus.

      decernimus etiam, ut quicumque impiam Nestorii opinionem aemulantur, vel nefariam eiusdem doctrinam sectantur, siquidem episcopi, aut clerici fuerint, ex sacris ecclesiis expellantur; sin vero laici anathematizentur, prout iam quoque a sacra maiestate nostra lege cautum est. Omnibus praeterea orthodoxis volentibus, qui piam hanc nostram admonitionem sequuntur, potestatem facimus, ut huiusmodi homines citra ullum metum, ullumve damnum publice divulgent atque redarguant.

      Quoniam veto ad pias ac sacras nostras aures pervenit, a nonnullis doctrinas quasdam conscriptas et editas fuisse ambiguas, et non plane et aperte consentientes cum orthodoxa fide exposita a synodo sanctorum patrum Nicaeae et Ephesi congregatorum, et a piae memoriae Cyrillo magnae Alexandrinorum urbis quondam episcopo: mandamus ut huiuscemodi scripta, sive antehac, sive hoc quoque tempore composita fuerint, comburantur, ac prorsus aboleantur, ut nullo modo cuiquam ad legendum suppetere possint: illis qui eiusmodi scripta aut libros apud se habere ac legere ausi fuerint, extremum supplicium formidantibus. In posterum vero nemini licere volumus, praeter fidem, ut diximus, Nicaeae et Ephesi expositam, quidquam dicere vel docere. Qui vero sacrum hoc nostrum decretum violaverint, non dubitent eamdem se poenam incursuros, quae in lege contra impiam Nestorii fidem lata continetur.

      Ut autem omnes experimento discant, quantopere maiestas nostra impiae Nestorii fidei zelatores detestetur, statuimus ut Irenaeus, qui hac de causa nostram indignationem olim incurrit, et postea, nescio quomodo, post secundas nuptias; sicuti accepimus, contra apostolicos canones Tyriorum urbis episcopus creatus est, a sancta quidem Tyriorum ecclesia expellatur, privatus autem in patrio tantum solo degat, habitu et nomine sacerdotis prorsus executus.

      Magnificentia itaque tua nostrae pietatis propositum sequens curet haec observari, et ad finem perduci

448 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 7, col. 210.

    Commonitorium (pro causa Ibae Edesseni episcopi) Damascio spectabili tribuno et notario praetorianorum.  

      Scientes admirationis tuae propositum, et cognoscentes quantum habeas sudium, ut teipsum deo, et nostrae pietati commendes: visum nobis est ut tu pergas cum Uranio reverendissimo episcopo Himerorum civitatis ad partes orientales, et cooperantibus per singula loca iudicibus, inducas reverendissimum Ibam Edessenae civitatis episcopum, et Danielem reverendissimum (Carrhenorem civitatis episcopum, et Ioannem reverendissimum) Theodosiopolitanum episcopum, in Phoenicum provinciam properare, et ibi inquiri quae moventur a reverendissimis praedictarum civitatum clericis, tam apud praedictum religiosissimum Uranium, et Photium reverendissimum episcopum Tyri metropolis, quam Eustathium reverendissimum Berytiorum civitatis episcopum, adversus supra moratos religiosissimos episcopos.

      Festina igitur secundum ea quae nostrae divinitati visa sunt, pergere ad partes orientales, et inducere praefatos reverendissimos episcopos in Phoeniciam advenire, et ibi omnia capita quae moventur a venerabilibus clericis Edestenae (et Carrhensis et Theodosiopolitanae) civitatis, inquiri subtiliter apud memoratos religiosissimos episcopos, et quae ab iis fuerint definita, effectui mancipare.

      Datum Constantinopoli, sexto Kalendas Novembris. <26 Oct. 448>

      

448 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, cols. 731-734.

Hänel 1857, no. 1201, p. 249.

      Sancta synodus dixit: Relege quae a piissimo et religiosissimo nostro imperatore praecepta sunt, fili. Et legit mirificentissimus magnus silentiarius ita:

      Nos autem pacem cogitamus sanctarum ecclesiarum et catholicae fidei, et custodiri volumus rectam et deo inspirante praedicatam fidem a sanctis patribus nostris qui in Nicaea congregati sunt, trecentis decem et octo, et ab his Ephesi interfuerunt damnationi Nestorii. Hoc ergo volumus, ne scandalum in praedicta catholica fide immittatur. Et quoniam scimus magnificentissimum patricium Florentium esse fidelem et testimoniis probatum in recta fide, volumus ipsum interesse audientiae synodali, quoniam sermo de fide est.

      

---

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, cols. 587-589.

Hänel 1857, no. 1202, p. 250.

      Imperatores Caesares Theodosius et Valentinianus, victores ac triumphatores, maximi, semper venerabiles Augusti, Dioscoro <episcopo Alexandriae>.

      Cunctis constitit manifestum, quia nostrae reipublicae status et omnia humana, divina pietate moderantur, atque firmantur. Deo enim propitio constituto, prospere et secundum vota nostra gubernari res et proficere solent. Imperium ergo divino nutu sortiti subditis pro pietate et mansuetudine similiter necessario plurimam solicitudinem impartimur, quatenus et vera religio et nostra respublica cultu dei purissimo et pietate firmata praefulgeat.

      Quoniam igitur in praesenti subita emergente dubitatione, ad catholicae, et apostolicae doctrinae ac nostrae fidei custodiam, quae, ut fit, diversis sententiis impugnata, conturbat et confundit hominum sensus et animas; intolerabile duximus, huiusmodi delictum contemnere, ne per talem negligentiam ipsi a deo inferri contumelias videremur. Ideoque sanximus in unum sanctissimos et deo placitos convenire viros, quibus pro pietate catholica atque vera fide plurimis sermo est, ut universa quidem talis est vana dubitatio, subtili proposito inquisitione solvatur, vera autem et deo amica catholica fides catholica firmetur.

      Igitur et tua sanctitas, sumptis secum decem reverentissimis metropolitis episcopis, qui sub tua degunt dioecesi, et aliis similiter decem sanctis episcopis sermone et vita ornatis, qui in doctrina et scientia recte et immaculate fidei apud cunctos eminent, proximos Kalendis Augusti Ephesum metropolim Asiae convenire absque ulla dilatione festinet, nullo scilicet alio praeter praedictos viros sanctam synodum molestante: quatenus universis sanctissimis et beatissimis episcopis, quos convenire per sacras nostras epistolas sanximus ad praedictam concurrentibus civitatem et subtilissime investigantibus et quaerentibus omnis de medio error contrarius auferatur, catholica autem doctrina et orthodoxae fidei salvatoris nostri Christi amicissima solidetur et consuete effulgeat, quod universi in posterum inconcussum, deo propitio, et intemeratum custodiant.

      Si quis vero tam necessariam et deo amicam synodum praetermiserit et non omni virtute secundum praedictum tempus ad praefinitum locum pervenerit, nullam excusationem neque apud deum neque apud nostram veniet pietatem. Sacerdotalem enim conventum non nisi quis mala propria conscientia sauciatus evitat. Theodoretum sane episcopum Cyri civitatis, quem pridem iussimus suae soli vacare ecclesiae, sancimus non prius ad sanctam synodum convenire, nisi universo sancto placuerit convenienti concilio et ipsum concurrere et pariter interesse. Si vero aliqua discordia de eo emerserit absque illo sanctam synodum convenire, et quae iussa sunt, ordinare praecipimus.

      Data tertio Kalendas Aprilis Constantinopoli Zenone et Postumiano viris clarissimis consulibus. <30 Mar. 449>

---

      

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 594.

Hänel 1857, no. 1204, p. 253.

      Sacrae litterae, Barsumae reverendissimo archimandritae destinatae.

      Nostram pietatem latere non potuit, in quali sint certamine constituti per orientem religiosissimi et sanctissmi archimandritae, pro fide laborantes catholica, et quosdam episcopos in civitatibus orientis constitutos, Nestorianae haereseos participes aversantes, collaborante etiam orthodoxo populo eisdem religiosissimis archimandritis. Quoniam igitur et tua sanctitas pro catholica fide tantum laborem sustinuit, ut ad nostram perveniret pietatem, iustum esse duximus, tuam sanctitatem puritate vitae et catholica fide probabilem, ad Ephesinam pergere civitatem, et locum tenentem omnium religiosissimorum archimandritarum orientalium, considere sanctae synodo, quae ibidem disposta est convenire, et cum aliis sanctis patribus et episcopis, quae sunt domino placita, ordinare.

      Datum pridie Idus Maii in Alexandrianis. <14 May 449>

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 594.

Hänel 1857, no. 1204, pp. 252-253.

      Sacrae litterae scriptae venerandissimo episcopo Alexandriae Dioscoro.

      Pervenit ad nostra serenitatis auditum, quia multi reverendissimi orientales archimandritae simul cum catholicis populis adversus quosdam episcopos, qui Nestoriana impietate aegrotare dicuntur, in quibusdam orientalium civitatibus constituti, laborarent, et pro catholica fide contenderent. Hac ergo de causa nostrae serenitati complacuit, religiosissimum presbyterum et archimandritam Barsumam, puritate vitae et catholica fide probatissimum, adesse Ephesinae civitati, et tenentem locum cunctorum orientalium archimandritarum, considere tam tuae sanctitati, quam universis sanctissimis patribus ibidem convenientibus; quatenus deo placita de omnibus sententia proferatur. Dignetur proinde tua religio, pervidens quia omnis nobis est pro catholica fide solicitudo, affectuose et pradictum reverendissimum archimandritam suscipere, et operam dare, vestrae eum sanctae synodi participem fieri.

      Data Idibus Maii, Theralli, Protogene viro clarissimo consule et qui fuerit nuntiatus. <15 May. 449>

      

---

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, cols. 595-596.

Hänel 1857, no. 1204, p. 253.

      Beronicianus devotissimus secretarius sacri consistorii ex eodem codice recitavit sacrum commonitorium datum Elpidio viro spectabili comiti sacri consistorii.

      Sanctae quidem synodi pridem apud Ephesum factae, Nestorii impii contra deum blasphemia extitit causa: et ideo a sanctis patribus qui ibidem convenerunt, dignam suscepit sententiam.

      Quoniam igitur et nunc altera iterum contra divinam fidem excitata est dubitatio, secundum hanc Ephesi fieri synodum sanximus, mali radicem omnino excidere festinantes; quo undique conturbationem dogmatis eiicientes, mundam orationis iustitiam cordibus reservemus, et sit hoc reipublicae munimen, et humanitatis utilitas.

      Ideo igitur tam tuam claritatem, quam Eulogium virum spectabilem, tribunum et notarium praetorianum, ad ministerium elegimus fidei, sicut probatos, tam in aliis rebus rectissimos, quam circa dei cultum opinatissimos, et valentes nostris diligenter iussionibus ministrare de his quae in Epheso a sancta synodo fuerint constituta, et nullum fieri tumultum permittere: sed et si quem videritis conturbationibus et tumultui studentem ad laesionem sanctae fidei hunc custodias mancipare, et ad nostram perferre notitiam; et causam quidem ordine provenire, interesse autem iudicio, et operam dare, celerem et circumspectam probationem a sancta synodo fieri, et nobis cognitam facere; his qui pridem Eutychetis religiosissimi archimandritae iudices extiterunt, praesentibus quidem et tacentibus, nullum tamen iudicantium habentibus locum, sed communem aliorum omnium sanctorum patrum sententiam expectantibus: quoniam ea quae dudum ab ipsis iudicata sunt, nunc retractantur. Non licere autem ullum aliud movere ex pecuniariis capitulis, antequam ea quae de fide sunt catholica, effectui mancipentur.

      Ideo namque et civile per litteras, quas ad virum spectabilem proconsulem, ac reliquos scripsimus, et militare vobis auxilium delegavimus; quatenus et vos super proprium studium his fulti auxiliis, sufficere possitis ad ea quae praecepimus adimplenda quae tanto aliis omnibus bonis meliora sunt, quanto solent humanis divina praecellere: et quae in hac causa fuerint constituta, ad nostram perferre notitiam.

      Eodem tenore, Eulogio etiam viro spectabili, tribuno et notario scriptum est.

---

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 598.

Hänel 1857, no. 1204, pp. 253-254.

      Beronicianus vir devotus a secretis sacri consistorii, ex ipso codice recitavit similiter sacras litteras directas Proclo viro spectabili Asiae.

      Imperatoris epistola ad Proclum proconsulem Asiae.

      Sanctae quidem synodi pridem apud Ephesum factae, Nestorii impii contra deum blasphemia extitit causa: et ideo a sanctis patribus ibidem convenientibus dignam suscepit sententiam.

      Quoniam igitur nunc et altera iterum contra divinam fidem, excitata est dubitatio, secundam hanc in Epheso fieri synodum sanximus, mali radicem omnino excidere cupientes, quo undique conturbationes dogmatis eiicientes, mundam orationis iustitiam in cordibus reservemus, et sit hoc reipublicae munimen, et humanitatis utilitas.

      Ideo igitur et Elpidium virum spectabilem, comitem sacri nostri consistorii, et Eulogium virum spectabilem, tribunum et notarium, ad hanc causam elegimus, sicut dignos hoc administrare negotium, et idoneos multorum testimonio comprobatos: quibus volumus necessarium a te conferri praesidium, per quos omnis ab his quae aguntur, conturbatio repellatur, et ex nostrae serenitatis iussione nullos tumultus fieri permittatur.

      A quibus si fuerimus edocti, nostrae a te mansuetudinis praecepta neglecta, et non in omnibus, quibus voluerint, obsecutum, tuam laesionem ex tua negligentia fieri decernemus.

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, cols. 598-599.

      Imperator<is> epistola ad synodum Ephesinam secundam.

      Sanctissimae synodo Ephesinae.

      Vellemus quidem absque ulla conturbatione sanctas ecclesias dei persistere, et vos sanctis imminentes ecclesiis, consuete ea quae ad divinitatis placationem pertinent celebrare, et non tantum vobis laborem et afflictionem fieri.

      Sed quoniam beatissimus episcopus Flavianus aliqua de sancta fide movere voluit adversus reverendissimum archimandritam Eutychem, et concilium congregans, aliqua coepit agere: nos quidem saepius dirigentes ad eumdem beatissimum episcopum, voluimus, quae mota est, conturbationem compescere, persuasi sufficere nobis traditam a sanctis patribus in Nicaena synodo catholicam fidem; quam et sancta synodus quae in Epheso facta est, confirmavit.

      Sed quoniam saepius a nobis rogatus idem beatissimus episcopus desistere a tali quaestione, ne conturbatio universitati fieret, minime acquievit: cogitantes non esse tutum, absque vestra sancta synodo, et ubique sanctarum ecclesiarum praesulibus huiusmodi quaestionem de fide renovari, necessariam duximus vestram convenire sanctitatem, quatenus vos, quae hic acta sunt, cognoscentes, et quaestionem motam, et omnem diabolicam stirpem possitis evellere, et eos qui impii Nestorii blasphemiam sectantur, aut retinent, a sanctis ecclesiis repellere, catholicam vero fidem firmissimam et inconcussam custodiri disponere: quoniam nostra omnis spes, et nostri imperii firmitas ex catholica fide et vestris sanctis orationibus pendet.

      Idem devotissmus Beroniciantis a secretis sacri consistorii ex eodem codice recitavit. [<June 449>]

      

---

449 Theodosius (2)-Valentinianus (3)

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 599.

      Imperatoris epistola ad Dioscorum Alexandrinum.

      Dioscoro reverendissimo episcopo Alexandriae.

      Antehac quidem Theodoretum episcopum Cyri civitatis praecepimus in sanctam synodum minime convenire, donec de eo, quae placuerint, synodus sancta constituat; aversati eum, quia assumpsit proferre contraria his quae conscripsit de fide sanctae memoriae Cyrillus Alexandrinae quondam civitatis episcopus. Quoniam vero suspicamur, aliquos sectatores Nestorii assumere studium et conferre, ut omnimodo intersit sancto concilio: hac de causa necessarium duximus his sacris literis uti ad tuam reverentiam, per quas manifestum facimus tuae beatitudini, et universae sanctae synodo, quod nos regulas sanctorum patrum sequentes, non solum propter Theodoretum, sed etiam alios omnes qui ad congregatam sanctam synodum pertinent, auctoritatem et primatum tuae praebemus beatitudini; scientes diligentius, quod et reverendissimus archiepiscopus Hierosolymorum Iuvenalis, et beatissimus archiepiscopus Thalassius, et omnis talis fervens amator et aemulator orthodoxae fidei, consentanei erunt tuae sanctitati, radianti per dei gratiam honestate vitae et catholica fide.

      Eos namque qui aliquid per additamentum aliquod, aut imminutionem conati sunt dicere, praeter quae sunt exposita de fide catholica a sanctis patribus qui in Nicaea, et postmodum qui in Epheso congregati sunt, nullam omnino fiduciam in sancta synodo habere patimur: sed et sub vestro iudicio esse volumus, quia hac de re et nunc sanctam synodum disposuimus convenire.

      

450 Valentinianus (3)-Marcianus

Migne 1844-65, vol. 54, col. 899 (Leo Magnus, Epistula 73).

      Victores Valentinianus et Marcianus gloriosi triumphatores, semper Augusti, Leoni reverendissimo archiepiscopo gloriosae civitatis Romae.

      Ad hoc maximum imperium venimus Dei providentia et electione senatus excellentissimi cunctaeque militiae. Unde pro reverenda et catholica religione fidei Christianorum, cuius auxiliis virtutem nostrae potentiae confidimus gubernari, tuam sanctitatem principatum in Episcopatu, divinae fidei possidentem, sacris litteris in principio iustum credimus alloquendam: invitantes atque rogantes ut pro firmitate et statu nostri imperii aeternam Divinitatem tua sanctitas deprecetur, ut et tale propositum atque desiderium habeamus, quatenus omni impio errore sublato per celebrandam synodum, te auctore, maxima pax circa omnes episcopos fidei catholicae fiat, abomni scelere pura et intemerata consistens.

      Actum Constantinopoli consulatu VII domni Valentiniani Augusti PP., et Avieni. v.c.

450 Valentinianus (3)-Marcianus

Migne 1844-65, vol. 54, cols. 903-905 (Leo Magnus, Epistula 76).

Hänel 1857, no. 1203, p. 250.

      Leoni reverendissimo episcopo ecclesiae gloriosissimae civitatis Romae, Marcianus.

