| LEX
AGRARIA Law on the public domain ( ager publicus ) ( 111 BC ) |
|
| ( M. H. Crawford et al., Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 113-180, n. 2 ). Nota : the underlined letters indicate the damaged letters. 10 • 20 • 30 • 40 • 50 • 60 • 70 • 80 • 90 • 100 |
|
| 1 [?Sp.
Thorius? ???.f. tr(ibunus) pl(ebis) plebem
ioure rogauit plebesque ioure sciuit in foro --- a(nte)
d(iem) ---, tribus ??? princi]pium fuit, pro tribu Q. Fabius Q.f.
primus sciuit. quei ager poplicus populi Romanei in terram It//aliam
P. Muucio L. Calpur[nio co(n)s(ulibus) fuit, extra eum agrum,
quei ager ex lege plebeiue scito, quod C. Sempronius Ti.f. tr(ibunus)
pl(ebis) rogauit, exceptum cauitumue est, nei diuideretur ---] |
|
2 [---
quem quisque de eo agro loco ex lege plebeiue
scito sibei a]grum locum sumpsit reliquitue, quod non modus maior siet,
quam quantum unum hominem e//x lege plebeiue sc(ito) sibei sumer[e relinquereue
licuit ---; quei ager publicus populi Romanei in terra Italia P. Muucio
L. Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit, extra eum agrum,] |
|
3 [quei
ager ex lege plebeiue scito, quod C. Sempronius
Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rogauit, exceptum cauitumue est nei diuideretur
--- quem agrum locum] quoieique de eo agro loco ex lege plebeiue sc(ito)
IIIuir sortito ceiui Romano dedit adsignauit, quod non i//n eo agro
loco est, quod ultr[a ---; quei ager publicus populi Romanei
in terra Italia P. Muucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit,
extra eum agrum, quei ager ex lege plebeiue sc(ito),] |
|
4 [quod
C. Sempronius Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rogauit, exceptum
cauitumue est nei diuideretur, quei ager locus de eo agro
loco --- a IIIuiro --- re]dditus est; vvvv quei ager publicus
populi Romanei in terra Italia P. M<u>ucio L. Calpurnio
co(n)s(ulibus) fuit, ex[t]ra eum agrum, quei ager ex lege [plebeiue
scito, quod C. Sempronius Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rogauit, exceptum
cauitumue est nei diuideretur, ---] |
|
5 [---
quodque quomq]ue agri locei publicei
in terra Italia, quod eius extra urbem Roma<m> est, quod eius
in urbe{m} oppido uico est, quo//d eius IIIuir dedit adsignauit, quod
[---] |
|
6 [---;
quei ager publicus populi Romanei in terra Italia P. Muucio L. Calpurnio
co(n)s(ulibus) fuit, extra eum agrum, quei ager ex] lege plebiue scito,
v quod C. Sempronius Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rog(auit),
exceptum cauitumue est nei
diuideretur, quod quoieiqu//e de eo agro
loco agri locei aedific[iei --- q]uibu[s ---] |
|
7 [---
i]n terra Italia IIIuir dedit adsignauit
reliquit inue formas tabulasue retulit referiue iusit; vvvv
ager locus a//edificium omnis quei supra scriptu[s est, extra eum agrum,
quei ager ex lege plebeiue sc(ito), quod C. Sempronius Ti.f. tr(ibunus)
pl(ebis) rog(auit), except]um cauitum[ue est nei diuideretur, priuatus esto ---] |
|
8 [---
eiusque locei agri aedificiei possessi]o ita,
utei ceterorum locorum agrorum aedificiorum priuatorum est, esto,
censorque, queiquomque erit, fa[c]ito utei is ager locus aedificium
quei e[x hac lege priuatus factus est eritue in censum referatur, deque
eo agro loco aed]ificio eum quoium [is ager locus aedificium
erit, ---] |
|
9 [---]
est; neiue quis facito
quo, quoius eum agrum locum aedificium
possesionem ex lege plebeiue scit[o ess]e oportet oportebitue, eum agrum
l[ocum aedificium possesionem is minus oetatur fruatur habeat possideatque]
neiue quis de ea re ad sen[atum referto ---] |
|
10 [---
neiue quis in senatu iudi]cioue
sententia<m> deicito neiue ferto, quo quis eorum, quoium eum agrum
locum aedificium posse[sio]nem ex lege plebeiue scito esse oport[et
oportebitue, eum agrum locum aedificium possesionem minus habeat possid]eatque,
quoue possesio inuito mor[tuoue eo heredibus eius] |
|
11 [inuiteis
auferatur --- quei ager publicus
populi Romanei in terra Italia P. Muucio
L. Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit, quod eius agri --- uiasiei]s
uicaneis, quei in terra Italia sunt, dederunt adsignauerunt reliquerunt,
nei quis facito quo m//inus ei oetantur fruantur habeant po[ssideantque
--- quei eum agrum locum aedifici]um non abalienauerit, extra
eum {eum} a[grum ---] |
|
12 [---
extra]que eum agrum, quem ex h(ac) l(ege) uenire dari reddiue oportebit.
vv quei ager locus aedificium ei, quem in [ui]asieis uicanisue
ex s(enatus) c(onsulto) esse oportet oportebitue, [datus adsignatus
relictusue est eritue --- quo magis is ag]er locus aedificium priuatus
siet, quoue mag[is eius agri locei] |
|
13 [aedificiei
--- aliter atque u]tei est, siet, ex h(ac) l(ege) n(ihilum) r(ogatur).
