SCC. DE THISBENSIBUS
     
Two decrees of the Senate on affairs at Thisbai
  
( 170 BC )
 
    
( S. Riccobono, Fontes iuris Romani antejustiniani, I, Firenze, 1941, pp. 242-246, n. 31 ).
 
 
Latin translation
  
 
I.
 
     Q. Maenius T. f. praetor senatum consuluit in comitio a. d. VII idus octobres.
     Scribendo adfuerunt M’. Acilius M’. f. Voltinia, T. Numisius T. f.
     Quod Thisbenses uerba fecerunt de rebus ad se pertinentibus, qui in amicitia nostra permanserunt, ut sibi darentur, quibus res ad se pertinentes exponerent,
     de ea re ita censuerunt : ut Q. Maenius praetor ex senatu quinque delegaret, qui sibi e re publica fideque sua uiderentur. Censuere.
II.
     Pridie idus octobres.
     Scribendo adfuerunt P. Mucius Q. f., M. Claudius M. f., M’. Sergius M’. f.
     1. Item quod iidem uerba fecerunt
  a) de agro et de portubus reditibusque et de saltibus,
    qui eorum fuerant, eos per nos quidem habere licere censuerunt.
  b)
de magistratibus et de delubris reditibusque eorum ut ea ipsi obtinerent, de ea re ita censuerunt : qui in amicitiam nostram [uenerunt], antequam C. Lucretius exercitum ad oppidum Thisbas admouit, ut ii decem annis proximis obtinerent. Censuere.
  c) de agro et aedibus et bonis suis,
    cuiuscumque quid eorum fuit, ut sua sibi habere liceret. Censuere.
     
     2. Item quod iidem uerba fecerunt, ut qui transfugae ipsorum ibi exules essent, arcem iis ut communire liceret, et ibi ii habitarent, uti significauerunt,
         ita censuerunt : ut ibi habitarent et id communirent. Censuere.
 
     2a. Oppidum communiri non censuerunt.
 
     3. Item quod iidem uerba fecerunt, aurum, quod contulerant in coronam, ut in capitolio coronam ponerent, iis uti significauerunt, ut ipsis redderetur, ut eam coronam in Capitolio ponerent, ita reddi censuerunt.
 
     4. Item quod iidem uerba fecerunt
     
  a) homines, qui aduersus rem publicam nostram ipsorumque essent, ut ii detinerentur,
    de ea re, ut Q. Maenio praetori e re publica fideque sua uidebitur, ita fieri censuerunt.
  b)
qui in alia oppida abierunt neque ad praetorem a nobis missum adfuerunt, ut ne in ordinem regrederentur,
   
de ea re ad A. Hostilium consulem litteras dari censuerunt, ut de ea re animaduerteret, uti ipsi e re publica fideque sua uideretur. Censuere.
     5. Item quod iidem uerba fecerunt de causis Xenopithidis et Mnasidis ut Chalcide dimitterentur, et Damocrita Dionysii filia Thebis itidem,
     de iis ciuitatibus dimittendas esse censuerunt, et ut Thisbas ne redirent. Censuere.
     5a. Item quod eas mulieres urnas cum pecunia ad praetorem tulisse dixerunt,
    de ea re posthac coram C. Lucretio deliberandum esse censuerunt.
     6. Item quod iidem Thisbenses significauerunt de frumento et oleo sibi societatem cum Gnaeo Pandosino fuisse,
     de ea re, si iudices accipere uellent, iis iudices dandos esse censuerunt.
     7. Item quod iidem uerba fecerunt de litteris dandis Thisbensibus in Aetoliam et Phocidem,
     de ea re Thisbaeis et Coronaeis in Aetoliam et Phocidem et si quo ad alias ciuitates uellent, litteras benignas dandas esse censuerunt.
 
 
Greek text ( W. Dittenberger, Inscriptiones Graecae, VII, n. 2225 ).
  
