|
|
|
| SC. DE
CNAEO PISONE PATRE Decree of the Senate condemning Gnaeus Calpurnius Piso ( December 10, AD 20 ) |
|
|
|
| CIL II2, 5, n. 900 ( Epigraphische Datenbank Heidelberg ). |
|
| A(nte)
d(iem) IIII Eid(us) Dec(embres) in Palatio in porticu qua<e> est
ad Apollinis [scribendo] / adfuerunt M(arcus) Valer(ius) M(arci) f(ilius)
Lem(onia) Messal<l>inus C(aius) Ateius L(uci) f(ilius) Ani(ensis)
Capito Sex(tus) Pom[p(eius) Sex(ti) f(ilius)] / Arn(iensis) M(arcus)
Pomp(eius) M(arci) f(ilius) Ter(etina) Priscus C(aius)
Arrenus C(ai) f(ilius) Gal(eria)
Gallus L(ucius) Nonius L(uci)
f(ilius) Pom(ptina) A<sp>re[nas q(uaestor) M(arcus)] / Vinicius
P(ubli) f(ilius) Pob(lilia) q(uaestor) quod Ti(berius) Caesar <divi>
Aug(usti) f(ilius) Aug(ustus) pontifex
maxumus(!) tribunic(ia) potest(ate) XXII co(n)s(ul)
III desig(natus) [IIII] / ad senatum rettulit qualis causa Cn(aei) Pisonis
<patris> visa esset et an merito sibi mortem conscisse vide[retur]
/ et qualis causa M(arci) Pisonis visa esset cui relationi adiecisset
uti precum suarum pro adulescente m[emor] / is ordo esset <et>
qualis causa Plancinae visa e<s>set pro qua persona quid petisset
et quas propter causa[s ex]/posuisset antea et quid de Visellio Karo
et de Sempronio Basso comitibus Cn(aei) Pisonis patris iudicaret / senatus
d(e) i(is) r(ebus) i(ta) c(ensuerunt) senatu <m=S> populu<m=S>q(ue)
R(omanum) ante omnia dis immortalibus gratias agere quod ne/faris consilis
Cn(aei) Pisonis patris tranquillitatem praesentis status r(ei) p(ublicae)
quo melior <optari> non pote(!) <e=V>t quo{d} beneficio
principis nostri frui contigit turbar<i=E> passi non sunt deinde
Ti(berio) Caesari Aug(usto) / principi nostro quod earum rerum omnium
quae ad explorandam veritatem necessariae / fuerunt copiam senatu<i=S>
fecerit cuius aequitatem et patientiam hoc quoq(ue) nomine admirari
{se} / senatum quod <cum> manufestissim<a=VM> sint Cn(aei)
Pisonis patris scelera et ipse de se supplicium sumpsisset nihilominus
causa<m> eius cognosci voluerit filiosque eius arcessitos <h>ortatus
sit ut patris sui / causam defendere<n>t ita ut eum quoq(ue) qui
ordinis senatori nondum esset ob eam rem introduci in / senatum vellet
et copiam utr<i>q(ue) dicendi pro patre et pro matre ipsorum et
pro M(arco) Pison<e=IM> faceret / itaque cum per aliquo<t=D>
dies acta causa sit ab accusatoribus Cn(aei) Pisonis patris et ab ipso
Cn(aeo) Pisone <patre> / recitatae epistulae recitata exemp{u}laria
codicillorum quos Germanicus Caesar Cn(aeo)
Pisoni / patri scripsisset
producti testes quoiusque(!) ii ordinis
sint <senatum?> a<rbit=DMI>rari singularem moderation/em
patientiamq(ue) Germanici Caesaris evicta<m> esse feritate morum
Cn(aei) Pisonis patris atq(ue) ob id / morientem Germanicum Caesarem
quoius(!) mortis fuisse caussam(!) Cn(aeum) Pisonem patrem ipse / testatus
sit non inmerito amicitiam ei renuntiasse qui cum deberet meminisse
adiutorem se / [datu]m esse Germanico Caesari qui a principe nostro