vvv quei ager locus publicus populi Romanei in terra Italia
P. Muucio L. Calpurnio // co(n)s(ulibus) fuit, extra eum agrum,
quei ager ex lege pl[eb]iue sc(ito), q[uod C. Sempronius
Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rog(auit), exceptum cauitumue est, nei diuideretur,
e]xtraque eum agrum, quem uetus possesor ex lege plebeiue
[scito ---] |
|
14 [---
sei quis post hanc legem rogatam agri colendi cau]sa in eum agrum agri
iugra non amplius (triginta) possidebit habebitue, <i>s ager priuatus
esto. vvvv quei in ag//r//um compascuom pequdes maiores
non plus (decem) pascet quae[que ex eis minus annum gnatae erunt
pequdesque minores non plus ???] pascet quaeque ex eis minus annum gnatae
erunt, postea qua[m ---] |
|
15 [---
nei debeto neiu]e dato neiue soluito. vvv ager publicus populi
Romanei, quei in Italia P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus)
fuit, eius ag//r//i IIIuir a(gris) d(andis) a(dsignandis) ex lege plebeiue
scito sortito quoi ceiui Roma[no quod dedit adsignauit, quod eius agri
neque is --- abalie]nauit abalienaueritue neque heres eius abalienauit
abalienau[eritue,] |
|
16 [neque
is quoi hereditati obuenit obueneritue, quei eorum de ea re ante eidus
Martias primas in ious adierit ad eum,
quem ex h(ac) l(ege)
de eo agro ius deicere
oportebit, is de ea re ius deicito d]ec<e>rnitoque
utei possesionem secund<um> eum heredemue eius det, quoi sorti
is ager datus adsignatusue // fuerit, quod eius agri non abalienatum
erit ita utei s(upra) s(criptum) est; vv[quodque eius agri
IIIuir a(gris) d(andis) a(dsignandis) ex lege plebeiue sc(ito) ueterem
proue ue]tere possesionem dedit adsignauit reddidit; quodque
eius agri III[uir a(gris) d(andis) a(dsignandis)] |
|
17 [---
eiu]s, queiue ab eorum qu<o> emit, quei eorum de ea re ante eidus
Martias primas in ious adierit ad eum, que//m// ex h(ac) l(ege) de eo
agro ius deicere oportebit, is de ea re ita ius deicito d[ecernitoque
utei possesionem secundum eum heredemue eius det,] quoi is ager uetere
proue uetere possesore datus adsignatusue <fuerit>; queiue a [IIIuiro] |
|
18 [a(gris)
d(andis) a(dsignandis) ---. sei quis eorum, quorum age]r s(upra) s(criptus)
est, ex possesione ui eiectus est, quod eius is quei eiectus est possederit,
quod neque ui neque clam // neque precario possederit ab eo quei eum
ea possesione{m} ui eiec[it, quei ex h(ac) l(ege) ious deicet, sei is
ad eum de ea re in ious adierit ante eidus Mar]tias, quae post
h(anc) l(egem) rog(atam) primae erunt, facito utei is, quei ita ui eiectus
e[st, in eam] |
|
19 [possesionem,
unde ui eiectus est, restituatur. quei ager publicus populi Romanei
in Italia P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit, quod
eius agri ex lege plebeiue sci]to exue h(ac) l(ege) priuatum factum
est eritue, pro eo agro loco aedificio proque scriptura pecoris, quod
in //e//o agro pascitur, postquam uectigalia constiterint, quae post
h(anc) l(egem) [rog(atam) primum constiterint, nei quis facito quo quis
populo aut p]ublicano pequnia<m> scripturam uec<t>igalue
det dareue debeat neiue quis f[acito quo] |
|
20 [---]
quoue quid ob eam rem populo aut publicano
detur exsigaturue, neiue quis quid postea quam [uect]igalia consistent,
quae post h(anc) l(egem) rog(atam) primum constiterint, ob eos ag[ros
locos aedificia obue scripturam pecoris, quod in eis ag]reis
pascetur, populo aut publicano dare debeat. vvv ager locus
publicus popul[i Romanei,] |
|
21 [quei
--- extra eum agrum, quem --- ex s(enatus) ]c(onsulto) a(nte)
d(iem) <(undecimam)> k(alendas) Octobris oina quom agro, quei
trans Curione est, locauerunt, quei in eo agro loc[o ceiuis] Romanus
sociumue nominisue Latini, quibus
ex formula togatorum [milites in terra Italia inperare solent, agrum
lo]cum publicum populi Romanei de sua possesione uetus possesor proue
uetere posseso[re dedit,] |
|
22 [---
quo in agro loco oppidum coloniaue ex lege plebeiue scito constitueretur
deduceretur conlocaretur, quo in agro loco IIIuir a(gris) d(andis) a(dsignandis)
i]d oppidum coloniamue ex lege plebeiue sc(ito) constituit deduxitue
conlocauitue, quem agrum [locum]ue pro eo agro loc<o>ue de eo
agro loco, quei publicus populi Roman[ei in Italia P. Mucio L. Calpurnio
co(n)s(ulibus) fuit, extra eum a]grum locum, quei ager
locus ex lege plebeiue
sc(ito), quod C. Semproni(us)
Ti.f. tr(ibunus) pl(ebis) rog(auit), exscep[tum vac] |
|
23 [cauitumue
