|
|
AEMILII
PAPINIANI RESPONSORUM FRAGMENTA |
( P. F. Girard & F. Senn, Textes de droit romain, I, Paris, 1967, pp. 264-273, n. 6 ). |
| LIBER I |
| ( lex Romana Wisigothorum ) |
1. Papiniani
lib. I responsorum [I de pactis inter uirum et uxorem]. Inter uirum
et uxorem pacta non solum uerbis, sed et uoluntate contrahentium
constituuntur, ut neuter coniugum locupletior fiat. |
| LIBER V |
| ( Fragmenta Berolinensia ) |
| I. |
1. Tutores
absentis pupilli, qui annos XIIII inplesset, n...
curatores ui ad... runt iusti... c... neque offici... tum placuit
ut... |
2. Post
mortem furiosi non dabitur in curatorem qui negotia
gessit actio iudicati, si modo nullam ex consensu
nouationem factam et in curatorem obligationem esse translatam
constabit. |
3. ...
rl ... 4. Tutor ... si
... pi ... d ... 5. Post ... |
| II. |
6. Heres
institutus, qui non habuit substitutum priusquam hereditatem adiret,
quam impuberi restituere debuit uita decessit. Cum hereditas in Italia
esset, scriptus autem heres in prouincia uita decessisset, tutores prouincialium
rerum culpae nomine condemnandos existimaui, si causam testamenti non
ignorantes utilitatem impuberis deseruerunt : nam
( hereditatis ) in prouincia fideicommisso restituto
causam quidem iuris expediri potuisse, rerum autem administrationem
ad eos recidere debuisse, qui tutelam in Italia suscepissent. |
7. Aduersus
tutorem qui pupillum hereditate patris abstinuit, actionem...
denegari non oportet creditori qui cum ipso tutore
contraxit quamuis tutor pecuniam in rem impuberis uerterit
... p. ... ciand. |
8. Curatores
adulescentis mutui periculi gratia cautionem inuicem sibi praebuerunt
et in eam rem pignora dederunt. Cum officio deposito
soluendo fuissent, irritam cautionem esse factam et
pignoris uinculum solutum apparuit. |
| III. |
9. ... ius
ciuile nepotibus qu... bonorum posessionem petere non cogitur
ne mini... uo nepos ut filius sem... nem inuitatis est uit...
quam ex filiae persona se... uas exceptione doli placuit emendari. |
10. Scriptus
heres filius per fratrem emancipatum ac praeteritum
edicto commisso contra tabulas solus possessionem accepit...
extrariis legata praestabit neque edictum commisisse
uidetur, qui uoluntatem patris tueri potuit ac debuit ;
idque optimi maximique principes nostri rescripserunt et sententia diui
Hadriani in persona Cornelii... ni demonstrauit. |
11. Bonorum
possessione contra tabulas praeterito emancipato filio data
scriptus heres alter filius, qui possessionem accepit
uel iure ciuili contentus non accepit, legata praecipua
non habebit. |
Paulus :
cge t filio qui... bonorum possessionem petere potuit, contra
seruabitur... interdictum. |
Paulus :
cge t filio... bonorum possessionem petere contra seruabitur...
cium... um sem ueb... |
12. Peculium
castrense suus heres accepta bonorum possessione
contra tabulas aut intestati patris fratribus conferre
non cogitur. Itaque fisco... |
| IV. |
13. Filius
emancipatus intestati patris bonorum possessionem accepit. Nepos ex
eodem in familia retentus semissem hereditatis cum emolumento
collationis habebit. Conl... quoque possession... Idem
nepos si postea possessionem intestati patris accipiat,
fratri post emancipationem patris quaesito et in familia
retento bona sua conferre cogetur. |
Vlpianus :
Scaeuola... iuris... c... t omissa bonorum possessione s...