ex auctoritate huius ordinis ad rerum / [tra]nsmarinarum statum componendum
missus esset desiderantium praesentiam aut ipsius / [Ti(beri) C]aesaris
Aug(usti) aut filiorum alterius utrius neclecta(!) maiestate{m} domus
Aug(ustae) neclecto(!) et/[iam] iure publico quod adle<c=G>t<us>
pro co(n)s(ule) et ei pro co(n)s(ule) de quo lex ad populum lata esset
ut in qua<mcum>q(ue) / [---] provinciam venisset m<ai=IN>us
ei imperium quam <ei=SIBI> qui eam provinciam proco(n)s(ul)e optine/[ret
e]sset dum in omni re m<ai=IN>us
imperium Ti(berio) Cae<s>ar<i=E>
Aug(usto) quam Germanico Caesari esset ta/[mqua]m ipsius arbitri et
potestatis <omnia> esse deberent ita se <cum> in provincia{m}
Syria{m} fuerit gesserit / [bellum {c}]{um} Armeniacum et Part(h)icum
quantum in ipso fuerit moverit quod neq(ue) ex mandatis / [principi]s
nostri epistulisq(ue) frequentibus Germanici Caesaris cum is abesset
Vononem qui sus/[pectus reg]i Part(h)orum erat longius removeri voluerit
ne profugere ex custodia posset id qu<od> / [fecit e]t conloqui
quosdam ex numero Armeniorum malos et audaces cum Vonone passus / [sit
ut pe]r eosdem tumultus in Armenia{m}
excitaretur ac Vonone<s> vel
oc<c>iso vel <ex=IN>pulso rege Ar/[meni]ae quem Germanicus
Caesar ex voluntate patris sui senatus<q(ue)> regem ei genti dedisset
<eam> occu/[par]et eaq(ue) magnis muneribus Vononis corrupt<u=I>s
fecerit bellum etiam civile excitare cona/[tus s]it iam pridem numin<e=I>
divi Aug(usti) virtutibusq(ue) Ti(beri) Caesaris Aug(usti) omnibus civi<li=BV>s
belli{s} sepu/[ltis ma]lis repetendo provinciam <Syriam> post
mortem Germanici Caesaris quam vivo eo
pessumo et / [animo e]t exemplo reliquerat atq(ue)
ob id milite<s=M> Romani inter se con{cu}curre<re> co<ac=NA>ti
s<i=V>nt pe/[rspect]a etiam crudelitate{m} unica qui incognita
caussa sine consili sententia{m} plurumos(!) / [capitis s]upplicio adfecisset
neq(ue) externos tantummodo sed etiam centurionem c(ivem) R(omanum)
crucifixi/[sset qui] militarem disciplinam ab divo Aug(usto) institutam
et servatam ab Ti(berio) Caesare Aug(usto) corrup/[isset non] solum
indulgendo militibus <ne h>is qui ipsis praesunt more vetustissumo(!)
parerent / sed [etiam do]nativa suo nomine ex fisco principis nostri
dando quo fact<o=I> milites alios Pisonian/[os] alios Caesarianos
dici laetatus sit honorando etiam eo<s> qui post <t>alis
nominis usurp/[atione]m ipsi paruisse<n>t qui post mortem Germanici
Caesaris quoius(!) interitum <non> p(opulus) R(omanus) modo sed
/ [exte]rae quoq(ue) gentes luxserunt(!) patri optumo(!) et indulgentissumo(!)
libellum quo eum accus/[ar]et mittere ausus sit oblitus non tantum venerationis
caritatisq(ue) quae principis fili[o de]/[be]bantur ceterum humanitatis
quoq(ue) quae ultra mortem <odia> non pati{un}tur procedere et
[cui]/[us] mortem gavisum esse eum <h>is argumentis senatu<i=S>
appar{a}uerit quod nefaria sacrificia a[b eo] [fa]cta quod naves quibus
veheba{n}tur <ornatae> sint quod recluser<i=VN>t deorum
immortalium temp[la] / [qu]ae totius imperii Romani constantissuma(!)