      De studio et oratione nostra sanctitas tua non dubitat, quoniam veram Christianorum religionem et apostolicam fidem firmam volumus permanere et ab omni populo pia mente servari. Denique securitatem nostrae potentiae ex recta religione et propitiatione salvatoris nostri consistere non ambigimus. Quapropter reverendissimos viros quos ad nostram pietatem sanctitas tua direxit libenter et sicut decebat animo grato suscepimus.

      Superest ut si placuerit tuae beatitudini in has partes advenire et synodum celebrare, hoc facere religionis affectu dignetur: nostris utique desideriis vestra sanctitas satisfaciet, et sacrae religioni quae utilia sunt decernet. Si vero hoc onerosum est ut tu ad has partes advenias, hoc ipsum nobis propriis tua sanctitas litteris manifestet, quatenus in omnem Orientem et in ipsam Thraciam et Illyricum sacrae nostrae litterae dirigantur, ut quendam definitum locum, ubi nobis placuerit, omnes sanctissimi episcopi debeant convenire, et quae Christianorum religioni atque catholicae fidei prosint, sicut sanctitas tua secundum ecclesiasticas regulas definivit, sua dispositione declarent. [...].

---

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 551-554 (a similar letter vol. 6, col. 554).

Hänel 1857, no. 1204, p. 251.

      Victores Valentinianus et Marcianus, inclyti, triumphatores, semper Augusti, ad omnes ubique reverendissimos episcopos.

      Omnia ad veram fidem, et Christianam orthodoxam religionem tendentia, praeponenda aliis rebus existimamus. Deo enim propitio existente, et nostrum imperium et communes causas meliores fore confidimus.

      Quia igitur dubitationes quaedam circa orthodoxam fidem motae sunt, sicut indicant et literae sanctissimi archiepiscopi felicissimae Romae Leonis, placuit nobis proprie sanctum concilium fieri in Nicaea Bithyniae civitate, quatenus cunctis concordantibus, veritate examinata, et vacante omnium studio, quo quidam iam abusi, religionem turbaverunt orthodoxam, vera ac saluberrima fides sic omni mundo manifestetur ut de cetero omnibus quaestio et dubitatio auferatur. Unde tua sanctitas, cum quantis approbaverit reverendissimis episcopis sub suo sacerdotio constitutis sanctarum ecclesiarum, expertas habentibus divinas scripturas, et id scientia et doctrina orthodoxae et verae fidei prae cunctis eminentibus ad memoratam Nicaenam civitatem proximis Kalendis Septembris advenire festinet. (Quisquis enim generalem et omni mundo utilem futuram synodum refutaverit, peccet equidem et circa divinitatem ipsam, et pietatem nostram offendat). Agnoscat autem et tua sanctitas, quia nostra pietas aderit in ipso concilio, nisi quaedam publicae et inevitabiles curae nos in expeditione fecerint occupari. [<May 451>]

---

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 554 (a similar letter vol. 6, cols. 551-554).

Migne 1844-65, vol. 56, cols. 527-528.

Hänel 1857, no. 1204, p. 251.

      Victores Valentinianus et Marcianus, inclyti, triumphatores, semper Augusti, Anatolio (episcopo Constantinopolitano.)

      Omnibus negotiis divinae res praeponendae sunt. deo enim omnipotente propitio, rempublicam et conservandam, et meliorandam esse confidimus.

      Quia igitur dubitationes quaedam in orthodoxa religione nostra videntur esse commissae, sicut etiam epistolae viri reverendissimi episcopi almae urbis Romae Leonis testantur, id specialiter clementiae nostrae placuit, ut synodus in Nicaena civitate provinciae Bithyniae celebretur; quatenus convenientibus animis, et omni veritate discussa, cessantibus etiam studiis, quibus ante hac usi quidam, sacrosanctam orthodoxam religionem conturbasse noscuntur, vera fides nostra cuncto saeculo manifestius innotescat, ut deinceps nulla possit esse dubitatio vel discordia. Qua de re, sanctitas tua cum quibus placuerit reverendissimis episcopis, quos de ecclesiis sub sui sacerdotii cura constitutis idoneos et instructos orthodoxae religionis esse probaverit ad praedictam civitatem intra diem Kalendarum Septembrium ire deproperet. Sciat autem religio tua, etiam serenitatem nostram venerabili synodo interfuturam, nisi forte publicae necessitates in expeditionibus nos detinuerint. Divinitas te servet per multos annos, sancte ac venerabilis pater.

      Data decimo Kalendas Iunii, Constantinopoli, consulatu domini Marciani perpetui Augusti primo, et qui fuerit nuntiatus. <23 May. 451>

      (Compare 514 dec. 28 <Anastasius> Hormisdae papae below : Omnibus negotiis divinae res praeponendae sunt; deo etenim omnipotente propitio rem publicam et conservandam et meliorandam esse confidimus. quia igitur dubitationes quaedam de orthodoxa religione in Scythiae partibus videntur esse commotae, id specialiter clementiae nostrae placuit, ut venerabilis synodus in Heracleotana civitate provinciae Europae celebretur, quatenus concordantibus animis et omni veritate discussa vera fides nostra orbi terrarum omni manifestius innotescat, ut deinceps nulla possit esse dubitatio vel discordia. quapropter sanctitas tua cum quibus sibi placuerit reverentissimis episcopis, quos de ecclesiis sub sui sacerdotii cura constitutis idoneos et instructos erga orthodoxam religionem esse probaverit, ad praedictam Heracleotanam civitatem intra diem Kalendarum Iuliarum venire dignetur.

      Data V. Kal. Ian. Constantinopoli. Senatore v.c. cons. <28 dec. 514> [...])

---

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 6, col. 558.

Hänel 1857, no. 1024, pp. 251-252.

      Exemplum sacrae epistolae secundae missae ad eandem sanctam synodum quae Nicaeae convenerat ut Chalcedonem se transferat.

      Victores Valentinianus et Marcianus, gloriosi, et triumphatores, semper Augusti, deo amabili synodo.

      Cum festinaremus ad sanctam synodum venire, retinuit nos causa publicarum et nimis necessariarum rerum.

      Cognovimus autem ex his quae a vestra sanctitate scripta sunt, quoniam plurimi vestrum tam corporis infirmitate, quam aliis diversis causis laborant.

      Unde licet plurimarum publicarum causarum nobis sit hic remorandi necessitas, tamen praeponendam omnibus curam sanctae et orthodoxae fidei iudicamus. Nam et religiosissimi episcopi et presbyteri, qui vice sanctissimi ac deo dilectissimi Leonis archiepiscopi felicissimae urbis Romae venerunt, a nostra tranquillitate petierunt, quatenus omnimodo nos adesse debeamus sancto concilio; affirmantes quoniam non paterentur illuc, absente nostra pietate venire.

      Secundum petitionem vero vestrae sanctitatis, nos ipsi valde quaerentes velociter sanctissimum vestrum concilium celebrari, festinamus ad vos quantocyus advenire. Unde si placet vestrae pietati, ad Chalcedonensium civitatem transire dignemini. Illic enim excurremus, licet hic nos publicae causae retineant: quoniam ea, quae expediunt veritati et orthodoxae fidei, atque paci et disciplinae sanctarum et catholicarum ecclesiarum, omnibus praeponenda esse censemus: nec dubitamus hoc etiam vestrae sanctitati placiturum: ne etiam angustia civitatis amplius vos faciat laborare, et absente nostra tranquillitate sanctum concilium longius protrahatur.

      Orare autem dignemini pro nostro imperio, quatenus et hostes subditi nobis efficiantur et pax in universo orbe firmetur, et Romanae res in securitate degeant: quod etiam nunc vos facere credimus.

      Deus vos custodiat per multos annos, sanctissimi. <Jun.-Sep. 451>

---

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 6, cols. 559-562.

Hänel 1857, no. 1204, p. 252.

      Imperatores Caesares Valentinianus et Marcianus, victores, triumphatores, maximi, semper Augusti, sanctae synodo quae apud Nicaeam dei voluntate et nostro decreto est congregata.

      Dudum quidem et per alias divinas nostras literas indicavimus vestrae religioni, quatenus in Calchedonensium civitatem veniretis, ut ea quae de sancta et orthodoxa fide a sanctis patribus nostris sunt definita confirmaretis, ne ulterius orthodoxorum multitudo diversis modis errando seduceretur, sed ut omnes dominum nostrum et salvatorem:Christum, sicut decet, et sicut sanctissimi patres nostri decreverunt, confiteantur. Nos enim propter ferventissmum fidei zelum, publicarum rerum necessarias utilitates in praesenti distulimus, multum desiderantes, ea quae orthodoxae et verae sunt fidei; tranquillitatis nostrae praesentia confirmari. Nam ea quae in Illyrici partibus contigerunt, etiam ad vestras aures pervenise credimus: quae licet dei voluntate congruam sortita sint ultionem, tamen, publicarum rerum utilitas exigebat ad Illyricum nostrae tranquillitatis profectionem. Sed quoniam, sicut praedictum est, nihil orthodoxae fidei, ut haec roboretur, praeponendum esse iudicamus, propterea hac quidem expeditione interim supersedemus.

      Et nunc specialiter vestram venerationem per has nostras sacras literas adhortamur, quatenus sine ulla dilatione accedatis ad Calchedonensium. civitatem.

      Quoniam autem Attico archidiacono regiae civitatis sanctissimae catholicae ecclesiae referente nostrae tranquillitati, cognovimus vestram sanctitatem formidare, ne forte Eutychetis sectatores, aut alter aliquis seditiones aut tumultus aliquos facere moliantur; eaproptcr significavimus vobis, ut praeditiam causam nullatenus formidantes, adveniatis in Calchedonensium civitatem. Speramus enim in dei clementia, quia absque aliqua perturbatione et tumultu, omnibus secundum orthodoxam et veram fidem iuste et deo placite constitutis, unusquisque vestrum ad propria quantocyus revertetur.

      Festinate itaque advenire, et nullam dilationem negotio facere, ne per vestram moram, dilationem habeat inventio veritatis. Nobis enim studium est, divinitate propitia, prosperum finem accipiente causa, velociter iterum ad et expeditionem felicissimam remeare.

      Deus vos custodiat per multos annos, sanctissimi et dei amantissimi patres.

      Datum decimo Kalendas Octobris, Heracleae. <22 Sep. 451>

---

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 103-106.

      <Acta concilii Chalcedonensis : Actio V>

      Praecepit divinissimus et piissimus dominus noster <Marcianus> imperator, vel sicut placuit magnificentissimis et gloriosissimis iudicibus, sex reverendissimos episcopos ab orientali regione, et tres ex Pontica, et tres ab Asiana, et tres a Thracensi, et tres ab Illyrico, praesentibus etiam sanctissimo archiepiscopo Anatolio, et reverendissimis Romanis, et convenientibus in oratorio sanctissimae martyris, de fide recte et irreprehensibiliter constituatur; quibus omnes consentiant, et nihil dubium relinquatur: vel si vobis hoc non placet, singuli fidem suam per suum metropolitam manifestam constituant, ut nulla similiter dubietas, aut discordia relinquatur. Si autem neque hoc vestra velit sanctitas, cognoscite quia in partibus occidentalibus habet fieri synodus, eo quod religiositas vestra hic noluit de vera et orthodoxa fide indubitanter definire.

      Reverendissimi episcopi clamaverunt: "Multi anni imperatori. Aut definitio persistat, aut discedimus. Multi anni imperatoribus." <22 Oct. 451>

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, col. 274.

      <Acta concilii Chalcedonensis : Actio XI>

      Imperatores Caesares Valentinianus & Marcianus, victores et triumphatores (maximi, semper colendi Augusti) sancto concilio, quod sacro nostro decreto Chalcedone collectum est.

      Bassianus reverendissimus multa incongrua passus, contenta in precibus eius, quae in his nostris divinis literis subditae sunt <the attached letter of Bassianus to Valentinianus and Marcianus = Mansi 7 cols. 274-275> petit a vestra sanctitate haec discuti. Festinet igitur vestra reverentia, has nostras suscipiense literas, causam discutere, et formam quae vobis visa fueritm proferre. <29 Oct. 451>

451 Valentinianus (3)-Marcianus

Migne 1844-1865, vol. 54, cols. 971-973 (Leo Magnus, Epistula 100).

      Victores Valentinianus et Marcianus gloriosi, triumphatores Augusti, sanctissimo et vere venerabili patri archiepiscopo Leoni.

      1 Divinae humanaeque litterae consentiunt divinitatem in primis esse adorandam, ibique omnipotentem deum esse propitium, ubi colitur recte fides. Hoc igitur quod quaerebamus invenimus et assecuti sumus nostris precibus. Invenit enim religionis fidem fidelis affectus, et nullum dubium est dei auxilio esse definitum, quod de ipsius potentia quaerebatur. Expulsa enim omni contentione et discordia, quam invidus daemon fidei iniecerat, deum omnes una mente cognoscunt. Caeterum non accusamus infideles, quia et gratiam habemus religionis inimicis: praestiterunt enim nobis ut deum studiosissime quaereremus manifesteque cognosceremus. Maius enim lumen esse videtur post tenebras apparens: dulcis est sitientibus potus, fessis otium. Laetetur igitur sanctita tua super victoria fidei, cuius corona omnipotenti Christo referenda; hic enim dedit contra infideles victoriam. Et ideo nos ipsi adesse sanctae synodo festinavimus, quamquam nos in aliis locis et expeditiones et publicae necessitates detinerent.

      2 Ergo omnia secundum vota sanctitatis tuae, quae fidei consonant, definita sunt, totius orbis, qui sub nostro imperio est, piissimis episcopis Chalcedone convocatis, et deliberatione habita, post multas contentiones vera fides obtinuit, et iuxta litteras sanctitatis tuae omnes assenserunt expositioni, sicut veritas postulavit; nihilque ambigimus huius rei gratiam nobis et sanctitati tuae communem esse, et ex aequo laetari quos palam est aequali studio amare veritatem. Superest ut omnibus iuxta catholicam fidem et veritatem compositis, et pace ecclesiis restituta, votis omnium in perniciem hostium sanctitas tua divinam provocet potentiam: quod te et ante nostras litteras facere in confesso est.

      3 Quoniam vero et hoc constitutum est, ut ea quae a centum quinquaginta episcopis sub divae memoriae Maiore Theodosio honoris gratia erga venerabilem Constantinopolitanam ecclesiam statuta sunt, quaeque nunc a sancta synodo de eadem re sunt sancita, firma serventur, videlicet ut post apostolicam sedem Constantinopolitanus statim episcopus secundum habeat locum, quoniam splendidissima urbs iunior Roma appellatur, dignetur sanctitas tua etiam huic parti assensum praebere; licet reverendissimi episcopi, qui loco tuae in deo charitatis ad sanctam synodum convenerunt, contradixerint: vehementissime enim prohibebant de eadem venerabili ecclesia quidquam in synodo decerni. Speramus autem quod consentientibus totius orbis sacerdotibus, quae Romanis rebus utilia sunt, divina providentia praestare dignabitur. Quapropter per Lucianum dei amantissimum episcopum et Basilium diaconum ut omnia vobis significarentur decrevimus, rogamus ut quae a sancta synodo constituta sunt, etiam tua in deum pietas in perpetuum observari praecipiat.

      Divina te providentia servet multis temporibus, sanctissime et dei amantissime pater.

      Data ante diem decimum quintum kalend. Ianuar. Constantinopoli, consulatu domini nostri Marciani semper Augusti, et eius qui fuerit nuntiatus. <18 Dec. 451>

---

452 Valentinianus (3)-Marcianus

Migne 1844-65, vol. 56, cols. 547-549 (Appendix ad S. Leonis Magni opera).

      Imperatores Valentinianus et Marcianus Augusti universis populis.

      Tandem aliquando quod summis studiis atque votis optabamus evenit. Remota est de orthodoxa christianorum lege contentio. Tandem remedia culpabilis erroris inventa sunt; et discors populorum sententia in unum consensum concordiamque convenit. E diversis enim provinciis religiosissimi sacerdotes Chalcedonam venerunt iuxta nostra praecepta, et quid observari in religione debeat, perspicua definitione docuerunt. Cesset igitur iam profana contentio. Nam vere impius atque sacrilegus est qui post tot sacerdotum sententiam opinioni suae aliquid tractandum relinquit. Extremae quippe dementiae est in medio et perspicuo die commentitium lumen inquirere; quisquis enim post veritatem repertam aliquid ulterius discutit, mendacium quaerit.

      Nemo itaque vel clericus vel militans, et alterius cuiuslibet conditionis de fide christiana publice turbis coadunatis et audientibus tractare conetur in posterum, ex hoc tumultus et perfidiae occasionem requirens, nam iniuriam facit iudicio religiosissimae synodi, si quis semel iudicata ac recte disposita revolvere et publice disputare contendit: cum ea quae nunc de christiana fide statuta sunt, iuxta apostolicas expositiones et statuta sanctorum patrum trecentorum decem octo, et centum quinquaginta definita esse noscantur.

      Nam in contemptores huius legis poena non deerit, quia non solum contra fidem bene compositam veniunt, sed etiam Iudaeis et paganis ex huiuscemodi certamine profanant veneranda mysteria. Igitur si clericus erit qui publice tractare de religione ausus fuerit, a consortio clericorum removebitur; si vero militia praeditus sit, cingulo expoliabitur. Caeteri etiam huius criminis rei de hac sanctissima urbe pellentur, pro vigore iudiciario etiam competentibus suppliciis subiugandi. Constat enim hinc haereticae insaniae fomitem exordiaque praeberi, dum publice quidam disputant atque contendunt.

      Universi ergo quae a sancta synodo Chalcedone statuta sunt custodire debebunt, nihil postea dubitaturi. Hoc itaque commoniti nostrae serenitatis edicto, abstinente profanis vocibus, et ulterius desinite de divinis disputare; quod nefas est: quia peccatum hoc non solum divino iudicio, prout credimus punietur, verum etiam legum et iudicum auctoritate coercebitur.

      Data VI Kal. Febr. Constantinopoli, Sporatio consule. <27 Jan. 452>

      <A slightly different copy, addressed : Imperatores Caesares, Flavianus Valentinianus, et Flavius Marcianus, de Christianae fidei rebus edictum civibus nostris Constantinopolitanis, and dated : Constantinopoli VII. Idus Februarii, <7 Feb. 452> Sporatio viri clarissimo, et qui fuerit nuntiatus, consulibus. in Mansi 1758-98, vol. 7, col. 475-478>

---

452 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 478-479.

Migne 1844-65, vol. 56, cols. 549-551.

Hänel 1857, no. 1205, p. 256.

