LOCATIO REI
   
Lease of land between Herakleides and Petosouchos
     
( December 12, 148 BC )
 

 
( S. Torallas Tovar & K. A. Worp, Proc. of the 25th Int. Congr. of Pap., Ann Arbor, 2010, pp. 763-776 ).


~   
Text submitted by the authors   ~
  

 
R e c t o
Scriptura interior
1 [Bασιλευόντων    Πτολε]μαίου    καὶ    Κλεοπάτρας   τῶν   Πτολεμαίου   καὶ   Κλεοπάτρας   θεῶ[ν Ἐπιφαν]ῶν   ἔτ̣[ους   τε]τάρτου   καὶ   τρια̣κ̣ο̣στοῦ,  ἐφ᾿  [ἱερ]έ[ως  Καλλικλέους  τοῦ  Διοκρίτου Ἀλεξάν-]|2|[δρου  καὶ  θεῶν  Σω]τ̣ή̣ρων καὶ θεῶν Ἀδ̣[ελφῶν] κ̣α̣ὶ̣̣̣ θ̣ε̣ῶν Ε[ὐερ]γ̣ε̣τ[ῶν] κ̣αὶ θεῶν Φιλοπατό[ρων καὶ] θεῶν Ἐπι[φανῶ]ν̣ κ̣αὶ θεοῦ Ε̣ὐ̣π̣ά̣τορ̣ος κ[αὶ θε]ῶ̣ν̣ Φιλ̣[ομητόρων, ἀθλοφόρου Βερενίκης] |3| [Εὐεργέτιδος  Ἐργονόης]  τ̣ῆς  Ἀλεξάνδρου, κανηφ̣[όρου Ἀ]ρ̣[σινό]η̣ς̣ Φ̣ι̣[λαδ]έ̣λ̣φ̣ου Ἀ̣σ̣κληπιάδ[ος    τῆς]    Πτολεμαίου   τοῦ   Ἀσ[κλη]πιάδ[ου   ἱ]ερε[ίας   Ἀρσινόης   φ̣ιλοπάτορος Ἀπολ-]|4|[λωνίας  τῆς  Ἰσοκρ]ά̣τους  μηνὸς Ἀρτεμισίου δωδεκάτ̣η̣ι̣ [Ἀθὺρ δωδεκάτηι] ἐν Ἡφαιστ̣ι̣άδι τοῦ Ἀ[ρσινο]ίτου  νομοῦ. [Ἐμίσθω]σεν Ἡ̣ρ̣α̣κ̣λ̣ε̣ί̣[δης  Νικάνορος] |5| [τοῦ  προεστηκότος τῆ]ς̣ Εὐβούλου  τῶν  πρώτων  φίλων  δωρεᾶς̣  Πετοσούχωι  Φρ̣α̣μήνιος  Ἀ̣[ρ]σινοίτ̣η̣ι̣  γ̣ε̣οργῶι  ἀπὸ  τῆς σημ[αινομένης δωρεᾶς  γῆς  ἀρούρας  δέκα] |6| [πέντε τέταρτον πρὸ]ς τὸ τέταρτον καὶ τριακοστὸν ἔτος ἐκφορίου τὴν ἄρουραν ἑκάστην ἀρούρας μὲν δέκα μί[αν πυρῶν ἀρταβ]ῶν [τεσσάρων, τὰς δὲ λοιπὰς] |7| [ἀρούρας  τέσσαρας]  τ̣έ̣ταρτoν  πυρῶν ἀρταβῶν πέντε δίμοιρον [ἀκι]ν̣δύν̣[ων] παντὸς κιν̣δ̣ύνου̣ καὶ  ἀ̣ν̣υπ̣ο̣[λόγ]ω̣ν  πάσης  