SC de Asclepiade Clazomenio sociisque ( Moretti )

SC. DE ASCLEPIADE CLAZOMENIO SOCIISQUE

Decree of the Senate concerning the ancient institution of amicitia

( 78 BC )

( L. Moretti, Inscriptiones graecae urbis Romae, I, Roma, 1968, n. 1 ).

Greek text

ἐπὶ ὑπάτων Κοίντου Λυτατίου Κοίντου υἱοῦ Κάτλου καὶ Μάρκου Αἰμ[ιλίου Κοίντου υἱοῦ] | Μάρκου υἱωνοῦ Λιπέδου, στρατηγοῦ δὲ κατὰ πόλιν καὶ ἐπὶ τῶν ξένων Λευκίου Κορνηλίου̣ [. . . . . υἱοῦ] | Σισέννα, μηνὸς Μαίου, Κόιντος Λυτάτιος Κοίντου υἱὸς Κάτλος ὕπατος συγκλήτωι συνεβούλ[ευσεν]. | πρὸ <ἡ>μερῶν ἕνδεκα καλανδῶν Ἰουνίων ἐν κομετίωι γραφομένωι παρῆσαν Λεύκιος Φαβέριος Λευκίου υἱὸς Σεργία, Γαῖο[ς . . . . . . Λευ]-|κίου υἱὸς Ποπλι<λ>ία, Κόιντος Πετίλλιος Τίτου υἱὸς Σεργία. περὶ ὧν Κόιντος Λυτάτιος Κοίντου υἱὸς Κάτ<λ>ος ὕπατος λόγους ἐποιήσατο, Ἀ[σκληπιάδην] | Φιλίνου υἱὸν Κλαζομένιον, Πολύστρατον Πολυάρκου υἱὸν Καρύστιον, Με<νί>σκον Εἰρηναίου τὸν γεγονότα Μενίσκον Θαργηλίου υἱὸν Μιλήσ̣[ιον . . . . . . ] | ἐν τοῖς πλοίοις παραγεγονέναι τοῦ πολέμου τοῦ Ἰταλικοῦ ἐναρχομένου, τούτους ἐργασίαν ἔπανδρον καὶ πιστὴν τοῖς <δ>ημοσίοις πράγμασιν τοῖς ἡμετέρο[ις παρεσχηκέ]-|ναι· τούτους ἑαυτὸν κατὰ τὸ τῆς συγκλήτου δόγμα εἰς τὰς πατρίδας ἀπολῦσαι βούλεσθαι, ἐὰν αὐτῷ φαίνηται, ὅπως ὑπὲρ τῶν καλῶς πεπραγμένων ὑπ’ αὐ[τῶν καὶ ἀνδρα]-|γα<θη>μάτων εἰς τὰ δημόσια <π>ράγματα τὰ ἡμέτερα καταλογή τις αὐτῶν γένηται· περὶ τούτου τοῦ πράγματος οὕτως ἔδοξεν· Ἀσκληπιάδην Φιλίνου υἱὸν Κλαζομ̣[ένιον], | Πολύστρατον Πολυάρκου υἱὸν Καρύστιον, Μενίσκον Εἰρηναίου υἱὸν Μιλήσιον τὸν γεγονότα Μενίσκον, ἄνωθεν δὲ Θαργηλίου vv ἄνδρας καλοὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ φίλ̣[ους π]ρ̣οσ-|αγορεῦσαι· τὴ<ν σ>ύ<ν>κλητον καὶ τὸν δῆμον τῶν Ῥωμα<ί>ων διαλανβάνειν τὴν τούτων ἐργασίαν καλ<ὴν> καὶ ἔπανδρον καὶ πιστὴν τοῖς δημοσίοις πράγμασιν τοῖς ἡμετ[έ]ρο[ις γε]γονέναι, | δι’ ἣ<ν> αἰτίαν τὴν σύνκλ<η>τον κρίνειν ὅπως οὗτοι τέκνα ἔκγονοι τε αὐτῶν ἐν ταῖς ἑαυτῶν πατρίσιν ἀλειτούργητοι πάντων τῶν πραγμάτων καὶ ἀνείσφοροι ὦσιν· εἴ τινες εἰσφ[ορα]ὶ̣ ἐκ τῶν | ὑπαρχόντων αὐτῶν εἰσπεπραγμέναι εἰσὶν μετὰ τὸ τούτους τῶν δημοσίων πραγμάτων τῶν ἡμετέρων χάρ<ιν> ὁρμῆσαι, ὅπως αὗται αὐτοῖς ἀποδοθῶσιν ἀποκατασταθῶσιν· εἴ τέ τινε{ι}ς {τινες} {τη} | ἀγροὶ οἰκίαι ὑπάρχοντα αὐτῶν πέπρανται μετὰ τὸ ἐκ τῆς πατρίδος τῶν δημοσίων πράγματων τῶν ἡμετ<έ>ρων χάριν ὁρμῆσαι, ὅπως ταῦτα πάντα αὐτοῖς εἰς ἀκέραιον ἀποκαταστα-|θ<ῇ>. εἴ τέ τις προθεσμία παρε<λ>ήλυθεν, ἀφ’ οὗ ἐκ τῆς πατρίδος τῶν δημοσίων