|
LEX
DE VILLAE MAGNAE COLONIS DATA AD EXEMPLUM LEGIS MANCIANAE Regulations for the tenants of the estate of Villa Magna ( AD 116-117 ) |
( P. F. Girard & F. Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 561-568, n. 1 ). |
I |
[Pro
sal]ute [A]ug(usti) n(ostri) im[p](eratoris) Caes(aris) Traiani prin[c](ipis)
| totiusqu[e] domus diuine | [o]ptimi Germanici
Pa[r]thici. Data a Licinio
| [Ma]ximo et Feliciore Aug(usti)
lib(erto) proc(uratoribus) ad exemplu[m] || [leg]is Mancianae. Qui eorum
[i]ntra fundo uillae Mag|[na]e Variane id est Mappalia Siga [habitabunt?],
eis eos agros qui su|[b]cesiua sunt excolere permittitur lege Manciana
| . . . . ita ut eas qui excoluerit usum proprium habe|at.
Ex fructibus qui eo loco nati erunt, dominis au[t] || conductoribus
uilicisue eius f(undi) partes e lege Ma|nciana praestare debebunt hac
condecione: coloni | fructus cuiusque culture,
quos ad area(m) deportare | et terere debebunt, summas re[dd]ant
arbitratu | [s]uo conductoribus uilicis[ue
ei]us f(undi); et si conducto||res uilici«s»ue
eius f(undi) in assem pa[rtes c]ol(on)icas(?) datur|as renuntiauerint
tabell[is obsignatis sine] f(raude) s(ua) cauea|nt eius fructus partes
qu[as praestar]e debent, | conductores uilicisue eius [f(undi) col]oni
colonic|as partes praestare debeant. Qu[i i]n f(undo) uillae Ma||gnae
siue Mappalia Siga uillas [habe]nt habebunt | dominicas eius f(undi)
aut conductoribus uilicisu[e] | eorum in assem partes fructu[u]m et
uinea<ru>m, ex | consuetudine Manciane, cu[i]usque gene|ris habet,
prestare debebunt; tritici ex a||ream partem tertiam; hordei ex aream
[pa]rtem tertiam; fabe ex aream partem qu|[ar]tam, uinu de laco partem
tertiam, ol||[ei co]acti partem tertiam, mellis in alue|[is] mellaris
sextarios singulos. Qui supra | |
II |
quinque
alueos | habebit in tempore qu[o uin]|demia
mellaria fui[t fuerit] || dominis aut conduct[oribus uili]|cisue eius
f(undi) qui in assem [colunt . . .] | d(are) d(ebebit). Si
quis alueos, examina, apes, [uasa] | mellaria ex f(undo) uillae Magne
siue M|appalie Sige in octonarium agru[m] | transtulerit, quo fraus
aut dominis au[t] || conductoribus uilicisue eis quam fiat, a[lu]|ei,
exam(in)a, apes, uasa mellaria, mel qui in [eo f(undo)] | erunt conductorum,
u[ili] corumue in assem e[ius] | f(undi) erunt. Ficus aride arbor[um
earum]que extra pom[a]|rio erunt,
qua pomariu[m int]ra uillam ips[am] || sit ut
non amplius iu[sta uindemia fi]at, col[on]|us arbitrio
suo co[actorum fructuu]m con[ducto]|ri
uilicisue eius f(undi) part[em tantam d(are) d(ebebit)]. Ficeta ue[te]|ra
et oliueta, que ante [hanc lege]m [sata sunt, e] consuet[u]|dine, fructum
conductori uilicisue eius prestar[e] || debea<n>t. Si quod ficetum
postea factum erit, eius fi[ceti] fructum per continuas ficationes quinque
| arbitrio suo eo qui seruerit percipere permittitur, | post quintam
ficationem eadem legem qua
s(upra) s(criptum) est | conductoribus
uilicisue eius f(undi) p(raestare) d(ebebit). Vineas serere || colere
loco ueterum permittitur ea condicione, u[t] | ex ea satione proxumis
uindemis quinque fructu[m] | earum
uinearum is qui ita fuerit suo arbitr<i>o
per|cipeat itemque post quinta(m) uindemia(m) quam ita sata | erit,
fructus partes tertias e lege Manciana cunduc||toribus | |
III |