φ̣θ̣ο̣ρ̣ᾶ[ς  βρεχείσης δὲ τ]ῆ̣ς̣ γῆς ταύτης [κατασπειράτω] |8| [τὴν γῆν Πετοσοῦχ̣ο]ς τοῖς ἰδίοις ἀναλώμασιν σπέρματα ἑαυτ[ῶι π]αρέχων καθαρά. ἐὰν δὲ μὴ [κατασ]πεί̣ρ̣ηι  τ̣ὴ̣ν̣ γ̣ῆ̣ν̣ ἢ̣ σ̣π̣ε̣ί̣ρ̣α̣[ς  λίπηι  τὴν  μίσθωσιν,] πλήρη τὰ ἐκφ̣ό̣ρ̣[ια ἀποτεισάτωι·] |9| [κατασπαρείσης   δὲ]   τῆς   γῆς   τ̣α̣ύ̣τ̣η̣ς̣   βεβ̣αιούτω̣σ̣α̣ν̣   Ἡ̣ρ̣α̣κλείδης   κ̣α̣[ὶ]   οἱ   παρ᾽   Εὐβούλου Π̣ε̣τ̣ο̣σ̣ο̣ύ̣[χωι]  κ[αὶ]  τοῖς  παρὰ  [Πετοσούχου τὴν μί]σθωσ[ιν καὶ] τὴν γὴν ἐαν[. . . . .] |10| [. . . . . . . . . . . ἐπὶ   τὸν ]συγγεγραμμένον   χρόνον·   ἐὰ[ν]   δὲ   μὴ   βεβαίοι κ̣α̣θ̣ὼ̣ς̣ προγέγραπται ἀποτει[σάτω ὁ προγ]εγ{εγ}ρ(αμμένος)    Ἡρ[ακλεὶδης    ἢ    οἱ    παρ᾿] Εὐβούλ̣ο̣υ̣ συμβεβαι[οῦντε]ς |11| [Πετοσούχωι ἐ]π̣ί̣τιμο̣ν χαλκοῦ τάλαντα εἴκοσι κ̣α̣ὶ̣ τὸ β̣λ̣ά̣[βος καὶ] μ̣η̣θ̣[ὲν] ἧσσον ἡ μί[σθωσις ἥ]δε κυρία ἔστ̣[ω] καὶ  ἐ[ξέστω  Πετοσού]χωι  ἀ[ντε]ξάγειν  [τὸν εἰσβια-]|12|[ζόμενον εἰς τὴ]ν γ̣ῆν ταύτ̣ην ἀνυπευθύνω̣ι̣ π̣α̣ν̣τ̣ὸ̣<ς   ἐπιτίμου>.   Β̣ε̣β̣α̣ι̣ο̣υ̣μ̣έ̣ν̣η̣ς̣   δ̣ὲ̣   τ̣ῆ̣ς̣   μισθώσε̣ω̣ς̣  π[α]ρα[δότ]ωι Πετοσοῦχος̣ Ἡρ[ακλείδηι ἢ]  τ[οῖς] \[παρ᾽ Εὐ]βουλ[ου]/ [. . . . . . . ].α  παραθεσ . . . . |13| . . . . . . [. .] . . . . ειδε ες . . βα . [.] . . . . . . . . . . . . . . . . . . τοῖς παρ᾽ Εὐβ[ού]λου \ο̣ὗ̣ ἂ̣ν̣/ [συν]τάσ[σωσι]ν̣ πυρὸ̣[ν νέον καθαρὸν καὶ ἄδολον κ]α̣ὶ̣ καταστήσαν-|14|[τες]  εἰ̣ς  Ἡφ̣αι̣σ̣τ̣ι̣ά̣δ̣α̣ εἰς  τ[ ]ν  α̣π̣ο̣ . . . . . . . . . . . . . . . . . ν τοῖς ἰδίοις ἀνηλώμασιν∙ ἧ[ς  δ̉]  ἂν  ἀρτάβης  μ̣[ὴ] ἀ̣π̣ο̣[δ]ῶ̣ι̣, [ἀποτεισάτω παραχρῆμα ὁ Πετοσοῦχο]ς χ[αλ]κοῦ δρα-|15|[χμὰς χιλίας] εἰ τὴ[ν] ἐσομένην πλείστ̣η̣[ν] τ̣ι̣μ̣[ὴν ἐ]ν τ[ῆι] ἐν Ἡ̣φ̣α̣ι̣[σ]τ̣[ιάδι ἀ]γ̣ο̣ρ̣ᾶ̣ι̣. Ἡ̣ δ̣ὲ̣ π̣ρ̣ᾶ̣ξις ἔστωι Ἡρακλείδηι  καὶ  [τοῖς  παρ᾽  Εὐβούλου πράσσουσιν ἐκ τε Πετοσούχου] |16| [αὐτοῦ] καὶ ἐκ τῶ[ν] ὑπαρχόντω[ν αὐ]τ̣[ῶι πάντ]ω̣ν̣ κ̣α̣τ̣ὰ̣ [τὸ διάγραμ]μα καὶ τοὺς ν̣ό̣μο̣υ̣[ς]. Ἡ συγγραφὴ κυρία. [Μάρτυρες   Παμῆνις   ἱερεύς . . . . . σ]ουχου   [ . . . . . ρος,] |17| [Διόδωρο]ς   ο̣ἱ   δύο   Πέρσαι, Καλ[λίας Θρᾷξ, οἱ τρεῖς τῶν Ἀράτου τῆς] δ̣ευτέρας ἱππα[ρ]χίας ἑκατονταρούρ[οι], Δωρ[όθεος, Πτολεμαῖος]  ο̣ἱ δύ[ο  τῆς  <num>  ἱππαρχίας] |18| [Μακεδόν]ε̣ς̣ τῆς ἐπιγονής. [Συγγραφοφύλαξ Παμῆνις ἱερεύς.]
—————
5 l. γεωργῶι   12 παραδότω   15 l. ἢ
Scriptura exterior
1 Bασιλευό[ντ]ων Πτ[ο]λ̣ε̣[μαίου καὶ Κ]λ̣ε̣ο̣πάτ̣ρ̣α̣ς τ̣ῶ̣ν̣ [Πτολεμαίου κα]ὶ Κλεοπάτρας θε[ῶν Ἐπιφανῶν ἔ]τ̣ο̣υ̣ς ̣τ̣ε̣τ̣ά̣ρ̣τ̣ο̣υ̣ [κα]ὶ τ̣ρ̣ι̣α̣-|2|κοστοῦ, ἐφ᾿ ἱερέως Καλλικ[λέ]ο[υς το]ῦ̣ Δ̣ι̣οκρί[του Ἀλεξάνδρου κα]ὶ θεῶν Σ[ω]τ̣ήρω̣[ν καὶ θεῶν Ἀδε]λ̣φ̣ῶ̣ν̣ [κ]α̣ὶ̣̣ θ̣̣ε̣̣ῶν̣ Εὐε̣ργ̣[ε][τ]ῶ̣ν |3| καὶ θεῶν Φιλοπατό[ρ]ω̣ν̣ κ̣α̣ὶ θεῶν Ἐπιφα̣ν̣[ῶν καὶ θεοῦ Εὐπ]ά̣τορ̣ος [καὶ θ]ε̣ῶ̣[ν Φιλομητόρων, ἀθλοφ]ό̣ρου Βερε̣[ν]ίκης |4| Εὐεργέτιδος Ἐργον[ό]η[ς τῆ]ς̣ Ἀ̣λ̣εξάνδρου̣, κ̣α̣ν̣η̣[φόρου Ἀρσινόης Φιλαδέλφου Ἀσκληπιάδος   τῆς]   Π̣τ̣ο̣λ̣ε̣μαίου   |5|   τοῦ   Ἀσκληπιάδου̣,   ἱερεί̣α[ς]   Ἀ̣ρ̣σ̣ι̣νόης   φ̣ιλο̣[π]άτ[ο]ρο[ς Ἀπο]λ̣λ̣ω̣[νί]ας   τῆ̣ς̣   [Ἰσοκ]ρ̣[άτους,   μηνὸς   Ἀρτεμισίου   δωδε]κ̣άτηι |6| Ἀθὺρ   δωδεκάτηι   ἐν Ἡφαι[σ]τι̣ά̣δ[ι] τ̣ο̣ῦ Ἀρ[[τεν]]σ̣ι̣ν̣ο̣[ίτου] νομοῦ. Ἐμίσθω̣[σεν] Ἡ̣ρ̣α̣[κλείδης] Νικά-|7|νορος