est nei diuideretur, ---] quoiue ab eo herediue eius is ager locus testamento
hereditati deditioniue obuenit obueneritue [<queiue ab eo> emit
e]meritue, queiue ab emptore eius emit emeritue, is ager priuatus esto,
que[m IIIuir a(gris) d(andis) a(dsignandis) ita utei s(upra) s(criptum)
est pro eo agro loco, qu]o coloniam deduxsit ita utei s(upra)
s(criptum) est, agrum locum aedificium dedit reddidit adsignauit; quei
[---] |
|
24 [---
is de ea re ius deicito decernitoque, utei possesionem secundum eum]
heredemue eius det, quoi IIIuir eum agrum locum pro eo agro loco, quo
coloniam deduxit, deddit r[eddidi]t adsignauitue; facitoque is
pr(aetor) consolue, quo de ea re in ious aditu<m> erit,
[utei --- ager locus quei sup]ra screiptus est, quod eius agrei locei
post <h>(anc) l(egem) rog(atam) publicum populei Romanei erit,
extra eum ag[rum locum,] |
|
25 [quei
---] neiue is ager compascuos esto, neiue quis in eo agro agrum o<q>upatum
habeto neiue defendito quo mi[nus
quei u]elit compascere liceat; sei quis faxsit, quotiens
faxit, in agri iugra singula qu[inquaginta (sestertios) (nummos)
--- dar]e debeto ei, queiquomque id publicum fruendum redemptu<m>
co<n>ductu<m>ue habebit. vvv boues equ[os ---] |
|
26 [---
in eo agro loco, quei post h(anc) l(egem)
rog(atam) publicus populi Romanei erit, quei uolet, pascere ad eum numerum
pecudum qu]ei numerus pecudum in h(ac) l(ege) scriptus est, liceto,
neiue quid quoi ob eam rem uectigal neiue scri[pturam da]re debeto.
vvv quod quisque pecudes in calleis uiasue publicas iteneris
causa indu[xerit pastum inpulerit, pro eo pecore, quod eius in calli]bus
uiei<su>e publiceis pastum inpulsum itineris causa erit, nei quid
populo <n>eiue publicano d[are debeto.] |
|
27 [quei
ager publicus populi Romanei in terra Italia P. Mucio L. Calpurnio
co(n)s(ulibus) fuit, de eo agro loco, quem agrum locum quis mag(istratus)
ex publico in priuatum c]ommutauit, quo pro agro loco ex priuato in
publicum tantum modum agri locei commutau[it, is ager locus do]mneis
priuatus ita, utei quoi optuma lege priuatus est, esto. vvv
quei ager ex priua[to in publicum commutatus est, pro quo tantus ager
ex p]ublico im priuatum
commutatus est, de eo
agro siremps lex esto quansei is ager P. Mucio
L. C[alpurnio co(n)s(ulibus)] |
|
28 [publicus
fuisset. quei ager publicus
populei Romanei in terra
Italia P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit, quanti quis
pro patrito L. Caecilio Cn. Dom]itio cens(oribus) redemptum
habe[a]t, censoribus, queiquomque posthac facteis erunt, ei faciunto
[ut]ei [quei eorum] uolent, tantidem pro patrito redemptum habeant,
p(raedia) supsignent. vv IIuirum qu[ei --- quae uiae publicae
p]er terram Italiam P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus) <f>uerint,
eas <f>aciunto pateant uacuaeque sien[t ---] |
|
29 [---
quod ex h(ac) l(ege), i]ta utei s(upra) s(criptum) est, in agreis qu[ei
in Ita]lia sunt, quei P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus)
publiceis populi Ro[manei fuerunt, c(eivei)] Romano facere licebit,
item Latino peregrinoque, quibus M. Liuio L. Calpurnio [co(n)s(ulibus)
in eis agreis quei s(upra) s(criptei) sunt id facere ex
lege pleb]eiue sc(ito) exue <f>oedere licuit, sed <f>raude
sua <f>acere liceto. vv quod ex h(ac) l(ege) ita, utei
s(upra) s(criptum) est, in agreis, que[i in terra Italia] |
|
30 [sunt,
quei P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus)
publiceis populi Romanei fuerunt, quoiquomque Latino peregrinoque facere
licuerit, quod eoru]m quis, qu[od eum ex h(ac) l(ege) f]acere
oportuerit, non fecerit, quodue quis eorum ex h(ac) l(ege)[ damnum
fecerit, mag(istratus)] proue mag(istratu), quo d<e> ea
re in ious aditum erit, quod ex h(ac) l(ege)
petetur, item iudicium iudi[cem recuperatoresue ex h(ac) l(ege) ei et
in eum dato ita utei ei] et in eum iudicium iudicem recuperatoresue
ex h(ac) l(ege) dare oporteret, sei quis de ea re iudiciu[m postularet,
quei] |
|
31 [ceiuis
Romanus esset queiue a ceiue Romano peteret --- quibus colonieis seiue
moi]nicipieis, seiue quae pro moinicipieis colo[nieisue, ceiuium Rom(anorum)]
nominisue Latini, poplice deue senati sententia ager fruendus datus
[est, quo agro eae coloniae eaue moinicipia seiue qua]e pro colonia
moinicipioue proue moinicipieis fruentur, quei in trientabule[is est,
quod eius agri] |
|
32 [---
ob]uenit obueneritue, quibus ante h(anc) [l(egem) rog(atam) agrum locum
con]ductum habere frui possidere defendere licuit,
extra eum agrum locu[m ---]mue oportebit, id, utei quicquid
quoieique ante h(anc) l(egem) r(ogatam) licuit, ita ei habere [frui
possidere defendere] |
|
33 [post
h(anc) l(egem) rog(atam) liceto ---] quei ager locus publicus pop[uli
Romanei in te]rra Italia P. Mucio L. Calpurnio co(n)s(ulibus)
fuit, quod eius agri loci ex l[eg]e [plebeiue scito exue h(ac) l(ege)
priuatum --- factum est erit, sei qu]id de eo agro loco ambigetur, co(n)s(ulis)
pr(aetoris), queiquomque erit, de ea re iuris [dictio iudici iudicis
vac] |
|
34 [recuperatorum
datio esto i(ta) u(tei) e(i) e r(e) p(ublica)
f(ideque) s(ua) u(idebitur) e(sse) --- neiue quis mag(istratus)
proue mag(istratu) post h(anc) l(egem) rog(atam)
de eo agro loco ious deicito neiue dec]ernito neiue iudicium n[eiue
iudicem neiue r]ecuperatores dato, nisei co(n)s(ul) pr(aetor)ue. quod
uadimonium eius rei c[ausa promissum non erit, quo minus co(n)s(ul)
pr(aetor) eius r]ei causa decernant, eius h(ac)
l(ege) n(ihilum) r(ogatur). quod iudicium iudex recuperato[res datei
erunt, quoi co(n)s(uli) id e r(e) p(ublica)] |
|
35 [non
esse uidebitur, quo minus is inpediat uel intercedat, e(ius) h(ac) l(ege)
n(ihilum) r(ogatur). --- quod agri locei post h(anc) l(egem) rog(atam)
publicum p(opulei) R(omanei) erit, sei quid de eo agro loco ambigetur,]
co(n)s(ulis) pr(aetoris) cens(oris), queiquom[que erit, de ea
re iu]ris dictio iudici iudicis recuperatorum datio esto i(ta) u(tei)
e(i) e r(e) p(ublica) f(ideque) s(ua) u(idebitur) [e(sse), --- neiue
quis mag(istratus) proue mag(istratu) post h(anc) l(egem) rog(atam)
de e]o agro loco ious deicito neiue decernito vac neiue iudi[cium
neiue iudicem neiue vac] |
|
36 [recuperatores
dato, nisei co(n)s(ul) pr(aetor) cens(or)ue.
quod uadimonium eius rei causa promissum non erit,
quo minus co(n)s(ul) pr(aetor) cens(or) eius rei causa
decernant, eius h(ac) l(ege) n(ihilum) r(ogatur). quod iudicium iudex
recuperatores datei erunt, quoi co(n)s(uli) id e r(e) p(ublica)] non
esse uidebitur, quo [minus is inpediat ue]l intercedat, e(ius) h(ac)
l(ege) n(ihilum) r(ogatur). quoi publicano e(x) h(ac) l(ege) pequnia
debebitur, [nei quis mag(istratus) proue mag(istratu) --- aduersus hanc
leg]em facito quo quis pro agro minus aliterue scripturam u[ectigalue
det, atque utei ex h(ac) l(ege)] |
|
37 [dare
debet debebitue --- sei quid publicanus eius
rei causa a quo eorum sibi deberi] dariue oportere de[icet, eis co(n)s(ul)
proue co(n)]s(ule) pr(aetor) proue pr(aetore), quo in ious adierint,
in diebus (decem) proxsumeis, qu[ibus de ea re in ious adierint ---
recuperatores ex ci]uibus †L†, quei classis primae sient,
(undecim) dato, inde alternos du[mtaxat quaternos (?) is quei petet
et is] |
|
38 [unde
petetur, quos uolent, reiciant facito deque ea re iudicare iubeto ---]
quae res soluta no[n siet inue iudici]o non siet iudicataue non siet,
quod eius praeuaricationus [causa ---]mue factum non siet. sei maior
pars eorum recuperatoru[m ---] |
|
40 [---
quas in leges pl(ebei)ue sc(ita) de ea
re quis non iurauerit, quod ei, quei agrum publicum p(opuli) R(omani)
ita habebit possidebit fruetur, utei ex h(ac)
l(ege) licebit, earum q]uae ag[rum, quem ex h(ac) l(ege) habebit, h]abere
possidere frui{e} uetet, quasue in leges pl(ebei)ue sc(ita) de ea r[e
non iurauerit, quod ei, quei agrum publicum p(opuli) R(omani) alium
habebit p]ossidebit f<r>uetur, quam ex h(ac) l(ege) licebit, eum
agrum, quem [aduersus h(anc) l(egem) habebit, habere possidere frui] |
|
41 [permittat,
ei sed fraude sua esto --- neiue ei postea ob eam rem magistratum inperiumue
q]uem minus petere capere gerere habereque liceto, neiue q[uis censor
eum postea ob eam rem in senatum minus legito. vac]vac
si quae lex plebe<i>ue sc(itum) est, quae ma<g>(istratum),
quem ex h(ac) l(ege) [---] |
|
42 [---
ea omnia ei sed f]raude sua facere liceto,
inque eas leges pl(ebei) sc(ita) de ea re, quod ex h(ac) [l(ege) aliter,
atque utei in eis legibus plebeiue scitis scriptum est ---] decernere
oportebit, sed fraude sua nei iurato neiue [quid ei ob eam rem fraudei
esto ---] |
|
43 [---]<t>us
est, dedit adsignauitue, quemue
agrum locum de eo agro lo[co --- ex lege] pl(ebeiue) sc(ito),
quod M. Baebius tr(ibunus) pl(ebis) IIIuir coloni<a>e deducend[ae
rogauit ---] |
|
44 [--- datu]m
adsignatum esse fuiseue ioudicauerit, utei in
h(ac) l(ege) sc(riptum) est, quei l[ocus ---] extra eum agrum locum
