| GAI
LIBRI QUARTI INSTITUTIONUM FRAGMENTA OXYRHYNCHITICA Fragments of Gaius' Institutes ( AD 3rd century ) |
| ( J. Baviera, Fontes iuris Romani antejustiniani, II, Firenze, 1968, pp. 201-204 ). P. Oxy. XVII, 2103 |
| I. |
| Gai. Inst. IV, 57. |
.
. . . . . . . . . . . in integr]um resti[tuit; facilius enim reis praetor
succurrit] quam acto[ribus. Loquimur autem exceptis mi]noribus XXV .
. . . |
| II. |
| FERE 9 VERSUS DESUNT |
| Gai. Inst. IV, 68-72a |
| (68) .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . de]ductum ue[ro ad condemnationem
ponitur,] quo loco plus [petenti periculum non interueni]t, utique b<onorum>
e<mptore> [agente, qui licet de certa pecun]ia agat, incer[ti
tamen condemnationem conci]pit. (69) Quia
ta[men superius mentionem habuimu]s de actione, [qua in peculium filiorum
seruo]rumque ageretur, [opus est, ut de hac actione et de ce]teris,
quae in eorum[dem nomine in parentes domino]sue dari licet, deli[gentius
admoneamus. (70) In primis itaqu]e si
iussu patris [dominiue negotium gestum erit, in sol]idum prae[tor actionem
in patrem dominumue com]parauit, [et recte, quia qui ita negotium gerit]
magis patros [dominiue quam filii seruiue fidem se]quitur. (71) Eadem
[ratione
comparauit duas alias actiones exercit]oriam
et in[stitoriam Tunc autem exercitoria lo]cum habet, cum pa[ter dominusue
filium seruumu]e magistrum [naui praeposuerit, et quid cum eo eiu]s
rei gratia, cui
praepo[situs fuerit,
negotium gestum
e]rit. Cum enim ea qu[oque res ex uoluntate patris domin]iue contrahi
uid[eatur, aequissimum esse uisum est in soli]dum actionem da[ri. Quin
etiam licet extraneum quis]que magistrum na[ui praeposuerit siue seruum
sive libe]rum, exercitor[ia actio in eum redditur. Ideo exerci]toria
autem appel[latur, quia exercitor uocatur] is, ad quem cotidianus
[nauis quaestus
peruenit. Insti]toria
uero formula
[tum locum
[habet, cum
quis tabern]ae
aut cuilibet nego[tiationi filium seruum suum] ue[l] quemlibet
extra[neum siue seruum siue liberum p]raeposuerit et quis [cum eo eius
rei gratia cui praeposit]us est contractum [fuerit. Id]eo autem institut[oria
uocatur, quia [qui
tabernae pra]e[ponitur]
institor [appellatur.
Qu]ae et i[psa for]mula in solidum est. (72) Praeterea
t[ri]butoria [quoque] actio in patrem dominumue constitu[t]a est,
[cum] f[i]l[ius s]eruosue ex peculiari merce sciente pa[t]re dominoq[u]e
[n]egotietur. Nam si quis eius rei gr[a]tia c[um eo co]ntractum fuerit
praetor ita ius
dicit, ut quidq[uid in his] mercibus erit quod inde receptum erit, ita
p[ater d]ominusue inter s[e], si quid debebitur, et ceteros c[re]ditores
pro rata portione distribuunt. Et si cre[dito]res querantur minus
sibi distributum, quam
opor[te]ret, in id quod deest hanc eis actionem pollicetur, [quae, u]t
diximus, tributoria uocatur. (72a) Est
etiam de p[eculio e]t de in rem uerso actio a praetore constitu[ta.
Lice]t enim negotium ita gestum sit cu[m] filio se[ruoue, ut] neque
uoluntas neque consens[us] patri[s dominiue
inte]ruenerit,
si quid
tam[en ex
e]a re, q[uae cum
illis gest]a est, in rem patris dom[iniue u]ers[um
sit, quatenus
in rem eius] uers[u]m
fuerit, eate[nus datur actio. Versum autem quid sit, eget pl]ena interpr[e]t[a]t[i]o[ne.
At si nihil sit uersum, praeto]r dat action[em DUMTAXAT DE PECULIO,
et edictum ut]itur his uer[bis. Quod ed]ictum loquitur et de eo, qui
dolo malo peculium a[demerit. Si igitur uerbi gratia ex XS. X, quae
seruus tu]us a me [mutua accepit,
creditori tuo
HS. V
soluerit] aut rem
[necessariam, puta familiae
cibaria HS. V emerit] et re[l]i[qua V quolibet modo comsumpserit, pro
V quidem] i[n solidum damnari debes, pro ceteris uero V eatenus,] q[uatenus
in peculio sit. Ex quo scilicet apparet] s[i tota XS. X in rem tuam
uersa fuerint, tota me HS.] X [consequi posse.] (73). |
| Nonnullae litterae tantum legi possunt. |
| ► Bibliography Hunt, The Oxyrhynchus Papyri, XVII, London, 1927, n. 2103 ;
Collinet, RHD, 7, 1928, pp. 92-97 ;
de Zulueta, The Law Quaterly Review, 44,
1928, pp. 198-208 ; Levy, ZSS, 48, 1928, pp. 532-555 ; Levy, Stud. Bonfante, II, Milano, 1933,
pp. 276-287 ; Girard & Senn, Textes de droit romain,
I, Paris, 1967, p. 20 ;
Diosdi in Samuel, Proceedings of the Twelfth International
Congress of Papyrology, Toronto, 1970, pp. 113-120 ; Schiller, Roman law : mechanisms of development,
The Hague-New York, 1978, pp. 44-45 ; Winterbottom
in Reynolds, Texts and Transmission : A Survey of the latin
Classics, Oxford, 1983, p. 174 ; Montevecchi, La papirologia, Milano, 1988,
p. 237 ; Cerami et al., Ordinamento costituzionale
e produzione del diritto in Roma antica : I fondamenti dell'esperienza
giuridica occidentale, Napoli, 2001, p. 360 ; Chiusi,
Die actio de in rem verso im römischen Recht, München,
2001, p. 15 ; Coppola, Maraglino & Canfora, Scritti
papirologici e filologici, Bari, 2006, p. 52. |
| |