Lex Osca tabulae Bantinae ( Bruns )

LEX OSCA TABULAE BANTINAE

Law concerning the government of the town of Bantia in Lucania

( 183-103 BC )

( C. G. Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 48-53, n. 8 ).

~ Text and translation : Fr. Bücheler ~

Oscan language ( written in latin alphabet )

| . . (28) . . . . . o/nom/ust izic ro . . (18) . . . . | . . (19) . . . sva//l/vs q. moltam angitu . . (4) . . mn . . (10) . . | . . (18) . . . deivast maimas carneis senateis tanginud am[pert] . . (5) . . | XL osii . . pon ioc egmo comparascuster. Svae pis pertemust, pruterpan [pertemest], | deivatud sipus comenei perum dolom mallom siom ioc comono mais egm[as touti]|cas amnud pan pieisum brateis avti cadeis amnud, inim idic siom dat senateis | tanginud maimas carneis pertumum. Piei ex comono pertemest, izic eizeic zicelei | comono ni hipid. ~

(2.) Pis pocapit post exac comono hafiest meddis dat castrid lovfir . . | en eituas, factud povs tovto deivatuns tanginom deicans, siom dat eizasc idic tangineis | deicum, pod valaemom tovticom tadait ezum, nep fefacid pod pis dat eizac egmad mins | deivaid dolud malud. Svaepis contrud exeic fefacust avti comono hipust, molto etan|to estud n. MM. In svaepis ionc fortis meddis moltaum herest, ampert minstreis aeteis | eituas moltas moltaum licitud. ~

(3.) Svaepis pru meddixud altrei castrovs avti eituas | zicolom dicust, izic comono ni hipid ne pon op tovtad petirupert urust sipus perum dolom | mallom, in trutum zico(lom) tovto peremust petiropert, neip mais pomtis com preivatud actud| pruter pam medicatinom didest, in pon posmom con preivatud urust, eisucen ziculud | zicolom. XXX nesimum comonom ni hipid. Svaepis contrud exeic fefacust, ionc svaepis | herest meddis moltaum licitud, ampert mistreis aeteis eituas licitud. ~

(4.) Pon censtur | bansae tovtam censazet, pis cevs bantins fust, censamur esuf in eituam, poizad ligud | iusc censtur censaum angetuzet. Avt svaepis censtomen nei cebnust dolud mallud | in eizeic vincter, esuf comenei lamatir pr. meddixud tovtad praesentid perum dolum | mallom, in amiricatud allo famelo in ei(tuo) sivom paei eizeis fust, pae ancensto fust, | tovtico estud. ~

(5.) Pr. svae praefucus pod post exac bansae fust, svaepis op eizois com | a(l)trud ligud acum herest avti pru medicatud manim aserum eizazunc egmazum, | pas exaiscen ligis scriftas set, ne pim pruhipid mais zicolois X nesimois. Svae pis contrud | exeic pruhipust, molto etanto estud n. M. In svaepis ionc meddis moltaum herest, licitud, | [ampert] minstreis aeteis eituas moltas moltaum licitud. ~

(6.) Pr. censtur bansae | [ni pis fu]id, nei svae [q.] fust, nep censtur fuid, nei svae pr. fust. In svaepis pr. in svae | [pis] . . (10) . . . q. . . (5) . . . um nerum fust, izic post eizuc tr. pl. ni fuid. Svaepis | [contrud exeic medd]is facus fust, izic amprufid facus estud. Idic medicim eizuc| . . (15) . . . . [p]ocapid bansa[e] . . (17) . . medicim acunum VI nesimum | . .

Latin translation

iurabit maximae partis senatus sententia, dummodo [non minus] | XL [adfuerint] cum ea res consulta erit. Si quis peremerit, priusquam [perimet], | iurato sciens in comitio sine dolo malo, se ea comitia magis rei publi|cae causa quam cuiuspiam gratiae aut inimicitiae causa, idque se de senatus | sententia maximae partis perimere. Cui sic comitia perimet, is eo die | comitia ne habuerit. ~

(2.) Qui quandoque post hac comitia habebit magistratus de fundo liberi [et] | in pecunias, facito ut populus iurati sententiam dicant, se de eis id sententiae dicere, quod optimum publicum censeat esse, neve fecerit quo quis de ea re minus iuret dolo malo. Siquis contra hoc fecerit aut comitia habuerit, multa tanta esto : n. MM. Et siquis eum fortius magistratus multare volet, dumtaxat minoris partis pecuniae multas multare liceto. ~

(3.) Siquis pro magistratu alteri fundi aut pecuniae diem dixerit, is comitia ne habuerit nisi cum apud populum quater oraverit sciens sine dolo malo et definitum diem populus perceperit quater, neve magis quinquies cum privato agito prius quam iudicationem dabit, et cum postremum cum privato oraverit, ab eo die diem XXX proximum comitia ne habuerit. Siquis contra hoc fecerit, eum siquis volet magistratus multare liceto, dumtaxat minoris partis pecuniae liceto. ~

(4.) Cum censores Bantiae populum censebunt, qui civis Bantinus erit, censetor ipse et pecuniam, qua lege ii censores censere proposuerint. At siquis in censum non venerit dolo malo et eius vincitur, ipse in comitio veneat pr(aetoris) magisterio populo praesente sine dolo malo, et immercato cetera familia et pecunia tota quae eius erit, quae incensa erit, publica esto. ~

(5.) Praetor sive praefectus posthac Bantiae erit, siquis apud eos cum altero lege agere volet aut pro iudicato manum asserere earum rerum, quae hisce in legibus scriptae sunt, ne quem prohibuerit magis diebus X proximis. Si quis contra hoc prohibuerit, multa tanta esto : n. M. Et siquis eum magistratus multare volet, liceto, dumtaxat minoris partis pecuniae multas multare liceto. ~

(6.) Praetor censor Bantiae [ne quis fuer]it, nisi [quaestor] erit, neve censor fuerit, nisi praetor erit. Et siquis praetor et si [quis] . . . quaestor . . . nobilium erit, is post ea trib. pleb. ne fuerit. Siquis [contra hoc magistratus] factus erit, is improbe factus esto. Eum magistratum eo | [ab anno quo] quandoque Bantiae . . . magistratum, annum VI proximum . .