quei ager locus in ea cen[turia supsiciuoue quo ---] |
|
45 [--- extraque
]eum agrum locum, quem ex h(ac) l(ege) colonei, eiue quei in colonei
numero [scriptei sunt, --- oportet] oportebitue, quod eius agri locei
quoieique emptum est, [---] |
|
46 [--- m]anceps
praeuides praediaque soluti sunto, eaque nomina mancup[is praeuidumque
--- quaestor,] quei aerarium prouinciam optinebit, in tableis [publiceis
---] |
|
47 [--- qui
d]e mag(istratu) Romano emit, is pro eo agro loco pequnia<m> neiue
praeuides nei[ue praedia dato --- neiue de ea re quis ob eam] rem, quod
praes factus est, populo obligatus est[o ---] |
|
48 [--- quei
ob eu]m agrum locum manceps praesue factus est quodque [pr]aedium ob
[eam rem populo obligatum est --- q]uei ager locus in Africa est, quei
Romae publice [---] |
|
50 [---
socium nominisue Latini, quibus ex formula
t]ogatorum milites in terra Italia inperare solent, eis po[st h(anc)
l(egem) r(ogatam) --- eum]ue agrum locum queiquomque habebit possidebit
[fruetur ---] |
|
51 [--- eiusu]e
rei procurandae causa erit, in eum agrum locum in [--- facito se dolo
m]alo, v quei ag//er locus in Africa est, quod eius
agri [---] |
|
52 [--- habeat
pos]sideat fruaturque item, utei
sei is ager locus publi[ce uenisset --- IIuir qui ex h(ac) l(ege) factus
creatusue eri]t, in bid<uo> proxsumo, quo // factus creatusue
erit, e<d>ici[to ---] |
|
53 [---
in diebus] (uigintiquinque) proxsumeis, quibus id edictum erit, pr(aetor)
u[tei --- datu]m adsignatum siet, idque quom p//r//ofitebitur,
cognito[r ---] |
|
54 [---]mum
emptor siet ab eo, quoius homin[is priuati uenditio
fuerit --- quae uenditio ante k(alendas) Ian(uarias) P. Cornelio
L.] Calpurni(o) co(n)s(ulibus) facta siet, quod eius post[e]a
n//<e>que ipse n[eque heres eius abalienauit abalienauerit
---] |
|
55 [---
p]raefectus milesue in prouinciam er[it --- quei ager locus in
Africa est, quei ex lege Rubria, quae fuit, colono eiue, quei in colonei
nu]mero script<us> est, datus adsignatusue est, quodue
eius // ag[ri ---] |
|
56 [--- u]tei
curator eius profiteatur, item ute[i ---]o edicito utei is, quei ab
bonorum emptore magistro curator[eue emerit ---] |
|
57 [---]t,
quod edicto IIuir(ei) profesus ex h(ac) l(ege) n[on erit ---
ei eum agrum lo]cum neiue emptum neiue adsignatum esse neiue fuisse
iudicato. vac q[---] |
|
58 [---
pro eo ag]ro ei ceiui Romano tantundem modu[m agri ---]nei ex[--- ]quei
ager publice non ueniet, dare reddere commutareque liceto. vac
IIuir, q[uei ex h(ac) l(ege) factus creatusue erit] |
|
60 [est,
agrum, quei in Africa est, dari oportuit licuitue --- amplius iug(era)
??? in singulos pedites data adsign]ata fuise iudicato, neiue unius
hominus [nomine, quoi ex lege Rubria, quae fuit,] colono [eiue, quei
in colonei nu]mero scriptus est, agrum, quei in Africa est, dari oport<u>it
licuitue, amplius iug(era) (ducenta) in [singulos equites] |
|
61 [data
adsignata fuise iudicato --- neiue maiorem numerum in Africa hominum
in coloniam coloniasue deductum esse fu]iseue
iudicato quam quantum numeru[m ex lege Rubria,
seiue pl(ebei) scit]o, quae <f>[uit, ab IIIuiro col(oniae) dedu]cendae
in Africa hominum in coloniam coloniasue deduci oportuit licuitue. vac
IIuir, quei [ex h(ac) l(ege) factus] |
|
62 [creatusue
erit ---]+++[--- eius] agri q[uei d]atus ads[ignatus est
fueritue, quod] eius non [uenieit, quod eiu]s agri ex h(ac) l(ege) adiudicari
licebit, quod ita comperietur, id ei heredeiue eius adsignat<um>
esse iudicato. vac[vac] |
|
63 [--- sei
quis quod quand]oque eius agri locei ante kal(endas)
I[an(uarias) P. Cor(nelio) L. Calpu]rnio co(n)[s(ulibus) quoique
emptum] est ab eo, quoius eius agri locei hominis priuati uenditio fuit,
tum quom is eum agrum locum emit, que[i] |
|
64 [---]it,
planum faciet feceritue emptum esse, q[uod] eius ne[que is postea]
neque heres eius neque quoi is heres erit abalienauerit, quod eius agri
locei ita planum factum erit, IIuir ita +[---] |
|
65 [---
dato re]ddito, quod is emptum habuerit, quod eius publice non
uenier[it. IIuir, sei is] ager locus quei ei emptus fuerit publice uenieit,
tantundem modum agri locei de eo agro loco, quei ager lo[cus in] |
|
66 [Africa
est, quod eius publice non uenierit, ei dato reddito. --- queique ager
locus ita ex h(ac) l(ege) datus redditus erit, ei, quoius ex h(ac) l(ege)
f]actus erit, (sestertio) n(ummo) (uno) emptus esto, isque ager locus
priuatus uectigalisque, ita [utei supra] scriptum est, esto.