pietas clauserat e<iu>sdemq(ue) habitus animi argu[me]/[n]tum
fuerit quod dedisse<t> congiarium ei qui nuntiaverit sibi de morte
Germanici Caesaris [pro]/batum<q(ue)> sit frequenter{q(ue)} convivia
habuisse eum iis ipsis diebus quibus de morte Germanici <Caesaris>
ei [nu]/ntiatum erat numen quoq(ue) divi Aug(usti) violatum esse ab
eo arbitrari senatum omni honore [qui a]/ut memoriae eius aut imagin<ibu=E>s
quae antequam in deorum numerum referretur ei r[eddi?]/tae erant habeba{n}tur
detracto quas ob res arbitrari senatum non optulisse(!) e[um se] / de<b=D>itae
poenae sed maiori et quam inmin<e=O>re{m} sibi ab pietate et severitate
iudic[anti]/um intellegeba{n}t subtraxisse itaq(ue) iis poenis quas
a semet ipso exegisset adicer[e ne] luctus mortis eius caussa(!) a feminis
quibus {e}is more <maiorum> si hoc senatus consultum factum [non
es]/set lugendus esset susciperetur utiq(ue) statuae et imagines Cn(aei)
Pisonis patris quae ubique posi[tae essent] tollerentur recte et ordine
facturos qui quandoq(ue) familiae Calpurniae essent quive eam [familiam]
/ cognatione adfinitateve contingerent si dedissent operam si quis eius
genti<s> aut quis eo[rum qui cog]//[natus adfinisve --- Calpurniae
famili]ae fuisset mortuos esse<t>
ne inter reliquas imagines <quae> ex/[equias eorum funerum
celebrare solent im]ago Cn(aei) Pisonis patris duceretur neve imaginibus
<familiae> Calpurnia<e> / [imago eius interponeretur utiq(ue)
Cn(aei) Pisonis p]atris nomen tolleretur ex titulo statuae Germanici
Caesari<s> / [quam ei sodales Augustales in campo ad aram P]rovidentiae
posuissent utiq(ue) bona Cn(aei) Pisonis patris publica/[rentur ---]E
saltum placere Ti(berio) Caesari Aug(usto) principi nostro cuius a patre
/ [divo Aug(usto) Cn(aeo) Pisoni patri donatus erat reddi cum is] idcirco
dari eum sibi desideras<s>et quod <civitates?>
quarum <fines> hos saltus
contin/[gerent frequenter de iniuris Cn(aei)
Pisonis patris liberto]rumq(ue) et servorum eius qu{a}es{i}ta<e>
esse<n>t a <t=D>/q(ue) ob id providendum / [putaret ne postea
iure meritoq(ue) soci p(opuli) R(omani) queri po]sse<nt> item
senatum memorem clementiae suae iustitiae/[q(ue) <atq(ue)> animi
magnitudinis quas virtutes {qu]as} ab maioribus suis accepisset tum
praecipue ab divo Aug(usto) / [et Ti(berio) Caesare Aug(usto) principibus
suis didicisset ex bonis C]n(aei) Pisonis patris publicatis aequom(!)