u[ilicisu]e
eius in assem dare debe|bu[nt. O]liuetum serere colere in | eo loco,
qua quis incultum excolu|erit, permittitur ea condicione, u||t ex ea
satione eius fructus oliueti, q|uid ita satum est, per oliuationes pro|ximas
decem arbitrio suo permitte|re debeat,
item pos[t] oliuationes ole[i] coacti partem t[e]rtia[m c]onducto||ribus
uilicisue ei[us f(undi)] d(are) d(ebebit). [Q]ui inseruerit oleastra
post [annos qui]nque par|tem tertiam
d(are) d(ebebit). Q[ui a]gr[i herbis consiti]
in f(undo) | uille Magne Var[iane siue] Mappaliae | Sige sunt eruntue
extr[a eos] agros qui || uicias habent, eorum a[g]rorum fruct|uus
conductoribus uilicisu[e de]ntur (?);
custodes e|xigere debebu(n)t. Pro pecora
q[u]ae intra f(undum) uille M|agne«e» Mappalie Sig[e] pascentur,
in pecora sin||gula aera quattus conductoribus uilicisue do|minorum
eius f(undi) prestare debeb[i]t. Si quis ex f(undo) uille | Magne siue
Mappalie Sige fructus stantem pen|dentem maturum immaturum caeci[d]erit
excider|it exportauerit deportauerit conbuserit desequer|it sequ(entis)
bien[n]ii detrimentum conductoribus uilicisue ei||us fundi . . . . |
IV |
[c]oloni
erit ei cui de[. . . .] | tantum prestare d(ebebit).
[Si qui in f(undo) uille Mag]|ne siu(e) Mappalie Sig[e arbores
frugiferas se]uerunt seuerint, [iis
eius superficiei usum post. . . . annos liberis] || qui
e legitim[o matrimonio procreati
sunt] | testamen[to relinquere licet. . . sup]|erficies. . . .
hoc tempus lege Ma[nciana]. . . . | ritu. . . .
fiducieue data sunt dabuntur | . . . . ui ius fiduciae
lege Manciana serua[bitur. Qui || su]perficiem ex inculto excoluit excoluer[it
ibique] |. . . . aedificium deposuit posuerit isue qui
[coluit postea] | desierit perdesierit eo tempore quo ita ea superfi[cies]
| coli desit desierit, ea quo fuit fuerit ius colendi, dumta[xa]|t bienn<i>o
proximo ex qua die colere desierit seruatu[r] | seruabitur; post biennium
conductores uilici«s»ue eor[um]. . . . |
Ea superficies que proxumo anno culta fuit et coli [desi]|erit, conductor
uilicusue eius f(undi) <ei cuius> ea superficies esse d[icit]|ur
denuntiet superficiem cultam. . . . | denuntiationem
denuntiatur . . . . sigalis testa[nd]|o
itemque in sequentem annum [persis]tat, ea sine
que[rel]|a eius f(undi) post biennium conductor uilicusue co[lere de]|beto.
Ne quis conductor uilicusu[e eoru]m in[q]uilinum
[eius] | f(undi) <plus quam. . . .
praestare cogat>. Coloni qui intra f(undum) uille Magn[e
siue Mapp]alie Sige ha[bit]|abunt,
dominis aut conduct[oribus uilicisue
eorum] in assem [q|u]otannis in hominibus [singulis in aratio]nes oper|as
n(umero) II et in messem op[eras n. . . . et in sarritiones
cuiusque] generi[s | s]ingulas operas bin[as] p[restare debebun]t. Colon[i]
| inquilini eius f(undi) i[n]tra. . . . anni n|omina
sua con[duc]tor[ibus uilicisue eius f(undi) edere et operas i]n custo|dias
singulas qu[as] agri[s prestare debent] . . . . nent
| ratam seorsu[m]. . . . sum. | Stipendiarior[um qui
in f(undo) uille Magne siue M]appa|lie Sige habitabu[nt. . . .
operas s]uas c|onductoribus uil[icisue eius f(undi) prestare debean]t
cust|odias f(undi) seruis dom. . . . . . . .
singula. . . . . . . . |
[H]ec
lex scripta a Lur(i)o Victore Odilonis magistro et Flauio Gem|inio defensore;
Felice Annobalis Birzilis. |
|