GESTA DE APERIUNDIS TESTAMENTIS
   
Procedure for opening will
  
( AD 474 )
 
 
( V. Arangio-Ruiz, Fontes iuris Romani antejustiniani, III, Firenze, 1943, pp. 175-179, n. 58 ).
  
 
      — — — — Leone   jun(iore)   p(er)p(etuo)   Aug(usto)   s(ub)   d(ie) prid(ie) Nonar(um) Nouembr(ium) Rau(ennae) apud Pompulium | [Prejecticium jun(iorem) & Fl(auium) Projectum et iterum mag(istratus), praesentibus] Aelio Marino Commodiano Constantio jun(iore), Tremodio Victore, Popilio Calomnioso & Melminio Cassiano principalibus, Pascasia h(onesta) f(emina) d(ixit) : ‘ Offero carta<m> testamenti | [quam Constantius maritus meus mihi credidit commendandam. Peto ut a competenti officio laudabilitas] u(estra) suscipi jubeatis, testibus praesentibus ostendi, ut si signacula uel superscribtiones suas recognoscunt dignentur edicere, eam resignari praecipiatis, linum in||[cidi aperiri & per ordinem recitari faciatis, quo uoluntas defuncti possit agnosci ’.
      Pomp]ulius Prejecticius jun(ior) & Fl(auius) Projectus mag(istratus) d(i)x(erunt) : ‘ Suscipiatur carta testamenti quae offertur, testibus praesentibus ostendatur, ut si signacula uel superscribtiones | [suas recognoscunt singuli edicere non morentur ’.
      Cumq(ue)   ca]rta   testamenti suscepta f(uisset) & testibus praesentibus ostensa, Fl(auius) Bonifatius u(ir) d(euotus) apparitur inl(ustris) <p(raefecti)> p(raetori)o d(ixit) : ‘ In hoc testamento interfui, agnosco signaculum & superscribtionem meam, | [sed et intrensicus subscripsi ’.
      Heraclius — — — dixit : ‘ E]|go in hoc testamento interfui, agnosco anuli mei signaculum <&> superscribtionem meam, sed & infra subscripsi ’.
      Fl(auius) Probatius u(ir) d(euotus) app(aritor) sedis s(upra) s(criptae) d(ixit) : ‘ In hac uoluntate interfui, agnosco | [anuli mei signaculum & superscribtionem meam, sed &] intrensicus subscribsi ’.
      Et iterum mag(istratus) d(ixerunt) : ‘ Quid [& de aliis testibus, quorum] signacula hoc testamento infixa [uidimus]? ’.
      Fl(auius) Bonifatius, Proba[tius], Heraclius u(iri) d(euoti) d(ixerunt) : ‘ Constat una nobiscum Simplicius || qui mortuus est, Exuperium u(irum) h(onestum), Pamonium u(irum) d(euotum) & Georgio uiro deuoto (sic !), qui absentes sunt, in hoc testamento interfuisse, quorum signacula & superscribtiones recognoscimus ’.
      Mag(istratus) d(ixerunt) : ‘ Quoniam de agnitis signaculis uel superscribtionibus testium responsio patefecit, nunc carta testamenti resignetur, linum incidatur, aperiatur et per ordinem rec(itetur) ’. |
      Et inciso lino ex off(icio) recit(atum) est :
      ‘ Fl(auius) Constantius u(ir) h(onestus) tinct(or), publicus procedens sanus sana mente integroque consilio, cogitans conditiones humanas & repentini casus, praesenti|bus testibus numero competenti in hac cartula testamentum feci, idque scribendum dictaui Domitio Johanni for(ensi), cuique ipse litteras ignorans subter manu propria signum feci : | quod testamentum meum si quo casu iure ciuili seu praetorio uel alia quaelibet iuris ratione ualere non potuerit, etiam ab intestato uice codicellorum meorum ualere illud || uolo <<h>>ac ualeat, ratamque hanc uoluntatem meam esse cupio & jubeo. Pascasia h(onesta) f(emina) iugali<s> ’.
— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — —
      Fl(auius) Aurelianus uir gl(oriosissimus) el(ectissimus) o(ptimus) et Fl(auius) Petrus Taurinus & Johannis d(ixerunt) : ‘ Quae lecta sunt gesta | suscipiant, quid autem aliud adstantes defensores fieri desiderant ? ’. ||
      Domesticus Primicerius notariorum & Thomas Secundocirius idem notariorum una cum Cypriano & Thomate defensoribus Ecclesiae sanctae catholicae Rauennatis | per unum ex se Thomatem Secundocirium d(ixerunt) : ‘ Gratias agimus gloriosae potestati quia petitionem nostram ad effectum congruum per | duxistis : nunc petimus ut ex his quae acta sunt gesta nobis edi propitii censeatis ’.
      Fl(auius) Marianus Michaelius Gabrielius Petrus Johannes Narses Aurelianus Limenius Stefanus Aurelianus   uir   gl(oriosissimus)   el(ectissimus)   &   o(ptimus)   &   Fl(auius) Petrus Taurinus Johannes d(ixerunt) : ‘ Gesta | uobis ex his quae acta sunt competens ex more edere curauit || officium ’.
      Edantur.
      Fl(auius) Seuerus except(or) pro Bonila praerogatiuario edidi.
 

