DOCUMENTA AD HORTUM SEPULCRIS DESTINATUM PERTINENTIA
   
A funeral foundation : the funerary garden of Mousa
     
 
(
AD 89-90 )
 

 
( V. Arangio-Ruiz, Fontes iuris Romani antejustiniani, III, Firenze, 1968, pp. 628-631, n. 85 bis ).
 

 
Latin translation
  

 
D i s   M a n i b u s.
      Pompeia Musa hortum sepulturae causa consecrauit Maximo filio suo et Marco Antonio Theophilo marito et eorum libertis libertabusque posterisque eorum, communem et indiuiduum, qui alienatione et commercio omnimodo exemptus sit nec heredem sequatur in perpetuum.
      Cum Manius Mummius Rufus possessor Marco Mettio Rufo praefecto iter facienti obuiam uenisset petitionemque obtulisset, qua denuntiaretur contra leges uenditum esse hunc hortum sepulturis destinatum, acceptam petitionem tradidit praefectus Claudio Gemino idiologo, ut de re iudicaret. Qui causa audita pronuntiauit post alia quae infra scripta sunt.
      Claudius Geminus : ‘ Ex omnibus rebus patet sepulcra extra commercium constituta sub specie locationis (illos) uendidisse : a quibus igitur quod male exegerunt repetetur, monumentum autem extra commercium manebit sepultorum corporum gratia commercio exemptum ’. Dionysius (dixit) : ‘ Inter nomina eorum qui (pretium) acceperunt (particeps ? septimus ?) est aduersarius Rufus ’. Claudius Geminus : ‘ Si uerum id est, ipsum quoque parti quae ad eum peruenit reddendae obnoxium esse oportet ’.
      Manius Mummius Rufus, heres relictus ex testamento Pompei Epaphrae, curauit et coluit annos decem.

 
Greek text  ( F. Kayser, Recueil des inscriptions..., Cairo, 1994, n. 25 ).
  

 
θεοῖς κατα̣χθον̣ί̣οις |
      Πο[μπ]ῃία Μοῦσα ἀνει̣έρωσεν κηπόταφον Μαξί-|[μωι τῶι υἱῶι] α̣ὐ̣τῆς καὶ Μάρκωι Ἀντωνίωι Θεοφίλωι ἀνδρὶ καὶ ἀπελευθέ-|[ροις καὶ ἀπε]λευθέραις ἑαυτῶν κα̣[ὶ] τούτων ἐγγόνοις κοινὸν καὶ ἀδι-|[αίρετον   καὶ]   ἀνεξαλλοτρίωτον   καὶ   ἀκαταχρημάτιστον   ἐκ   παντὸς   τρό-||[που   καὶ ἀκληρο]νόμητ[ο]ν̣ εἰς τὸν αἰε[ὶ] χρόνον |
      [—— Οὐ]μ̣μιδ̣ίου Ῥούφου καρπιστοῦ προσελθόντος Μ̣[ά]ρκωι | Μ̣εττίωι Ῥούφωι τῷ ἡγεμόνι διερχομένῳ καὶ ἐπι[δ]εδωκό-|τος ἀναφόρ[ιο]ν, δι’ οὗ ἐδήλου· α̣νόμως πεπραμένον εἶναι τοῦ-|τον τὸν κη[πό]ταφον· ὃς λαβὼ̣ν τὸ ἀναφόριον Κλαυδίῳ Γεμείνῳ || ὄντι ἰ̣δ̣ίωι̣ [λόγωι ἐ]πέδωκεν πρὸς ἐξέτασιν· ὃς ἀκούσας τοῦ | πράγμ̣[ατος ἀπέφη]νεν μεθ’ ἕτ̣ερα τὰ ὑπογεγραμμένα |
      Κλαύδιο[ς Γέ]μ̣ε̣ι̣ν̣[ος]· ἐκ πάντων μὲν φαν[ε]-|ρόν ἐστιν ὅτι τὸ[ν ἀκαταχρημάτι]στον τάφον προφάσει μισθώ-|σεως ἐπώλησαν̣ [—— ca.10 ——]Ν ὅσον κακῶς εἰλ[ή]φ̣ασιν ἀπαι-||τηθήσονται, τὸ δ[ὲ     μνημεῖον]     μενεῖ     τοῖς     ἐνκε̣[ιμέ]ν̣οις     σώ-|μασιν   ἀκαταχρημά[τιστον   ἀεί.   Δι]ονύσιος· ενο[—— ca.9 ——]Ν | τῶν τὰς τετρακισχε̣[ι]λ̣[ίας —— ca. 10 ——]μός ἐστιν ὁ αν[—— ca. 9 ——]φ̣ος. | Κλαύδιος   Γέμεινος   ἐὰν   τ̣οῦτο ἀ̣[λη]θὲς  ἦν,  καὶ  αὐτὸς  [τὸ  ἐ]πιβάλλον | ἑαυτῶι μέρος ὑπεύθυνος εἶ[ν]α̣ι, ὀφείλει {vac.} Μάν̣ιος Μούμ-||μειος Ῥοῦφος κληρονόμος κατα<λ>ελειμμένος ἐκ διαθήκης Πομπη-|{vacat}ίου Ἐπαφρᾶ ἐφ̣[ρ]όντισεν καὶ ἐκαρπίσατο διὰ ἐτ[ῶ]ν δέκα
 

 
►  Bibliography
 
 
Fraser & Nicholas, JRS, 48, 1958, pp. 117-129 ; de Visscher, RIDA, 6, 1959, pp. 179-207 ; Robert, REG, 72, 1959, n. 498 ; Bernand, Les Inscriptions grecques et latines du colosse de Memnon, Paris, 1960, 167 ; de Visscher, CdE, 35, 1960, pp. 271-277 ; d'Ors, SDHI, 26, 1960, pp. 520-522 ; Fraser & Nicholas, JRS, 52, 1962, pp. 156-159 ; Robert, BE, 1962, n. 353 ; Woodhead et al., Supplementum Epigraphicum Graecum, XVIII, Leiden, 1962, n. 646 ; Arangio-Ruiz, Mél. Philippe Meylan, I, Lausanne, 1963, pp. 1-18 ; de Visscher, Le droit des tombeaux romains, Milano, 1963, pp. 197-224 ; Robert, REG, 77, 1964, pp. 239-240, n. 547 ; Kiessling, Sammelbuch griechischer Urkunden aus Aegypten VIII, Wiesbaden, 1965-67, n. 9801 and 10044 ; Amelotti, Il testamento romano attraverso la prassi documentale, I, Firenze, 1966, p. 52 ; Arangio-Ruiz, FIRA III, Firenze, 1968, pp. 628-631, n. 85 bis ; Seidl, Claus & Müller, Rechtsgeschichte Ägyptens als römischer Provinz : Die Behauptung des ägyptischen Rechts neben dem römischen, Sankt Augustin, 1973, pp. 148 and 234 ; Pflaum, Les carrières procuratoriennes équestres sous le Haut-Empire romain (Supplément), Paris, 1982, p. 135 ; Bullettino della Commissione archeologica comunale di Roma, 92, 1987-88, p. 178 ; Anagnostou-Canas, Juge et sentence dans l'Égypte romaine, Paris, 1991, p. 184 ; Kayser, Recueil des inscriptions grecques et latines d'Alexandrie impériale..., Cairo, 1994, n. 25 ; Kruse, Der königliche Schreiber und die Gauverwaltung, München-Leipzig, 2002, p. 39.
 
 
►  Source : Marble tablet found at Alexandria, Egypt, in 1956.