      Edictum piissimi et christianissimi imperatoris Marciani, propositum Constantinopoli, de confirmatione gestorum Chalcedonensis synodi, et eorum observatione.

      Venerabilem catholicae orthodoxorum fidei sanctitatem manifestam et indubitatam universis constituere cupiens nostra serenitas, ut maior erga divinitatis obsequia hominibus religio traderetur, tantam atque talem synodum, ex omnibus pene provinciis coadunatis episcopis, in Chalcedonensi civitate colligi iussit; atque ibi plurimis diebus tractatu habito, quid verum et infucatum Christianae fidei esset, invenit. Votis enim et orationibus plurimis exoravere divinitatem, quatenus sancta et plena veritas eos non lateret. Secutique sunt statuta venerabilium patrum, ea videlicet quae apud Nicaeam trecentorum decem et octo sanctorum episcoporum sententia sunt definita: similiter et quae centum quinguaginta in hac amplissima coadunati urbe constituerunt, atque ea quae apud Ephesum pridem statuta sunt, cum, beatissimae recordationis Caelestinus Romanae urbis, et Cyrillus Alexandrinae civitatis, episcopi, veritatis duces fuerunt. Quo tempore etiam et Nestorianus error exclusus est, eius auctore damnato.

      Quibus ita rite et venerabiliter apud Chalcedonem inquisitis, Eutyches qui plura affirmabat illicita, cum sua assertione deiectus est, ne decipiendorum ulterius hominum ei praeberetur facultas.

      Ordinatis itaque religiose et fideliter quae venerandam orthodoxorum fidem fundasse noscuntur, ita ut nulla in posterum dubitatio, vel illis qui calumniari divinitatem assolent, relinqueretur; sacro nostrae serenitatis edicto venerandam synodum confirmantes, admonuimus universos, ut de religione disputare desinerent; quoniam unus et alter tanta secreta invenire non posset maxime cum summo labore et a magnis orationibus tot venerabiles sacerdotes, nisi deo, ut credendum est, auctore, ad indaginem veritatis non potuerint pervenire. Verum sicut manifesta ratione cognovimus, non desinunt quidam in eadem perversitatis insania permanere, et publice de religione contendere, populis coadunatis, et mysteria divina sub Iudaeorum paganorumque obtutibus publicare, et profanare quae rectius colenda sunt, quam inquirenda.

      Oportuerat itaque in eadem pertinacia persistentes statuta dudum animadversione compesci, ut poena corrigeret, quos reverentia iussionum emendare non potuit. Verum in hoc secuti consuetudinem nostram, noscentes prae omnibus quod divinitas pietate laetetur, poenam nocentium credidimus differendam, iterata hac sancientes nostrae clementiae iussione, ut in futurum a prohibitis omnes abstineant, nec conventicula colligant super religione certantes: quia in huiusmodi perversitate et vanitate detecti, et statutas dudum suscipient poenas, et iudiciario motu, prout religiosis temporibus convenit, punientur. Oportet enim Chalcedonensem synodum sequi, in qua omnibus diligenter quaesitis, ea definita sunt, quae pridem tres praedicti coetus, apostolicam fidem secuti, omnibus observanda tradiderunt.

      Datum tertio Idus Martii, Constantinopoli, Sporatio viro clarissimo, et qui fuerit nuntiatus, consulibus <13 Mar. 452>

---

452 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 498-499.

Hänel 1857, no. 1205, pp. 256-257.

Excerpt in Cod.Iust. 1.3.23 (which begins : Impp.Valentinianus et Marcianus AA. Palladio pp., and ends : D. Constantinopoli pridie nonas Iulias)

      Valentinianus et Marcianus Augusti, Palladio praefecto praetoriorum orientis, Valentiano praefecto Illyrici, Tatiano praefecto urbis, Vincomalo magistro divinorum officiorum, et consuli designato.

      Gloria nunquam gloriosi morte perimitur, nec pereunt cum morientibus virtutes; imo etiam obitu existimatio augetur proborum hominum, quia omnis adversum mortuos evanescit invidia. Inde tanto studio ac praeconiis maiorum facta laudantur; inde optimorum virorum maxima cum veneratione memoria celebratur; inde magnorum animi exitus appetivere gloriosos; quia compertum est, eos solummodo perpetuo mori, quorum de vita ac morte taceretur. Id ita esse, etiam praesenti tempore divinum ostendit humanumque iudicium.

      Cum enim falsa invidia et improbe concinnata calumnia, religiosae ac venerabilis recordationis Flavianus huius almae urbis episcopatu fuisset expulsus (quamvis hoc fuit plenius retinere sacerdotium, fidem quam acceperat, conservare: is enim solus est, qui esse meretur episcopus) tamen ita eius reliquias et expetiit haec sacratissima civitas, et recepit, ut beatior omni vivente videretur: ut exitus ille qui putabatur acerbus, optandus credatur fuisse, quo illam immortalem mercatus est laudem. Secutumque est illud, quod meritis eius divinitas praesitit, ut venerabilis synodus innumerabilium pene sacerdotum Chalcedonem conveniret quae dum fidem diligenter inquirit, auctoritate beatissimi Leonis episcopi aeternae urbis Romae, et religionis fundamenta constituit, Flaviano et anteactae vitae palmam, et mortis tribuit gloriosae.

      Ergo quoniam venerabilis recordationis Flavianus tanto ac tali decoratus est testimonio, ut Eutyches qui contra senserat, cum sceleratis dictis suis ab omnibus uno ore damnaretur; aboleatur illa constitutio, quae sceleratorum subreptione post obitum sanctae memoriae adversus eum lata cognoscitur: cessentque in totum ea, quorum initium fuit iniquum, et iniusta sententia nihil obsit Eusebio quoque et Theodoreto religiosis episcopis, qui eadem. lege continentur: quoniam non possunt sacerdotes constitutione damnari, quos synodicum ornat de conservata religione decretum.

      Expulsa itaque illa sanctione, retineat vitae gloriaeque suae Flavianus, quam meretur, perpetuam laudem, ceteris constantiae erga fidem futurus exemplum.

      Illustrissima igitur et magnifica auctoritas tua hanc saluberrimam legem, edictis propositis, ad omnium notitiam faciat pervenire.

      Datum Constantinopoli pridie Nonas Iulii, Sporacio viro clarissimo, et qui fuerit nuntiatus, consulibus. <6 Jul. 452>

---

452 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 481-484.

      Exemplar epistolae scriptae ab imperatore Marciano Alexandrinis monachis, per Ioannem decurionem.

      In nullo quolibet modo delinquere, proprium est dei omnium, dominique cunctorum: sapientium autem virorum est, quando, cum sint homines, est eis impossibile non peccare, ut dum peccaverint, repente poenitentiam agant, ut poenitendo vitia corrigant. Nam permanere in peccatis, et in eis exerceri, et festinare malo malum accumulare, omnino malignum et valde vesanum est.

      Quod aliquos Alexandriam, eique urbi vicina loca habitantes reverendissimos monachos passos esse cognovimus: et credentes non per d simplicitatem morum hoc eos pertulisse, divinis literis usi sumus, declarantibus orthodoxam nostram fidem: et quia sancta catholicaque synodus quae Chalcedone facta est, circa apostolicam fidem nihil penitus innovavit; sed per omnia Athanasii, et Theophili, et Cyrilli, reverendae memoriae Alexandrinorum pontificum, secuta doctrinam, damnavit quidem Eutychis blasphemiam, nihil aliud sapientem, quam Apollinarii impiam doctrinam abscindit autem et impietatem Nestorii et venerabile symbolum trecentorum decem et octo sanctorum patrum qui in Nicaea convenerunt, integrum per omnia custodivit, neque imminutione, neque adiectione vexatum.

      Et credit quidem nostrae tranquillitas, sanctas literas nostras nec non et praecepta proposita dudum in Alexandrinorum magna civitate, sufficere ad persuasionem eorum qui nescio quomodo adhuc dubitant, eo quod nihil innovatum sit a sancto catholicoque concilio, et quatenus nullus de cetero dubitaret, huius rei gratia relinquatur. Neque enim quemlibet ita simpliciorem esse credimus, ut legens tantas doctrinas, sic clare pronuntiantes fidem orthodoxam, hactenus in ipso errore permaneat. Si vero fortasse sint aliqui (quod non credimus) insitam nobis clementiam non sequentes, volumus iterum eis per has sacratissimas literas nostras certissime satisfieri: quia sanctorum et venerabilium patrum doctrinas sequens sanctissima catholicaque synodus, cuncta disposuit, et Eutychis quidem peremit impietatem: quem Dioscorus est secutus, et alii quidam, qui libros Apollinaris non dubitaverunt plebi dispergere, vocabula sanctorum patrum eis attitulantes quatenus ad plenum simplicium mentes sua falsitate deciperent.

      Confirmavit autem trecentorum decem et octo sanctorum patrum in Nicaea convenientium venerabile symbolum, nihil nec auferens, nec adiiciens, secundum quod baptizata nostra tranquillitas ab aetate adolescentia sapit, et ut in eo consistat, exoptat; credens dominum nostrum et salvatorem Christum filium dei unigenitum, coaeternum et consubstantialem Patri, propter nos et propter nostram salutem humanatum, natum ex Spiritu sancto et Maria virgine dei genitrice, et esse deum et hominem vere eumdem, non alium et alium (absit hoc) sed unum eumdem, nullo modo partitum, aut separatum, aut convertibilem.

      Eos autem qui dicunt, aut aliquando duos filios, aut duas personas, etiam nos tamquam dei inimicos abominamur et anathematizamus.

      Haec igitur et nunc agnoscentes, si qui forsitan estis adhuc falsitate decepti, ad veritatem recurrere festinate, nefandis vosmetipsos, et canonibus contrariis collectionibus abstinentes, ne super hoc, quod animas vestras perditis, etiam legali castigationi subdamini: unite vero vos omnes sanctissimae et catholicae orthodoxorum ecclesiae, quae una est, sicut et venerabiles definitiones patrum nos docent. Hoc enim agentes, animam quidem vestram saluti donabitis, deo vero cunctorum quae sunt placita facietis, sed et nostrae tranquillitati vos commendantes, eius cura fruemini.

      Propterea siquidem et Joannem videlicet decurionem eligentes misimus, qui certissime valeat ea quae de fide sunt, explanare. Nam et sanctorum episcoporum universali catholicorum concilio interfuit, et universa quae gesta sunt, clare novit: ut per omnia satisfactione suscepta., hi qui (quod non credimus) adhuc dubitant, tandem aliquando ad veram et immaculatam fidem remeare festinent.

---

452 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 502-506.

Hänel 1857, no. 1205, pp. 257-258.

      Idem Augusti <col. 498 = Valentinianus et Marcianus Augusti> Palladio praefecto praetorii.

      Amplae omnipotenti deo habendae atque agendae sunt gratiae, quod scelera nec latere prorsus, nec durare impunita permittit. Horum enim alterum laedendi habet plurimam facultatem: alterum peccandi ceteris praestat exemplum.

      Curae igitur esse divinitati hominum actus, et maxime reverentiam religionis, proxime in confirmanda catholica fide evidenter apparuit, cum Eutychem sceleratorum dogmatum sectatorem nec latere, et ut diu lateret, sivit; nec patefacto scelere, passa est poenam sceleris evitare. Sententiis itaque divinis humanisque damnatus, synodicum decretum, ut merebatur, excepit, reus divinitati, cui faciebat iniuriam; reus hominibus, quos decipere conabatur. Proxime etenim innumerabiles ex toto pene orbe beatissimi episcopi Chalcedone congregati, improba praedicti Eutychis, una cum. synodo eius causa habita, expulere commenta, secuti sanctorum definita maiorum, quae vel apud Nicaeam a trecentis decem et octo constituta sunt, vel in hac postea alma urbe a centum quinquaginta sunt episcopis decreta, vel apud Ephesum, cum Nestorii est error exclusus, praesidentibus Caelestino Romanae urbis, et Cyrillo Alexandrinae civitatis episcopis.

      Ea igitur quae sunt iuxta pristinam disciplinam a reverenda synodo Chalcedonensi definita, illa fide qua deum colimus, per omnia servanda censuimus, atque censemus: quia valde consequens est (quingentorum viginti) sacerdotum pura mente deum colentium definita, quo pro orthodoxorum fide sacrosancta secundum patrum regulas processerunt, summa cum veneratione servare.

      Verum quoniam principalis providentiae est, omne malum inter initia opprimere, et serpentem morbum legum medicina resecare: hac lege decernimus, eos qui Eutychetis decipiuntur errore, ad exemplum Apollinaristarum, quos Eutyches secutus est, quosque venerabiles parentum regulae, id est, ecclesiastici canones et principum divorum sacratissima scita condemnant, (nullum episcopum) nullum habere presbyterum, nullos habere vel appellare clericos; ipsumque Eutychem nomine presbyteri (quo et indignus et spoliatus est) in totum carere. Si qui autem contra definita nostra episcopos, presbyteros, ceterosque clericos ausi fuerint creare, tam factos, quam sacientes, vel praesumentes sibi clericorum gradum, bonorum amissione perculsos, exilio perpetuo praecipimus contineri. Coeundi, vel colligendi, vel congregandi monachos, aut aedificandi monasteria, iubemus nullam eos habere licentiam; locaque ipsa, in quae forte convenire aliquando tenteverint, confiscari, si tamen domino loci sciente convenerint: quod si ignaro, actorem conductoremque loci fustibus caesum, deportationem subire censemus.

      Ipsos praeterea nihil ex testamento cuiusquam capere, nihil eis qui eiusdem erroris sunt, relinquere testamento, ad nullum eos patimur adspirare militiam, nisi forte ad m cohortalitiam, vel limitaneam.

      Si quis autem extra praedictam militiam inventus fuerit militare, vel quia ignorabatur eius in religione perversitas, vel quia post adeptum cingulum ad hunc devenerit errorem: solutus militia, infidelitatis suae fructum hunc habeat, ut optimorum hominum et palatii communione privetur, nec alibi quam in quo natus est vico vel civitate versetur. Quod si qui eorum in hac alma urbe (quod credi nefas est) geniti sunt, tam hac civitate venerabili, quam sacratissimo comitatu, et omni excludantur metropolitana civitate. Et haec quidem generaliter circa omnes constituimus, qui tali labe polluti sunt, vel polluentur.

      Eos autem qui antehac clerici orthodoxae fidei fuere, et monachi qui quondam Eutychis habitavere diversorium (neque enim monasterium dicendum est, quod religionis habuit inimicos) qui ad hoc usque insaniae processerunt, ut relicto venerabilis religionis cultu, et synodico decreto, quod totius pene orbis Chalcedone coadunati decrevere sacerdotes, infaustam Eutychetis sequantur assertionem: quia vera luce deserta, tenebras eligendas esse crediderunt, omnibus poenis quae vel hac, vel praecedentibus legibus adversus haereticos definitae sunt, iubemus teneri, imo extra Romanum expelli solum, sicut praecedentes religiosissimae constitutiones de Manichaeis constituere: ne eorum venenatis fraudibus, sceleratisque commentis, innocentum et infirmorum animi decipiantur.

      Comperimus praeterea quaedam eos in contumeliam religionis et invidiam venerabilis synodicae definitionis fuisse mentitos, conscriptisque libris et chartarum tomis plura finxisse, quae eorum insaniam adversus veram fidem aperte signarent: itaque ideo praecipimus, ubicumque huiusmodi scripta fuerint, ignibus cremari. Eos vero qui vel scripserint, vel aliis legenda tradiderint docendi studio vel discendi, censennus cum publicatione bonorum deportatione puniri. Docendi etenim hanc infaustam haeresim, sicut pridem edictis serenitatis nostrae continetur, omnibus adimimus facultatem: quia ultimo supplicio coercebitur, qui illicita docere tentaverit. Eos vero qui discendi studio audierint scelerata differentem, decem librarum auri mulcta compescimus.

      Ita enim materia subtrahetur erroris, si peccatorum et doctor defuerit et auditor, Palladi parens carissime) illustris itaque et magnifica auctoritas tua, edictis propositis, omnibus faciat nota quae iussimus: cognoscentibus moderatoribus provinciarum, eorumque officiis, defensoribus etiam civitatum, quod si ea quae pura fide et sancto proposito custodienda censuimus, aut neglexerint, aut, permiserint temerari, singuli denarum librarum auri mulcta perculsi, ut religionis legumque proditores, etiam de exisimatione laborabunt.

      Datum V. Kal. Augusti Constantinopoli, Sporatio viro clarissimo, et qui fuerit nuntiatus, consulibus. <28 Jul. 452>

      Eodem exemplo scripta Valentiniano viro illustri praefecto Illyrici, et Tatiano praefecto urbis et Vincomalo magistro officiorum et consuli designato.

---

453 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 483-487.

      <Epistola Marciani Augusti pro Iuvenali contra Theodosium, ad Marcianum episcopum et Sinaitas monachos>

      Ab illo missus oppugnare sanctam et orthodoxam fidem, nihil se mali facere putavit, si Eutychis impietatem imitaretur, qui contra piam orthodoxorum religionem insurrexit, aemulans quidem Photinum a veritate alienum, imitator vero esse studens deo repugnantis sententiae Apollinarii, et Valentini, et Nestorii; calumniator aperte ostensus sanctissimi concilii, quod nuper propter fidei ardorem in Chalcedonensium urbe nostro nutu congregatum est, quod trecentorum decem et octo sanctorum patrum symbolum ad constituendam fidem editum confirmavit; nihil, vel addendo, vel minuendo, immutans ab eorumdem sanctorum patrum magisterio: iustum vero censens, ut Eutyches qui veritatem oppugnaret, et fidei fluctuationem afferre cuperet, a nomine orthodoxorum alienus esset.

      Cuius irnprobam ac temerariam praesumptionem Theodosius sequens, in Palaestinorum regionem se confert, circumvenit ac decipit ignaros, alia pro aliis sanctam synodum docuisse fingens. Asseruit enim, quod ipsa sancta synodus duos filios, et duos Christos, et duas personas adorari docuerit, quodque contra symbolum sanctorum patrum fidem interpretata sit. Cumque inde multitudinem hominum deceptorum collegisset, simplicium, ut ita dicam, imperitiam adiutricem nactus, Aeliensium urbem invadit, incendia domorum perpetrans, caedes religiosorum hominum, liberationes eorum qui summis criminibus convicti essent: quibus facinoribus, religionis opinionem aucupans, periculose auctoritatem sibi arrogavit; et perfringens carceres, ut fontibus, quantum in ipso esset, iudicio ereptis, omnibus, ut ita dicam, flagitiorum ac scelerum liberam facultutem praeberet. In ipsam porro sanctionem, et maiestatis nostrae leges peccans, portas urbis clausit, sibique episcopatus, praeter omnes certe leges, nomen usurpavit, sanctissimo Iuvenale et superstite, et in ipsa urbe degente, divina simul et humana iura violans et conturbans.