humanumq(ue) censer/[e filio eius Pisoni maiori de quo nihil esset dictum
qui pri]ncipis nostri q(uaestor) fuisset et quem Germanicus quoq(ue)
liberalita/t[e sua honorasset qui complura modestiae suae posuisse]t
pignora ex quibus sperari posset dissimillum<um>(!) eum patri
su[o futurum donari nomine principis et senatus part]em dimidiam bonorum
eumq(ue) cum tanto beneficio obliga/ret[ur recte atq(ue) ordine facturum
si praenomen patri]s mutasset M(arco) etiam Pisoni qu<o>i(!) inpunitate<m>
senatus / hum[anitati et moderationi principis nostri adsensus dand]am
esse{t} arbitraretur quo facilius inviolatum sena/tus ben[eficium ad
eum perveniret alteram partem dimidi]am bonorum paternorum
dari ita ut ex omnibus
/ bonis qu[ae decreto senatus publicata et concessa
eis essent] n(ummum) X(decies centena
milia) dotis nomine Calpurniae Cn(aei) Pisonis f(iliae) item pecu/li
nomin[e n(ummum) XXXX(quadragies centena milia) daretur item placere
uti Cn(aeus) Piso pat]er supra portam Fontinalem quae inaedificasset
iun/gendarum [domum privatarum caussa(!) ea curatores locorum publicoru]m
iudicandorum tollenda dimolienda curarent / quod ad Plancina[e caussam(!)
pertineret quoi(!) plurum(!) et gravissu]ma(!) crimina obiecta essent
quoniam confiteretur se / omnem spem i[n misericordia principis
nostri et senatus] habere
et saepe princeps noster accurateq(ue) ab eo ordine
/ petierit ut co[ntentus senatus Cn(aei) Pisonis patris poena uxori
ei]us sic uti M(arco) f(ilio) parceret et pro Plancina rogatu
matris sua<e> / depreca<tus>
s<it> et q[uam ob
rem id mater sua inpetrare
vellet iustis]suma<s>(!) ab ea sibi causas expositas acceperit
senatum arbi/trari et Iuli[ae Aug(ustae) optime de r(e) p(ublica) meritae
non partu] modo principis nostri sed etiam multis magnisq(ue) erga cui/usq(ue)
ordinis h[omines beneficis quae cum iure meritoq(ue) plurumum!] posse<t>
in eo quod a senatu petere deberet parcissume(!) utere/tur eo et pr[incipis
nostri summae erga matrem suam pieta]ti suffragandum indulgendumq(ue)
esse remittiq(ue) poenam / Plancina[e placere Visellio Karo et Sempronio
Basso comitibus] Cn(aei) Pisonis patris et omnium malificiorum socis
ac minis/tris aqua e[t igne interdici oportere ab eo pr(aetore) qui
legem maiestatis quaereret] bonaq(ue) eorum ab pr(aetoribus) qui aerario
praeesse<n>t venire et in / aerariu[m redigi placere item cum
iudicaret senatus omnium par]tium pietatem antecess<iss>e Ti(berium)
Caesarem Aug(ustum) principem nos/trum t[anti et tam aequalis dolori<s
eius indicis> totiens conspectis quibus eti]am senatus vehementer
motus sit magnopere rogare / et peter[e ut omnem curam
quam in duos quondam
filios suos partitus] erat ad eum quem
haberet converteret sperareq(ue) se/natum [eum qui supersit tanto maiori
curae dis immortalibus] fore quanto magis intellegerent omnem spem /
futur[am paternae pro r(e) p(ublica) stationis in uno repositam quo
nomine d]ebere eum finire dolorem ac restituere patriae suae / non [tantum
animum sed etiam voltum qui publicae felicitati co]nveniret item senatum
magnopere laudare Iuliae / Aug(ustae) [Drusiq(ue) Caesaris moderationem
imitantium principis nostri i]ustitiam quos animadvertere{t} hunc ordinem
non / ma[iorem pietatem in Germanicum quam aequitatem in servandis i]ntegris
iudicis suis donec de causa Cn(aei) Pisonis patris / cog[nosceretur
praestitisse ceterorum quoq(ue) contingentium Germ]anicum Caesarem necessitudine
magnopere pro/b[are Agrippinae quam
senatui memoriam divi Aug(usti) quoi(!) fuisset prob]atissuma(!) et
viri Germanici cum quo unica concor/d[ia vixsisset et tot pignora edita
partu felicissumo(!) eorum qui superesse]nt commendare itemq(ue) Antoniae
Germanici [Caesaris / matris quae unum matrimonium Drusi Germanici patris
exp]erta sanctitate morum dignam se divo Aug(usto) / [tam arta propinquitate
exhibuerit et Liviae sororis Germanici Caesaris] de qua optume(!) et
avia sua et socer idemq(ue) patruos / [princeps noster iudicaret quorum
iudicis etiam si non contingeret domum eo]rum merito gloriari posset
nedum tam con/[iunctis necessitudinibus inligata femina quarum aeq(ue)
et dolorem fide]lissumum(!) et in dolore moderatione<m> sena/[tum
probare item quod filiorum Germanici puerilis et pra]ecipue in Nerone{m}
Caesare{m} iam etiam / [iu(v)enis dolor amisso patre tali itemq(ue)
Ti(beri) Germanici fratris {Ti}(beri) Germ(anici) Caesar(is) non e]xc<e=V>sserit
modum probabilem iudicare / [senatum referendum
quidem esse acceptum maxume(!)
