LEX RIVI HIBERIENSIS
   
Irrigation decree
     
( AD 117-138 )
 
 
( F. Beltrán Lloris, The Journal of Roman Studies, 96, 2006, pp. 147-197 ).
  
 
Nota : the underlined letters indicate the damaged letters.
  
 
I.
[Lex (?) paganic(?)]a pagi Gallor[um pagi (?) Be]lsinonensis pagi Segardenensis | [---] riuom Hiberiensem | [---] molem riui Hibe-|[riensis ---]e ad aliam rem a- (?) | [--- i]mperauerint siue quid | + C.4 + in eam rem fieri iusserint denuntiauerintue | pecuniamue conferre imperauerint, ex maioris par-|tis paganorum sententia dum proportione quan-|tum quique aquae ius habent sententiam dicant; | et si qui, arbitratu eorum aut eius qui operis prae-|erit, operas non praestiterit aliutue quid <quod> ab eo | imperatum denuntiatumue erit detractauerit | moramue quo setius fiat fecerit pecuniamue ad | diem non soluerit, tum quotiens commiserit to-|tiens in singula imperata magistris pagi (denarios) XXV | d(are) d(ebeto). Id omne magistri pagi in commune redigunto | Cuius eorum qui operas aliutue quid-praestare de-|bebit magistri pagi curatoresue praesentiam | habere non potueri<n>t, domo familiaeue eius de-|nuntie<n>t et cuius domo familiaeue eius denu[n]t[i]-|atum erit ut s(upra) s(cripta) est non dederit feceritue, [ean]-|dem poenam quae s(upra) s(cripta) est praestare debeat. Ad ri-|uom Hiberiensem Capitonianum purgandum | reficiendumue ab summo usque ad molem i-|mam quae est ad Recti centurionis omnes pa-|gani pro parte (vacant 4) sua quisque praestare debe-|ant. | Riuos quibus utentur communiter purgent re-|feciant ita ut qua fine quisque aquam habet | usque eo operas praestet; perfectis riuis,[a]b ea | mole qua quisque aquam deriuat ad proxuma[m] | molem purgare anno bis cum ei magistri pa-|gi diem dixerint denuntiauerint; id adsidue | fieri debeat quod ipsius dolo malo non fiat. | Item si quis canalem aut pontem positum habet, | tamquam moles obseruabitur et eum locum is | tueri et purgare debebit et quantum ab ea re | riuus impeditus erit quominus aqua iusta per-|fluat. Magistri pagi magisterium gerent ex k(alendis) Iun(is) | in k(alendas) Iunias sequentes et ex quo magistri suffec-|ti erunt diebus quinque proxumis pagum in | concil[io h]abeant maiorisque partis pagano-|rum sent[e]ntia ab riuo Hiberiensi ex ea die | quae pa[g]anis placuerit aquam auertant dum | imam sortem aquationis auertant operasque ad | eum riuum reficiendum purgandumque ex idi-|bus Iulis inducant. | Pagani qui in Belsinonensi aut in pago erunt | cum pagi magistri denuntiauerint ad termi-|num proxumae uillae Valeri Auiani hora secun-|da in concilio adesse debebunt pro modo aqua-|tionis et nequis a concilio discedat ante quam |
II.