      Hinc ad atrociora progrediens, omnes Palaestinae sanctissimas ecclesias atque urbes in graviora mala incommodaque adducit, caedes designans reverendissimorum episcoporum, in nonnullis vero urbibus quos sibi libuisset ordinans. Insana enim audacia usus, iussit episcopos civitatum iusto pridem suffragio ex divinis regulis creatos, alienos, ut ipsi quidem visus est, a sacerdotio haberi, sedibusque quibus assignati fuerant, expelli. Bello autem sanctissimum episcopum Iuvenalem oppugnat, per immissam undique multitudinem caedem eius moliens. Sic enim autumabat episcopatu se nihil ad ipsum pertinente esse potiturum, conatusque suos tandem processuros. Iuvenalem quidem sanctissimum episcopum et sancta trinitas, et ut res ipsa ostendit, fidei constantia servavit at Severianus piae memoriae episcopus Scythopolis, una cum aliis pro illo nefarie interemptus, vesaniae Theodosii fuit parergon atque additamentum.

      Haec et his tetriora ausus Theodosius, postquam allatis ad potestatem nostram eius facinoribus, undecumque ipsius vestigiis inquiri una cum satellitibus suis, scelerumque sociis, est iussus, e Palaestina quam sic affecerat, profugit, rebus ipsis ostendens, ministrum se ac praecursorem antichristi fuisse. Loca porro e locis identidem, mutans, sanctissimas perturbans ecclesias, idque studens, ut qui in fide simpliciores sunt, aliena a veritate sentiant, impieque divinitatem colant: in montem Sina (ut certiores facti sumus) domicilium religionis, quo sanctis viris aditus est, pervenit; in quo a vobis exorta, cara deo, ac digna quibus nos omnem honorem habeamus, sita sunt monasteria: ubi latitans, meditatur etiam orthodoxiam oppugnare, et occasionem sibi forte sperat. Atque illius quidem nulla iam habenda est ratio; quandoquidem nec designatorum ab eo ipsiusque satellitibus facinorum poenae dignum modum quisquam invenire potest.

      Nostra autem potestas, quamvis admodum confidit, perniciosam ac deo repugnantem Theodosii sententiam nullo modo posse commovere vestrae fidei stabilitatem; tamen ne daemonis opus, cuius ille est administer, praeter vestrum nostraeque potestatis propositum, quidquam valere queat, decrevit vestram reverentiam per has sacras literas hortari, ut tam nefarium hominem, alienum ab orthodoxa fide, hostem sanctissimarum ecclesiarum, una cum ipsius adiutoribus undique investigatum tradatis provinciae rectori, ut in maximum gloriosissimi magistri militum orientis, exconsulis et patricii, iudicium adducatur: non ut tot flagitiorum poenam suscipiat, sed ut in posterum certe religiosas et circa numen divinum simplicius affectas animas, ad perniciem loca omnia circumeundo, inescare desinat.

      Sciat enim reverentia vestra, nos usque a maioribus orthodoxam fidem colere, ac divinis scripturis edoctos sanctam trinitatem adorare, trecentorum decem et octo almae memoriae patrum symbolum amplecti, id sequi, iuxta id credere: Photini, et Apollinarii, et Valentini, et Nestorii, et Eutychis, aliorum, quotquot contra symbolum sentire decreverunt, scelus aspernantes, credentes vero dominum nostrum ac salvatorem Iesum Christum et spiritu sancto et Maria virgine deipara natum esse; profitentes unum ac eumdem filium Iesum, deum perfectum et hominem perfectum eumdem; deum vere et hominem vere eumdem; nulloque modo divisum, aut separatum, aut conversum salvatorem Christum iugiter adoramus. In hac fide deum precamur ut stabiliter maneamus, aperte anathematizantes eos qui duos filios dicunt, aut duos Christos, aut duas personas; vel qui dixerunt, aut scripserunt, aut praesumunt dicere.

      Quam quidem sanctissimam fidem, quae vera est atque orthodoxa, sanctum concilium firmavit, proxime Chalcedone celebratum, uno ore unoque sensu religionem sanctam et orthodoxam colens; perversamque solius Eutychis opinionem condemnavit suffragio cum sanctis patribus sentiente.

453 Valentinianus (3)-Marcianus

Mansi 1758-98, vol. 7, cols. 487-495.

      Exemplar sacrae epistolae missae a sanctissimo et piissimo domino nostro Marciano perpetuo Augusto ad archimandritas, monachos, et reliquos habitantes in Aelia, et circa eam.

      Agnoscens nostra maiestas preces quas ad sacratissimam piissimamque nostrae tranquillitatis coniugem direxistis, rebus ipsis mihi persuasum est, quod non supplicationes miseritis, sed sub obtentu precum, impiam, et dei legibus, Romanaeque reipublicae contrariam existentem vestram demonstraveritis intentionem. Nam cum oportuerit vos quieti vacare, et esse sub sacerdotibus, eorumque doctrinis obedire, doctorum potius ordinem audacia vehementi assumere praesumpsistis, qui neque a recte docentibus doceri patimini, et vobisipsis stulte persuadetis quod cunctos oporteat circa apertae fidei scientiam vos potius sequi, quam sanctorum apostolorum prophetarumque volumina, et a sanctae memoriae patribus mandata contradita. Et quasi minus quam priores delinquere vos putaretis, si falsis doctrinis vestras praesumptiones obumbrare velletis, nihil veritatis in vestris precibus docuistis, asserentes neque incendiorum, neque homicidiorum, neque aliarum incongruarum rerum esse vos auctores, aut monasteria; sed et incolas civitatis, et quosdam peregrinos memoratarum rerum originem extitisse.

      Sed nihil horum quae tentata sunt, nostram latuit pietatem; quando et monimentorum gestis, et singulorum relationibus nobis apertum est, quomodo et Aeliensium civitas a vobis velut hostibus capta sit, qui habitare in monasteriis, et eiusmodi locis observare debuistis. Insuper et venerandae memoriae diaconi commissa caedes, et quod illius corpus post necem etiam communi sepultura privatum, insensibiliter tractum subdebatur iniuris. Quomodo etiam domus incensae, et portae clausae sint civitatis, et quasi legibus propriis civitatis custodiebatis muros, et carcere violenter aperto, malorum praesumptoribus remissio poenarum, et periculosae fugae praebebatur occasio.

      Proficientibus autem ad peiora, postremis minora fuisse praecedentia demonstrantes, Iuvenalem sanctissimum episcopum, et alios reverendissimos sacerdotes per quemdam ad hoc destinatum interficere voluistis. Cum vero is qui missus fuerat, fuisset spe sua deceptus, sine effectu suam vesaniam et eorum a quibus missus fuerat, esse non sinens, Severianum sanctae memoriae episcopum gladio percutiens, neque his qui erant cum eo pepercit.

      Haec ergo et his peiora delicta, et quomodo praesumpta, et quibus agentibus, (aut invitantibus) acta sint, manifestant ea quae frequenter in diversis iudiciis proprie demonstrata, et sacratissimis nostris auribus intimata sunt, certissimum indicium vestrae voluntatis habentia, quam prompte ad maxime delinquendum descenderitis, non dei fidem defendere vel fovere volentes, sed vobisipsis praefecturas et sacerdotia, quorum vos ostendistis omnimodis alienos, in perditionem civitatum vindicare studentes.

      Nostra siquidem pietas admiratur, qua causa Eutychem quidem anathematizatis, bene in hac parte facientes: Theodosio vero, qui proiectae audaciae est, vos ipsos contradidistis, sapienti ea quae sunt Eutychis, qui Valentini et Apollinaris contra orthodoxam fidem aemulatus insaniam, sanctissimas quidem conturbat ecclesias, civitatibus vero subversionis et importabilis vexationis existit occasio: vobis etiam factus et adeo nefandarum et iniquarum actionum princeps.

      Et impietatis quidem suae ac delictorum omnium poenas dignissimas dabit omnium domino et salvatori Christo, quorum excitastis originem. Non enim patietur divina potestas sine supplicio pertransire ea quae in eius fidem blaspheme, et in sanctas ecclesias, et in sanctos viros miserande peremptos, nefande commissa sunt.

      Nostra vero tranquillitas nihil tale fieri contra monachos imperavit, sed ut tantummodo Aeliensium sedaretur civitas, quatenus de cetero quies ab omnibus servaretur. Vestra vero procacitas mandatis contraria monachorum agens, bellum adversus communem quietem assumpsit: et multitudinem congregans latronum, et aliorum inique agere solitorum, armaque contra legitime viventes commovens, causa caedis et devastationis, aliarumque crudelium rerum, provinciae habitatoribus fuit: ita ut mota maiestas nostra indignaretur rerum talium commissoribus, sed per insitam clementiam superata, caedis et incendiorum auctores poenas luere iuberet: licet etiam adversus vos iustum esset ut nostra indignatio progrederetur, qui relictis monasteriis, in quibus vos perpetuo residere vestra professio iubet, ea ausi estis, quae ultimo supplicio digna sunt. Nam etiam docere potius quam discere praesumitis, divina nescientes eloquia aperto praecipientia, quia non est discipulus super magistrum suum; nec servus super dominum suum. Quas doctrinas salvatoris animarum nostrarum, aut sanctissimorum apostolorum et patrum, secuti estis? Non enim proprias sequentes impietates, dicere audebitis, quod ad caedes aliaque delicta quae vos egistis, sanctorum documenta progrediantur. Sed quia duas naturas audientes, perturbatas vestras animas fuisse docuistis, veluti quadam novitate auribus vestris illata; scitote, quia vobis quidem harum rerum examinationem facere non congruit, qui subtilitatem huius rei intelligere nequitis.

      Nos autem patrum suscipientes doctrinas, naturam intelligimus veritatem. Hoc enim est quod sapimus, simul et dicimus; quia dominus noster Iesus Christus, deus vere et homo vere est idem. sicut et sanctissimus apostolus Paulus, naturam ipsam veritatem intelligens, in epistola ad Galatas clare docet, ita dicens: Sed tunc quidem nescientes Deum, servistis eis qui natura non sunt dii: hoc est, ignorantes vere deum, qui vere non sunt dii: ex his palam significans, quia natura veritas est. Sed dicitis, quia de naturis in fidei symbolo nihil continetur a trecentis decem et octo sanctis patribus exposito. Neque enim ulla de hac re tunc quaestio mota erat, neque nunc aliqua novitas adversus eam fidem excogitata est; sed sanctorum patrum qui in orthodoxa fide claruerunt, firmata est tradito.

      Vos autem qui dicitis, Non oportet naturarum rationes exquiri, hoc ipsum facere compertum est, aperte in supplicationibus a vobis directis naturarum memoriam facientes, atque dicentes: Quomodo parit virgo, et manet virgo ? Et quomodo generat per naturam eum qui super naturam est? Verbum enim caro factum est. Quomodo autem factum est? quomodo separari potest? Factum vero est, non natura mutatum, neque divinitate conversum. Videte igitur quomodo naturam ubique commemoratis, qui propter ipsum nomen naturae turbamini, et undique vobisipsis calumniandi ea quae a sancta synodo pro fide vere firmata sunt, occasionem exquiritis, etiam in eo peccantes, quod mentientes asseritis, prorsus definitum esse dici debere duos filios, et duos Christos; quod ita non est. Nos enim hoc abdicantes, anathematizamus eos qui hoc scripserunt, aut dixerunt, aut dicere forte praesumunt. Nostra namque tranquillitas symbolum trecentorum decem et octo patrum et iampridem secuta est, et ei in posterum tempus assentit, credens dominum nostrum et salvatorem Iesum Christum ex Spiritu sancto et Maria virgine dei genitrice natum. Orthodoxam namque fidem, sicut accepimus, servare in perpetuum festinamus, quemadmodum etiam sancta synodus nuper in Chalcedonensium civitate celebrata, credens docet, symbolum confirmans et consona sapiens ipsis sanctis patribus, Ephesinoque concilio, cuius Caelestinus et Cyrillus reverendae memoriae praesules fuerunt, errorem Nestorii condemnantes.

      Ac nostra clementia nulli penitus necessitatem praecepit imponi, quatenus aut subscriberet, aut consentiret invitus. Non enim terrore aut violentia aliquos volumus ad viam trahere veritatis. Vos autem e contrario praeter ea quae dudum ausi estis, gladiis, aliisque crudelitatibus, insuper et iniuriis et tormentis in mulieres honestas et nobiles perpetratis, necessitatem plurimis non dubitastis inferre, ut consentirent vestris perversis doctrinis, et clamoribus atque subscriptionibus anathematizarent eamdem sanctam synodum, et sanctissimum patriarcham sedis apostolicae maximae Romae Leonem, et alios sanctissimos patres: pro quibus ausibus necessarie reddituri estis deo omnium domino rationem, in cuius iniuriam, si dici fas est, talia facere praesumpsistis, iure opprobrium et irrisio scelestis paganis et haereticis effecti, quibus estis exemplum confusionis redditi.

      Quia vero et Samaritas accusastis, tamquam ipsi adversus sanctas ecclesias crudelia et nefanda commiserint, et caedes, et alia simul incongrua perpetrarint: cognoscite quia sancivimus, ut inquisitione subtilissima subsecuta per virum spectabilem comitem Dorotheum, ea quidem quae directa sunt, sanctis dei ecclesiis, et eis qui perdiderunt, restituantur; illi autem qui harum rerum inveniuntur auctores, legitimae ultioni subiaceant, cum horum criminum ultio nihil ad vos pertineat; quos oportet, agnoscentes quomodo credat nostra potentia, et a nostra pietate pariter invitatos, a sancta et orthodoxa fide nullatenus deviare, sed sedere potius in monasteriis, et orationibus ad deum fusis vacare, et consona vestrae professioni semper efficere, nullasque turbas omnino miscere; neque his quae ad perditionem animarum a pravis doctoribus proferuntur, incaute consentientes, neque propter eorum impios coetus ab orthodoxa fide et dei vos separantes ecclesiis. Collectas vero canonibus contrarias nequaquam facere praesumatis, scientes ea quae dudum sancita sunt a divae memoriae priorum temporum principibus, qui sanctam catholicamque religionem corroborantes, maximis suppliciis extraneas collectas praesumentes facere subdi sanxerunt.

      Nos autem credentes fore ut priorum vos poenitentia capiat, clementiam nullatenus denegavimus, multis utique precibus utente sanctissimo Iuvenale, per quas nos exoravit haec ad vos scripta transmitti. Agnoscentes autem diversorum precibus, quod a militibus custodire iustis Aeliensium civitatem, et equorum multitudine atque virorum vestra monasteria conturbantur, etiam in hoc indignati, Dorotheum virum spectabilem comitem ab hac vos molestia liberare sancivimus: licet nec antea iniuriam fieri monasteriis, aut vestra refugia sustinere praeceperimus angustias.

455 Valentinianus (3)-Marcianus

Migne 1844-65, vol. 56, cols. 551-554 (Appendix ad S. Leonis Magni opera).

Excerpt in Cod.Iust. 1.5.8 (which begins : Impp. Valentinianus et Marcianus AA. Palladio pp., and ends : D.K. Aug. Constantinopoli Valentiniano A. VIII et Anthemio conss) and Cod.Iust. 1.7.6 (with the same beginning and end).

      Idem Augustus <Marcianus> Palladio praefecto praetorio.

      Licet iam sacratissima constitutione mansuetudinis nostrae cautum ac definitum sit quae in eos severitas exercenda sit qui, Eutychetis vel Apollinaris haereticam perversitatem secuti, a religione et fide catholica deviarunt: Alexandrinae tamen urbis cives atque habitatores tantis sunt Apollinaris infecti venenis, ut necessarium fuerit ea quae iam ante sanximus repetita nunc etiam lege decernere. Oportet enim ut sit numerosa severitas sanctionum, ubi est crebra licentia culparum. Custodiendae praeterea orthodoxae fidei tanto a serenitate mea cura adhiberi impensior debet, quanto res humanas divinae praecedunt.

      <Cod.Iust. 1.5.8> Quicunque ergo vel in hac sacra urbe, vel in Alexandrina civitate, vel in omni Aegyptiaca dioecesi, diversisque aliis provinciis, Eutychetis profanam perversitatem sequuntur, et ita non credunt ut trecenti decem et octo sancti Patres tradiderunt, catholicam fidem in Nicaena civitate fundantes; centum quoque et quinquaginta alii venerabiles episcopi, qui in alma urbe Constantinopolitina postea convenerunt; et sicut Athanasius, et Theophilus, et Cyrillus sancti episcopi Alexandrinae civitatis credebant; quos etiam Ephesina synodus, cui beatae memoriae Cyrillus praefuit, in qua Nestorii error expulsus est, in universis secuta est; quos et nuper venerabilis synodus Chalcedonensis est secuta, prioribus conciliis sacerdotum ex omni prorsus parte consentiens, nihilque adimens sacrosancto symbolo, neque adiiciens, sed Eutychetis dogmata funesta condemnans: sciant se haereticos esse Apollinaristas. Apollinaris enim facinorosissimam sectam Eutyches et Dioscorus mente sacrilega sunt secuti;

      ideoque hi omnes qui Apollinaris vel Eutychetis perversitatem sequuntur, illis poenis quae divorum retro principum constitutionibus contra Apollinaristas, vel serenitatis nostrae postmodum sanctione contra Eutychianistas, vel hac ipsa augustissima lege contra eosdem decretae sunt, noverint se esse plectendos.

      Idcirco Apollinaristae, id est Eutychianistae (quibus etsi est in appellatione diversitas, est tamen in haeresis pravitate coniunctio; et dispar quidem nomen, sed idem sacrilegium), sive in hac alma urbe diversisque provinciis, sive in Alexandrina civitate, sive in Aegyptiaca dioecesi sunt, neque ita credunt ut praedicti venerabiles Patres credebant, neque viro reverentissimo Alexandrinae urbis antistiti Proterio fidem orthodoxam tenenti communicant, secundum sacratissimas divorum retro principum constitutiones quae de Apollinaristis promulgatae sunt, non habeant potestatem faciendi testamenti et condendae ultimae voluntatis, neque id capiant quod ipsis ex testamento cuiusquam fuerit derelictum, nihil etiam ex donatione aliqua consequantur, sed si quid in ipsos vel liberalitate viventis, vel morientis fuerit voluntate collatum, id fisco nostro protinus addicatur. Ipsi vero in nullos aliquid ex facultatibus suis donationis titulo et iure transfundant.

