IN
TRIBUNALI IURIDICI ALEXANDREAE ALIMENTORUM CAUSA TRACTATUR Trial before the Juridicus Alexandreae ( November 13, AD 350 ) |
( V. Arangio-Ruiz, Fontes iuris Romani antejustiniani, III, Firenze, 1943, pp. 527-536, n. 172 ). Latin translation |
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
(Gennadius
aduocatus :) “ Pro
Eustorgione (ago) ex mandato quod Horo datum est : et tibi recitabo
mandatum Horo ab Eustorgione datum, quod in commentarios receptum est
rerum quae apud sanctitatem tuam ex mandatis geruntur ”. |
(Iuridicus :)
“ Recita ”. |
(Gennadius
adu. :) “ Recitabo ”
(et post
recitationem :) “ Tale
quidem mandatum est : petimus autem a praesente aduersaria ut uel
cedat partibus ad nostram pertinentibus, scilicet quarta parte compluuii,
dimidia panis, quarta pecuniae et tabernae, uel earum rerum traditionem
nobis faciat, uel iustam pensionem quam extraneus solueret architecti
cuiuslibet arbitratu compluuiii nomine praestet una cum alimentis quae
sponte praestare promisit ”. |
(Nonna :) “ Partibus
Eustorgionis alimentorum quartam partem iam dedimus ”. |
(Iuridicus :) “ Reliquum
est ut in locum progressus architectus quidam aestimatione facta definiat
et arbitretur quantam pecuniam pensionis nomine pro quarta parte compluuii
et tabernae debeat Eustorgioni Nonna eamque pecuniam soluat Nonna Horo
illius procuratori, maxime quia his condicionibus iam Nonna consensit
atque pollicita est compluuium se habitantem tantum praestituram quantum
quiuis extraneus pensionis nomine solueret : quarum rerum exsecutionem
officium curabit ”. |
(Gennadius
adu. :) “ Haec
quidem de compluuio et de taberna dixit sanctitas tua praesente Nonna :
de dimidia autem parte panis et quarta pecuniae petimus ut soluat eas
Nonna procuratori eius cui adsumus : nam mandatum quod exhibuimus
simul omnia habet ”. |
(Iuridicus :) “ Quidne
de his rebus ait Nonna ? ”. |
(Nonna :)
“ Aduersario earum capiendarum facultatem (esse dico) ”. |
(Gennadius
adu. :)
“ Cum callide respondeat (de
pane et de donatione [?]),
mandatum autem recitatum sit et aduersariae scripturam habeamus confitentis
Eustorgionis nomine haec se custodire, ea de quibus mandatum est restituat ”. |
(Iuridicus :) “ Scripturam
quam habere dicis recita ”. |
(Scriptura :) “ Aurelia
Nonna Elitis filia ius liberorum habens Aureliae Eustorgioni sorori
interueniente et marito tuo Aurelio Phileo Apollonii filio salutem.
Declaramus conduxisse nos et a te accepisse partem quartam etc. ”. |
(Gennadius
adu. :) “ Declaratum
est alimenta quoque ad illam spectare, dico dimidiam partem panis et
quartam pecuniae : petimus ut haec alimenta nostrae parti Nonna
soluat ”. |
(Curus
adu. :) “ Confitetur
(Nonna) ad Eustorgionem spectare panis dimidiam partem, item pecuniae
partem quartam, et a tribunali petit ut definiatur cuinam illius nomine
tradendae sint ”. |
(Iuridicus :) “ Secundum
mandatum quod ab Eustorgione Horo traditum est et quae docuit recitatio
scripturae a Nonna redactae, reliquum est ut et panis dimidia pars et
pecuniae quarta Horo Eustorgionis procuratori a Nonna praestentur ”. |
(Gennadius
adu. :) “ Haec
quidem sanctitas tua pronuntiauit, et horum quoque ut per officium exsecutio
fiat petimus. Cum uero et Dionysius adsit, rogamus ut de eo quoque dicat