► Bibliography

Marini, Gli atti e monumenti de' fratelli arvali, II, Roma, 1795, 570 ; Rosini, Dissertationis isagogicae ad Herculanensium voluminum explanationem pars prima, Napoli, 1797, p. 38, n. 13, pl. V ; Klenze, Philologische Abhandlungen, Berlin, 1839, pp. 25-54 ; Lepsius, Inscriptiones Umbricae et Oscae, Leipzig, 1841, pp. 75-80 ; Avelino, Bulletino archeologico Napoletano, 4, 1845-6, pp. 27-29 ; Mommsen, Die unteritalischen Dialekte, Leipzig, 1850, pp. 145-168 ; Kirchhoff, Das Stadtrecht von Bantia, Berlin, 1853 ; Lange, Die oskische Inschrift der Tabula Bantina und die römischen Volksgerichte, Göttingen, 1853 = Kleine Schriften, I, Göttingen, 1887, pp. 153-226 ; Huschke, Die oskischen und sabellischen Sprachdenkmäler, Elberfeld, 1856, pp. 59-140 ; CIL I1, 1863, p. 46 ; Huschke, Die Multa und das Sacramentum in ihren verschiedenen Anwendungen, Leipzig, 1874, pp. 61-69 and 503-511 ; Zvetaieff, Sylloge Inscriptionum Oscarum, St. Petersburg, 1878, n. 142, pp. 75-78 ; Bréal, Mém. Soc. Ling. Paris, 4, 1881, pp. 138-146, 373-405, 381-400 and 404-405 ; Jordan, Beiträge zur Kunde der indogermanischen Sprachen, 6, 1881, pp. 195-210 ; CIL IX, 1883, pp. 43, 660 ; Esmein, Mélanges d'histoire du droit et de critique, Paris, 1886, pp. 323-338 ; Zvetaieff, Inscriptiones Italiae Inferioris dialecticae, Moscow, 1886, n. 231, pp. 68-73 ; Mommsen, Römisches Staatsrecht, III, pp. 700-702 ; Moratti, ArchGiur, 53, 1894, pp. 74-110 ; Conway, The Italic Dialects, I, Cambridge, 1897, n. 28, pp. 22-29 ; von Planta, Grammatik der oskisch-umbrischen Dialekte, II, Strasbourg, 1897, n. 17, pp. 494-497 and 599-603 ; Buck, Indogerm. Forschungen, 12, 1901, pp. 13-22 ; Buck, A Grammar of Oscan and Umbrian, Boston, 1904, n. 2, pp. 230-239 ; Bücheler, RhMus, 63, 1908, pp. 316-319 = Kleine Schriften, III, Leipzig-Berlin, 1930, pp. 389-391 ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 48-53, n. 8 ; CIL I2, 1918, pp. 440-441 ; Zotta, AIV, 98, 2, 1938-9, pp. 373-404 ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 163-165, n. 16 ; Vetter, Handbuch der italischen Dialekte, I, Heidelberg, 1953, pp. 13-28, n. 2 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 396 ; Bottiglieri, Manuale dei dialetti italici, Bologna, 1954, n. 79, pp. 243-248 ; Knobloch, Fest. Ammann, II, Innsbruck, 1954, pp. 34-40 ; Haas, Lingua Posnaniensis, 5, 1955, pp. 89-111 ; Schönbauer, Anz. Akad. Wien., Phil.-hist. Kl., 92, 1955, n. 10, pp. 131-153 ; Schönbauer, RIDA, 2, 1955, pp. 311-363 ; Untermann, Indogerm. Forschungen, 63, 1957-8, pp. 241-252 ; Johnson, Coleman-Norton & Bourne, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 30-31, n. 31 ; Campanile, Studi e Saggi Linguistici, 3, 1963, pp. 81-85 ; Pisani, Le lingue dell'Italia antica oltre il latino, Torino, 1964, n. 9, pp. 53-61 ; Adamesteanu & Torelli, ArchClass, 21, 1969, p. 1-17 ; Porzio Gernia, RAL, 24, 1969, pp. 329-339 ; Galsterer, Chiron, I, 1971, pp. 191-214 ; Tutto Palma, SE, 42, 1974, pp. 397-400 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, n. 1, pp. 190-195 ; Poccetti, Nuovi documenti italici, Pisa, 1979, n. 185, pp. 132-136 ; Untermann, Glotta, 57, 1979, pp. 293-324 ; Morandi, Epigrafia italica, Roma, 1982, n. 32, pp. 134-139 ; Tutto Palma, La tavola bantina (sezione osca) : proposte di rilettura, Padova-Urbino, 1983 ; CIL I2, 1986, pp. 907-908 ; Brunt, The fall of the Roman Republic and related essays, Oxford, 1988, pp. 139 ss. ; Tutto Palma, SE, 56, 1989-90, pp. 217-251 ; Crawford, Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 271-292, n. 13 ; Baldi, The foundations of Latin, Berlin-New York, 1999, pp. 129-132 ; Guittard in Cébeillac-Gervasoni & Lamoine, Les élites et leurs facettes, Roma, 2003, p. 476.

► Sources : Fragments of a bronze tablet found at Oppido Lucano, Italy, in 1790.