      Episcopos quoque, vel presbyteros, aliosque clericos illis creare et habere non liceat, scientibus tam hos Eutychianistas vel Apollinaristas qui ausi fuerit cuiquam episcopi, vel presbyteri, vel clerici nomen imponere, quam hos qui conati fuerint impositim sibi nomen sacerdotale retinere, poenam exsilii cum facultatum suarum amissione subituros.

      <Cod.Iust. 1.7.6> Eos vero qui antehac catholicarum ecclesiarum clerici, vel orthodoxae fidei monachi fuerunt, et relicto vero et orthodoxo omnipotentis dei cultu, Apollinaris vel Eutychetis haeresim et dogmata abominanda sectati sunt, vel postea sectabuntur, omnibus poenis quae vel hac, vel prioribus legibus adversus haereticos constitute sunt, iubemus teneri, et extra ipsum quoque Romani imperii solum <re>pelli, sicut de Manichaeis praecedentium legum statuta sanxerunt.

      <Cod.Iust. 1.5.8> Universi praeterea Apollinaristae vel Eutychianistae nec ecclesias nec monasteria sibi constituant; parasynaxes et conventicula tam diurna quam nocturna non contrahant, neque ad domum, neque ad possessionem cuiusquam, neque ad monasterium, vel ad quemcunque alterum locum operaturi sectae funestissimae congregentur.

      Quod si fecerint, et hoc factum fuisse domino volente constiterit, post rem in examine iudicis approbatam, domus vel possessio in qua convenerint fisco sine dilatione societur; monasterium vero eius civitatis orthodoxae ecclesiae in cuius territorio est iubemus addici.

      Si vero ignorante domino, sciente vero eo qui pensiones domus exigit, vel conductore, vel procuratore, vel actore praedii, parasynaxes et conventicula interdicta collegerint; conductor, vel procurator, sive actor, seu quicunque est, qui in domo, sive possessione, vel monasterio eos receperit, et passus fuerit illicitas parasynaxes conventusque celebrari, si vilis conditionis est et abiectae, fustibus publice, et in poenam suam, et in aliorum coerceatur exemplum; si vero honestae personae sunt, decem libras auri mulctae nomine fisco nostro cogantur inferre.

      Nullum praeterea Apollinaristam vel Eutychianistam ad aliquam iubemus aspirare militiam, nisi ad cohortilianam vel limitaneam. Si qui vero extra cohortilianam vel limitaneam inventi fuerint militare, soluto cingulo, honestorum hominum et palatii communione priventur; nec in alia quam in ea in qua nati sunt civitate, vel vico ac regione versentur.

      Si qui vero in hac alma urbe nati sunt, tam sacratissimo comitatu quam omni per provincias metropolitica civitate pellantur.

      Nulli insuper Eutychianistae vel Apollinaristae publice vel privatim advocandi coetus et circulos contrahendi, et de haeretico errore disputandi, ac perversitatem facinorosi dogmatis asserendi, tribuatur facultas.

      Nulli etiam contra venerabilem Chalcedonensem synodum liceat aliquid vel dictare, vel scribere, vel edere atque emittere, aut aliorum super eadem rescripta proferre,

      nemo huiusmodi habere libros et sacrilega scriptorum audeat monimenta servare. Quod si qui in his criminibus fuerint deprehensi, perpetua deportatione damnentur.

      Eos vero qui discendi studio audierint de infausta haeresi disputantes, decem librarum auri quae fisco nostro inferendae sunt, iubemus subire dispendium. <Cod.Iust. 1.5.8 adds : Ultimo etiam supplicio coerceantur, qui illicita docere temptaverint>

      Omnes vero huiusmodi chartae ac libri qui funestum Eutychetis, hoc est Apollinaris, fuerint dogma complexi, incendio concrementur: ut facinorosae perversitatis vestigia ipsa flammis ambusta depereant. Aequum namque est ut immanissima sacrilegia par poenae magnitudo percellat, Palladi parens charissime atque amantissime.

      Illustris igitur et magnifica auctoritas tua, quae hac sacratissima constitutione decrevimus, in hac alma urbe, diversisque provinciis, ac praecipue in Alexandrina civitate, et per universam Aegyptiacam dioecesim edictis ex more propositis, ad omnium notitiam faciat pervenire: ut cuncta quam statuimus eis qui rei fuerint deprehensi, severitas protinus exerceatur: scientibus moderatoribus provinciarum, eorumque apparitoribus, defensoribus etiam civitatum, quod si ea quae legis huius religiosissima sanctione custodienda decrevimus, aut neglexerint, aut aliqua permiserint temeritate violari, denarum librarum auri mulctam fisco nostro cogentur inferre, et insuper existimationis suae periculum sustinebunt.

      Ea quoque quae de paganis per omne Romanum imperium valitura aequaliter perennitatis nostrae lege decrevimus, in eos instantissime exerceantur quos constiterit profanos ritus ac simulacrorum impios cultus, et interdicta sibi sacrilegia celebrare.

      Data Kal. Aug., Constantinopoli, divo Valentiniano Augusto et Anthem<i>o viro clarissimo consulibus. <1 Aug. 455>

---

459 Leo (1)

      Imperator Caesar Leo, piissimus, victor, et triumphator maximus, semper Augustus, Anatolio regiae civitatis episcopo.

      Votum quidem meae pietatis fuit, universas orthodoxorum sanctas ecclesias, nec non et civitates sub Romano imperio constitutas maxima frui quiete, nihilque contingere, quod possit earum statum tranquillitatemque turbare. Qualia vero in Alexandrinorum civitate nuper evenerint, iam quidem nosse tuam credimus sanctitatem. Ut tamen perfectius cuncta cognoscas, et quae causa tanti tumultus confusionisque fuerit, exemplaria precum, quas reverentissimi episcopi et clerici a praedicta civitate et Aegyptiaca dioecesi ad regiam Constantinopolim venientes, contra Timotheum, meae clementiae porrexerunt; nec non et exemplaria precum, quas hi, qui in sacratissimum nostrum expeditum pro Timotheo ab Alexandrina civitate venientes, nostrae tranquillitati obtulerunt, tuae sanctitati direximus: quatenus quod actum est de praedicto Timotheo, quem Alexandrinorum populus, et honorati, et curiales, et naucleri episcopum sibi petunt, aliisque negotiis, quae ipsarum precum continet textus: ad haec autem et de Chalcedonensi concilio, cui nullo modo consentiunt, quemadmodum libelli adiuncti ostendunt, clare sanctitas tua possit agnoscere. Tua siquidem reverentia omnes orthodoxos episcopos, qui in praesenti in hac urbe regia commorantur, nec non et reverentissimos clericos ad se repente faciat convenire, et diligenter omnia pertractantes atque discutientes, quoniam Alexandrinorum civitas perturbata est, pro cuius disciplina et quiete maxima solicitudo nobis exsistit; aut de praedicto Timotheo, aut de Chalcedonensi concilio, quid in commune sapitis; sine quolibet humano terrore, et absque gratia cuiuscunque vel odio, solummodo omnipotentis dei timorem vestris oculis proponentes (quoniam, sicut nostis, de tali causa intemeratae divinitati rationem eritis sine dubio reddituri), cum omni celeritate meam facite cognoscere pietatem: ut ex omnibus vestris literis haec integre cognoscentes, formam congruam dare possimus, quatenus Aegyptiaca dioecesis et Alexandrinorum civitas, pro cuius quiete nos prae omnibus convenit cogitare, tranquillitate sanctarum ecclesiarum, et disciplina, et inconcussa pace potiatur. (Huic subiectae sunt et sequentes pieces, quae una cum. superiori epistola directae sunt et aliis metropolitanis episcopis et monachis quibusdam.)

      

---

473 Glycerius

Migne 1844-65, vol. 56, cols. 896-898 (Appendix ad S. Leonis Magni opera).

      Exemplum sacri edicti Glycerii Imperatoris datum ad Himilconem v.c. Praefectum praetorio Italiae contra ordinationes simoniacas.

      Supernae maiestatis admonitu nostri ortu imperii nihil prius debuit ordinari, quam ut Christianae religionis sacrosancta mysteria reverentia maiore colerentur: quia ambigi non oportet, deum universitatis auctorem tanto magis fovere mortalia, quanto purior cultus per innocentiam sacerdotum divina suspexerit.

      Iamdudum etenim adolescentibus vitiis clericorum, adhuc in privatae vitae conversatione degentes probavimus, episcopatus pro parte maxima non impetrari meritis, sed pretiis comparari: quod indecora cupiditas in usum redacta, quasi licitum fecerat iam videri. Ademtum est studium. bonae conscientiae, fecitque id, quod de deo sperare debuit, ad pecuniam et exactionem vocare. Hinc natum est, ut antistitum reverentia magis potestas saeculi putaretur, et tyrannopolitas esse se malint, qui vocabantur antistites; ac religione neglecta, sub hominum patrociniis constituti, publica magis quam divina curarent, hoc ipso perpetuitatis privilegio delictorum suorum impunitate gaudentes, ecclesiarumque opes, quas mali propositi dedecora protegentes, pauperum dicunt esse divititas, studio veluti cuiusdam administrationis auferrent, aliis in praesenti dando praemia, nonnullis se chyrographis obligando, vendendoque in quaestum debitoris quod oportebat egentibus prorogari.

      Unde factum credimus, ut offensa divinitas, quod tot malis probamus experti, favorem suae maiestatis averteret, et Romanam gentem tantis, quae transacta sunt, infortuniis fatigaret. Quo enim ore, quave impudentia ab eo mundi totius supplicatur auctori, qui ad oblationem sacrificii non iudicio sacrosanctae trinitatis eligitur, sed hominis favore provehitur? Aut quid huiusmodi episcopi non putent esse venale, qui sancta mysteria subiecere commerciis? Qua rerum ratione permoti hac mansura in aevum lege sancimus, ut quisquis ad episcopatum personarum auxilio suffragante pervenerit, saeculariter possideat, quod saeculariter fuerit consecutus; id est ut finitis unius anni metis, noverit episcopatu se esse privandum. Eiusdem sane anni, quo sacerdos vocatur, comes nostri patrimonii ecclesiasticae substantiae moderetur expensas.

      Is quoque, qui talem consecraverit, aut quicquam pecuniarum ab eo, qui est consecrandus, datum cuilibet promissumve cognoverit, aut callide dissimulandum esse crediderit in eo, quem intelligit, non per puram conscientiam, sed per turpe pretium ad hoc pervenire voluisse, pari de sacerdotio sorte deiectus, similem poenam temerariae consecrationis exsolvat: arguendi hoc latens facinus non solum his, qui in ecclesia constituti sunt, verum etiam quibuscunque nostrae religionis hominibus facultate permissa, scituris omnibus, qui obiecta potuerint edocere, praemium se pro nostro arbitrio sanctae accusationis habituros.

      Cives quoque uniuscuiusque urbis, quos ad acclamationes ambientium non personae dignitas, quae petenda est, sed venalitas punienda sollicitat, sciant se patriae, cui tam male consulunt, habitatione pellendos, ac tantum de suis facultatibus eruendum, fiscoque nostro esse promissum. Facessat igitur ab ecclesiis foeda pariter ac profana licitatio: internuntii turpis pretii conquiescant.

      Coelestia nefas est in auctione constitui. Sacerdotii magnum, ut dictum est, opus non pecuniis, sed meritis ambiatur; et secundum priscorum regulam sacerdotum quantitas poscentium et qualitas ponderetur, vita inspiciatur electi. Nimis enim detestabile est, ut quilibet ad episcopatus apicem illicita corruptione venturus, ecclesiae facultates, quarum dispensator magis debet esse quam dominus, prius paene quam adipiscatur exhauriat.

      Quibus nostrae serenitatis <apicibus> et pravorum mentes putamus comprimi, et ad maiora studia virtutum bonas conscientias incitari. Illud quoque de iustitia omnipotentis dei ac pietate dubitare non possumus, facilius nos divinis auxiliis protegendos, cui per innocentes et probatos episcopos omnipotentiae iuvamina postulemus, Himelco, parens carissime atque amantissime. Unde illustris et praecelsa magnificentia tua hanc serenitatis nostrae legem, quae et sacerdotes sacrosanctae religionis corrigit et ministros, propositi a te edicti programmate per omne nostri corpus vulgabit imperii.

      Et manu divina: Vale Himelco, parens carissime atque amantissime.

      Datum V. Id. Mart. Ravennae, Domino Leone perpetuo Augusto V. Cos. <11 Mar. 473>

---

473 Glycerius

Migne 1844-65, vol. 56, col. 898 (Appendix ad S. Leonis Magni opera).

      Felix Himilco praefecto praetorio <Italiae>, Dioscurus, Aurelianus, Protadius vv. cc. pp. dd.

      Quemadmodum Dominus noster invictissimus princeps Glycerius pro beatitudine saeculi melioris et suorum correctione mortalium, ne quid in supernae maiestatis deinceps ex sacerdotali ordinatione tentaretur iniuriam, ac bonae conscientiae meritum nummarii fieret causa suffragii, edictalibus inhibendum crediderit constitutis, sermonis regii in antelatis praefulget oraculis, scilicet ut quae divina sunt, mundanis suffragiis non iuventur, quatenus licitatione summota sublatisque piaculis delictorum, sacerdotales infulas optimae conscientiae norma possideat, ne quae religionis erogationibus, ad conciliandam videlicet divinae clementiae maiestatem proficere debuissent, ad instar saecularium administrationum in patrociniorum acquisitionibus funderentur: quod profecto ad alimoniam pauperum mens devota supernae maiestati, et non avara contulerat. Neque enim quispiam profanae intentionis existeret, qui mente sacrilega abhorrere tam religiosa debeat constituta sacerdos, nisi qui de suae pollicitationis conscientia voluerit confiteri. Ut enim haec, quae decreta sunt, praedicabilibus moribus placitura confidimus, ita deteriores mentes ex his, quae salubriter definita sunt, non dubitamus offendi. Proinde hoc edictali programmate universitatem duximus commonendam, ut ab illicitis deinceps se ambitionibus suffragiisque summoveant, ne necesse sit cum obligatione propriae conscientiae, quam divinae maiestati interest semper obnoxiam detineri, iuxta sacratissima constituta poenam proprii subire peccati.

      Datum III. Kal. Maii Romae. <29 Apr. 473>

---

488?

      Claudius Iulius Ecclesius Dynamius v(ir) c(larissimus) et inl(ustris) urb(i) praef(ectus) d(icit) amore patriae conpulsi ne quid diligentiae deesse videatur studio nostro adici novimus ut omnium molendinariorum fraudes amputentur quas subinde venerabili populo atq(ue) universitati fieri suggerentibus nobis agnovimus et ideo stateras fieri praecepimus quas in ianiculo constitui nostra praecepit auctoritas unde hoc programmate universitatem nosse decernimus frumenta cum ad haec loca conterenda detulerint consueta fraudibus licentia [quo modo] possit amoveri primo pensare non differant deinde postquam fregerint propter fidem integrae observationis adhibitis isdem ponderibus agnoscant nihil sibi abstulisse licentiam fraudatorum accipere autem secundum constitutum brevem molend[in]arios tam in Ianiculo quam per diversa praecipimus per modium unum nummos III ita quod si quis eorum inlicita praesumptione farinam crediderit postulandam deprehensus et multae subiaceat et fustiario supplicio se noverit esse subdendum illud autem humanitas [nostr]a propter corporatorum levamen adicit ut si qui voluntate propria non conpulsus sed donandi nimo farinam offerre voverit habeat qui accipit liberam facultatem

---

514 Anastasius

      Anastasius <Augustus> Hormisdae papae.

      Omnibus negotiis divinae res praeponendae sunt; deo etenim omnipotente propitio rem publicam et conservandam et meliorandam esse confidimus. quia igitur dubitationes quaedam de orthodoxa religione in Scythiae partibus videntur esse commotae, id specialiter clementiae nostrae placuit, ut venerabilis synodus in Heracleotana civitate provinciae Europae celebretur, quatenus concordantibus animis et omni veritate discussa vera fides nostra orbi terrarum omni manifestius innotescat, ut deinceps nulla possit esse dubitatio vel discordia. quapropter sanctitas tua cum quibus sibi placuerit reverentissimis episcopis, quos de ecclesiis sub sui sacerdotii cura constitutis idoneos et instructos erga orthodoxam religionem esse probaverit, ad praedictam Heracleotanam civitatem intra diem Kalendarum Iuliarum venire dignetur.

      Data V. Kal. Ian. Constantinopoli. Senatore v.c. cons. <28 Dec. 514>

      Accepta prid. Idus Maias Florentio v.c. cons. <14 May. 515>

---

516 Anastasius

      <Anastasius Augustus Senatui urbis Romae per Theopompum [no. 111, p. 504 : virum illustrem comitem domesticorum, agentem sacri nostri palatii scolam] et Severianum [no. 111, p. 504 : v.c. comitem sacri nostri consistorii] vv.cc.>

      Imperator Caesar Flavius Anastasius Pontifici inclitus Germanicus inclitus Alamannicus inclitus Francicus inclitus Sarmaticus inclitus Tribunici imperii XXV Cons. tertio pius felix victor ac triumphator semper Augustus Pater patriae Proconsulibus Consulibus Praetoribus Tribunis plebis Senatui suo salutem dicit.

      Si vos liberique vestri valetis, bene est; ego exercitusque meus valemus. Quotiens utrisque publicis rebus prospera voluntate consulitur, non solum exhortatio sed postulatio quoque creditur esse conveniens, ut duabus in unum concurrentibus causis animus incitatus, quod felix et bonum partibus sit, valeat adipisci. Si enim Christus deus et dominus noster et per mitissimam voluntatem et quandam dispensationis petitionem nos revocauit ad se et redemptos proprio sanguine libertati restituit, ut salutem mortalitati praestaret, non videtur absurdum tam apud gloriosissimum regem quam apud beatissimum papam almae urbis Romae patres conscriptos imperiali petitioni coniunctos ea sperare, quae et nobia et sibi deo annuente in commune proficiant, hoc est, ne fugitivorum audiant concinnatos sermones et mendacio solo compositos sed satisfactione suscepta, quam et veritas et legatorum qui directi sunt inquisitio patefecit, ad desideratam pacem acceptabili deo voluntate concurrant. Indubitatum siquidem est ex longa annorum serie multam partem rei publicae vestrum vindicare constantiam. Proinde oportet sanctissimum coetum vestrum sollerti studio ac provido labore contendere tam apud excelsum regem, cui regendi vos potestas vel sollicitudo commissa est, quam apud venerabilem papam, cui intercedendi apud deum facultas est praestita, ut in ea parte animi sui bonitatem dignentur impendere, in qua utriusque rei publicae membra sperata sanitate salventur. Implebitis enim veterem consuetudinem et nimis consilio vestro notissimam, si ea, quae publicae utilitati conveniunt, tractando sperando postulando effectum adipisci deo auspice feceritia.