ista quid (facere) uelit ”. |
(Curus
adu.) : “ Dionysius
quoque frater est, cui autem ut ratiocinio experti curator datus est
frater Philadelphus : hic in Aegypto degit et iam iam aderit :
interim cum sorore habitat puer et alimenta percipit nec ulla ei iniuria
fit ”. |
(Iuridicus :) “ Haec
proba ”. |
(Curus
adu. :) “ Curatorem
habet absentem : aduersarius autem circumuenit eum et sequestrauit,
nouam machinationem facere cogitans in eam cuius causam agimus ”. |
(Iuridicus :) “ Cum
curatoris mentionem feceris, documentum recita unde Philadelphum huius
Dionysii curatorem factum esse colligatur ”. |
(Curus
adu. :) “ In
Aegypto curator est, soror autem panem cum fratre diuidit nec eum ingredi
et in compluuio habitare prohibet ”. |
(Iuridicus :) “ Cum
curator adfuerit, non prohibebitur eisdem uerbis uti quibus ipse uteris,
si quidem uera sunt quae dixisti ”. |
(Curus
adu. :) “ Ne
circumuentus ab aduersario puer iniuriam quandam subire dicatur —
huic enim rei studet —, nulla absente curatore decisio interueniat :
parata enim est soror Dionysio praestare et panis partem et pensionem
ad eum spectantem ”. |
(Iuridicus :) “ Interim
igitur curet Nonna ut panis dimidiam partem, item pensionis sine fraude
Dionysio praestet : quod si uel minime hanc praestationem neglexerit,
tribunal adire poterit Dionysius et competenti auxilio uti ”. |
(Gennadius
adu. :) “ Quo
autem tempore sistendum esse dicit ? Nobis enim nihil penitus tale
constat factum esse quale ista affirmat, scilicet huic uiro, qui ratiocinium
habet et in tribunali adest et de rebus ad se pertinentibus controuersiam
facit, curatorem datum esse ”. |
(Curus
adu. :) “ Curatorem
in Arsinoitico pago constitutum intra quadraginta dies sistemus ”. |
(Iuridicus :) “ Nisi
intra quadraginta dies ad tribunal adduxerit Nonna eum qui Dionysii
curator esse dicitur uel ipse sponte sistens curatorem se secundum leges
datum esse probauerit, tum si per Dionysium tribunal aditum erit, possessionem
dimidii panis et quartae partis pecuniae necnon quartae partis compluuii
et tabernae Dionysio Nonna restituere iubebitur ”. |
Exemplum. |
Greek text ( Duke Data Bank of Documentary Papyri ). |
1 |
[ - ca. ? - ]ọ
nigrinino uu(iris) cc(larissimis) coss die Idus Novembr(es) Ἁθὺρ ιζ.
| [praesentibus] Ḥ[o]ṛo et Nonna et Dionu[s]io Gennadius d(ixit):
ὑπὲρ Εὐ[σ]τοργίου κατ᾽ ἐντολὴν δοθεῖσαν Ὥ̣ρῳ καὶ ἀναγνώ̣σομαί σοι τὴν
ἐντολὴν τὴν δοθεῖσαν | [Ὥρῳ ὑπὸ Ε]ὐ̣στοργ̣ίου ἥτις ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν̣
τοῖς πραχθεῖσιν κατ᾽ ἐντ̣ο̣λ̣ὴ̣ν
ἐπὶ τῆς σῆς καθοσιώσεως ἀνελήμφθη.
| Fl(avius) Gennadius v(ir) p(erfectissimus)
[i]uridic(us) Alex(andreae) d(ixit): ἀνάγνωθι.
Gennadius d(ixit): ἀναγνώσομαι, et rec(itavit): Sergio
etNigriniani vv(iris) cc(larissimis) coss die Φαῶφι θ ec c(etera): or(ator)
adiecit: | [τοιαύτη μέν ἐστ]ι̣ν̣ ἡ ἐντολή· ἀξιοῦμεν δὲ τὴν παροῦσαν
ἢ ἀπ[ο]στῆναι τοῦ μέρου̣[ς] τοῦ διαφέροντος τῇ βοηθου[μέν]ῃ̣, τετάρτου
μὲν αὐλυδρίου, ἡμισεως δὲ | [τοῦ ἄρτου, τετάρ]του δὲ δωρεᾶς καὶ ἀποθήκης,
ἢ τὴν ἀποκατάστασιν ἠμῖν ποιήσασθαι τούτων ἢ τὸ ἄξιον στεγανόμιον ὅπερ
ἂν παράσχοιεν ἕτερος | [παρασχεῖν .....]νος ἐπιθεοροῦντος περὶ
τοῦ αὐλυδρίου τὸ παραρτίδιον ὅπερ καὶ [ἑ]κοῦσα ἀποδωσει συνέστηκεν.
