LEX CORNELIA DE XX QUAESTORIBUS
  
Cornelian law on the twenty quaestors
    
( 81 BC )
 
 
( M. H. Crawford et al., Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 293-300, n. 14 ).
 
 
VII
 
 
[VII de XX q(uaestoribus)]/ [---]
Col. I
[---]
Col. II
[--- ad]
 
 
VIII
 
 
VIII de XX q(uaestoribus)/ [---] principium fuit, pro tribu [---]
Col. I
1  q(uaestorem) urb(anum), quei aerarium prouinciam optinebit, eam/ mercedem deferto, quaestorque quei aerarium prouinciam/ optinebit eam pequniam ei scribae scribeisque herediue/ eius soluito, idque ei sine fraude sua facere liceto, quod/ sine malo pequlatuu fiat, olleisque hominibus eam/ pequniam capere liceto. vacat/ co(n)s(ules) quei nunc sunt, iei ante k(alendas) Decembreis primas de eis, quei/
8  ciues Romanei sunt, uiatorem unum legunto, quei in/ ea decuria uiator appareat, quam decuriam uiatorum/ ex noneis Decembribus primeis quaestoribus ad aerarium/ apparere oportet oportebit. eidemque co(n)s(ules) ante k(alendas) Decembr(eis)/ primas de eis, quei ciues Romanei sunt, praeconem unum/ legunto, quei in ea decuria praeco appareat, quam/ decuriam praeconum ex noneis Decembribus primeis/ quaestoribus ad aerarium apparere oportet oportebit./
16  deinde  eidem consul(es) ante k(alendas) Decembreis primas uiatorem/ unum legunto, quei in ea decuria uiator appareat, quam/ decuriam uiatorum ex noneis Decembribus secundeis/ quaestoribus ad aerarium apparere oportet oportebit./ eidemque co(n)s(ules) ante k(alendas) Decembreis primas praeconem/ unum legunto, quei in ea decuria praeco appareat, quam/ decuriam praeconum ex noneis Decembribus secundeis/ quaestoribus ad aerarium apparere oportet oportebit./
24  deinde eidem co(n)s(ules) ante k(alendas) Decembreis primas uiatorem/ unum legunto, quei in ea decuria uiator appareat,/ quam decuriam uiatorum ex noneis Decembribus tertieis/ quaestoribus ad aerarium apparere oportet oportebit./ eidemque co(n)s(ules) ante k(alendas) Decembreis primas praeconem/ unum legunto, quei in ea decuria praeco appareat, quam/ decuriam praeconum ex noneis Decembribus tertieis/ quaestoribus ad aerarium apparere oportet oportebit./
32  eosque uiatores eosque praecones omneis, quos eo/ ordine dignos arbitrabuntur, legunto. quam in quisque/ decuriam ita uiator lectus erit, is in ea decuria uiator/ esto item utei ceterei eius decuriae uiatores erunt./ quamque in quisque decuriam ita praeco lectus erit,/ is in ea decuria praeco esto ita utei ceterei eius decuriae/ praecones erunt. sirempsque eis uiatoribus deque/ eis uiatoribus q(uaestori) omnium rerum iuus lexque esto, quasei/ sei ei uiatores in eam decuriam in tribus uiatoribus/ antea lectei sublectei essent, quam in quisque decuriam/
Col. II
1  eorum ex hac lege uiator lectus erit. sirempsque eis/ praeconibus deque eis praeconibus quaestori omnium/ rerum iuus lexque esto, quasei sei ei praecones in eam/ decuriam in tribus praeconibus antea lectei sublectei/ essent, quam in quisque decuriam eorum ex hac lege/ praeco lectus erit. vacat/ quosquomque quaestores ex lege plebeiue scito uiatores/
8  legere sublegere oportebit, ei quaestores eo iure ea lege/ uiatores (quattuor) legunto sublegunto, quo iure qua lege q(uaestores),/ quei nunc sunt, uiatores (tres) legerunt sublegerunt; quosque/ quomque quaestores ex lege plebeiue scito praecones legere/ sublegere oportebit, ei quaestores eo iure ea lege praecones/ (quattuor) legunto sublegunto, quo iure qua lege quaestores, quei/ nunc sunt, praecones (tres) legerunt sublegerunt; dum ni quem/ in eis uiatoribus praeconibus legundeis sublegundeis in eius/
16  uiatoris praeconis locum uiatorem praeconem legant/ sublegant, quoius in locum per leges plebeiue scita uiatorem/ praeconem legei sublegi non licebit; itaque de eis quattuor/ uiatoribus quaestor queiquomque erit uiatores sumito/ habeto, utei ante hanc legem rogatam de tribus uiatoribus/ uiatores habere sumere solitei sunt; itaque de eis quattuor/ praeconibus quaestor queiquomque erit praecones sumito/ habeto, utei ante hanc legem rogatam de tribus praeconibus/
24   praecones habere sumere solitei sunt. itemque eis uiatoribus/ praeconibus, quei ex hac lege lectei erunt, uicarium dare/ subdere ius esto licetoque, utei cetereis uiatoribus praeconibus,/ qua in quisque decuria est, uicarium dare subdere iuus erit/ licebitque; itemque quaestor(es) ab eis uicarios accipiunto,/ utei aa cetereis uiatoribus praeconibus uicarios accipei/ oportebit. vacat/ uiatores praecones quei ex hac lege lectei sublectei erunt,/
32  eis uiatoribus praeconibus magistratus proue mag(istratu)/ mercedis item tantundem dato, quantum ei uiator(ei)/ praeconei darei oporteret, sei is uiator de tribus/ uiatoribus isque praeco de tribus praeconibus esset,/ quei ante hanc legem rogatam utei legerentur/ institutei sunt. vacat/ quas in decurias uiatorum praeconum consul ex hac/ lege uiatores praecones legerit, quorum uiatorum/ praeconum nomina in eis decurieis ad aedem Saturni/ in pariete intra cau<l>as proxume ante hanc legem/
 
