M. IUNIUS GRACCHANUS    ( 2nd century BC )

( P. E. Huschke, Iurisprudentiae anteiustinianae quae supersunt, Leipzig, 1886, pp. 8-10 ).

C o m m e n t a r i i.

1. Celeres sub Romulo regibusque sunt appellati, deinde flexuntes, postea trossuli, cum oppidum in Tuscis citra Volsinios p. VIIII sine ullo peditum adiumento cepissent eius uocabuli ; idque durauit ultra C. Gracchum. Iunius certe, qui ab amicitia eius Gracchanus appellatus est, scriptum reliquit his uerbis : ‘ Quod ad equestrem ordinem attinet, antea trossulos uocabant, nunc equites uocant ideo, quia non intelligunt, trossulos nomen quid ualeat, multosque pudet eo nomine appellari, ’ et causam, quae supra indicata est, exponit inuitosque etiamnum tamen trossulos uocari. – Plin., N. H. 33, 2. §. 9.

2. Antiquum oppidum in hoc fuisse Saturnia scribitur. Eius uestigia etiam nunc manent tria : quod Saturni fanum in faucibus ; quod Saturnia porta, quam Iunius scribit ibi, quam nunc uocant Pandanam ; quod post aedem Saturni in aedificiorum legibus priuatis parietes postici muri sunt scripti. – Varro, de L. L. 5, 7. §. 42.

3. Subura Iunius scribit ab eo, quod fuerit sub antiqua urbe. – Varro, de L. L. 5, 7. §. 48.

4. Luceres, ut Iunius, a Lucumone. – Varro, de L. L. 5, 9. §. 55.

5. Mensium nomina fere aperta sunt, si a Martio, ut antiqui constituerunt, numeres. Nam primus a Marte. Secundus, ut Fuluius scribit et Iunius, a Venere, quod ea sit Aphrodite, quoius nomen ego antiquis literis quod nusquam inueni, magis puto dictum, quod uer omnia aperit, Aprilem. Tertius a maioribus Maius, quartus a iunioribus dictus Iunius. Dehinc quintus Quintilis et sic deinceps usque ad Decembrem a numero. Ad hos qui additi, prior a principe deo Ianuarius appellatus ; posterior, ut iidem dicunt scriptores, ab diis inferis Februarius appellatus, quod tum his parentetur. – Varro, de L. L. 6, 4, §§. 33. 34.

6. Nomina decem mensibus antiquis Romulum fecisse Fuluius et Iunius auctores sunt : et quidem duos primos a parentibus suis nominasse Martium a Marte patre, Aprilem ab Aphrodite id est Venere, unde maiores eius oriundi dicebantur : proximos duos a populo, Maium a maioribus natu, Iunium a iunioribus ; ceteros ab ordine, quo singuli erant, Quintilem usque ad Decembrem perinde a numero. – Censorin. 22.

7. Annum uertentem Romae Licinius quidem Macer et postea Fenestella statim ab initio duodecim mensium fuisse scripserunt. sed magis Iunio Gracchano et Fuluio et Varroni et Suetonio aliisque credendum, qui decem mensium putauerunt fuisse, ut tunc Albanis erat, unde orti Romani. – Censorin. 20.

8. Postea siue a Numa, ut ait Fuluius, siue, ut Iunius, a Tarquinio duodecim facti sunt menses et dies CCCLV, quamuis luna duodecim suis mensibus CCCLIIII dies uideatur explere. – Censorin. 20.

9. Iunius Seruium Tullium regem primum intercalasse commemorat. – Macrob., Sat. 1, 13. §. 20.

10. Praefectum urbi Latinarum causa relictum senatum habere posse Iunius negat, quoniam ne senator quidem sit, neque ius habeat sententiae dicendae, quum ex ea aetate praefectus fiat, quae non sit senatoria. – Gell. 14, 8. §. 1.

11. Publica pondera et in mensuris obseruata sunt. ex ea causa Iunius in plebiscito cautum esse ait, quod duo Silii P. et M. trib. pleb. rogarint, his uerbis : ‘ Ex ponderibus publicis, quibus hac tempestate populus oetier ’ [qui] solet, uti ’ coeret pr(aetor) se dolo m(alo), uti quadrantal uini octoginta pondo siet, congius uini decem p(ondo) siet, sex sextarii congius siet uini, duodequinquaginta sextari quadrantal siet uini, ’ sextarius aequus aequo cum librario siet, sexdecimque ‘ librarii in modio sient. si quis magistratus adversus hac d(olo) m(alo) pondera modiosque uasaque publica ’ modica minora maioraue faxit, iussitue fieri, dolumue adduit, quo ea fiant, eum quis uolet magistratus ’ multare q(uantam) u(olet) p(ecuniam), dum minore parti familias taxat, liceto ; siue quis in sacrum iudicare uoluerit, liceto. ’ – Fest., v. Publica pondera.