Nonna d(ixit): εἰς τὸ μέρος Εὐστοργίου | [ - ca. 12 - ]υ
Διδια̣ν̣ῷ κα[τὰ] τ̣ὸ̣ τέταρτον . |
[Fl(avius) Gennadius v(ir) p(erfectissimus)
iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): ἀκό]λου[θόν] ἐστιν ἀ[ρχιτ]έκτον[α
ἐ]π̣ὶ τῶ̣[ν] τ̣όπων γενόμε[ν]ον δοκ̣[ιμ]ά̣σ̣α̣ντα ὁρ̣ίσαι πό̣σ̣ο̣ν̣
ὀφείλι | [φέρειν ὑπὲρ τοῦ τετάρτου τ]οῦ τε αὐλ̣υ̣δρίου καὶ τ̣[ῆς] ἀποθήκης
Εὐστοργί[ῳ] Νόννα στεγανόμιο[ν .....].. τ̣ηθηναι καὶ τοῦτο Νόνναν
| [Ὥρῳ τῷ ταύτης ἐκδίκῳ βεβαι]ῶ̣σαι διὰ τὸ μάλειστα κα̣ὶ̣ [Νόν]ναν τούτῳ
τῷ λόγῳ συνδεδραμηκέναι καὶ [ὑπισ]χνῖσθαι ὅσον ἐὰν ἕτερος μέλλοι | [μισθὸν
φορέσειν τοσοῦτον ἔν]δον οἰκοῦσαν παρασχ[εῖ]ν,
προνοουμένης εἰ̣ς̣ το̣ῦτο̣ τῆς τάξεως. | G[enn]adius d(ixit): | ταῦτα
μὲν π[ε]ρ̣ὶ̣ τ̣ο̣ῦ̣ αὐλυδρίου [ἐ]ξ | [ - ca. ? - ]σεν
ἡ σὴ καθ[ο]σίωσις εἰ[ς τὸ πρό]σωπον Νόννης· ἀξ[ιοῦμ]εν δὲ καὶ [[το]]
περὶ τοῦ ἡμί[σεως] τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ τετάρτου τῆς δωρεᾶς | [ἀποδοῦναι
αὐτὰ Νόννα τῷ] ἐντολικαρί[ῳ] τῆς συνη[γορο]υμένης, ἅπαξ ἐντολῆς π̣α̣ρ̣ασχεθείσης.
| [Fl(avius) Gennadius v(ir) p(erfectissimus) iuridic(us) Alex(andreae)
d(ixit): τί] φ̣ησιν καὶ περὶ τούτων [Νό]ννα; Nonna d(ixit): ἐπὶ ἀντίδικον
λαμβάνιν ξουσίαν. Gennadius d(ixit): ἐπειδὴ ἀμφιβάλλι | [περὶ ἀρτυδίου
καὶ δωρεᾶς, ἐντ]ο̣λὴ δ̣ὲ ἀνεγνώσθη καὶ̣ γ̣[ρα]μματεῖον αὐτῆς ἔχομεν
ὁμολογοῦσης αὐτῇ φυλάττιν ταῦτα [[τα]]·
κατὰ τὴν ἐντολὴν ἀποδότω. | [Fl(avius) Gennadius v(ir) p(erfectissimus)
iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): γρα]μματεῖ[ον] ὃ Φῂς̣ ἔχε̣[ι]ν ἀνάγνωθι.
