LEX LICINIA SUMPTUARIA
   
( 143-97 BC )

     
Gellius, II, 24 ( Marache, Paris, 2002 ).
  
 
7. Lex deinde Licinia rogata est, quae cum certis diebus, sicuti Fannia, centenos aeris inpendi permisisset, nuptiis ducenos indulsit ceterisque diebus statuit aeris tricenos ; cum et carnis autem et salsamenti certa pondera in singulos dies constituisset, quidquid esset tamen e terra, uite, arbore, promisce atque indefinite largita est. 8. Huius legis Laeuius poeta meminit in ‘ Erotopaegniis ’. 9. Verba Laeuii haec sunt, quibus significat haedum, qui ad epulas fuerat adlatus, dimissum cenamque ita ut lex Licinia sanxisset, pomis oleribusque instructam ;
                                                           Lex Licinia, inquit, introducitur,
                                                           Lux liquida haedo redditur.
10. Lucilius quoque legis istius meminit in his uerbis :
                                                           Legem uitemus Licini.
 
     
Gellius, XV, 8 ( Marache, Paris, 2002 ).
  
 
1. Cum legeremus orationem ueterem Fauorini, non indiserti uiri, qua oratione <**> totum, ut meminisse possemus odio esse hercle istiusmodi sumptus atque uictus, perdidicimus. 2. Verba haec, quae adposuimus, Fauorini sunt : « Praefecti popinae atque luxuriae negant cenam lautam esse, nisi, cum lubentissime edis, tum auferatur et alia esca melior atque amplior succenturietur. Is nunc flos cenae habetur inter istos quibus sumptus et fastidium pro facetiis procedit, qui negant ullam auem praeter ficedulam totam comesse oportere ; ceterarum auium atque altilium nisi tantum adponatur, ut a cluniculis inferiore parte saturi fiant, conuiuium putant inopia sordere, superiorem partem auium atque altilium qui edint, eos palatum <non> habere. Si proportione pergit luxuria crescere quid relinquitur nisi uti delibari sibi cenas iubeant ne edendo defetigentur quando stratus auro, argento, purpura amplior aliquot hominibus quam dis inmortalibus adornatur ? »
 
Traduction française