| LEX
DE GALLIA CISALPINA, VULGO LEX RUBRIA DE G. C. Law on judicial competence in Cisalpine Gaul ( 49-42 BC ) |
| ( M. H. Crawford et al., Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 461-477, n. 28 ). Nota : the underlined letters indicate the damaged letters. Column I |
1 iussum
iudicatumue erit, id ratum ne esto; quodque quis-/que quomq(ue) d(e)
e(a) r(e) decernet interd<e>icetue seiue sponsionem/ fierei iudica<rei>ue
iubebit iudiciumue quod d(e) e(a) r(e) dabit, is/ in
id decretum interdictum sponsionem iudicium exceptio-/nem addito addiue
iubeto: ‘q(ua) d(e) r(e) operis noui nuntiationem/ IIuir IIIIuir
praefectusue eius municipei non remeisserit’. vacat
|
XX |
7 qua
de re quisque et a quo in Gallia Cisalpeina damnei infectei/ ex formula
restipularei satisue accipere uolet, et ab eo quei/ ibei i(us) d(eicet)
postulauerit, idque non k(alumniae) k(aussa) se facere iurauerit, tum
is, quo/ d(e) e(a) r(e) in ius aditum erit, eum, quei in ius eductus
erit, d(e) e(a) r(e) ex formu-/la repromittere et, sei satis darei debebit,
satis dare iubeto de-/ |
12 cernito.
quei eorum ita non repromeisserit aut non satis dede-/rit, sei quid
interim damni datum factumue ex ea re aut ob e(am) r(em) eo-/ue nomine
erit, quam ob rem, utei damnei infectei repromissio/ satisue datio fiere<t>,
postulatum erit, tum mag(istratus) proue mag(istratu) IIuir/ |
16 IIIIuir
praefec(tus)ue, quoquomque d(e) e(a) r(e) in ius aditum erit, d(e) e(a)
r(e) ita ius/ deicito iudicia dato iudicareque iubeto cogito, proinde
atque sei/ d(e) e(a) r(e), quom ita postulatum esset, damn[ei] infectei
ex formula/ recte repromissum satisue datum esset. d(e) [e(a) r(e)]
quod ita iudicium/ |
20 datum
iudicareue iussum iudicatumue erit, ius ratumque esto,/ dum in ea uerba,
sei damnei infectei repromissum non erit, iudi-/cium det itaque iudicare
iubeat: ‘i(udex) e(sto). s(ei), ant<e>quam id iudicium/
q(ua) d(e) r(e) a(gitur) factum est, Q. Licinius damni infectei
eo nomine, q(ua) d(e)/ |
24 r(e)
a(gitur), eam stipulationem quam is quei Romae inter peregrei-/nos ius
deicet in albo propositam habet, L. Seio reipromeississet:/ tum
quicquid eum Q. Licinium ex ea stipulatione L. Seio d(are)
f(acere) opor-/t<e>ret ex f(ide) b(ona) d(um)t(axat) (sestertium)
vvv, e(ius) i(udex) Q. Licinium L. Seio, sei ex decreto
IIuir(ei)/ |
28 IIIIuir(ei)
praefec(tei)ue Mutinensis, quod eius <is> IIuir IIIIuir praefec(tus)-/ue
ex lege Rubria, seiue id pl(ebei){ue} sc(itum) est, decreuerit, Q. Licinius
eo/ nomine qua d(e) r(e) a(gitur) L. Seio damnei infectei repromittere
no-/luit, c(ondemnato); s(ei) n(on) p(arret), a(bsoluito)’; aut
sei damnei infectei satis datum non erit,/ |
32 in
ea uerba iudicium det: ‘i(udex) e(sto). s(ei), antequam id iudicium
q(ua) d(e) r(e) a(gitur)/ <f>actum est, Q. Licinius damnei
inf<e>ctei eo nomine, q(ua) d(e) r(e) a(gitur), ea/ stipulatione