      Data V. Kal. Aug. Chalcedone Petro cons. <28 Jul. 516>

---

518 Iustinus

      Iustinus Augustus Hormisdae Papae

      Iohannes vir beatissimus, huius regiae urbis antistes, et ceteri viri religiosi episcopi de diversis locis et civitatibus hic reperti nostram serenitatem docuerunt pro concordia veram et orthodoxam fidem colentium proque unitate venerabilium eius ecclesiarum litteras tuae sanctitati offerendas confecisse ac magnopere postularunt nostras etiam epistolares paginas super hoc ad eam emanare. quorum petitiones, utpote semper unitatis amatores constituti, libenter amplexi hos divinos apices ad tuam beatitudinem censuimus prorogandos, quibus susceptis desideriis supra dictorum reverentissimorum antistitum subvenire proque nobis et re publica, cuius gubernatio nostrae pietati caelitus credita est, supernam maiestatem suis orationibus placare dignetur. Ut autem tuae sanctitati pacis et unitatis atque concordiae iura plenius patefiant, quosdam religiosissimos sacerdotes pacem amplectentes et desiderantes ad sacrissimum nostrum pervenire disponat comitatum. Ob hanc etenim causam Gratum v.s. sacri nostri consistorii comitem et magistrum scrinii memoriae direximus, cuius praeclaram opinionem multis antea notam habemus temporibus. Data VII. Id. Septembr. Constantinopoli Magno v.c. cons. <7 Sep. 518>

---

519 Iustinus

Günther 1895, pp. 610-612 (Collectio Avellana, no. 160).

      Victor Iustinus pius felix inclitus triumphator semper Augustus Hormisdae sanctissimo ac beatissimo archiepiscopo et patriarchae.

      Scias effectum nobis, pater religiosissime, quod diu summis studiis quaerebatur; noveris patefactum et antequam advenerint, qui a vobis destinati sunt, quod Iohannes vir beatissimus antistes novae Romae nostrae una cum clero eius vobiscem sentiunt nullis variantes ambiguitatibus, nullis divisi discordiis; scias libellum <= Collectio Avellana no. 159, pp. 607-610 : Exemplum libelli Iohannis episcopi Constantinopolitani> ab eo subscriptum, quem offerendum iudicaveras sanctissimorum patrum concilio congruentem. omnes concurrunt alacri opere ad suscipienda vota tam vestrae quam Constantinopolitanae sedis, quos veritatis coruscus fulgor illuminat; omnes accelerant libentissime, quos oblectat via dilucida, sequuntur scita patrum sanctissima, leges probatissimas, et consiliis quorundam firmatis, qui rectum tenebant tramitem, aliorum correctis, qui vagabantur incerti, in eo res colligitur, ut unitatem individuae trinitatis ipsi quoque unitate colant mentium. negatum est inter divina mysteria, memoriam in posterum fieri pro tenore libelli, quem diximus, Acacii praevaricatoris quondam regiae huius urbis episcopi nec non et aliorum sacerdotum, qui vel primi contra constituta venerunt apostolica vel successores erroris facti sunt nulla usque ad ultimum diem suum paenitentia correcti. et quoniam omnes nostrae regiones admonendae sunt, ut exemplum imitentur civitatis regiae, destinanda ubique principalia praecepta duximus: tanto flagramus religionis officio, tanto affectamus studio pacem catholicae fidei pro remuneranda caelitus pace nostrae rei publicae, pro conciliando subiectis meis superno praesidio. quid enim gratius reperiri potest, quid iustius, quid illustrius, quam quos idem regnum continet eiusdemque fidei cultes irradiat, eos non diversa contendere sed collectis in eodem sensibus instituta venerari non humana mente lata sed divini prudentia spiritus? oret igitur vestrae religionis sanctitas, ut quod pervigili studio pro concordia ecclesiarum catholicae fidei procuratur, divini muneris opitulatio iugi perpetuitate servari annuat.

      Dat. X. Kal. Maias Constantinopoli.<22 Apr. 519>

520 Iustinus

Mansi 1758-98, vol. 9, cols. 364-365.

      Item ex alia charta ita recitatum est.

      Lecta sunt nobis gesta confecta apud Antiochenae civitatis defensorem, quibus inferebantur testimonia militum significantium ut compendiose dicamus quod priusquam Sergius reverendissimus Cyrestenam civitatem accederet, quidam, id.est, Andronicus presbyter et defensor, et Georgius diaconus, accipientes imaginem Theodoriti, qui undique inculpatur propter fidei errorem, in currum eam imposuerunt, et in Cyrestenam civitatem introduxerunt, psallentes et ostendentes, quod eiusdem illi sectae sunt:. Sergius autem postea cum civitatem accepisset, et collectionem celebravit ipsius Theodoriti, et Diodori, et Theodori, nec non et Nestorii cuiusdam, quem martyrem esse dixit, cum provincia nullum habeat martyrium huic appellationi conveniens.

      Evidenter igitur mirati sumus, primo quidem si latueruut tuam eminentiam talia gesta in civitate confecta. Deinde si cum cognovisses, quod factum est, non sine dilatione quaestionem fecisti negotii, maxime cum degere Sergius diceretur, et cum Paulo reverendissimo esse.

      Verum etiam lecta sunt nobis paulo post gesta confecta apud Cyrestenae civitatis defensorem, quae reverendissimi responsales Sergii reverendissimi dixerunt, multorum voces continentia, quod nulla unquam nec praedicata est, nec facta est collectio in Nestorii cuiusdam nomine. Super haec autem gesta, et preces audivimus tam ipsius Sergii, quam reliquorum episcoporum Euphratensis provinciae qui repellunt ubique Nestorii nomen, et declinare quidem eius sectam confitentur, consentire autem sanctis quatuor conciliis.

      Sancimus igitur nihil subtilitatis vel studii eminentiam tuam relinquere, sed.convocare quidem sine dilatione Cyrestenae civitatis episcopum ibi degentem, sicut audivimus, trahere autem ad se milites etiam, qui testimonia in gestis Antiochiae confectis praestitisse inveninntur de numero tertio et Stablisianorum, nec non etiam Andronicum et Georgium; qui ea, quae de imagine dicta sunt fecisse dicuntur, et singula cum subtilitate requirere, hoc est, quod dicitur de imagine, factum est, et si psalmum, cuius mentio gestis Antiochiae confectis inserta est psallentes ad imaginis honorem praecedebant; et si Sergius reverendissimus cum haec post Antiochiae: confectis inserta est, psallentes ad imaginis honorem ea cognovisset; et clericos admisit; et divinis eis communicavit mysteriis; et si collectionem Theodoriti et Theodori, et Diodori praedicari fecit, aut celebrari concessit, et si hoc idem factum est et ia Nestorii nomine: et omnem circumire viam tua magnitudo festinet, ut nihil subtilitatis possit latere.

      Ne autem eminentia tua nostram tantummodo timeret indignationem, sed etiam dei iram., non piget hos et iuramentum ei imponere in nomine domini et salvatoris Christi, dei nostri, ad quem talia pertinent, ut ipsam veritatem undique requiras:et si quidem inveniantur milites per omnia falsa dixisse, et neque pro imagine, neque pro collectione vera dixisse, non tantum ea quae in Nestorium referuntur, sed etiam illa quae in Theodoritum et Theodorum et Diodorum, mox fortissimo numero eiiciantur, in quo militare noscuntur, et omnibus tormentis eorum corpora crucientur. Si autem veritatem in suis depositionibus dixerunt, sive pro imagine, sive pro collectione vel Nestorii vel aliorum trium, de omnibus nobis suggere, ut cognoscere possimus eos qui in veram et immaculatam, quam et nos colimus fidem peccaverunt.

      Ne quid autem ex his quae nobis lecta sunt: tuam magnitudinem lateat, iussimus eadem gesta, quae Cyri confecta sunt, et ad nos relata, nec non rescripta eorum quae Antiochiae confecta sunt, tibi transmitti, ut post confecta omnia quae iussimus, iterum nobis remittantur ipsa quae in Cyro confecta sunt, Pro hac etenim causa destinavimus Thomam devotissimum, agentem in rebus, et subadiuvam.

      Legi.

      Datum VII. Idus Augustii, Constantinopoli, Rustico viro clarissimo consule. <7 Aug. 520>

---

520 Iustinus

      <Exemplum sacrae Iustini augusti>

      Iustinus Augustus Hormisdae Papae

      Dum beatissimum Germanum episcopum vel eos, qui cum eo a vobis fuerant destinati, de hac dimitteremus regia civitate, huiusmodi illis mandata tradidimus, quod capitula, quae ad perfectam unitatem ecclesiarum pertinebant, apostolatui vestro per reverentissimum Iohannem episcopum sequenter manifesta faceremus. Quae tamen ipsis hic praesentibus fuerant declarata. Sed evenit praefatum Iohannem antistitem longa aegritudine detineri. Ne qua igitur vestram reverentiam ingrediatur adversa sententia quasi nobis promissa nostra desidia quadam ultronea minus ad effectum perducentibus, necessarium esse perspeximus dilationis causam vobis exponere per Eulogium v.s. tribunum et notarium, quem ad praecelsurn regem Theodoricum super negotiis quibusdam transmisimus, hoc quoque adicientes quod, dum propitia domini et dei nostri maiestas eundem virum religiosissimum Iohannem pristinae voluerit reddere sanitati, sicut semel promiseramus, statim illum ad tuam sanctitatem transmittimus. Superest, ut sanctitudo tua divinum nobis praesidium orationibus suis dignetur acquirere. Data pridie Kal. Septemb. Constantinopoli. <31 Aug. 530> Accepta Romae Kal. Octob. Rusticio v.c. cons. <1 Oct. 520>

---

520 Iustinus

      Iustinus Augustus Hormisdae Papae

      Quo fuimus semper et quo sumus studio pro conciliandis sententiis catholicam fidem colentium, ut eodem, animo cuncti venerentur lumen individuum trinitatis, palam fecisse dinoscimur nunc legatum ad vestram beatitudinem ultro ob hoc ipsum dirigentes Gratum v.s. magistrum scrinii, quo remedium tandem reperiatur discordiis varia certantium, nunc prono libentique suscipientes affectu viros religiosissimos, quos interventores unitatis vestra series apostolica credidit destinandos. Profecto etenim tamquam ipsam pacem et iucundis eos oculis aspeximus et extensis manibus duximus amplectendos; quin etiam omni intentione ordinavimus, ut venerabilis ecclesia Constantinopolitana nec non complures aliae vota suscipiant vestra non solum in ceteris sed in auferendis etiam nominibus ex sacris diptychis, quae removenda maxime postulastis. Verum nonnullae fuerunt urbes et ecclesiae tam Ponticae quam Asianae ac praecipue Orientales, quarum clerici vel populi omnibus pertemptati minis atque persuasionibus tamen nequaquam flexi sunt, ut tollant antistitum et repellant nomina, quorum apud eos opinio floruit, sed morte vitam duriorem aestimant, si mortuos condemnaverint, quorum gloriabantur vita superstitum. Quid igitur faciamus huiusmodi pertinaciae, quae nec dictum audiens exsistit et tormenta in tantum despicit, ut amplum sibi ac festivum iudicet, si corpore prius quam religioso desistat consilio? Nobis quidem videtur opus esse mollius agendi et clementius. Quae si non in tua sanctitudine, iam nec in alio poterunt inveniri. Nam neque sanguinis et suppliciorum cupidi, quod dictu etiam grave est, libellum suscepimus neque ut parvo discrimine remaneant imperfecta concordiae desideria, sed ad prorogandam quo possumus ordine coniunctionem membrorum ecclesiae. Utrum itaque praestantius erit minorum gratia in totem esse nobis absectas tantas multitudines an concessis exiguis et remissis maiora et omni ratione quaerenda corrigi, ut, quae non licuit per omnia, saltem ex necessariis partibus allegantur? Veniam itaque nominum postulamus, non Acacii, non utriusque Petri, non Dioscori vel Timothei, quorum vocabula ad nos datae sanctitatis tuae epistolae continebant, sed quos in aliis celebravit civitatibus episcopalis reverentia et hoc exceptis urbibus, ubi vestrae beatitudinis libellus iam in plenum admissus est, nisi hanc quoque partem benivolentia statuerit vestra mitius corrigendam. Verum nec iudicio res caret sedis apostolicae, ut non magis venia dicenda sit quam deliberata iam ac perspecta definitio: Anastasius siquidem religiosissimae memoriae, vestrae culmen ecclesiae, palam aperteque constituerit, cum ob hoc idem scriberet negotium decessori nostro, satis esse pacem affectantibus, si nomen tantum reticeatur Acacii. Ergo priora vestrae sedis constituta sequitur, qui non omnes memorias mortuorurn iudicat contemnendas, ut indignum habeatur et incongruum, si non placidior omnibus non solum defunctis sed etiam superstitibus vestra divulgetur in omni fine terrarum lenitas. Et hoc quidem non dubitaverimus ita gratiosum vobis futurum, ut pacifico statim responso laetior mundus reddatur. Retinet autem vestra sanctitas, quod dudum scripsimus ex Oriente supplicationes nobis esse destinatas voluntatem ipsorum continentes et arbitrium, in quo sese duraturos ostendunt firmiter et quo nulla ratione desistendum aestimant. Hanc itaque cartulam secundum nostra promissa per Iohannem virum reverentissimum episcopum dirigendam vobis in praesenti merito credidimus, ut a vestra sede etiam tenor eius admissus ad colligendas proficiat et adunandas ubique venerabiles ecclesias et Hierosolymitanam praecipue, cui tantum omnes favorem impendunt quasi matri Christiani nominis, ut nemo audeat ab ea sese discernere. Consensum itaque proprium tuam sanctitudinem epistolari quoque pagina convenit declarare, ut cognito omnibus atque patefacto tenorem eiusdem cartulae a vobis etiam laudari et tenaciter custodiri laetior mundus existat.

      Data V. Id. Septembr. Chalced. Rusticio cons. <9 Sep. 520>

      Accepta prid. Kal. Dec. cons. ss. <30 Nov. 520>

---

?525 ?Iustinus ?Iustinianus

      Iustini]ani edict[um ---] / [---] Firmanus f[---] / [---]i solum in ta[ // ]ientes et hoc non licere eo[---] / [--- monaste]rio(?) abbatem aut presb<y=U>teru[m ---] / [--- praese]ntes monachi abbatem sib[i eligant gratia aut] / [pecunariam propo]sita datione <<sancimus>> en[---] / [---]iore esse iniquitatibus alienum u[---] / [--- eccles]iarum(?) ministris adsolent fieri iu[bemus igitur ---] / [---]o in eodem sancti mart<y=U>ris Stephan[i monasterio(?) ---] / [---]erint  delectati insuper vero ex pr[oprio(?) ---] / [--- m]onasterio constitutae vel ipsis [

?527 ?Iustinus ?Iustinianus

      [Quando  et  alias  indemnes] / [convenit  ser]vari  co[ll]at[ores  nostros] / [maxime  possessio]nes  ad ve[ne]ra[bile ora]/[torium sa]ncti apostoli Io[h]an[nis per]/[tinentes ea] providentia [frui] opor[tet] / [probter ho]c memoratas precibus [pos]/[sessiones et] e[o]rum colonos vel adscrip/[ticios et c]uratores aut conductores li/[beros ab om]ni laesione permanere tam / [a transitu mi]litum vel violentiae prohibit/[orum qu]am ab illis militibus qui sedes / [prope ea]sdem possessiones habere nos/[cuntur] nullo eorum audente quo/[cumqu]e damno ex [qua]cumque occasi/[one eos] adfligere s[i prec]es verae sunt / [competent]is oraculi   sa[cra   sanc]tione   decer/[nimus quam re]ctor provinciae [u]na cum // [officio suo modis omni]bus ob[se]r[v]are ef[fi]/[ciet severissima p]oenali condemn/[natione --- mini]me defutura cont/[ra violatores nostror]um apicum omni obr/[eptione contra molie]ntium sive per sacrum / [apicem siver pe]r [v]icem postulation[is] / [aut] aliquo[libe]t modo facta iam vel / [f]utura cesan[t]e data Kalendas Iunias / Constantinopoli Mavortio vir[o] clarissi/mo consule VEMIIVI rescripto / recognovi // <1 Jun. 527>

      <followed by a Greek translation>

528 Iustinianus

      De novo Codice componendo

      Imperator Iustinianus Augustus ad senatum

      Haec, quae necessario corrigenda esse multis retro principibus visa sunt, interea tamen nullus eorum hoc ad effectum ducere ausus est, in praesenti rebus donare communibus auxilio dei omnipotentis censuimus et prolixitatem litium amputare, multitudine quidem constitutionum, quae tribus codicibus Gregoriano et Hermogeniano atque Theodosiano continebantur, illarum etiam, quae post eosdem codices a Theodosio divinae recordationis aliisque post eum retro principibus, a nostra etiam clementia positae sunt, resecanda, uno autem codice sub felici nostri nominis vocabulo componendo, in quem colligi tam memoratorum trium codicum quam novellas post eos positas constitutiones oportet.

      1. Ideoque ad hoc maximum et ad ipsius rei publicae sustentationem respiciens opus efficiendum elegimus tanto fastigio laborum tantaeque sollicitudini sufficientes Iohannem virum excellentissimum ex quaestore sacri nostri palatii consularem atque patricium, Leontium virum sublimissimum magistrum militum ex praefecto praetorio consularem atque patricium, Phocam virum eminentissimum magistrum militum consularem atque patricium, Basilidem virum excellentissimum ex praefecto praetorio Orientis et patricium, Thomam virum gloriosissimum quaestorem sacri nostri palatii et ex consule, Tribonianum virum magnificum magisteria dignitate inter agentes decoratum, Constantinum virum illustrem comitem largitionum inter agentes et magistrum scrinii libellorum sacrarumque cognitionum, Theophilum virum clarissimum comitem sacri nostri consistorii et iuris in hac alma urbe doctorem, Dioscorum et Praesentinum disertissimos togatos fori amplissimi praetoriani.