ssian... mancipat... pi... m... sind... ni sed fer... |
14. Filio
praeterito qui fuit in patris potestate neque
libertates conpetunt neque legata praestantur, si praeteritus
fratribus partem hereditatis auocauit. Quod si
bonis se patris abstinuit... tat. P... |
15. Patronus
bonorum possessionem accepit secundum tabulas testamenti
liberti... uti pu... in possessione... |
Vlpianus :
her.... Ile... |
| V. |
16. ...iuscop... |
17. ...m
in Italia... nit, tametsi pa... domicilium cum... it possessio
bo... s... indis sub... uo... possunt ex albo contra... od
ab... |
18. ...mmo...
praetor, quoniam domicili... ns... im... r... p...
nc inst... tpi... seda op... et p... bo... c... domicili... |
19. ...patris
contra tabulas... ib... da... a... dar... isset... mp... ri
in po... ad... exheredari satis... cum... os gradu exheredati... loci...
i... d... ii... ino... i... os... debiti... mihi hered... a... si auct... |
| VI. |
20. ...
lu... possessionem haberet ideoque liberis et parentibus
primo loco legata relicta praestabit, quae non praestarentur
si condicio institutionis defecisset. Eadem erunt tabulis
quoque non signatis ; defertur enim contra nuncupationem
possessio, cum ualuit nuncupatio, tametsi primus gradus non
ualuit. |
Si
a secundo exheredatus non fuit, puto contra nuncupationem
peti posse bonorum possessionem. Caducariae enim non offenditur,
cum uocatur suus heres qui legem excludit caducariam. |
21. Testamento
iure facto nepos alteri ex institutes substitutus contra
tabulas bonorum possessionem accepit. Quoniam in prusun...
m gradum, a quo praeteritus est, eum... t.e non successurum. |
Paulus :
adquin iure honorario potest succedere, immo successit. |
Vlpianus :
idem Iulianus putat, qui negat nepotes substitutos
in rupto testamento secundum tabulas habere possessionem,
sed contra tabulas. Marcellus contra. Mihi sententia
Marcelli melior uidetur. |
22. Filius
emancipatus, qui possessionem contra tabulas accipere
potuit, intestati patris possessionem accepit adque in filia.... |
| LIBER IX |
| ( Fragmenta Parisina ) |
| I. |
| 1. ...
cessis... |
| 2. Seruos
ab eo, qui nua... id... census est, ante crimen inlatum manumissos
ad libertatem peruenire placuit. Sed manumissi quoque similiter
ut patronus incensorum crimine tenebuntur. |
| Vlpianus :
Qui a me census tempore non fuerint liberi...
a... |
| Paulus :
Si cluso censu manumissi sunt nec postea census actus
est, incensorum poenis non tenentur. |
| Paulus :
Quare ipsi si cluso censu manumissi sunt. |
| 3. Apud
ueteres autem antequam incensus domin us iudicaretur,
libertates obtinere constitit... io... p... ctali...
bp. xxx... co... liberis... manumis... in... |
| II. |
4. Vlpianus :
Exceptis qui testamento libertatem acceperunt. |
5. Quodsi
uerbis fideicommissi libertatem acceperint, eorum causam probandam. |
6. Seruum
in... e... commisso... ceue... uindicari pu... u frustra...
mi... itit, cum post fi... ris sine domino esse respondi...
priusquam usucapiatur, iustam libertatem a fideicommissario
non accipere... a co... int remota l... pristinum reddi. |
7. ...
q publicandus e... domini esse desinit inie... iniectione et
eum qui re... lib. a te eius qm professus... libertatem... ip... diu...
Hadrian... |
| III. |
8. ...
u fratre manumissori conpn... c utilem dandam q... enim per
ignorantiam iuris labsus uidebitur. |
9. Dotalem
seruum a uiro manumissum... p... mancipio
datur, quia... x... liium quae res... p... a... b... im...
nisi dominus omni emp... euictos
i... indituri... itamiua... antecesiuse... rse... catoiri... quam...
frio... iu... rpco... n... seruo n... athtis... speciem... esreo qq.
iomr i... asio... q... redi. |
| IV. |
10.