concil[ium(?) ---] ad- (?)  | fuerit c+ [---]a | non rec [---mag]is | tris pagi[---] qua | ab riuo H[iberiensi---]erit | siue quis [---]a | stercus + [---I in-|cilem e+ [---]iue-|rit aqua[--- contra (?) m]aio-|ris parti[s paganorum sententiam --- f]ecerit | X (denarios) CCL m[ag(istris) pagi d(are) (?) d(ebeto) (?)] | Riuo Hiber[iensi ---] | per liber[tum (?) ---] | um in qu+ [---] | perfecta+ [--- intra dies quinque pro- (?)] | xumas eodem [---] | ++ ATVM qu[---] | Si aquae du[cendae (?)---] | Belsinone[---] | noque cae+ [---] | idemque no+[c.4]+D+ [---] | quibus aqua in riuo defecerit + [---] | misue merentur riuos paganico[s (?) ---] | purgare sarcireque debebit in [diebus quinque (?) pro-]|xumis (?).(?) Quibus riuus Hiberien[sis ---] | fuerit puros sartosque hab[---] | sententia (?) purum sa[rtumque---] | quid magistri p[agi ---] | iudicauerint t+ [---] | qui (?) riuom pu[rum (?) ---] | +um d(are) d(ebeto) (denarios); quicum[que (?) --- post- (?)] | quam usus fuerit [---] | obligauerit (denarios) XXV[---] | quantum eius IN++ [---] | Si  quis  libertum  tabu[larium (?)---] | magistri pagi sustu[---] | quis quisque fecerit [---] | magistri pagi suo magi[sterio---] | B+SATO+++++++ERE [---] | SP+C+++++++VAT++++ [---]  |  decem (?) quibus magist[---] | paganorum pro portio[ne---] | Quarum rem suam agent [--- actio (?) perse-]|cutioue est[o] in (?) eum (?)+++ [--- mag(istris) pagi pub-]|licanoue quic umque ++ [---]| pignoris capio erit qu[---] | bus pignus dare noluer[it (?)---] | PRO+++AVERIT (?) aut dare no[luerit (?)--- (denarios) (?) XXV | mag(istris) pagi] | publicanoue is d(are) d(ebeto) | In his rebus omnibus per[---] | publicanos duos quos u[---] | quod ex hac lege pignus [---] | captum erit in diebus qui[nque proxumis in qui-]|bus captum erit luito (?) n++ [--- mag(istris) pagi] |
III.
publicanoue eorum in paganico sub praecone uen-|dere-liceto. Si quis pignus indebite a se captum esse arbitrabitur, in | diebus quinque proxumis iudicium cum mag(istris) pagi pub-|licanoue addicat qui eo loco iuri dicundo praeerit, | ex quo is erit qui contra legem fecisse dicetur, iudici-|um intra dies quinque finiatur. | Si quis suo magisterio quid earum rerum quod aduersus | hanc legem factum erit persecutus non erit, easdem poe-|nas quas qui commiserunt mag(istri) pagi paganis praesta | re debento eiusque rei in magistros pagi actio persecu-|tioue omnibus paganis esto; persecutor eius poenae | [eius quod (?)] exactum erit dimidium in commu[ne] redigunto; | [dimidium(?) habere(?) lice(?)]to | [Si (?) aquatio (?) ---]naria erit et alius utitur utiue | [poterit (?), ---]it auerteritue siue quid fecerit | [quo (?) minus (?) ---]e uti possit, ei cuius aqua fuerit, (denarios) | [---tum ( ?) quotien(?)]s intererit praestare debeat. Si | [quis (?) ad (?) iusiurandu(?)]m adigere maluerit dum ipse  ca-|[lumniae (?) causa (?) no]n recuset, is cum quo agetur iura-|[re debeat(?) et (?) si (?) non(?)] iurauerit, eandem poenam quae | [s(upra) (?) s(cripta) (?) est (?) praestare (?) debeat(?)]. | [Si  quis  suo  magis]terio  quod  ex  hac  lege facere (vacat) o-|[portet non f]ecerit, (denarios) XXV in singulas res paganis | [praestare debeto eiu]sque poenae petitio persecutiou[e] | [in magistros pag]i omnibus paganis esto; persecutor | [eius (?) quod (?) exactum(?)] erit dimidium paganis reddito; | [dimidium (?) poen]ae habeto. | [Si (?) quis (?) ab (?) aliquo (?) p]oenam ex hac lege petet, is a quo poe-|[na petita (?) fuerit (?)] uadimonium ad eum qui proxumae | [iurisdictio]ni (?) municipi aut coloniae praeerit | [promittat (?) --- pr]oxumae (?) rationis habita ex edicto Mi-|[nici / -nuci (?) ---]ani (?) leg(ati) Aug(usti) clarissimi uiri ut in | [---]+++ promitti oportebit iudicem | [--- inter] quos controuersia erit extra ordi-|[nem ---] qua secundum legem intra dies quin-|[que proxumas quibus (?) datus erit pronuntiet. | [Is (?) qui (?) cum (?) ali]quo hac lege aget petetue hanc for-|[mulam accipi]to (vacat) Iudex esto. Quitquit parret e lege | [riui (?) Hiberiensis (?)] quae lexs est ex conuentione paga-|[nica(?) omnium(?) C]aesaraugustanorum Gallorum Cas-|[cantensium Bels]inonensium paganorum illum | [illi dare oportere], ++ iudex illum illi c(ondemnato), | s(i) n(on) p(arret) a(bsoluito). | [Hanc legem -c.4- Fu(?)]ndanus Augustanus Alpinus leg(atus) | [pr(o) (?) pr(aetore) (?) Imp(eratoris) Caes(aris) Tra]iani | Hadriani Aug(usti) aditus a magis-|[tro pagi pagano]rum Caesaraugustanorum  L(ucio)  Man-|[lio( ?)  L(uci) f(ilio) (?) Ani(ensi tribu) (?) Mate(?)]rno | sancxit(!) ratamque esse iussit.
 