 
►  Bibliography
 
 
Tassin & Toustain, Nouveau traité de diplomatique..., III, Paris, 1757, pp. 706-711 ; Marini, I papiri diplomatici raccolti ed illustrati, Roma, 1805, n. 74, pp. 110-115 ; Spangenberg, Die Lehre von dem Urkundenbeweise in Bezug auf alte Urkunden, 2, Heidelberg, 1827, pp. 286 ss., n. 124 ; von Savigny & Guenoux, Histoire du droit romain au Moyen-Âge, I, Paris, 1839, p. 58 ; Champollion-Figeac, Chartes et manuscrits sur papyrus de la Bibliothèque Royale, 2, Paris, 1840, tab. 1 ss. ; Savigny, Vermischte Schriften, III, Berlin, 1850, pp. 122 ss. ; Diehl, Études sur l'administration byzantine dans l'Exarchat de Ravenne (568-751), Paris, 1888, p. 97 ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 317-319, n. 123 ; Schiaparelli, Raccolta di documenti latini, I, Como, 1923, n. 65 ; Wenger, RE, II A (1923), c. 2407 ; Ferrari, St. Bonfante, II, Milano, 1930, pp. 633 ss. ; Girard, Textes de droit romain, 6th ed., Paris, 1937, pp. 815-817 ; Arangio-Ruiz, FIRA III, Firenze, 1943, pp. 175-179, n. 58 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, pp. 144, 751 and 824 ; Tjäder, Die nichtliterarischen lateinischen Papyri Italiens aus der Zeit 445-700, I, Lund-Stockholm, 1955, n. 4-5 ; Kaser, Das Römische Privatrecht, II, München, 1975, p. 47 ; Negri, La clausola codicillare nel testamento inofficioso : Saggi storico-giuridici, Milano, 1975, p. 26 ; Bruckner et al., Chartae Latinae Antiquiores, XVII, Basel-Zürich, 1984, n. 653 ; Delmaire, Largesses sacrées et res privata : L'aerarium impérial et son administration du IVe au VIe siècle, Roma, 1989, p. 462 ; Solin & Salomies, Repertorium nominum gentilium et cognominum Latinorum, Hildesheim-Zürich-New York, 1994, p. 190 ; Arce & Delogu, Visigoti e longobardi (Seminario, Roma, 1997), Firenze, 2001, pp. 373-375 ; Feissel in Duval, L’Afrique vandale et byzantine, II, Turnhout, 2003, p. 104.
 
 
►  Source : Papyrus of Ravenna preserved in Paris ( P. Marini 74 = P. Ital. I, 4-5 = ChLa XVII, 653 ).