      2. Quibus specialiter permisimus resecatis tam supervacuis, quantum ad legum soliditatem pertinet, praefationibus quam similibus et contrariis, praeterquam si iuris zdqua divisione adiuventur, illis etiam, quae in desuetudinem abierunt, certas et brevi sermone conscriptas ex isdem tribus codicibus, novellis etiam constitutionibus leges componere et congruis subdere titulis, adicientes quidem et detrahentes, immo et mutantes verba earum, ubi hoc rei commoditas exigebat, colligentes vero in unam sanctionem, quae in variis constitutionibus dispersa sunt, et sensum earum clariorem efficientes, ita tamen, ut ordo temporum earundem constitutionum non solum ex adiectis diebus et consulibus, sed etiam ex ipsa compositione earum clarescat, primis quidem in primo loco, posterioribus vero in secundo ponendis et, si quae earum sine die et consule in veteribus codicibus vel in his, in quibus novellae constitutiones receptae sunt, inveniantur, ita his ponendis nullaque dubietate super generali earum robore ex hoc orienda, sicut et illas vim generalis constitutionis obtinere palam est, quae ad certas personas rescriptae vel per pragmaticam ab initio datae eidem novo codici propter utilitatem sanctionis inditae fuerint.

      3. Haec igitur ad vestram notitiam ferre properavimus, ut sciatis, quanta nos diurna super rerum communium utilitate cura sollicitat, studentes certas et indubitatas et in unum codicem collectas esse de cetero constitutiones, ut ex eo tantummodo nostro felici nomine nuncupando codice recitatio constitutionum in omnibus ad citiores litium decisiones fiat iudiciis.

      Data id. Febr. Constantinopoli dn. Iustiniano pp. A. I. cons. <13 Feb. 528>

---

529 Iustinianus

      De Iustiniano Codice confirmando

      Imperator Iustinianus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Menae viro illustri praefecto praetorio II ex praefecto huius almae urbis ac patricio

      Summa rei publicae tuitio de stirpe duarum rerum, armorum atque legum veniens vomque suam exinde muniens felix Romanorum genus omnibus anteponi nationibus omnibusque dominari tam praeteritis effecit temporibus quam deo propitio in aeternum efficiet istorum etenim alterum alterius euxilio semper viguit, et tam militaris res legibus in tuto collocata est, quam ipsae leges armorum praesidio servatae sunt. merito igitur ad prima communium rerum sustentationis semina nostram mentem nostrosque labores referentes militaria quidem agmina multiplicibus et omnem providentiam continentibus modis correximus, tam veteribus ad meliorem statum brevi tempore reductis, quam novis non solum exquisitis, sed etiam recta dispositione nostri numinis sine novis expensis publicis constitutis, legum vero praesidia primo servando positas, deinde novas ponendo firmissima subiectis efficimus.

      1. Sed cum sit necessarium multitudinem constitutionum tam in tribus veteribus codicibus relatarum quam post eorum confectionem posterioribus temporibus adiectarum ad brevitatem reducendo caliginem earum rectis iudicum definitionibus insidiantem penitus extirpare, ad hoc commune praestandum beneficium deo praesule prono animo nos dedidimus et electis viris gloriosissimis tam doctrina legum quam experientia rerum studioque pro re publica indefesso et laudabili proposito polientibus sub certis finibus magnum laborem commisimus, per quem tam trium veterum Gregoriani et Hermogeniani atque Theodosiani codicum constitutiones quam plurimas alias post eosdem codices a Theodosio divinae memoriae ceterisque post eum retro principibus, a nostra etiam clementia positas in unum codicem felici nostro vocabulo nuncupandum colligi praecepimus: tollendis quidem tam praefationibus nullum suffragium sanctioni conferentibus quam contrariis constitutionibus, quae posteriore promulgatione vacuatae sunt, similibus etiam praeter eas, quae eadem paene sanciendo divisionem iuris aliquam facere noscuntur, ex qua dividendo vetera novum aliquid nasci videtur, multis insuper aliis ad rectam huiusmodi codicis compositionem pertinentibus isdem prudentissimis viris a nostro numine mandatis.

      2. Et nostro studio pro re publica instituto suum praesidium deus omnipotens adnuit ad istum enim laborem et tanti operis consummationem electi vir excellentissimus ex quaestore nostri palatii consularis ac patricius Iohannes et vir sublimissimus ex praefecto praetorio consularis atque patricius Leontius virque eminentissimus magister militum consularis atque patricius Phocas et vir excellentissimus ex praefecto praetorio per Orientem et patricius et nunc praefectus praetorio per Illyricum Basilides et vir gloriosissimus quaestor sacri nostri palatii et ex consule Thomas, immo et vir magnificus magisteria dignitate inter agentes decoratus Tribonianus virque illustris comes largitionum inter agentes et magister scrinii libellorum et sacrarum cognitionum Constantinus et vir illustris ex magistro et iuris doctor in hac alma urbe Theophilus, viri etiam disertissimi togati amplissimi fori tuae sublimitatis Dioscorus atque Praesentinus omnia, quae eis mandavimus, cum sedula et pervigili industria moderataque digestione cum eundem novum Iustinianum codicem nobis obtulerunt ita compositum, ut et rebus profuturus esset communibus et nostro convenisset imperio.

      3. Hunc igitur in aeternum valiturum iudicio tui culminis intimare prospeximus, ut sciant omnes tam litigatores quam disertissimi advocati nullatenus eis licere de cetero constitutiones ex veteribus tribus codicibus, quorum iam mentio facta est, vel ex iis, quae novellae constitutiones ad praesens tempus vocabantur, in cognitionalibus recitare certaminibus, sed solis eidem nostro codici insertis constitutionibus necesse esse uti, falsi crimini subdendis his, qui contra haec facere ansi fuerint, cum sufficiat earundem constitutionum nostri codicis recitatio adiectis etiam veterum iuris interpretatorum laboribus ad omnes dirimendas lites, nullaque dubitatione emergenda vel eo, quod sine die et consule quaedam positae sunt, vel quod ad certas personas rescriptae sunt, cum omnes generalium constitutionum vim obtinere procul dubio est, sed et si quae earundem constitutionum detractis vel additis vel permutatis certis verbis, quod et ipsum praefatis excellentissimis viris specialiter permisimus, compositae sunt, nulli concedimus ex libris veteris iuris interpretatorum aliter eas habentes recitare, sed solam iuris interpretatoris sententiam commendare, ut tunc teneat, cum minime adversetur eiusdem nostri codicis constitutionibus.

      4. Si quae vero pragmaticae sanctiones, quae minime in eodem nostro codice receptae sunt, civitatibus forte vel corporibus vel scholis vel scriniis vel officiis vel alicui personae impertitae sunt, eas, si quidem aliquot privilegium speciali beneficio indulgent, omni modo ratae manere, sin vero pro certis capitulis factae sunt, tunc tenere, cum nulli nostri codicis adversantur constitutioni, praecipimus. sed et si qua regesta in tui culminis iudicio vel in aliis iudiciis civilibus vel militaribus vel quibuscumque titulis ad publicum pertinentibus posita sunt, ea etiam, prout communis rei commoditas exigit, firma esse censemus.

      5. Illustris igitur et magnifica auctoritas tua pro innato sibi circa rem publicam nostrasque dispositiones explendas studio ad omnium populorum notitiam eundem codicem edictis ex more propositis pervenire faciat, ipso etiam textu codicis in singulas provincias nostro subiectas imperio cum nostra divina subnotatione mittendo, ut eo modo ad omnium notitiam eiusdem nostri codicis constitutiones valeant pervenire, ut extantibus festis diebus, id est ex die sexto decimo kalendas Maias praesentis septimae indictionis consulatu Decii viri clarissimi recitationes constitutionum ex eodem nostro codice fiant.

      Data VII id. April. Constantinopoli Decio viro clarissimo consule. <7 Apr. 529>

---

530 Iustinianus

Mommsen-Krueger 1908, pp. 8-9.

      De conceptione digestorum.

      Imperator Caesar Flavius Iustinianus pius felix inclutus victor ac triumfator semper Augustus Triboniano quaestori suo salutem.

      Deo auctore [...]

      Data octavo decimo calendae Ianuarias Constantinopoli Lampadio et Oreste viris clarissimis consulibus. <15 Dec. 530>

      repeated as Codex Iustinianus 1.17.1

533 Iustinianus

Krueger 1908, p. 1.

      In nomine Domini Nostri Ihesu Christi,

      Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Cupidae Legum Iuventuti

      Imperatoriam maiestatem non solum armis decoratam, sed etiam legibus oportet esse armatam, ut utrumque tempus et bellorum et pacis recte possit gubernari et princeps Romanus victor existat non solum in hostilibus proeliis, sed etiam per legitimos tramites calumniantium iniquitates expellens, et fiat tam iuris religiosissimus quam victis hostibus triumphator.

      1. Quorum utramque viam cum summis vigiliis et summa providentia adnuente Deo perfecimus. et bellicos quidem sudores nostros barbaricae gentes sub iuga nostra deductae cognoscunt et tam Africa quam aliae innumerosae provinciae post tanta temporum spatia nostris victoriis a caelesti numine praestitis iterum dicioni Romanae nostroque additae imperio protestantur. omnes vero populi legibus iam a nobis vel promulgatis vel compositis reguntur.

      2. Et cum sacratissimas constitutiones antea confusas in luculentam ereximus consonantiam, tunc nostram extendimus curam et ad immensa prudentiae veteris volumina et opus desperatum, quasi per medium profundum euntes, caelesti favore iam adimplevimus.

      3. Cumque hoc deo propitio peractum est, Triboniano, viro magnifico magistro et exquaestore sacri palatii nostri nec non Theophilo et Dorotheo viris illustribus antecessoribus, quorum omnium sollertiam et legum scientiam et circa nostras iussiones fidem iam ex multis rerum argumentis accepimus, convocatis specialiter mandavimus ut nostra auctoritate nostrisque suasionibus componant institutiones: ut liceat vobis prima legum cunabula non ab antiquis fabulis discere, sed ab imperiali splendore appetere, et tam aures quam animae vestrae nihil inutile nihilque perperam positum, sed quod in ipsis rerum optinet argumentis accipiant: et quod in priore tempore vix post quadriennium prioribus contingebat, ut tunc constitutiones imperatorias legerent, hoc vos a primordio ingrediamini digni tanto honore tantaque reperti felicitate, ut et initium vobis et finis legum eruditionis a voce principali procedat.

      4. Igitur post libros quinquaginta digestoram seu pandectarum, in quos omne ius antiquum collatum est (quos per eundem virum excelsum Tribonianum nec non ceteros viros illustres et facundissimos confecimus), in hos quattuor libros easdem institutiones partiri iussimus, ut sint totius legitimae scientiae prima elementa.

      5. Quibus breviter expositum est et quod antea optinebat et quod postea desuetudine inumbratum ab imperiali remedio illuminatum est.

      6. Quas ex omnibus antiquorum institutionibus et praecipue ex commentariis Gaii nostri tam institutionum quam rerum cottidianarum aliisque multis commentariis compositas cum tres praedicti viri prudentes nobis optulerunt, et legimus et cognovimus et plenissimum nostrarum constitutionum robur eis accommodavimus.

      7. Summa itaque ope et alacri studio has leges nostras accipite et vosmet ipsos sic eruditos ostendite, ut spes vos pulcherrima foveat toto legitimo opere perfecto posse etiam nostram rem publicam in partibus eius vobis credendis gubernare.

      Data undecimo kalendas Decembres Constantinopoli domino nostro Iustiniano perpetuo Augusto tertium consule. <21 Nov. 533>

---

533 Iustinianus

Mommsen-Krueger 1908, pp. 10-12.

      Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gotthicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix inclutus victor ac triumphator semper Augustus Theophilo, Dorotheo, Theodoro, Isidoro et Anatolio et Thalelaeo et Cratino viris illustribus antecessoribus et Salaminio viro disertissimo antecessori salutem.

      Omnem rei publicae nostrae sanctionem iam esse purgatam et compositam tam in quattuor libris institutionum seu elementorum quam in quinquaginta digestorum seu pandectarum nec non in duodecim imperialium constitutionum quis amplius quam vos cognoscit? et omnia quidem, quae oportuerat et ab initio mandare et post omnium consummationem, factum libenter admittentes, definire, iam per nostras orationes tam Graeca lingua quam Romanorum, quas aeternas fieri optamus, explicita sunt. sed cum vos professores legitimae scientiae constitutos etiam hoc oportuerat scire, quid et in quibus temporibus tradi necessarium studiosis credimus, ut ex hoc optimi atque eruditissimi efficiantur: ideo praesentem divinam orationem ad vos praecipue faciendam existimamus, quatenus tam prudentia vestra quam ceteri antecessores, qui eandem artem in omne aevum exercere maluerint, nostris regulis observatis inclutam viam eruditionis legitimae possint ambulare. itaque dubio procul quidem est necesse esse institutiones in omnibus studiis primum sibi vindicare locum, utpote prima vestigia cuiusque scientiae mediocriter tradentes. ex libris autem quinquaginta nostrorum digestorum sex et triginta tantummodo sufficere tam ad vestram expositionem quam ad iuventutis eruditionem iudicamus. sed ordinem eorum et tramites per quos ambulandum est manifestare tempestivum nobis esse videtur, et vos in memoriam quidem eorum, quae antea tradebatis, redigere, ostendere autem novellae nostrae compositionis tam utilitatem quam tempora, ut nihil huiusmodi artis relinquatur incognitum.

      1. Et antea quidem, quemadmodum et vestra scit prudentia, ex tanta legum multitudine, quae in librorum quidem duo milia, versuum autem tricies centena extendebatur, nihil aliud nisi sex tantummodo libros et ipsos confusos et iura utilia in se perraro habentes a voce magistra studiosi accipiebant, ceteris iam desuetis, iam omnibus inviis. in his autem sex libris Gaii nostri institutiones et libri singulares quattuor, primus de illa vetere re uxoria, secundus de tutelis et tertius nec non quartus de testamentis et legatis connumerabantur: quos nec totos per consequentias accipiebant, sed multas partes eorum quasi supervacuas praeteribant. et primi anni hoc opus legentibus tradebatur non secundum edicti perpetui ordinationem, sed passim et quasi per saturam collectum et utile cum inutilibus mixtum, maxima parte inutilibus deputata. in secundo autem anno praepostera ordinatione habita prima pars legum eis tradebatur, quibusdam certis titulis ab ea exceptis: cum erat enorme post institutiones aliquod legere, quam quod in legibus et primum positum est et istam nuncupationem meruerit. post eorum vero lectionem (neque illam continuam, sed particularem et ex magna parte inutilem constitutam) tituli alii eis tradebantur tam ex illa parte legum, quae de iudiciis nuncupatur (et ipsis non continuam, sed raram utilium recitationem praebentibus, quasi cetero toto volumine inutili constituto) quam ex illa quae de rebus appellatur, septem libris (semotis et in his multis partibus legentibus inviis, utpote non idoneis neque aptissimis ad eruditionem constitutis). in tertio autem anno quod ex utroque volumine, id est de rebus vel de iudiciis, in secundo anno non erat traditum, accipiebant secundum vicissitudinem utriusque voluminis: et ad sublimissimum Papinianum eiusque responsa iter eis aperiebatur: et ex praedicta responsorum consummatione, quae decimo et nono libro concludebatur, octo tantummodo libros accipiebant, nec eorum totum corpus eis tradebatur, sed pauca ex multis et brevissima ex amplissimis, ut adhuc sitientes ab eis recederent. his igitur solis a professoribus traditis Pauliana responsa per semet ipsos recitabant, neque haec in solidum, sed per inperfectum et iam quodammodo male consuetum inconsequentiae cursum. et is erat in quartum annum omnis antiquae prudentiae finis: quis ea quae recitabant enumerare malet, computatione habita inveniet ex tam immensa legum multitudine vix versuum sexaginta milia eos suae notionis perlegere, omnibus aliis deviis et incognitis constitutis et tunc tantummodo ex aliqua minima parte recitandis, quotiens vel iudiciorum usus hoc fieri coegerit vel ipsi magistri legum aliquid ex his perlegere festinabatis, ut sit vobis aliquid amplius discipulorum peritia. et haec quidem fuerant antiquae eruditionis monumenta, secundum quod et vestro testimonio confirmatur.

      2. Nos vero tantam penuriam legum invenientes et hoc miserrimum iudicantes legitimos thensauros volentibus aperimus, quibus per vestram prudentiam quodammodo erogatis ditissimi legum oratores efficiantur discipuli. et primo quidem anno nostras hauriant institutiones ex omni paene veterum institutionum corpore elimatas et ab omnibus turbidis fontibus in unum liquidum stagnum conrivatas tam per Tribonianum virum magnificum magistrum et ex quaestore sacri palatii nostri et ex consule quam duos e vobis, id est Theophilum et Dorotheum facundissimos antecessores. in reliquam vero anni partem secundum optimam consequentiam primam legum partem eis tradi sancimus, quae Graeco vocabulo πρὥτα nuncupatur, qua nihil est anterius, quia quod primum est aliud ante se habere non potest. et haec eis exordium et finem eruditionis primi anni esse decernimus. cuius auditores non volumus vetere tam frivolo quam ridiculo cognomine dupondios appellari, sed Iustinianos novos nuncupari, et hoc in omne futurum aevum optinere censemus, ut hi, qui rudes adhuc legitimae scientiae adspirent et scita prioris anni accipere maluerint, nostrum nomen mereant, quia ilico tradendum eis est primum volumen, quod nobis emanavit auctoribus. antea enim dignum antiqua confusione legum cognomen habebant: cum autem leges iam clare et dilucide prostent animis eorum facile tradendae, visum est necesse eos et cognomine mutato fulgere.

      3. In secundo autem anno, per quem ex edicto eis nomen antea positum et a nobis probatur, vel de iudiciis libros septem vel de rebus octo accipere eos sancimus, secundum quod temporis vicissitudo indulserit, quam intactam observari praecipimus. sed eosdem libros de iudiciis vel de rebus totos et per suam consequentiam accipiant, nullo penitus ex his derelicto: quia omnia nova pulchritudine sunt decorata, nullo inutili, nullo desueto in his penitus inveniendo. alterutri autem eorundem volumini, id est de iudiciis vel de rebus, adiungi in secundi anni audientiam volumus quattuor libros singulares, quos ex omni compositione quattuordecim librorum excerpsimus: ex collectione quidem tripertiti voluminis, quod pro dotibus composuimus, uno libro excerpto. ex duobus autem de tutelis et curationibus uno: et ex gemino volumine de testamentis uno: et ex septem libris de legatis et fideicommissis et quae circa ea sunt simili modo uno tantum libro. hos igitur quattuor libros, qui in primordiis singularum memoratarum compositionum positi sunt, tantummodo a vobis eis tradi sancimus, ceteris decem oportuno tempori conservandis: quia neque possibile est neque anni secundi tempus sufficit ad istorum quattuordecim librorum magistra voce eis tradendorum recitationem.