 
►  Bibliography
 
 
AE 1993, n. 1043 ; HEp, 5, 1995, n. 911 ; Aguilera & Beltrán, Arqueología Aragonesa 1993, Zaragoza, 1997, pp. 61-65 ; Beltrán, XI Congresso Internazionale di Epigrafia Greca e Latina, II, Roma, 1999, pp. 21-37 ; HEp, 9, 1999, n. 612 ; HEp, 13, 2003, n. 731 ; Beltrán in Hernández Guerra, Actas del II Congreso Internacional de Historia Antigua : la Hispania de los Antoninos (98-180), Valladolid, 2005, pp. 129-139 ; AE 2006, n. 676 ; Beltrán, JRS, 96, 2006, pp. 147-197 ; Beltrán in Marco Simón, Pina Polo & Remesal Rodríguez, Repúblicas y ciudadanos : Modelos de participación cívica en el mundo antiguo, Barcelona, 2006, pp. 258 and 265-266 ; Alföldy in Haensch & Heinrichs, Herrschen und Verwalten : Der Alltag der römischen Administration in der Hohen Kaiserzeit, Köln-Weimar-Wien, 2007, p. 347 ; AE 2008, n. 617 ; Biundo in Berrendonner, Cébeillac-Gervasoni & Lamoine, Le quotidien municipal dans l'Occident romain, Clermont-Ferrand, 2008, p. 371 ; HEp, 17, 2008, n. 202 ; Nörr, ZRG RA, 125, 2008, pp. 108-187 ; Castillo García in Pintado, Los Vascones de las fuentes antiguas : en torno a una etnia de la antigüedad peninsular, Barcelona, 2009, pp. 415 ss. ; Le Roux, Pallas, 80, 2009, p. 163 ; AE 2010, n. 634 ; Fleckner, Antike Kapitalvereinigungen : ein Beitrag zu den konzeptionellen und historischen Grundlagen der Aktiengesellschaft, Köln-Weimar, 2010, p. 165 ; Roymans & Derks, Villa Landscapes in the Roman North : Economy, Culture and Lifestyles, Amsterdam, 2011, p. 13 ; Beltrán, JRS, 103, 2013, p. 233 ; Bowman & Wilson, The Roman Agricultural Economy : Organization, Investment, and Production, Oxford, 2013, p. 275.
 
 
►  Source : Eleven fragments of a bronze tablet found some 50 km west of Zaragoza in 1993.