quam is quei Romae inter peregrinos ius deicet/ in albo propositam habet,
L. Seio satis dedisset: tum q(uic)q(uid) eum/ |
36 Q. Licinium
ex ea stipulatione L. Seio
d(are) f(acere) oporteret ex
f(ide) b(ona) d(um)t(axat) <(sestertium) vac>,/
e(ius) i(udex) Q. Liciniu<m> L. Seio, sei ex decreto
IIuir(ei) IIIIuir(ei) praef(ectei)ue Muti-/nensis, quod eius is IIuir
IIIIuir praefect(us) ex lege Rubria, sei-/ue id pl(ebei){ue} sc(itum)
est, decreuerit, Q. Licinius eo nomine q(ua) d(e) r(e) a(gitur)/ |
40 L. Seio
damnei infectei satis dare noluit, c(ondemnato); s(ei) n(on) p(arret),
a(bsoluito)’ ; dum IIuir/ IIIIuir i(ure) d(eicundo) praefec(tus)ue
d(e) e(a) r(e) ius ita deicat curetue, utei ea no-/mina et municipium
colonia locus in eo iudicio, quod ex ieis/ quae proxsume s(cripta) s(unt)
accipie{n}tur, includ<a>ntur concipiantur,/ |
44 quae
includei concipei s(ine) d(olo) m(alo) oporteret debe<re>tue,
ne quid/ ei quei d(e) e(a) r(e) aget petetue captionei ob e(am) r(em)
aut eo nomine esse/ possit; neiue ea nomina, qua<e> in earum qua
formula quae s(upra)/ s(cripta) <est> s(unt), aut Mutina<m>
in eo iudicio includei concipei curet, nise<i>/ |
48 iei,
quos inter id iudicium accipietur leisue contestabitur,/ ieis nominibus
fuerint, quae in earum qua formula <quae> s(upra) s(cripta) est
<s(unt)>,/ et nisei sei Mutinae ea res agetur; neiue quis mag(istratus)
proue mag(istratu),/ neiue quis, pro quo imperio potestateue erit, intercedito
nei-/ue quid aliud
facito, quo minus d(e) e(a) r(e) ita iudicium detur/ |
IIII |
| Column II |
1 iudiceturque.
vacat/ |
XXI |
a
quoquomq(ue) pecunia certa credita, signata forma p(ublica) p(opulei)
R(omanei), in eorum quo o(ppido) m(unicipio) c(olonia) p(raefectura)/
f(oro) u(eico) c(onciliabulo) c(astello) t(erritorio)ue, quae sunt eruntue
in Gallia Cisalpeina, petetur, quae res non/ |
4 pluris
(sestertium) (quindecim milibus) erit, sei is
eam pecuniam in iure apud eum, quei
ibei i(ure) d(eicundo) p(raerit), ei quei/ eam petet, aut ei quoius
nomine ab eo petetur, d(are) o(portere) debereue se confessus/ erit,
neque id quod confessus erit soluet satisue faciet, aut se sponsione/
iudicioque utei{ue} oportebit non defendet, seiue is ibei d(e) e(a)
r(e) in iure non/ |
8 responderit,
neque d(e) e(a) r(e) sponsionem faciet neque iudicio utei oportebit/
se defendet: tum de eo, a quo ea pecunia peteita erit, deque
eo, quoi eam/ pecuniam d(arei) o(portebit), s(iremps) res lex ius caussaque
o(mnibus) o(mnium) r(erum) esto atque utei esset esseue/ oporteret,
sei is, quei ita confessus erit, aut d(e) e(a) r(e) non responderit
aut se/ |
12 sponsione
iudicioque utei oportebit non defenderit, eius pecuniae iei/ quei eam
suo nomine petierit quoiue eam d(arei) o(portebit), ex iudici<bu>s
dateis iudi-/careue recte iusseis iure lege damnatus esset fuisset.