      4. Tertii insuper anni doctrina talem ordinem sortiatur, ut, sive libros de iudiciis sive de rebus secundum vices legere eis sors tulerit, concurrat eis tripertita legum singularium dispositio: et in primis liber singularis ad hypothecariam formulam, quem oportuno loco in quo de hypothecis loquimur posuimus, ut, cum aemula sit pigneraticiis actionibus, quae in libris de rebus positae sunt, non abhorreat eorum vicinitatem, cum circa easdem res ambabus paene idem studium est. et post eundem librum singularem alius liber similiter eis aperiatur, quem edictum aedilium et de redhibitoria actione et de evictionibus nec non duplae stipulatione composuimus: cum enim, quae pro emptionibus et venditionibus legibus cauta sunt, in libris de rebus praefulgent, hae autem omnes quas diximus definitiones in ultima parte prioris edicti fuerant positae, necessario eas in anteriorem locum transtulimus, ne a venditionibus, quarum quasi ministrae sunt, vicinitate ulterius devagentur. et hos tres libros cum acutissimi Papiniani lectione tradendos posuimus, quorum volumina in tertio anno studiosi recitabant, non ex omni eorum corpore, sed sparsim pauca, ex multis et in hac parte accipientes: vobis autem ipse pulcherrimus Papinianus non solum ex responsis, quae in decem et novem libros composita fuerant, sed etiam ex libris septem et triginta quaestionum et gemino volumine definitionum nec non de adulteris et paene omni eius expositione in omni nostrorum digestorum ordinatione praefulgens propriis partibus praeclarus sui recitationem praebebit. ne autem tertii anni auditores, quos Papinianistas vocant, nomen et festivitatem eius amittere videantur, ipse iterum in tertium annum per bellissimam machinationem introductus est: librum enim hypothecariae ex primordiis plenum eiusdem maximi Papiniani fecimus lectione, ut et nomen ex eo habeant et Papinianistae vocentur et eius reminiscentes et laetificentur et festum diem, quem, cum primum leges eius accipiebant, celebrare solebant, peragant, et maneat viri sublimissimi praefectorii Papiniani et per hoc in aeternum memoria hocque termine tertii anni doctrina concludatur.

      5. Sed quia solitum est anni quarti studiosos Graeco et consueto quodam vocabulo λύτας appellari, habeant quidem, si maluerint, hoc cognomen: pro responsis autem prudentissimi Pauli, quae antea, ex libris viginti tribus vix in decem et octo recitabant, per iam expositam confusionem eos legentes, decem libros singulares, qui ex quattuordecim quos antea enumeravimus supersunt, studeant lectitare: multo maioris et amplioris prudentiae ex eis thensauram consecuturi, quam quem ex Paulianis habebant responsis. et ita omnis ordo librorum singularium a nobis compositus et in decem et septem libros partitus eorum animis inponetur (quem in duabus digestorum partibus posuimus, id est quarta et quinta, secundum septem partium distributionem) et quod iam primis verbis orationis nostrae posuimus, verum inveniatur, ut ex triginta sex librorum recitatione fiant iuvenes perfecti et ad omne opus legitimum instructi et nostro tempore non indigni: duabus aliis partibus, id est sexta et septima nostrorum digestorum, quae in quattuordecim libros compositae sunt, eis depositis, ut possint postea eos et legere et in iudiciis ostendere. quibus si bene sese imbuerint et in quinti anni, quo prolytae nuncupantur, metas constitutionum codicem tam legere quam suptiliter intellegere studeant, nihil eis legitimae scientiae deerit, sed omnem ab initio usque ad finem suis animis anplectantur, et (quod paene in alia nulla evenit arte, cum etsi vilissimae sint, omnes tamen infinitae sunt) haec sola scientia habeat finem mirabilem, in praesenti tempore a nobis sortita.

      6. Discipuli igitur omnibus eis legitimis arcanis reseratis nihil habeant absconditum, sed omnibus perlectis, quae nobis per Triboniani viri excelsi ministerium ceterorumque composita sunt, et oratores maximi et iustitiae satellites inveniantur et iudiciorum optimi tam athletae quam gubernatores in omni loco aevoque felices.

      7. Haec autem tria volumina a nobis composita tradi eis tam in regiis urbibus quam in Berytiensium pulcherrima civitate, quam et legum nutricem bene quis appellet, tantummodo volumus, quod iam et a retro principibus constitutum est, et non in aliis locis quae a maioribus tale non meruerint privilegium: quia audivimus etiam in Alexandrina splendidissima civitate et in Caesariensium et in aliis quosdam imperitos homines devagare et doctrinam discipulis adulterinam tradere: quos sub hac interminatione ab hoc conamine repellimus, ut, si ausi fuerint in posterum hoc perpetrare et extra urbes regias et Berytiensium metropolim hoc facere, denarum librarum auri poena plectantur et reiciantur ab ea civitate, in qua non leges docent, sed in leges committunt.

      8. Illud autem, quod iam cum ab initio hoc opus mandantes in nostra oratione <cf. constitutio 'deo auctore' §8> et post completum in alia nostri numinis constitutione <cf. constitutio 'Tanta circa' §22> scripsimus, et nunc utiliter ponimus, ut nemo audeat eorum qui libros conscribunt sigla in his ponere et per compendium ipsi legum interpretationi vel compositioni maximum adferre discrimen: scituris omnibus librariis, qui hoc in posterum commiserint, quod post criminalem poenam etiam aestimationem libri in duplum domino eius, si nescienti dederint, inferre compellentur: cum et ipse, qui talem librum comparaverit, pro nihilo cum habebit, nemine iudice ex tali libro fieri recitationem concedente, sed pro non scripto eum haberi disponente.

      9. IIlud vero satis necessarium constitutum cum summa interminatione edicimus, ut nemo audeat neque in hac splendidissima civitate neque in Berytiensium pulcherrimo oppido ex his, qui legitima peragunt studia, indignos et pessimos, immo magis serviles et quorum effectus iniuria est ludos exercere et alia crimina vel in ipsos professores vel in socios suos et maxime in eos, qui rudes ad recitationem legum perveniunt, perpetrare. quis enim ludos appellet eos, ex quibus crimina oriuntur? hoc etenim fieri nullo patimur modo, sed optimo ordini in nostris temporibus et hanc partem tradimus et toto postero transmittimus saeculo, cum oportet prius animas et postea linguas fieri eruditos.

      10. Et haec omnia in hac quidem florentissima civitate vir excelsus praefectus huius almae urbis tam observare quam vindicare, prout delicti tam iuvenum quam scriptorum qualitas exegerit, curae habebit: in Berytiensium autem civitate tam vir clarissimus praeses Poenicae maritimae quam beatissimus eiusdem civitatis episcopus et legum professores.

      11. Incipite igitur legum doctrinam eis dei gubernatione tradere et viam aperire quam nos invenimus, quatenus fiant optimi iustitiae et rei publicae ministri et vos maximum decus in omne saeculam sequatur: quia vestris temporibus talis legum inventa est permutatio, qualem et apud Homerum patrem omnis virtutis Glaucus et Diomedes inter se faciunt dissimilia permutantes: χρὑσεα χαλκείων, ἑκατόμβοια ἐννεαβοίων quae omnia optinere sancimus in omne aevum, ab omnibus tam professoribus quam legum auditoribus et librariis et ipsis et iudicibus observanda.

      Data septimo decimo kalendas Ianuarias Constantinopoli domino nostro Iustiniano perpetuo Augusto ter consule. <16 Dec. 533>

---

533 Iustinianus

Mommsen-Krueger 1908, pp. 13-24.

      De confirmatione digestorum.

      In nomine Domini Dei Nostri Ihesu Christi,

      Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gotthicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix inclutus victor ac triumphator semper Augustus ad senatum et omnes populos.

      Tanta circa [...]

      Data septimo decimo calendas Ianuarias Iustiniano domino nostro ter consule. <16 Dec. 533>

      repeated as Codex Iustinianus 1.17.2

534 Iustinianus

      De emendatione Codicis Iustiniani et secunda eius editione.

      In nomine domini nostri Ihesu Christi Imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus VVandalicus Africanus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus senatui urbis Constantinopolitanae S.

      Cordi nobis est, patres conscripti, semper nostri animi curas rebus omnibus avidissime impendere, ut nihil a nobis coeptum imperfectum relinquatur. igitur in primordio nostri imperii sacratissimas constitutiones, quae in diversa volumina fuerant dispersae et quam plurima similitudine nec non diversitate vacillabant, in unum corpus colligere omnique vitio purgare proposuimus. et hoc iam per viros excelsos et facundissimos perfectum est et a nobis postea confirmatum: quod geminae constitutiones nostrae quae ante positae sunt ostendunt.

      1. Postea vero, cum vetus ius considerandum recepimus, tam quinquaginta decisiones fecimus quam alias ad commodum propositi operis pertinentes plurimas constitutiones promulgavimus, quibus maximus antiquarum rerum articulus emendatus et coartatus est omneque ius antiquum supervacua prolixitate liberum atque enucleatum in nostris institutionibus et digestis reddidimus.

      2. Sed cum novellae nostrae tam decisiones quam constitutiones, quae post nostri codicis confectionem latae sunt, extra corpus eiusdem codicis divagabantur et nostram providentiam nostrumque consilium exigere videbantur, quippe cum earum quaedam ex emersis postea factis aliquam meliore consilio permutationem vel emendationem desiderabant, necessarium nobis visum est per Tribonianum virum excelsum magistrum ex quaestore et ex consule, legitimi operis nostri ministrum, nec non virum magnificium quaestorium et Beryti legum doctorem Dorotheum, Menam insuper et Constantinum et Iohannem viros eloquentissimos togatos fori amplissimae sedis easdem constitutiones nostras decerpere et in singula discretas capitula ad perfectarum constitutionum soliditatem competentibus supponere titulis et prioribus constitutionibus eas adgregare.

      3. Supra dictis itaque magnificis et prudentissimis viris permisimus haec omnia facere et, si qua emendatione opus fieret, hanc facere non titubante animo, sed nostra auctoritate fretos, constitutiones vero superfluas vel ex posterioribus sanctionibus nostris iam vacuatas, vel si quae similes vel contrariae invenirentur, circumducere et a prioris codicis congregatione separare et tam imperfectas replere quam nocte obscuritatis obductas nova elimationis luce retegere, ut undique non solum institutionum et digestorum via dilucida et aperta pateret, sed etiam constitutionum nostri codicis plenum iubar omnibus clareat, nulla penitus nec simili nec diversa nec inusitata relicta, cum nemini venit in dubium, quod repetita praelectio probavit, hoc satis validum satisque esse formosum. in antiquis etenim libris non solum primas editiones, sed etiam secundas, quas repetitae praelectionis veteres nominabant, subsecutas esse invenimus, quod ex libris Ulpiani viri prudentissimi ad Sabinum scriptis promptum erat quaerentibus reperire.

      4. His igitur omnibus ex nostra confectis sententia, cum memoratus Iustinianus codex a praedictis gloriosissimis et facundissimis viris purgatus et candidus factus omnibus ex nostra iussione et circumductis et additis et repletis nec non transformatis nobis oblatus est, iussimus in secundo eum ex integro conscribi non ex priore compositione, sed ex repetita praelectione, et eum nostri numinis auctoritate nitentem in omnibus iudiciis solum, quantum ad divales constitutiones pertinet, frequentari ex die quarto kalendarum Ianuariarum quarti nostri felicissimi consulatus et Paulini viri clarissimi, nulla alia extra corpus eiusdem codicis constitutione legenda, nisi postea varia rerum natura aliquid novum creaverit, quod nostra sanctione indigeat. hoc etenim nemini dubium est, quod, si quid in posterum melius inveniatur et ad constitutionem necessario sit redigendum, hoc a nobis et constituatur et in aliam congregationem referatur, quae novellarum nomine constitutionum significetur.

      5. Repetita itaque iussione nemini in posterum concedimus vel ex decisionibus nostris vel ex aliis constitutionibus, quas antea fecimus, vel ex prima Iustiniani codicis editione aliquid recitare: sed quod in praesenti purgato et renovato codice nostro scriptum inveniatur, hoc tantummodo in omnibus rebus et indiciis et obtineat et recitetur. cuius scripturam ad similitudinem nostrarum institutionum et digestorum sine ulla signorum dubietate conscribi iussimus, ut omne, quod a nobis compositum est, hoc et in scriptura et in ipsa sanctione purum atque dilucidum clareat, licet ex hac causa in ampliorem numerum summa huius codicis redacta est.

      6. Ut igitur, sanctissimi atque florentissimi patres, nostri labores vobis manifesti fiant et per omne tempus obtineant, hanc praesentem legem ad frequentissimum ordinem vestrum duximus destinandam.

      D. XVI k. Dec. Constantinopoli dn. Iustiniano pp. A. IIII et Paulino vc. conss. <16 Nov. 534>

536 Iustinianus

      In nomime domini nostri Iesu Christi dei imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Agapito sanctissimo ac beatissimo archiepiscopo almae urbis Romae et patriarchae.

      Ante tempus in hac regia urbe nostra quorundam de causa fidei extitit morbosa contentio, quam nos congrue respuentes interposito edicto repressimus. Et quia studii nostri est emergentes huiusmodi causas ad apostolicae sedis vestrae referre iudicium, eiusdem fidei, quam sequendam duximus, tenorem epistolae nostrae insertum ad beatae memoriae decessorem vestrum Iohannem per Hypatium et Demetrium venerabiles episcopos missa legatione direximus; quam pro integritate fidei memoratus decessor vester libenti gratulatione suscipiens suo ac totius ecclesiae Romanae firmavit adsensu. Cuius epistolae nostrae tenor huiusmodi est: <copy of Cod.Iust. 1.1.8, 6 Jun. 533>

      Quam ob rem petimus sanctitatem vestram, ut memoratam epistolam vestra auctoritate firmetis et Cyrum vel similes eius a communione habeatis alienos, donec statutis sanctitatis vestrae obtemperent.

      Exemplar subscriptionis: Divinitas te servet per multos annos, sancte ac religiosissime pater.

      Dat. pridie Id. Martiarum Constantinopoli post consulatum Belisari v. c. <14 Mar. 536>

---

536 Iustinianus

      <Exemplar libelli piissimi domini nostri Iustiniani imperatoris quem dedit Agapito papae Constantinopoli de fide>

      In nomime domini dei nostri Iesu Christi imperator Caesar Flavius Iustinianus Alamannicus Gothicus Francicus Germanicus Anticus Alanicus Vandalicus Africanus pius felix inclitus victor ac triumphator semper Augustus Agapito sanctissimo ac beatissimo archiepiscopo almae urbis Romae et patriarchae.

      Prima salus est rectae fidei regulam custodire et a patrum traditione nullatenus deviare, quia non potest domini nostri Iesu Christi praetermitti sententia dicentis: tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam. Haec, quae dicta sunt, rerum probantur effectibus, quia in sede apostolica inviolabilis semper catholica custoditur religio. De hac igitur fide non cadere cupientes et patrum sequentes in omnibus constituta, id est trecentorum decem et octo sanctorum patrum, qui in Nicaea sunt congregati et sanctum mathema sine symbolum fidei exposuerunt, et centumm quinquaginta sanctorum patrum, qui in Constantinopolitana civitate convenerunt et id ipsum sanctum mathema dilucidaverunt atque manifestaverunt, et sanctorum patrum, qui in Epheso prima synodo congregati sunt, et sanctorum patrum, qui in <Cal>chedone convenerunt, et quae in unaquaque earum de fide continentur sequentes dogmata, per quae omnia aufertur haeresis impugnans sanctam et apostolicam ecclesiam, et probantes per omnia atque amplectentes epistolas beatae memoriae Leonis omnes, quas de fide Christiana conscripsit, et confitentes unum eundemque Christum dominum filium unigenitum in duabus naturis id est in divinitate et humanitate inconfuse incommutabiliter inseparabiliter agnoscendum, nusquam sublata differentia naturarum propter unitionem magisque salua proprietate utriusque naturae, et in unam personam atque subsistentiam concurrentem et non in duas personas partitum atque divisum sed unum eundemque filium unigeniturn deum verbum dominum Iesum Christum, sicut ante prophetae de eo et ipse nos Iesus Christus erudivit et sanctorum patrum nobis symbolum tradidit: omnem haereticum anathematizamus, qui praeter haec, quae dicta sunt, sapuerunt atque sapiunt, praecipue Nestorium haereticum Constantinopolitanae civitatis quondam episcopum damnatum in synodo Ephesia a beatae memoriae Caelestino papa urbis Romae et <a> sancto Cyrillo Alexandrinae civitatis antistite; et cum eo anathematizamus Eutychen et Dioscorum Alexandrinae quondam civitatis episcopum damnatum in sancta synodo Calchedonensi, quam amplectentes sequimur, his coniungentes Timotheum parricidam Helurum cognominatum eiusque discipulum et sequacem in omnibus Petrum Alexandrinum similiter condemnantes. Aversamur autem et <A>cacium quondam Constantinopolitanae urbis episcopum cohaereticum et sequacem horum factum nec non <et perseverantes in eorum communione > et participatione. Quorum enim quis communionem amplectitur, eorum et similem sententiam in condemnatione consequitur. Simili modo et Petrum Antiochenum condemnamus cum sequacibus suis et omnibus supra scriptis. Quapropter, sicut praefati sumus, sequentes in omnibus sedem apostolicam, quae ab ea statuta sunt, praedicamus et profitemur ista inconcusse servari et compellere, ut iuxta tenorem libelli istius omnes faciant episcopi, ut sanctissimi quidem patriarehae ad vestram faciant sanctitatem, metropolitani vero patriarchis et alii ut suis faciant metropolitanis, quatenus per omnia sancta catholica nostra ecclesia suam habeat firmitatem.

      Et alia manu: Divinitas te servet per multos annos, sancte ac religiosissime pater.

      Dat. XVII. Kalendarum Aprilium Constantinopoli p. c. Belisari v. c. <16 Mar. 536>