 
I.
Κόϊντος Μαίνιος Τίτου υἱὸς στρατηγὸς τῆι συνκλή-|τωι συνεβουλεύσατο ἐν κομετίωι πρὸ ἡμερ-|[ῶ]ν ἑπτὰ Εἰδυῶν Ὀκτωμβρίων. γραφομένωι | παρῆσαν Μάνιος Ἀκίλιος Μανίου υἱ<ὸς> Ὀλτε[ι]-|[νί]α, Τίτος Νομίσιος Τίτου υἱός. περὶ ὧν Θισ-|[β]εῖς λόγους ἐποιήσαντο περὶ τῶν καθ’ αὑ-|[τ]οὺς πραγμάτων, οἵτινες ἐν τῆι φιλίαι τῆι | ἡμετέραι ἐνέμειναν, ὅπως αὐτοῖς δοθῶσιν, | [ο]ἷς τὰ καθ’ αὑτοὺς πράγματα ἐξηγήσωνται, περὶ τού-|του τοῦ πράγματος οὕτως ἔδοξεν· ὅπως Κόϊντος | Μαίνιος στρατηγὸς   τῶν   ἐκ   τῆς   συνκλήτου   vacat |  [π]έντε   ἀποτάξηι,   οἳ ἂν αὐτῶι ἐκ τῶν δημοσίων πρα-|[γ]μ̣άτων καὶ τῆς ἰδίας πίστεως φαίνωνται· ἔδοξε. |
II.
προτέραι Εἰδυῶν Ὀκτωμβρίων. γραφομένωι παρῆ-|σαν Πόπλιος Μούκιος Κοΐντου υἱός, Μάαρκος Κλαύ-|διος Μαάρκου υἱός, Μάνιος Σέργιος Μανίου υἱός. |
1. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ λόγους ἐποιήσαντο περὶ χώρας | [κ]αὶ περὶ λιμένων καὶ προσόδων καὶ περὶ ὀρέων· ἃ αὐτῶν ἐγε-|γ̣όνεισαν, ταῦτα ἡμ[ῶ]ν μὲν ἕνεκεν ἔχειν ἐξεῖναι ἔδο-|ξεν. περὶ ἀρχῶν καὶ περὶ ἱερῶν καὶ προσόδων, ὅπως αὐτοὶ | [κ]υριεύωσι, περὶ τούτου τοῦ πράγματος οὕτως ἔδοξεν· |οἵτινες εἰς τὴν φιλίαν τὴν ἡμετέραν <παρεγένοντο> πρὸ τοῦ ἢ Γάϊος Λοκρέ-|τιος τὸ στρατόπεδον πρὸς τὴν πόλιν Θίσβας προσήγα-|γεν, ὅπως οὗτοι ἔτη δέκα τ[ὰ] ἔγγιστα κυριεύωσιν. ἔδοξ[εν]. | περὶ χώρας οἰκιῶν καὶ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῖς· οὗ ποτέ | τι αὐτῶν γέγονεν, ὅπως [τὰ] ἑαυτῶν αὐτοῖς ἔχειν ἐξῆι, | ἔδοξεν.
2. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ λόγους ἐποιήσαντο, ὅπω[ς] | οἱ αὐτόμολοι οἱ ἴδιοι ἐκεῖ φυγάδες ὄντες τὴν ἄκραν αὐτοῖς ὅπως | τειχίσαι ἐξῆι καὶ ἐκεῖ [κατ]οικῶσιν οὗτοι, καθότι ἐνεφάνισαν, οὕ-|τως ἔδοξεν· ὅπως ἐκεῖ κατοικῶσιν καὶ τοῦτο τειχίσωσιν· ἔδο-|ξεν.
2a. τὴν πόλιν τειχίσαι οὐκ ἔδοξεν.
3. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ | λόγους ἐποιήσαντο, χρυσίον, ὃ συνήνεγκαν εἰς στέφανον, ὅ-|πως εἰς τὸ Καπετώλιον   στέφανον   κατασκευάσωσιν·   τούτοις,   καθ-|[ότι] ἐνεφάνισαν, ὅπως αὐτοῖς ἀποδοθῇ, ὅ[πω]ς τοῦτον τὸν στέφανον εἰς | [τὸ] Καπετώλιον κατασκευάσωσιν, οὕτως ἀποδοῦναι ἔδοξεν.
4. ὡσαύ-|[τ]ως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ λόγους ἐποιήσαντο, ἀνθρώπους, οἵτινες ὑπενα[ν]-|[τί]α τοῖς δημοσίοις πράγμασι τοῖς ἡμετέροις καὶ τοῖς ἑαυτῶν εἰσιν, |[ὅπ]ως οὗτοι κατέχωνται· περὶ τούτου τοῦ πράγματος,   καθὼς ἂν Κοΐν-|[τωι] Μαινίωι στρατηγῶι ἐκ τῶν δημοσίων πραγμάτων καὶ τῆς ἰδίας πί-|[σ]τεως δοκῇ, οὕτως ποιεῖν ἔδοξεν. οἵτινες εἰς ἄλλας πόλεις ἀ-|πήλθοσαν καὶ οὐχὶ πρὸς τὸν παρ’ ἡμῶν στρατηγὸν παρεγένοντο, ὅπως | μὴ εἰς τάξιν καταπορεύωνται· περὶ τούτου τοῦ πράγματος πρὸς Αὖλον | [Ὁ]στίλιον ὕπατον γράμματα ἀποστεῖλαι ἔδοξεν, ὅπως περὶ τούτου τῆι δι-|[αν]οίαι προσέχηι, καθὼς ἂν αὐτῶι ἐκ τῶν δημοσίων πραγμάτων καὶ | [τ]ῆς ἰδίας πίστεως φαίνηται· ἔδοξεν. |
5. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ λόγους ἐποιήσαντο περ[ὶ] | [τ]ῶν δικῶν Ξενοπιθίδος [καὶ] Μνασίδος, ὅπως ἐκ Χαλκίδος ἀφεθῶσι, | καὶ Δαμοκρίτα Διονυσίου ἐχ Θηβῶν <κατὰ τ>αὐτά, περὶ τούτ<ου τοῦ πράγματος αὐτὰς ἐκ τούτ>ων τῶν πόλε-|ων ἀφεῖναι ἔδοξεν, καὶ ὅπως εἰς Θίσβας μὴ κατέλθωσιν· ἔδοξεν. |
5a. [ὡ]σαύτως περὶ οὗ ταύτας τὰς γυναῖκας ὑδρίας σὺν ἀργυρίω[ι] | [ὡ]ς τὸν στρατηγὸν ἐνενκεῖν εἴπασαν, περὶ τούτου τοῦ πράγ[μα]-|[το]ς [ὕ]<σ>τερον ἔναντι Γαΐου Λοκρετίου βουλεύσασθαι ἔδοξεν. |
6. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ Θισβεῖς ἐνεφάνισαν περὶ σίτου καὶ ἐλ[αί]-|ου ἑαυτοῖς κοινωνίαν πρὸς Γναῖον Πανδοσῖνον γεγονέναι, περὶ τού-|του τοῦ πράγματος, <ἐ>ὰν κριτὰς λαβεῖν βούλωνται, τούτοις κριτὰς δοῦ̣-|ναι ἔδοξεν.
7. ὡσαύτως περὶ ὧν οἱ αὐτοὶ λόγους ἐποιήσαντο περὶ τοῦ | γράμματα δοῦναι Θισβεῦσιν εἰς Αἰτωλίαν καὶ Φωκίδα· περὶ τούτου | τοῦ πράγματος Θισβεῦσι καὶ Κορωνεῦσιν εἰς Αἰτωλίαν καὶ Φωκί-|δα καὶ ἐάν που εἰς ἄλλας πόλεις βούλωνται γράμματα φιλάν-|θρωπα δοῦναι ἔδοξεν.
 