vac quoi colono eiue, quei in colonei numero scriptus est,
ager locus in ea centuria supsiciuou[e quo] |
|
67 [---
tantundem modum agri locei pro eo agro loco de eo a]gro loco, quei ager
locus in Africa est, quod eius publice non uenieit, ei her[edeiue ei]us
IIuir, quei ex h(ac) l(ege) factus creatusue erit, reddito. vac
quoi colono eiue, quei in colonei numero scriptus est fuitue, [---] |
|
68 [---
ei tantundem modum agri quantus eius esse fui]seue comperietur,
heredeiue eius de agro, quei ager in Africa est, pro eo agro I[Iuir
reddi]to, quoieique ita reddiderit, ei adsignatum fuisse iudicato. vac
quoi agrum de eo agro, quei ager in Africa est, quei colono e[iue] |
|
70 [---
quod eius p]equniae adsignatum discriptum adsignatumue in tabuleis publiceis
est eritu[e, tantam pequ]niam populo ex
eid(ibus) Mart(iis), qu<a>e, postea quam uectigalia
consistent, quae post h(anc) l(egem) r(ogatam) primum consistent, primae
erunt, in |
|
71 [diebus
??? dare debeto --- neiue quis, quei eo nomine ab populo mercassitur,
ob eam rem pequniam propiore die exigito, atque] uteique in h(ac) l(ege)
s(criptum) e(st), neiue quod pequniae ob eam rem propiore{m} die exactum
er[it atque uteiq]ue in h(ac) l(ege) s(criptum) e(st), is, quei pequn[i]am
populo dare debebit, ei, quei eo nom[i]ne ab populo mercassitur, ob
eam rem pequniam ei nei |
|
72 [propiore
die soluito ---pla]num fiat, neiue quis mag(istratus) neiue pro
mag(istratu) facito neiue quis senator decernito q[uo ea pequnia,]
quae pro agreis loceis aedificieis quei s(upra) s(criptei) s(unt), populo
debetur debebiturue, aliter exsigatur atque uteique in h(ac) l(ege)
s(criptum) est. |
|
73 [---
quod eius publice non ]uenierit, populo soluta non erit, is pro eo agro
loco in diebus (centum uiginti) proxsumeis ea[rum eiduum], quae s(upra)
s(criptae) s(unt), arb(itratu) pr(aetoris), quei inte[r] ceiues tum
Romae ious deicet, satis supsignato. vac pr(aetor), quei inter
ceiues Romae ious dei[cet] |
|
74 [post
dies (centum uiginti) proxsumos --- nisei ]praedium ante ea ob eum agrum
locum in publico obliga<t>um erit in publicu[mue datum ita u(tei)
s(upra) s(criptum)] e(st), agrum locum, quo pro agro loco satis ex h(ac)
l(ege) arb(itratu) pr(aetoris) supsignatum non erit, pequnia praesenti
uendito. vac que[i] |
|
75 [---
que]i ager locus in
Africa est, quei Romae publice ueniei<t> uenieritue,
quod eius agr[i locei, quei popul]eis libereis in Africa sunt, quei
<e>orum <in> ameicitiam populei Romanei bello Poinicio proxsumo
manserunt, queiue a[d |
|
76 [imperatorem
populi Romanei bello Poinicio proxsumo perfugerunt, eis datum adsignatum
est --- pro eo agro loco IIuir in diebus ??? proxsumeis, qu]ibus IIuir
[ex h(ac) l(ege) factus c]reatusue erit, facito, quantum agri loci quoiusque
in populi leiberei inue eo agr[o loco, quei ager l]ocus perfugeis datus
adsignatusue est, ceiuis Romanei ex h(ac) l(ege) factum erit, quo pro
agro loco ager loc[us ceiuei Ro]mano ex h(ac) l(ege) |
|
77 [commutatus
redditusue non erit, tantusdem modus agri locei quoieique populo leibero
perfugeisue detur adsignetur --- II]uir, quei ex h(ac) l(ege) factus
creatusue erit, is in diebus (centum quinquaginta) proxsumeis, quibus
factus creatusue erit, facito, quan[tum Xuirei, quei ex] lege Liuia
factei createiue sunt fueruntue, eis hominibus agrum in Africa dederunt
adsignaueru[ntu]e, quos stipendium |
|
78 [pro
eo agro populo Romano pendere oportet, --- uteique --- tantundem modum
agri de eo agro, quei ager in Africa est, quantum stipendiariorum popule]i
Romanei esse oportet oportebitue, is stipendiariei<s>
det adsignetue idque in formas publicas
facito ute[i referat i(ta) u(tei) e r(e) p(ublica) f(ide)]q(ue) e(ius)
e(sse) u(idebitur). vac IIuir, quei ex h(ac) l(ege) factus