τοῦ προεστηκό̣τος τ̣[ῆς] Εὐβούλ̣ου̣ τῶν <πρώτων> φίλω̣[ν δωρ]εᾶς Πετοσούχω[ι Φραμ]ή̣ν[ιο]ς Ἀ[ρσινοίτηι γε]ω̣ργ[ῶι] |8| ἀπὸ τῆς σημαινομέ̣νη[ς] δ̣ωρεᾶς γῆς ἀ̣ρ̣ούρας̣ [δέκα π]έντε τέταρ[τον πρὸ]ς τὸ τέταρτον κ[αὶ] τριακ̣[οσ-]|9|τὸν ἔτος ἐκφορίου τὴν ἄρου̣ραν ἑκάσ̣τη̣[ν ἀρ]ο̣ύρας̣ [μὲν δέ]κα μίαν πυρῶν   ἀ[ρταβῶν   τεσσά]ρων,   τὰς   δὲ λοιπὰς |10| ἀρούρας τέ<σ>σαρας τέταρτ̣oν πυρῶν ἀρταβῶ̣[ν πέν]τε δί[μοιρον ἀ]κινδύν[ω]ν̣ [παντὸς κινδύνου] καὶ ἀνυ̣π̣[ο]λόγ[ων πάσης] |11| φθορᾶς∙ βρεχείσης δὲ  τῆς  γῆς  ταύ̣τ̣η̣ς κατα̣σπ̣ειρά̣τ̣ω̣ [τὴν] γ̣ῆν Πετοσοῦ̣χ̣[ος τοῖς ἰδίοις ἀνηλώ]μα̣σιν σπέ[ρ]μ̣[ατα ἑαυ-]|12|τῶι παρέχων καθαρά̣∙ ἐὰν δὲ̣ μὴ κατασπ̣ε̣ί̣ρ̣[ηι τὴν γῆν ἢ σ]πείρας λίπηι [τὴν μίσθωσιν], πλήρη τὰ [ἐ]κ̣φ̣̣ό̣[ρ]ι̣α̣ ἀπ[ο-]|13|τεισάτωι· κατασπαρείσ[ης δὲ τῆς γῆς ταύτη]ς̣ βεβ̣[αιούτωσαν Ἡρακλείδ]ης καὶ οἱ παρ᾽ Εὐβούλου Πετο-|14|σούχωι καὶ τοῖς πα[ρὰ] Πετ[οσούχ]ου τὴ[ν μίσθωσιν] καὶ τὴ̣[ν γὴν ἐαν . . . . . . . . . . ἐπὶ τὸ]ν συγγεγρα<μ>-|15|μένον χρόνον∙ [ἐὰ]ν̣ δὲ μὴ βεβαίοι καθ̣̣ὼ̣ς̣ [προγέγραπτ]α̣ι̣   ἀπ[οτεισάτω     προγεγραμμένος   Ἡρακ]λ̣ε̣ὶ̣δ̣η̣ς   |16|     οἱ   παρ᾿   Εὐβούλου [συ]μβεβαιοῦντος Πετοσούχω̣[ι ἐ]π̣ίτιμο̣ν {ἐπ̣ί[τιμον} χαλκοῦ τάλαντα εἴ]κοσι κα[ὶ τὸ] |17| βλάβ̣ο̣ς̣ καὶ   μηθὲ̣[ν]   ἧσσ̣ο̣ν̣ ἡ  μίσθωσις  ἥδε̣ κ̣[υρία  ἔστω  καὶ  ἐξέστω  Πετοσούχωι  ἀν]τ̣ε̣[ξάγ]ε̣ι̣ν  τὸν εἰσ-|18|βιαζ̣ό̣μενον   εἰς   τ[ὴ]ν   γ[ῆ]ν   ταύτην ἀνυπευθύ[νω]ι̣ π̣[αντὸς ἐπιτίμου. Βεβαιουμένης δὲ τῆς μ]ι̣σθώσεως |19| π[α]ρα̣δότωι Πε̣τ̣[ο]σοῦχ[ο]ς Ἡρακλείδηι ἢ τ̣ο̣ῖ̣ς̣ [παρ᾽ Εὐ]βούλ[ου τὰ ἐγγεγραμμένα ἐκ]φ̣όρια  ἐ[ν  μ]η-|20|νὶ  Π̣[αχὼν]  τ̣ο̣ῦ̣ α̣ὐ̣τ̣ο̣ῦ̣ ἔ̣[τ]ο̣υς καὶ παρα[δότω τὰ γενή]ματὰ ἐν τῆ̣ι̣ [αὐτῇ κώμῃ . . . . ] |21| . . [. . . . . . . . . .] οἱ γ[. . . ]ργοὶ Εὐβούλου̣ [οὗ ἂ]ν̣ [συντάσ]σ̣ωσιν πυρὸν νέον καθ̣[αρὸν] καὶ ἄ[δο]λ[ον . . . . . . .] |22| [. . . . . . . . . . . . ].μ̣ι̣[. .].τα εἰς Ἡ[φαισ̣]τι̣̣ά̣δ̣[α . . . . .]ν απ . . ε.ιγ [. . . . . . . ] . ον τοῖς ἰδίοις |23| ἀ̣ν̣η̣λ̣ώ̣μασιν∙ ἧς δ̉ ἂν ἀρτάβης μὴ [ἀποδῶι ἀπο]τ̣ε̣[ι]σ̣άτω παραχρ̣[ῆμα ὁ Πετοσοῦχος χαλ]κοῦ δρα-|24|χμὰς χιλίας ἢ τὴν ἐσομένην πλείστην̣ [τιμ]ὴν̣ ἐν τῆι ἐν Ἡφα[ιστιάδι ἀγορᾶι. Ἡ δὲ] πρᾶξις |25| ἔστωι Ἡρακλείδηι καὶ τοῖς παρ᾽ Ε̣ὐ̣[βού]λ̣[ου] π̣ρ̣[άσσο]υ̣σιν <ἐκ τε> Πετοσ̣ο̣ύ̣χ̣ο̣υ̣ [αὐ]τοῦ καὶ |26| ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῶι̣ [πάντων κατὰ τὸ διά]γ̣ρ̣αμμα καὶ τοὺς νόμο̣υ̣ς. Ἡ συγγρα-|27|φὴ κυρία. Μάρτυρες Παμῆνις ἱερ̣ε̣ύ̣[ς] . . [. . . . . . .] . . . . . ρος, Διόδωρος ο̣ἱ̣ δ̣ύ̣[ο] Πέρσ̣α̣ι̣, Καλλία[ς] |28| Θρᾷξ, ο[ἱ] τ̣ρ̣ε̣ῖ̣ς̣ τῶν Ἀράτου τῆς δ[ευτ]έρ[ας ἱππ]αρχίας ἑκατοντάρ̣[ου]ρ̣ο̣ι̣, Δω̣ρ̣ό̣θ̣[εος], |29| Πτο[λ]εμαῖος ο̣ἱ̣ δ̣ύ[ο] τῆς <num.> ἱππα̣[ρχί]α̣[ς] Μ̣[ακεδόνες τ]ῆς ἐπιγονῆς. |30| συγγραφοφύλαξ   Παμῆνι̣ς̣ ἱερεύ̣[ς] . |31| [Ἡρ]ακλείδης μεμίσθω[κα καθὼς προγ]έγ̣ραπται καὶ τέθει-|32|[μαι τὴν συγ]γ̣ραφὴ̣ν̣ πα̣ρ̣ὰ̣ φα . . νε . θε̣ν̣. . . [. . . σο]ύχου |33| (M2) Π[ετ]εσοῦχ[ο]ς μεμίσθωμαι κα[θὼς προ]γ̣έ̣γ̣ραπται καὶ ποιμ̣α̣ι̣ τ̣ὴ[ν] |34| σ̣υ̣ν̣γ̣ρ̣α̣φ̣ή̣[ν . . . ] . [. . . ] (M3) Παμήνιος . [. . . . . ἀ]π̣έ̣χω |35| ιϚ‾ ια μ() δ[ ] . [.] . δd εβ̣ μεμι . . .
