NUMERIUS FABIUS PICTOR    ( 3rd century BC )

( P. E. Huschke, Iurisprudentiae anteiustinianae quae supersunt, Leipzig, 1886, pp. 2-5 ).

I u r i s   p o n t i f i c i i.

1. Nam primo pontificii iuris libro apud Pictorem uerbum hoc positum est ‘ uitulari. ’ – Macrob., Sat. 3, 2. §. 11.

2. . . sicut Veranius ex primo libro Pictoris ita dissertationem huius uerbi executus est : ‘ Exta porriciunto, dis danto in altaria aramue focumue eoue, quo exta dari debebunt. ’ – Macrob., Sat. 3, 2. §. 3.

3. Caerimoniae impositae flamini Diali multae, item castus multiplices, quos in libris, qui de sacerdotibus publicis compositi sunt, item in Fabii Pictoris librorum primo scriptos legimus ; unde haec ferme sunt, quae commeminimus : Equo Dialem flaminem uehi religio est, (et) classem procinctam extra pomerium, id est exercitum armatum, uidere ; idcirco rarenter flamen Dialis creatus consul est, cum bella consulibus mandabantur. item iurare Dialem fas nunquam est. item annulo uti nisi peruio cassoque fas non est. ignem e flaminia id est flaminis Dialis domo nisi sacrum efferri ius non est. uinctum, si aedes eius introierit, solui necessum est et uincula per impluuium in tegulas subduci atque inde foras in uiam demitti. Nodum in apice neque in cinctu neque in alia parte ullum habet. si quis ad uerberandum ducatur, si ad pedes eius supplex procubuerit, eo die uerberari piaculum est. capillum Dialis, nisi qui liber homo est, non ’ detondet. capram et carnem incoctam et hederam et fabam neque tangere Diali mos est neque nominare. propagines e uitibus altius praetentos non succedit. pedes lecti, in quo cubat, luto tenui circumlitos esse oportet, et de eo lecto trinoctium continuum non decubat, neque in eo lecto cubare alium fas est ; denique apud eius lecti fulcrum capsulam esse cum strue atque ferto oportet. unguium Dialis et capilli segmina subter arborem felicem terra operiuntur. Dialis quotidie festatus est. sine apice sub diuo esse licitum non est. sub tecto uti liceret, non pridem a pontificibus constitutum, Masurius Sabinus scripsit, et alia quaedam remissa gratiaque aliquot caerimoniarum facta dicitur. Farinam fermento imbutam attingere ei fas non est. tunica intima, nisi in locis tectis, non exuit se, (ne) sub coelo tanquam sub oculis Iouis nudus sit. super flaminem Dialem in conuiuio, nisi rex sacrificulus, haud quisquam alius accumbit. uxorem si amisit, flaminio decedit. matrimonium flaminis nisi morte dirimi ius non est. locum, in quo bustum est, nunquam ingreditur. mortuum nunquam attingit ; funus tamen exsequi non est religio. Eaedem ferme caerimoniae sunt flaminicae Dialis. (alias) seorsum aiunt obseruitare, ueluti est : quod uenenato operitur et quod in rica surculum de arbore felici habet et quod scalas (nisi) quae Graecae appellantur, ascendere ei plus tribus gradibus religiosum est, atque etiam, cum it ad Argeos, quod neque comit caput neque capillum depectit. – Gell. 10, 15. §§. 1-30.

4. In libro primo Fabii Pictoris, quae uerba pontificem maximum dicere oporteat, cum uirginem capit, scriptum est. Ea uerba haec sunt : ‘ Sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat, quae ius siet sacerdotem Vestalem facere pro populo Romano Quiritibus, uti quae optima lege fuit, ita te, Amata, capio. ’ – Gell. 1, 12. §. 14.

5. Idem lib. iuris pontificii tertio : ‘ Pilumno et Picumno. ’ – Non. 12, 3.

6. Fabius Pictor hos deos enumerat, quos inuocat flamen sacrum Cereale faciens Telluri et Cereri : ‘ Veruactorem, Reparatorem, Imporcitorem, Insitorem, Obaratorem, Occatorem, Sarritorem, Subruncinatorem, Messorem, Conuectorem, Conditorem, Promitorem. ’ – Serv., ad Georg. 1, 21.

7. Fabius Pictor lib. XVI. : ‘ Aquam manibus pedibusque dato, polubrum sinistra manu teneto, dextera uasum cum aqua. ’ – Non. 19, 11.

8. Varro : Commentario ueteri Fabii Pictoris legi : ‘ Muries fit ’ ex sale, quod sale sordidum si pistum et in ollam rudem fictilem (coniectum et in forn)aci coctum est, postea id sal uirgines Vestales serra ferrea secant. ’ – Non. 3, 197.

9. Puilia saxa esse ad portum, qui sit secundum Tiberim, ait Fabius Pictor. – Fest., v. Puilia.