et rec(itavit): Αὐρηλία [Ν]όννα θυγά[τη]ρ Ἠλι δίκαι[ο]ν̣ παίδων ἔχουσα
Αὐρη[λί]ᾳ | [Εὐστοργίῳ ἀδελφῇ μου] συνπ̣[α]ρ̣ό̣ντος κα̣ὶ̣ το[ῦ] ἀν̣[δρός]
σου Αὐρηλίου Φέου Ἀπολλωνίου Χαίρειν. ὁμολογοῦμ[εν] μεμ̣ισθῶσθαι καὶ
παρειληφ̣έ̣ναι παρὰ σοῦ | |
2 |
[μ]έρος
τέταρτον ec c(etera). or(ator) Gennadius d(ixit): ὡμο[λόγ]ηται καὶ τὸ
ἀρτίδιον δι[α]φ̣έριν ἐκείνῃ, λέγω δὴ τὸ ἥμισυ καὶ τὸ τέταρτον τῆς δωρεᾶς
| καὶ ἀξιοῦμεν αὐτὴν ἀπολύειν ταῦτα αὐτὰ τὰ ἀρτίδια τῷ μέρι ἡμετέρῳ.
C[ur]us d(ixit): ὡμολογεῖ καὶ Εὐστόργιον ἔχειν ἥμισυ μέρος ἄρτου· |
ὁμολογῖ δὲ καὶ τῆς δωρεᾶς μέρος τέταρτον καὶ ἀξιοῖ τὸ δικαστήριον ὁρίσα̣ι̣
τ̣ίνι δέοι παρασχεθῆναι [ἐ]ξ ὀνόματος ἐκείνου. | Fl(avius) Gennadius
v(ir) p(erfectissimus) iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): ἀκόλουθόν
| ἐστιν κατὰ τὴν π̣αρασχεθ̣εῖσαν ἐντολὴ̣ν ὑπὸ Εὐστοργίου Ὥρῳ καὶ ἀφ᾽
ὧν ἡ | ἀνάγνωσις τῆς συνταχθείσης ὑπὸ Νόννης ὁμολογίας ἐδίδαξεν καὶ
τὸ ἥμισυ μέρος [τ]οῦ ἄρτου καὶ τῆς | δωρεᾶς τὸ
τέταρτον τῷ ἐκδίκῳ Εὐστοργίου Ὥρῳ παρὰ Νόννας ἀποκατασταθῆναι. Gennadius
d(ixit): ταῦτα μὲν ἡ σὴ | καθοσίωσις ἀπεφήνατο, οἷς καὶ τὸ ἔργον προσενεχθῆναι
ἀξιοῦμεν διὰ τῆς τάξεως. ἐπειδὴ δὲ καὶ Διονύσιος ἕστηκεν, ἀξιοῦμεν |
αὐτὴν εἰπεῖν τί βούλεται καὶ περὶ τούτου. Curus d(ixit): Διονύσιος μὲν
καὶ ἀδελφός ἐστιν· διὰ δὲ τὸ μὴ ἔχειν παρακολουθήσεις | κουράτωρ αὐτῷ
κατεστάθη ὁ δὲ ἀδελφὸς Φιλάδελφος ὃς καὶ ἐν τῇ Αἰγύπτῳ ἐστὶν καὶ οὐ
μετὰ πολὺ ἥξει· τέως δὲ ὁ παῖς καὶ | συν[ο]ικῖ τῇ ἀδελ[φῇ] καὶ τὸν ἄρτον
κομίζε[ται] καὶ οὐδεὶς φθόνος ἐστίν̣. | F̣l(avius) Gennadius v(ir) p(erfectissimus)
iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): τοῦτο δῖξον. Curus d(ixit): κου̣ρ̣ά̣[το]ρ̣α
ἔχει ὃς κ̣αὶ ἄπεστιν· ὁ δὲ ἀ̣ντίδ̣ικος ὑπανα̣π̣ίσας τοῦτο̣ν̣ | κατέσχεν
βουλὸμενος πάλιν ἑτέραν περιγραφὴν ἐργέσασθαι κατὰ
τῆς βοηθο[υ]μένης. | F̣l(avius) Gennadius
v(ir) p(erfectissimus) iuridịc̣(us) Alex(andreae) d(ixit): ἐπειδὴ
κουράτορος ἐμνημόνευσας, ἀνάγνωθι ὅπως κουράτωρ | γεγένηται Φιλάδελφος