—————
12-13 ἀποτεισάτω   16 [συ]μβεβαιοῦντες   33 πεποίημαι   34 Παμῆνις
V e r s o 
at 180º of the recto text on the right hand side of the papyrus )
|36| Μί(σθωσις) Ἡρα[κλ]είδου |37| Πε[το]σούχ[ωι] τῶι |38| [γεωρ]γ̣ῶ̣ι̣

 
English translation
  

 
R e c t o
Scriptura exterior
      (1) In the reign of Ptolemy and Kleopatra son and daughter of Ptolemy and Kleopatra, the Gods Epiphaneis, in the thirty-fourth year, Kallikles son of Diokritos being priest of Alexander and the Gods Soteres and the Gods Adelphoi and the Gods Euergetai and the Gods Philopatores and the Gods Epiphaneis, and the God Eupator and the Gods Philometores. And the athlophoros of Berenike Euergetis being Ergonoe daughter of Alexander, the kanephoros of Arsinoe Philadelphus being Asklepias daughter of Ptolemy (5) son of Asklepiades, the priestess of Arsinoe Philopator being Apollonia daughter of Isokrates, on the twelfth of the month Artemisios, Hathyr the twelfth, in Hephaistias in the Arsinoite nome. Herakleides, son of Nikanor, manager of the estate of Euboulos, one of the first friends, has leased to Petosouchos son of Phramenis, Arsinoite, peasant, from the above mentioned estate, of land fifteen and a quarter arouras for the thirty-fourth year for a rent for each aroura for (a plot of) eleven of them of four artabas of wheat, for the remaining (10) four and a quarter arouras for a rent of five and two-thirds artabas of wheat, guaranteed against every risk and not subject to deduction for damage. When this land has been irrigated Petosouchos shall sow the land at his own expense, supplying to himself pure grain. If he does not sow the land or if he leaves the lease after having sown, he shall pay the whole rent.
      And when the land has been sown, Herakleides and Euboulos' representatives must guarantee to Petosouchos and his representatives the lease and the land [and the crops ?] for the agreed period of time. (15) If he fails to guarantee the lease as written above, the above mentioned Herakleides or Euboulos' representatives, being partners in the guarantee, shall pay a fine of twenty talents of bronze, and the damages and this lease must be no less authoritative. And Petosouchos must be allowed to evict in return anyone who forces his way onto the land, without being liable to any penalty. If the lease is confirmed, Petosouchos shall deliver to Herakleides and the representatives of Euboulos the stipulated rent in the month (20) of Pachon of the same year and he must hand over the crop in the same village [---] Euboulos, wherever they order, in new, pure and unadulterated grain … (transported) to Hephaistias … at their own expense. And for each artaba which he does not deliver, Petosouchos shall pay immediately a fine of one thousand drachmas of bronze or the highest price that may be (charged) at the market of Hephaistias. (25) Let there be for Herakleides and Euboulos' representatives the right of execution on the person of Petosouchos himself and on all his possessions, as according to the regulation and the laws. This contract is authoritative. Witnesses : Pamênis, priest ; NN ; Diodoros, both Persians ; Kallias, Thracian, all three of them hekatontarouroi from the second hipparchy of Aratos ; Dorotheos ; Ptolemaios, both Macedonians of the Epigone. (30) Keeper of the contract, Pamênis, priest.
      I, Herakleides, have leased out in accordance with what is written above and have deposited the contract with NN son of ---souchos
      I, Petesouchos, have leased in accordance with what is written above and have signed the contract.
      I, Pamênios, have received (the contract in deposit).
 

 
►  Bibliography
 
 
Hennig, Untersuchungen zur Bodenpacht im ptolemäisch-römischen Ägypten, Diss., München, 1967, pp. 27, 80-81, 92-93 and 185-190 ; Wolff, Das Recht der griechischen Papyri Ägyptens in der Zeit der Ptolemäer und des Prinzipats, II, München, 1978, pp. 57–73 ;
Torallas Tovar & Worp, Proceedings of the Twenty-Fifth International Congress of Papyrology (Ann Arbor 2007), Ann Arbor, 2010, pp. 763–776.
 
 
►  
Source : Egyptian papyrus ( P. Monts. Roca inv. n. 381 + 569 + 578 + 649 ).