qu<e>ique quomque/ IIuir IIIIuir praefec(tus)ue <i>bei i(ure)
d(eicundo) p(raerit), is eum, quei ita quid confessus erit/ |
16 neque
id soluet satisue faciet, eum<que> quei se sponsione iudicioue
utei{ue}/ oportebit non defenderit aut in iure non responderit neque
id soluet/ satisue faciet, t(antae) p(ecuniae), quanta ea pecunia erit
de qua tum inter eos am-/bigetur dumt(axat) <(sestertium) vac>
(quindecim milia), s(ine) f(raude) s(ua) duci iubeto; queique eorum
quem, ad quem/ |
20 ea
res pertinebit, duxserit, id ei fraudi poenaeue ne esto; quodque ita
fac-/tum actum iussum erit, id ius ratumque esto. quo minus in eum,
quei ita/ uadimonium Romam ex decreto eius, quei ibei i(ure) d(eicundo)
p(raerit), non promeisserit/ aut uindicem locupletem ita non dederit,
ob e(am) r(em) iudicium recup(eratorium) is, quei/ |
24 ibei
i(ure) d(eicundo) p(raerit), ex h(ac) l(ege) det iudicareique
d(e) e(a) r(e) ibei curet, ex h(ac) l(ege) n(ihilum) r(ogatur)./ |
XXII |
a
quo quid praeter pecuniam certam creditam, signatam forma p(ublica)
p(opulei) R(omanei),/ in eorum quo o(ppido) m(unicipio) c(olonia) p(raefectura)
<f(oro)> u(eico) c(onciliabulo) c(astello) t(erritorio)ue quae
sunt eruntue in Gallia cis Alpeis,/ petetur, quodue quom eo agetur,
quae res non pluris (sestertium) (quindecim milibus) erit, et sei/ |
28 ea
res erit, de qua re omnei
pecunia ibei ius deicei iudiciaue darei
ex h(ac) l(ege) <o(portet)> o(portebit),/ sei
is eam rem, quae ita ab eo petetur deue ea re cum eo agetur, ei quei
eam/ petet deue ea re aget, aut iei quoius
nomine ab eo petetur quomue eo age-/tur
in iure apud eum, quei ibei i(ure) d(eicundo)
p(raerit), d(are) f(acere) p(raestare) restituereue oportere aut/ |
32 se
debere, eiusue eam rem esse aut se eam habere, eamue rem de/ qua arguetur
se fecisse, obligatumue se eius rei noxsiaeue esse confes-/sus erit
deixseritue neque d(e) e(a) r(e) satis utei oportebit faciet aut, sei
spon-/sionem fierei oportebit, sponsionem non faciet non †restituet†,/ |
36 neque
se iudicio utei oportebit defendet, aut sei d(e) e(a) r(e)
in iure/ nihil responderit, neque d(e) e(a) r(e) se iudicio utei oportebit
defendet:/ tum de eo a quo ea res ita petetur quomue eo d(e) e(a) r(e)
ita agetur, deque/ eo, quoi eam rem d(arei) f(ierei) p(raestarei) restitui
satisue d(e) <e(a)> r(e) fierei oportebit,/ |
40 s(iremps)
l(ex) r(es) i(us) c(aussa)q(ue) o(mnibus) o(mnium) r(erum) e(sto), atque
utei esset esseue oporteret sei is, quei ita/ quid earum rerum confessus
erit aut d(e) e(a) r(e) non responderit neq(ue)/ se iudicio utei
oportebit defenderit, de ieis rebus Romae apud pr(aetorem)/ eumue
quei de ieis rebus Romae i(ure) d(eicundo) p(rae)esset in iure confessus
esset,/ |
44 aut
ibei d(e) e(a) r(e) nihil respondisset
aut iudicio se non defendisset;/ p(raetor)q(ue) isue quei d(e) e(is)
r(ebus) Romae i(ure) d(eicundo) p(raerit) in eum et in heredem eius
d(e) e(is) r(ebus) om-/nibus ita ius deicito decernito eosque duci bona
eorum possideri/ proscreibeiue ueneireque iubeto, ac sei is heresue
eius d(e) e(a) r(e) in/ |
48 iure
apud eum pr(aetorem) eumue quei Romae i(ure) d(eicundo) {p.} praesse<t>,
confessus es-/set aut d(e) e(a) r(e) nihil respondisse<t> neque
se iudicio utei oportuis-/set defendisset; dum ne quis d(e) e(a) r(e)
nisei pr(aetor) isue quei Romae i(ure) d(eicundo) p(raerit)/ eorum quoius
bona possiderei proscreibei ueneire duceique/ eum
iubeat./ |
XXIII |
queiquomque
in eorum quo o(ppido) m(unicipio)
c(olonia) p(raefectura) f(oro) u(eico) c(onciliabulo)
c(astello) t(erritorio)ue quae in Gal-/lia Cisalpeina sunt erunt, i(ure)
d(eicundo) p(raerit), is inter eos, quei de fami-/lia{i} erceiscunda
deiuidunda iudicium sibei darei reddeiue/ |
56 in
eorum quo o(ppido) m(unicipio)
c(olonia) p(raefectura) f(oro) u(eico)
c(onciliabulo) c(astello) t(erritorio)ue, quae s(upra) s(cripta)
s(unt), postu-/lauerint, ita ius deicito decernito iudicia dato iudicare/
iubeto, utei in eo o(ppido)
m(unicipio) c(olonia) p(raefectura) f(oro) u(eico)
c(onciliabulo) c(astello) t(erritorio)ue, in quo is, quoius/ |
| Subsidiary fragment |
| [---]IIVI
II[---]/ [--- ]curato e+[---]/ [---]+ ea lex ita[ ---]/
[--- sc]reipta in[ ---] |
|
|