πραγμάτων τῶν ἡμετέρων χάριν <ὥ>ρμησα<ν>, μή τι τοῦτο τὸ πράγμα αὐτοῖς βλαβερὸν γένηται | μηδέ τι αὐτοῖς διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν ἔλασσον ὀ<φ>είληται μηδέ τι ἔλασσον αὐτοῖς μεταπορεύεσθαι πράσσειν ἐξῆ<ι>· ὅσαι τε κληρονομίαι αὐτοῖς ἢ τοῖς τέκνοις αὐτῶν | παρεγένοντο, ὅπως ταύτας ἔχωσιν διακατέχω<σ>ιν καρπεύωντα<ί> τε· ὅσα τε ἂν αὐτοὶ τέκνα ἔκγονοι γυναῖκές τε αὐτῶν παρ’ ἑτέρου μεταπορεύωνται, ἐάν τέ τι πα-|ρ’ αὐτῶν τέκνων ἐκγόνων γυναικῶν τε αὐτῶν ἕτεροι μεταπορεύωνται, ὅπως τούτων τέκνων <ἐκγόνων> γυναικῶν τε αὐτῶν ἐξουσία καὶ αἵρεσις <ἦι>· ἐάν τε ἐν ταῖς πα-|τρίσιν κατὰ τοὺς ἰδίους νόμους βούλωνται κρίνεσθαι, ἢ ἐπὶ τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων ἢ ἐπὶ Ἰταλικῶν κριτῶν, ἐάν τε ἐπὶ πόλεως ἐλευθέρας τῶν διὰ τέλους | ἐν τῆι φιλίαι τοῦ δήμου τοῦ Ῥωμαίων μεμενηκυιῶν, οὗ ἂν προαιρῶνται, ὅπως ἐκεῖ τὸ κρ<ι>τήριον περὶ τούτων τῶ{ι}ν {τῶν} πραγμάτων γίνηται· εἴ τινα κριτήρια | περὶ αὐτῶν ἀπόντων μετὰ τὸ ἐκ τῆς πατρίδος ὁρμῆσαι γεγονότα ἐστίν, ταῦτα ὅπως εἰς ἀκέραιον ἀποκατασταθῆι καὶ ἐξ ἀκεραίου κριτήριον κατὰ | τὸ τῆς συνκλήτου δόγμα γένηται· εἴ τινα χρήματα αἱ πόλεις αὐτῶν δημοσίαι ὀφείλωσιν, μή τι εἰς ταῦτα τὰ χρήματα δοῦναι ὀφείλωσιν· | ἄρχοντες ἡμέτεροι, οἵτινες ἄν ποτε Ἀσίαν Εὔβοιαν μισθῶσιν ἢ προσόδους Ἀσίαι Εὐβοίαι ἐπ̣ιτιθῶσ<ι>ν, φυλάξωνται μή τι οὗτοι δοῦναι ὀφείλωσιν· | ὅπως τε Κόιντος <Λ>υτάτιος, Μάρκος Αἰμίλιος ὕπατοι ὁ ἕτερος ἢ ἀμφότεροι, ἐὰν ἀοτοῖς <φ>αίνηται, τούτους εἰς τὸ τῶν φί<λ>ων διάταγμα ἀνενεχθ<ῆ>-|ναι φροντίσωσιν· τούτους τε πίνα<κα> χαλκοῦν φιλίας ἐν τῶι Καπετωλίωι ἀναθεῖναι θυσίαν τε ποιῆσαι ἐξ<ῆ>ι, ξένιά τε αὐτοῖς κατὰ <τ>ὸ διάτα-|γμα τόπον παροχήν τε τὸν ταμίαν τὸν κατὰ πόλιν τούτοις μισθῶσαι ἀποστ<εῖ>λαί τε κελεύ<σ>ωσιν· ἐάν τε περὶ τῶν ἰδίων πραγμάτων | πρεσβευτὰς πρὸς τὴν σύγκλητον ἀποστέλλειν αὐτοί τε παραγ̣ί̣νεσθαι προαιρῶνται, ὅπως αὐτοῖς τέκ<ν>οις ἐκγόνοις τε αὐτῶν | πρεσβευταῖς παραγ̣ί̣νεσθαι καὶ ἀποστέ<λ>λειν τε ἐξῆι· ὅπως τε Κόιντος Λυτάτιος, Μάρκος Αἰμίλιος ὕπατοι ὁ ἕτερος ἢ ἀμφότεροι, | ἐὰν αὐτοῖς φαίνηται, γράμματα πρὸς τοὺς ἄρχοντας τοὺς ἡμετέρους, οἵτινες Ἀσίαν Μακεδονίαν ἐπαρχείας <δ>ιακατέχουσιν | καὶ πρὸς τοὺς ἄρχοντας αὐτῶν ἀποστείλωσιν τὴν σύνκ<λ>ητον θέ<λ>ειν καὶ δίκαιον ἡγεῖσθαι{ς} ταῦ{ι}τα οὕτω γ̣ί̣νεσθαι, | οὕτως ὡς ἐκ τῶν δημοσίων πραγμάτων πίστεώς τε τῆς ἰδίας φα<ί>νηται. ἔδοξεν. Ἀσκληπιάδου τοῦ Φιλίνου Κλαζομενίο̣υ̣· Πολυστράτου τοῦ Πολυάρκου | Καρυστίου· Μενίσκου τοῦ Εἰρηναίου Μιλησίου.