creatusue erit, is facito in diebus (ducentis quinquaginta) proxsumeis,
quibus h(anc) [l(egem)] populus plebesue iuserit, |
|
79 [extra
eum agrum locum, quei ex lege Rubria, quae fuit, colono eiue, quei in
colonei numero scriptus est, datus adsignatus est, --- quo pro agro
loco ager locus com]mutatus redditusue non erit, extraque eum agrum,
quei ager intra finis populorum leiber<o>rum Vticensium H[adrumetinorum
T]ampsitanorum Leptitanorum Aqui<l>litanorum Vsalitanorum Teu<d>alensium,
quom in ameicitiam p//opulei Romanei proxumum |
|
80 [uenerunt,
fuit, --- extraque eum agrum locum, quei ager locus eis hominibus, quei
ad imperatorem populi Romanei bello Poinicio proxsumo perfugerunt, datus
adsignatus est,] ex<t>ra<que> eum agrum, quei ager ex h(ac)
l(ege) priuatus factus erit, quo pro agro loco ager locus redditus commutatusue
[non erit, extr]aque eum agrum locum, quem IIuir ex h(ac) l(ege)
stipendiarieis dederit adsignaueritue, quod eius ex h(ac) l(ege) in
<f>o//rmam publicam rellatum |
|
81 [erit,
--- extraque eum agrum quem P. Cornelius imperator leib]ereis regis
Massinissae dedit habereue fruiue iusi<t>, extraque eum agrum
locum, ubei oppodum Charth[ago] fuit qu[ondam, extraqu]e
eum agrum locum, quem Xuirei, quei ex {h} l(ege) Liuia factei createiue
fuerunt, Vticensibus relique//r//unt adsignauerunt, ce[t]erum |
|
82 [agrum
omnem quei in Africa est, utei --- queiquomque uectigal decumas pro
eo agro loco scripturamue pr]o pecore ex lege Sempronia dare non solitei
sunt, quei ager eis ex h(ac) l(ege) datus redditus commutatus eri[t,
quei eorum e]u[m agrum habebit] possidebit frueturue, pro eo agro loco
<n>eiue uectigal neiue decumas nei<ue> scripturam, quod
post // h(anc) l(egem) r(ogatam) fruetur, dare debeto. vvvvv |
|
83 [---
is pro eo agro loco uectigal decumas] scripturam populo aut publicano
item dare debeto, utei pro eo agro loco, quem agrum locum populus [Romanus
ex h(ac) l(ege) uenire iubebit, que]m agrum locum ceiuis Romanus ex
h(ac) l(ege) possidebit, dare oportebit. pr(aetor), quoius arb(itratu)
pro agro loco, // quei Romae publice uenierit, e(x) h(ac) l(ege) |
|
84 [satis
supsignari oportebit ---]ris ter tanti †iiiuito†
eo quei dabit accipito facitoque, quei ex h(ac) l(ege) praedia dederit,
utei ei satis supsig[netur, neiue quis quid fax]sit quo minus ex h(ac)
l(ege) praedium, queiquomque uelit, supsignet pequniamue soluat praesque,
que//iquomque ex h(ac) l(ege) fieri uolet, fiat. |
|
85 [quantum
uectigal decumas scripturamue pro pecore eum quei agrum locum aedificium
in Africa possedit --- quei ager] locus populorum leiberorum perfugarum
non fuerit, pro eo agro aedi<f>icio locoque ex l(ege) dicta [quam
L. Caecilius Cn. Domitius cen]s(ores) agri aedifici loci uectigalibusue
publiceis fruendeis locandeis uendundeis legem deix//erunt, publicano
dare oportuit vvvv |
|
86 [tantundem
post h(anc) l(egem) rogatam, quei agrum locum aedificium in Africa possidebit
--- publicano uectigal decumas scriptura]mque pecoris dare vvvv
debeto, neiue amplius ea aliubeiue aliterue dare debe<t>o, pequsque
ne[i aliubei aliterue aliisue legibus] in eo agro pascito. vac
quae uectigalia in Africa publica populi Romani sunt, qua//e L. Caecilius
Cn. Domiti(us) cens(ores) fruenda |
|
87 [locauerunt
uendideruntue, ea quo minus ea lege sient pareantque, quam legem L. Caecilius
Cn. Domiti(us) cens(ores) eis uectigalibus fruendeis locandeis
uendundeis deixerunt, quoue quis ampli]us populo dare
debeat vvv soluatque, e(ius)
v h(ac) l(ege) v n(ihilum) r(ogatur). vvvv
mag(istratus) proue mag(istratu) queiue pro eo inperio iudicio [potestateue
erit, sei is, quaequomque] publica populi Romani in Africa sunt eruntue
uectigalia, fruenda locabit uendetue, q//uom ea uectigalia fruenda locabit