Διονυσίου τοῦ παρόντος. Curus d(ixit): ἐν τῇ Αἰγύπτῳ ἐστὶν ὁ κουράτωρ,
ἡ δὲ ἀδελφὴ | χορηγεῖ μέρος τοῦ ἄρτου τῷ ἀδελφῷ καὶ οὐ κωλύει εἰσιόντα
αὐτὸν καὶ οἰκοῦντα ἐν τῇ αὐλῇ. | Fl(avius) Geṇṇadius v(ir) p(erfectissimus)
iuridịc̣(us) Alex(andreae) d(ixit): ὁ κουράτωρ ἀπαντήσας οὐ κωλυθήσεται
τούτοις χρήσασθαι | τοῖς λόγοις οἷσπερ καὶ σὺ νῦν λέγεις, εἴ γε ἀληθῆ
ἐστιν τὰ παρὰ σοῦ εἰρημένα. C[u]rus d(ixit): | ἵνα μ[ὴ] ὁ παῖς ὑπαναπισ̣θεὶς
ὑπὸ τοῦ ἀντιδίκου δοκοίη περιγραφήν τινα ὑπομένειν, τοῦτο γὰρ σπουδάζει,
μηδεμίαν | κ̣αινοτομίαν γίγνε̣σθαι ἀπόντος τ[οῦ] κουράτορος· ἑτοῖμος
γάρ ἐστιν ἡ ἀδελφὴ χορηγήσιν Διονυσίῳ καὶ τὸ | |
3 |
μέρος
τοῦ ἄρτου καὶ τὸ στεγανόμιον τὸ
ἐπιβάλλον. | Fl(avius) Gennadius v(ir)
p(erfectissimus) iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): τέως καθ᾽ ἃ ἐπηγγίλατο
Νόννα σπουδασάτω τὴν χορηγίαν τοῦ τε ἡμίσεως ἄρτου, | ἔτι γε μὴν καὶ
τοῦ στεγανομίου Διονυσίῳ ἀμέμπτως παρέχ[ειν]· εἰ γὰρ καὶ κὰν πρό[ς]
τι βραχὺ τῆς χορηγίας | τούτων παραμελήσειεν, δυνήσεται πρόσοδον ποιησάμενος
τῷ δικαστηρίῳ Διονύσιος τῆςὀφιλομένης̣ α̣ὐ̣τ̣ῷ ἐπικουρίας τυχιν. Gennadius
d(ixit): πόται προσάγιόν φη̣σιν; ἡμῖς γὰρ οὐδὲ εἴσμεν | ὅλως τοιοῦτόν
τι πεπραγμένον ὁποῖον διατίνεται, κουράτορα ἐσχηκέναι τὸν καὶ ἐρρωμένον
| τὴν διάνο[ι]αν καὶ ἑστῶτα κ̣α̣ὶ̣ ἀπ̣α̣ί̣τ̣ησιν ποιούμ[ε]νον τῶν αὐ̣τῷ
δ̣ι̣αφε̣ρόντων. Cuṛuṣ ḍ(ixit): ἐπειδὴ ἐν τῷ | Ἀρ[σ]ι̣ν̣[οε]ί̣τ̣[ῃ]
ἐστὶν ἴσω τεσσ̣ε̣ράκοντα ἡμερῶν π̣ροσάγομεν ἐκῖνον. | Fl(avius) Gennadius
v(ir) p(erfectissimus) iuridic(us) Alex(andreae) d(ixit): εἰ μὴ ἴσω
τῶν τεσσεράκοντα ἡμερῶν τὸν λεγόμε[ν]ον εἶναι κουράτορα Διονυσίου |
προσαγάγο̣ι Νόννα τῷ δικαστηρίῳ ἢ αὐτὸς δι᾽ ἑαυτοῦ παρὼν ἐπιδιξιεν ἑαυτὸν
κουράτορα σὺν νόμῳ | αὐτοῦ γεγε[ν]ῆσθαι ἐνταχθείη τε τὸ
δικαστήριον αὖθεις ὑπὸ Διονυσίου τότε
προ[σ]ταχθήσεται καὶ ἡ νομὴ | ὑπὸ Νόν[ν]ας
τοῦ ἡμίσεως τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ τετάρτου τῆς δωρεᾶς ἔτι γε μὴν καὶ τοῦ
τετάρτου μέρους | του γε αὐλυδρίου καὶ τῆς ἀποθήκης Διονυσίῳ ἀποκατασταθῆναι.
| exemplum. |
|