► Bibliography

Petrus Victorius, M. Tullii Ciceronis Epistulae, Firenze, 1571, p. 8 ; Gruter, Inscriptionum Romanarum Corpus absolutissimum, Heidelberg, 1602, pp. 503-504 ; Goettling, Fünfzehn römische Urkunden auf Erz und Stein, Halle, 1845, pp. 50 ss. ; Boeckh et al., Corpus Inscriptionum Graecarum, Berlin, 1828-77, n. 5879 ; Ritschl, Priscae latinitatis monumenta epigraphica, Berlin, 1862, tab. XXX ; Mommsen, CIL I (1863), n. 203 ; Viereck, Sermo Graecus, Göttingen, 1888, pp. 31-35, XVII ; Kaibel, Inscriptiones Graecae, XIV, Berlin, 1890, n. 951 ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 176-180, n. 41 ; Cagnat, Inscriptiones graecae ad res romanas pertinentes, I, Paris, 1911, n. 118 ; Lommatzsch, CIL I2 (1918), n. 588 ; Gallet, RHD, 16, 1937, pp. 242-293 and 387-425 ; de Visscher, CRAI, 82, 1938, pp. 24-39 ; Pietrangeli, Bulletino della Comm. Arch. Govern. di Roma, 69, 1941, pp. 109-112 ; Pietrangeli, Capitolium, 16, 1941, pp. 171-174 ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 255-259, n. 35 ; de Visscher, L'antiquité classique, 13, 1944, p. 26 ; Accame, Il dominio romano in Grecia dalla guerra acaica ad Augusto, Roma, 1946, pp. 10-11 ; AE 1948, n. 64 ; Pietrangeli, BIDR, 51-52, 1948, p. 281 ; Warmington, Remains of Old Latin, IV, Cambridge, 1950, pp. 444-450 ; Magie, Roman Rule in Asia Minor, Princeton, 1950, I, p. 236 / II, pp. 1113-1114, n. 10 ; Lewis & Reinhold, Roman Civilization, I, New York, 1951, pp. 267-269 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 383 ; Arangio-Ruiz, Storia del diritto romano, 7th ed., Napoli, 1960, p. 213 ; Johnson, Coleman-Norton & Bourne, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 69-70, n. 71 ; Degrassi, Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Firenze, 1965, pp. 19-24, n. 513 ; Degrassi, Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Imagines, Berlin, 1965, Plate n. 393 ; Nicolet, L'ordre équestre à l'époque républicaine, Paris, 1966, pp. 352 ss. ; Sargenti, BIDR, 1966, pp. 293 ss. ; Moretti, Inscriptiones graecae urbis Romae, I, Roma, 1968, n. 1 ; Sherk, Roman Documents from the Greek East, Baltimore, 1969, pp. 124-132, n. 22 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 286-291, n. 5 ; Ørsted, Roman imperial economy and romanization : A study in Roman imperial administration and the public lease system in the Danubian provinces from the first to the third century A.D., Copenhagen, 1985, p. 86 ; CIL VI, VIII. 3 (2000), n. 40890 ; Schulz, Klio, 82, 2000, p. 435 ; Raggi, ZPE, 135, 2001, pp. 73-116 ; Wulff Alonso, Roma e Italia de la Guerra Social a la retirada de Sila (90-79 a.C.), Bruxelles, 2002, p. 149 ; Kruschwitz, Römische Inschriften und Wackernagels Gesetz, Heidelberg, 2004, p. 18 ; AE 2005, n. 55 ; Chaniotis et al., Supplementum Epigraphicum Graecum, LI, Amsterdam, 2005, n. 1427 ; Andreau & Chankowski, Vocabulaire et expression de l'économie dans le monde antique, Bordeaux, 2007.

► Source : Bronze tablet discovered in Rome, Italy, in 1570 ( Capitole Museum ).