 
►  Bibliography
 
 
Foucart, Archives des Missions scientifiques et littéraires, 7, 1872, pp. 322 ss. ; Mommsen, EE, I (1872), pp. 278 ss. / II (1875), pp. 102 ss. ; Schmitt, MDAIA, 4, 1879, pp. 235 ss. ; Viereck, Sermo Graecus, Göttingen, 1888, pp. 12-16, XI ; Dittenberger, Inscriptiones Graecae, VII, Berlin, 1892, n. 2225 ; Michel, Recueil d'inscriptions grecques, Bruxelles, 1900, n. 69 ; Colin, Rome et la Grèce, Paris, 1905, pp. 424-430 ; Foucart, Mémoires de l'Académie des inscriptions, 37, 1906, pp. 305 ss. ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 166-170, n. 37 ; Mommsen, GS, VIII (1913), pp. 287-296 ; Dittenberger et al., Sylloge inscriptionum Graecarum, 3rd ed., Leipzig, 1915-24, n. 646 ; Abbott & Johnson, Municipal Administration in the Roman Empire, Princeton, 1926, pp. 254-256, n. 5 ; Münzer, RE, XIII, c. 1685 / XIV, c. 251 ; Fiehn, RE, VI (1936), c. 287-290 ; Riccobono, Fontes iuris Romani antejustiniani, I, Firenze, 1941, pp. 242-246, n. 31 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 382 ; Johnson, Coleman-Norton & Bourne, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 28-29, n. 30 ; Nicolet, L'ordre équestre à l'époque républicaine, Paris, 1966, p. 348 ; Dahlheim, Struktur und Entwicklung des romischen Volkerrechts im dritten und zweiten Jahrhundert v. Chr., München, 1968, pp. 80-81 ; Sherk, Roman Documents from the Greek East, Baltimore, 1969, n. 2 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 274-279, n. 2 ; Sherk, Rome and the Greek East to the death of Augustus, Cambridge, 1984, pp. 20-22, n. 21 ; Naco del Hoyo in Garrido-Hory & Gonzalès, Histoire, espaces et marges de l'Antiquité : hommages à Monique Clavel-Lévêque, II, Besançon-Paris, 2003, pp. 35-36.
 
 
►  Source : Marble tablet discovered near Kakosi, Greece, in 1871.
 

Traduction française