... a... is... lus... sipuicnqui... s... uso... argentario... d... eorum
posside... tio emptoribus abduci... |
11. S...
b eo filio manumissum, qui... seuerat de liber... a fratre
emancipatio... eor... respondi tam sas... tis manumissori praelegat... |
Vlpianus :
... ri uindicatio est pot... o... conpotuit manumittere. |
Paulus :
Praeceptio ut uindicatio pat... iha... issis... perduxit
ad libertatem... inindo... legato ei... hic... r... mo... |
Vlpianus : ... |
| V. |
12. ...
unas... pignus lib... modo his... andis... tas... iim... |
13. Quod
diuo Marco pro libertatibus conseruandis placuit, locum habet
inrito testamento facto, si bona uenitura sint ; alioquin
uacantibus populo uindicatis non habere constitutionem
locum aperte cauetur. |
Vlpianus :
... t... mii... pis... denli... sed... o... si... uetere r... idecis...
aset... ed... ii... suum... utrixa... nus... iprae fiscisiu... enie
fuit c... nc... at. |
14. Seruos
autem testamento manumissos, ut bona suscipiant,
iure cautionem offerre non minus quam ceteros defuncti
libertos aut extrarios declarauit ; quod
beneficium minoribus annis heredibus scriptis
auxilium bonis praestitutum more solito desiderantibus
non aufertur. |
Paulus :
... ratio... b... |
| VI. |
15. ...
pupilli ab ui... as datum non durare... quisiiameta... iis... ere faciat...
m diffe... dati p... |
| VII. |
16. ...
eosim... if... ra sint aut ante... r inpleuerit if... familiae hereditari...
derat, quantum ea... at... men libert... tant uenit.... |
17. Non
uidebitur per statuliberum non stare quominus condicio
libertatis existat, si de peculio, quod apud
uenditorem seruus habuit, pecuniam condicionis offerre
non possit ; ad alienum enim peculium uoluntas defuncti...
porrigi non potuit. Idem erit et si cum
peculio seruus uenierit et uenditor
fide rupta peculium retinuerit. Quamquam
enim ex empto sit actio, tamen apud
emptorem peculium seruus non habuit. ... nosse p...
it manumissus in... eam editi... |
| VIII. |
18. ...
u... sui... hses... d... licitiq... n... i... bi... it... |
Vlpianus :
... nudn... idat nam l... in ciri nisi si al consensit iiorum ;
neque enim uic... git aut heredi datur et ideo si... so non
heredi dare iussus... coeperit a non herede... postulare...
ibuatur iul. ea b... dar... quia proprietas... g... r... as
inginus per s... d... inrs... potuit, de quo plerique consentiunt ;
nam... a lege item se... bcoluitm... hered... no fortasse taedio...
necessarius an uoluntarius heres heredi existat. Quolibet et
necessario herede existente ad... d... l. intellegi... ol ita uerum...
mortem heredis... n dimisso... post Hadriani imperatoris
constitutionem statuliber potest heredis heredi
dare. |
Vlpianus :
Sed cu... lio m... heredi... dare posse recte...
et... scr. quoque ut... sr... b. si... ibant. |
19. Sub
condicione rationum reddendarum manumiss... ei qui testamento
cu... |
| IX. |
20. ...
ur persona... x... p... xx manumi... ip libor... ate
manumittit et Latii... hre et filius ii... nio... |
21. ...
tis euiaeutq fili... statit... u... tur... n alien... tine... |
| X. |
22. ...
ceiq... elimentoru... uero praebe... ese propter minores XX... |
23. ...
peculium emancipatorum... mit intra annum eu... li...
s peculiaris e... dabit... inus ii... e... m... tus se... |
|
|