uendetue, |
|
88 [nei
eis uectigalibus legem deicito, quo inuiteis eis quei --- quid aliter
locetur uendatur atqu]e ex lege dicta, quam L. vv Caeci(lius)
Cn. Dom(itius) cens(ores), quom eorum agrorum uectigalia fruenda
locauerunt[ uendideruntue, eis agreis locandis uendundis]<ue>
deixer<u>nt, neiue, quod in eis agreis pequs <pas>cetur,
scripturae pecoris lege<m> de[i]cito quo inuiteis eis quei eum
agrum posidebunt, |
|
89 [quid
aliter locetur uendatur atque ex lege dicta, quam L. Caeci(lius)
Cn. Dom(itius) cens(ores) deixerunt ita utei s(upra) s(criptum)
e(st). quae uectigalia publica populi Romani in Africa sunt, quae Cn. Paperius
co(n)s(ul) fruenda locauit uendiditue, qu]o minus ea lege sient pareantque,
quam legem Cn. Paperius co(n)s(ul) eis uendundeis <locandeisue
deixit quoue quis amplius populo dare debeat soluatque>, e(ius) h(ac)
<l(ege)> n(ihilum) r(ogatur). vvv quei [ager in Africa
est, quae uiae publicae itineraue publica in eo] agro, antequam Cartago
capta est, fuerunt, eae // omnes publicae sunto limitesque inter centuria<s> |
|
90 [---
IIuir, quei ex h(ac) l(ege) factus creatusue erit, sei apud eum is,
quoi ager in Africa adsignatus est, a]grum in eo numero agri professus
erit, quo in numero eum agrum, quem is, quoi adsigna[tus est, professus
erit, profiteri non oportuerit, eum agrum ei nei dato] neiue reddito
neiue adiudicato. quei eam rem [ita] indicio fuerit, ei eius agri, quod
is indi<c>io eius |
|
91 [rei
fuerit, tantundem modum, quantum --- dato adsignato.
--- quibus f]actum est, utei bona, quae habuisent,
agrumque, quei eis publice adsignatus esset, haberent [possiderent,
uterentur, fruerentur, eis --- quantus] modus agri de eo agro, quei
eis publice [datus adsign]atus fuit, publice uenieit, tantundem
modum |
|
92 [agri
de eo agro, quei --- facito utei det adsignet. quei agrum possesionemue
agriue possesionisue superficium habet possidetue utituru]e fruiturue,
quem agrum possesionemue quoiusue agri possesionisue superficium q(uaestor)
pr(aetor)ue pu[blice uendiderit --- o]b eum agrum locum possesione[m
agriue superfic]ium scrip<t>uram pecoris nei dato neiue |
|
93 [--- quoi]
is ager <e>x s(enatus) c(onsulto) datus ads[i]gnatus
est, ei agrei quei s(upra) s(criptei) s(unt) possesionesque, ea omnia
eorum h[ominum sunto --- magistratus, quo de e]a re im ious aditum erit,
[de ea re iudicium dato i]t[a] utei de ea re in <h(ac)>
l(ege) s(criptum) est, neiue |
|
94 [--- q]uos
comportent, quibus ex h(ac) l(ege) ager locus datus redditus commutatus
adsignatus[ue est --- agrum locum ex h(ac) l(ege)] dari reddi adsignar[i
--- e]um agrum locum ceiuis R[omanei] |
|
95 [--- q]uodque
in eo agro loco uinei oleiue
fiet, quae messis uindemiaque P. Cornelio L. C[alpurnio co(n)s(ulibus)
posteaue fiet, --- eo]s fructus [--- q]uei eum agrum tum [---] |
|
96 [--- quei
ex h(ac) l(ege) IIuir factus
creatusue erit, is in diebus ??? proxsume]is, quibus
ex h(ac) l(ege) IIuir factus creatusue <e>rit, ag[r]um
locum, quei Corinthiorum [fuit --- e]xtra eum ag[rum ---] |
|
97 [--- agrum],
quem ex h(ac) l(ege) uenire oportebit, omnem me[tiun]dum terminosque
statue[ndos curato --- qu]om agr[---] |
|
98 [--- opu]sque
loc[at]o eique operei diem deicito, u[bei perf]ectum siet, facitoque
[---] |
|
100 [--- prae]uidesque
nei magis solutei su[nto, eaque] nomina mancupum [---] |
|
101 [--- praeui]dibusque
eorum persequtio e[sto. quei] ager locus [a]edifi[cium ---] |
|
| 102 [--- populo Romano] dare damnas esto. pr(aetor)[que, quo de ea] re in ious adi[tum erit ---] | |
| 103 [--- que]i uenierit, [.]m[--- ]quoi i[ta ---] | |
| 104 [---] possesio[---] | |
| 105 [--- qu]oi i[ta ---] | |
| |
|
|
|
| Fragments of the Lex Agraria ( Bruns, Fontes.., 1909, p. 58 ). | |
|
|
|
 |