discipulinae avi eorum et pa]trui et Iuliae Aug(ustae) sed
tam<en> ipsorum quoq(ue) no/[mine laudandum existumaret item equestris
ordinis curam et i]ndustriam unic<e=I> senatui probari quod /
[fideliter intellexsisset quanta res et quam ad omnium salutem pietate]mq(ue)
pertinens ageretur et quod frequenti/[bus adclamationibus adfectum animi
sui et dolorem de principis nostri]
filiq(ue) eius iniuris ac pro r(ei) p(ublicae)
utilitate testa/[tus sit plebem quoq(ue) laudare senatum quod cum equestri
ordine consen]serit pietatemq(ue) suam erga principem / [nostrum memoriamq(ue)
fili eius significaverit et cum effusissumis(!) studis ad re]praesentandam
<poenam> Cn(aei) Pisonis patris / [ab semet ipsa accensa esset
regi tamen exemplo equestris ordinis a principe] nostro <se passa>
sit item senatum probare eo/[rum militum fidem quorum animi frustra
sollicitati essent scelere Cn(aei) Pisoni]s patris omnesq(ue) qui <sub>
auspicis et im/[perio principis nostri milites essent quam fidem pietatemq(ue)
domui Aug(ustae) praestarent eam spe]rare perpetuo praestaturos / [cum
scirent salutem imperi nostri in eius domus custodia positam esse senatum
a]rbitrari eorum curae atq(ue) offi/[ci esse ut aput(!) eos ii qui quandoq(ue)
eis prae(e)ssent plurumum(!) auctoritatis haberent qui fidelissum]a(!)
pietate salutare huic urbi im/[perioq(ue) p(opuli) R(omani) nomen Caesarum
coluissent et quo facilius totius actae rei ordo posterorum m]emoriae
tradi posset atq(ue) ii{s} sci/[rent quid et de singulari moderatione
Germanici Caesaris et de sceleribus Cn(aei) Pisonis patris senat]us
iudicasset placere uti oratio / [quam recitasset princeps noster itemq(ue)
haec senatus consulta in aere incisa quo loco Ti(berio) Caesari Aug(usto)
videretu]r ponere<n>tur utiq(ue) hoc s(enatus) c(onsultum) in
/ [cuiusque provinciae celeberruma(!) urbe eiusq(ue) in urbis ipsius
celeberrumo(!) loco in aere incisum figere]{n}tur itemq(ue) hoc s(enatus)
c(onsultum) in hiber/[nis cuiusq(ue) legionis at signa figeretur censuerunt
in senatu fuerunt CCCI
hoc s(enatus) c(onsultum) factu]m
est per relationem solum / [Ti(berius) Caesar
Aug(ustus) trib(unicia) potestate
XXII manu mea scripsi velle me h(oc) s(enatus) c(onsultum) quod
est factum IIII Idus Decem(bres) Cotta et M]essa<l>la co(n)s(ulibus)
referente me scrip/[tum referri in tabulas publicas] |
|
|
|
|
 |