 
IX
 
 
[VIIII de XX q(uaestoribus)]/ [---]
Col. I
[rogatam ---]
 

 
 ►  Bibliography
 
 
Sigonio, De antiquo iure ciuium Romanorum, Venezia, 1560, pp. 212-215 ; Orsini in Agustín, De Legibus et Senatus Consultis, Roma, 1583 ; Mommsen, Ad legem de scribis et viatoribus, Kiel, 1843 = GS, III, pp. 455-457 ; Göttling, Funfzehn römische Urkunden auf Erz und Stein nach den Originalen neu verglichen und herausgegeben, Halle, 1845, pp. 7-11 ; Mommsen, Zeitschrift für die Alterthumswissenschaft, 1846, pp. 105-108 ; Mommsen, RhMus, 6, 1848, pp. 1-57 = DP, I, pp. 376-419 ; CIL I1 (1863), n. 202 ; Allen, Remnants Of Early Latin : Selected And Explained For The Use Of Students, Boston, 1880, pp. 49 ss. ; Keil, WS, 24, 1902, pp. 548-551 ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 89-92, n. 12 ; Rotondi, Leges publicae populi romani, Milano, 1912, pp. 353-354 ; CIL I2 (1918), n. 587 ; Girard, Textes de droit romain, 6th ed., Paris, 1937, pp. 65 ss. ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 131-134, n. 10 ; Biscardi, RHD, 1951, p. 153 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 374 ; Valgiglio, Silla e la crisi repubblicana, 1956, pp. 93 ss. ; Bourne, Coleman-Norton & Johnson, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 67-68, n. 69 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 141-143, n. 11 ; Gabba, Ath, 71, 1983, pp. 487-493 ;  Ferrary, Ath, 73, 1985, pp. 419-457 ; Crawford, Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 293-300, n. 14 ; AE 2000, n. 61 ; David in Bleicken & Hantos, Laurea internationalis, Stuttgart, 2003, pp. 100-101 ; Millar, Cotton & MacLean Rogers, Rome, the Greek world, and the East, II, University of North Carolina Press, 2004, pp. 85-86 ; Dillon & Garland, Ancient Rome : from the early Republic to the assassination of Julius Caesar, London-New York, 2005, pp. 532 ss. ; García Morcillo, Las ventas por subasta en el mundo romano : la esfera privada, Barcelona, 2005, p. 139 ; Bodelot, Eléments "asyntaxiques" ou hors structure dans l'énoncé latin : Actes du colloque international de Clermont-Ferrand (2005), Clermont-Ferrand, 2007, p. 215 ; Clackson & Horrocks, The Blackwell history of the Latin language, Malden-Oxford-Victoria, 2007, pp. 63 and 151.
 
 
►  Source : Bronze tablet found in Rome between 1513 and 1528 ( Mus. Naz. di Napoli, Inv. 2637 ).