ROMANORUM ET AETOLIORUM FOEDUS
   
Treaty between the Romans and the Aetolians
 
(
 189 BC 
)
 

 
Livius, XXXVIII, 11 ( Nisard, Paris, 1864 ).
 

 
Diu iactati Aetoli tandem, ut condiciones pacis conuenirent, effecerunt. Fuerunt autem hae : ‘ imperium maiestatemque populi Romani gens Aetolorum conseruato sine dolo malo ; ne quem exercitum, qui aduersus socios amicosque eorum ducetur, per fines suos transire sinito, neue ulla ope iuuato ; hostis eosdem habeto quos populus Romanus, armaque in eos ferto, bellumque pariter gerito ; perfugas fugitiuos captiuos reddito Romanis sociisque, praeterquam si qui capti, cum domos redissent, iterum capti sunt, aut si qui eo tempore ex iis capti sunt, qui tum hostes erant Romanis, cum intra praesidia Romana Aetoli essent ; aliorum qui comparebunt intra dies centum Corcyraeorum magistratibus sine dolo malo tradantur ; qui non comparebunt, quando quisque eorum primum inuentus erit, reddatur ; obsides quadraginta arbitratu consulis Romanis dato ne minores duodecim annorum neu maiores quadraginta, obses ne esto praetor, praefectus equitum, scriba publicus, neu quis, qui ante obses fuit apud Romanos ; Cephallania extra pacis leges esto. ’ De pecuniae summa, quam penderent, pensionibusque eius nihil ex eo, quod cum consule conuenerat, mutatum ; pro argento si aurum dare mallent, darent, conuenit, dum pro argenteis decem aureus unus ualeret. ‘ Quae urbes, qui agri, qui homines Aetolorum iuris aliquando fuerunt, qui eorum T. Quinctio Cn. Domitio consulibus postue eos consules aut armis subacti aut uoluntate in dicionem populi Romani uenerunt, ne quem eorum Aetoli recepisse uelint ; Oeniadae cum urbe agrisque Acarnanum sunto. ’ His legibus foedus ictum cum Aetolis est.
 

Traduction française