| LEX
AGRARIA Law on the public domain ( ager publicus ) ( 111 BC ) |
|
| CIL I2, n. 585 ( Epigraphik Datenbank Clauss/Slaby ). |
|
| tr(ibuni)
pl(ebei) plebem ioure rogarunt
plebesque ioure scivit --- tribus --- princ]ipium
fuit pro tribu Q(uintus) Fabius Q(uinti) f(ilius) primus scivit quei
ager poplicus populi Romanei in terram Italiam P(ublio) Muucio
L(ucio) Calpur[nio co(n)s(ulibus)
fuit extra eum agrum quei ager ex lege plebeive sc(ito) quod C(aius)
Sempronius Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) rogavit exceptum cavitumve
est nei divideretur ---] / [quem quisque de eo agro loco ex lege plebeive
sc(ito) vetus possessor sibei a]grum locum sumpsit reliquitve quod non
modus maior siet quam quantum unum hominem ex lege plebeive sc(ito)
sibei sumer[e relinquereve licuit] / [quei ager puplicus populi Romanei
in terra Italia P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus)
fuit extra eum agrum quei ager ex lege plebeive
sc(ito) quod C(aius) Sempronius Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei)
rogavit exceptum cavitumve est nei divideretur --- quem agrum locum]
quoieique de eo agro loco ex lege plebeive sc(ito) IIIvir sortito ceivi
Romano dedit adsignavit quod non in eo agro loco est quod ultr[a ---
quei ager publicus populi Romanei in terra Italia P(ublio) Muucio L(ucio)
Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit extra eum agrum
quei ager ex lege] / [plebeive scito quod C(aius) Sempronius Ti(beri)
f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) rogavit exceptum cavitumve est nei divideretur
de eo agro loco quei ager locus ei quei agrum privatum in publicum commutavit
pro eo agro loco a IIIviro datus commutatus re]dditus est quei
ager publicus populi Romanei in terra Italia
P(ublio) M[u]ucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit ex[t]ra eum
agrum quei ager ex / lege [plebeive sc(ito) quod C(aius) Sempronius
Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) rogavit exceptum cavitumve est
nei divideretur --- quod eius quisq]ue agri locei publicei in terra
Italia quod eius extra urbem Roma(m) est quod eius in urb[e] oppido
vico est quod eius IIIvir dedit adsignavit quod [--- tum cum haec lex
rogabitur habebit possidebitve ---] / [quei ager publicus populi Romanei
in terra Italia P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit
extra eum agrum quei ager ex] lege plebive scito quod C(aius) Sempronius
Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) rog(avit) exceptum cavitumve est
nei divideretur quod quoieique de / eo agro loco agri locei aedific[iei
--- q]uibu[s --- i]n terra Italia IIIvir dedit adsignavit reliquit inve
formas tabulasve retulit referive iusit ager locus aedificium omnis
quei supra scriptu[s est --- extra eum agrum locum de quo supra except]um
cavitu[mve] / [est privatus esto --- eiusque locei agri aedificii emptio
venditi]o ita utei ceterorum locorum agrorum aedificiorum privatorum
est esto censorque queiquomque erit fa[c]ito utei is ager locus aedificium
quei e[x hace lege privatus factus est ita utei ceteri agri loca aedificia
privati in censum referatur --- deque eo agro loco aed]ificio eum quoium
[is ager] / [locus aedificium erit eam profiterei iubeto quae de cetereis
agreis loceis aedificieis quoium eorum quisque est profiterei iusserit
---] est neive quis facito quo quoius eum agrum locum aedificium possessionem
ex lege plebeive scit[o ess]e oportet oportebitve eum agrum l[ocum aedificium
possessionem minus oetatur fruatur habeat possideatque --- n]eive quis
/ de ea re ad sen[atum referto --- neive pro magistratu inper]iove sententia(m)
deicito neive ferto quo quis eorum quoium eum agrum locum aedificium
posses[sio]nem ex lege plebeive scito esse oport[et oportebitve ---
eum agrum locum aedificium possessionem
minus oetatur fruatur habeat possid]eatque
quove possessio invito mor[tuove eo heredibus
eius inviteis auferatur] / [quei ager publicus populi Romanei
in terram Italiam P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit
--- quod eius IIIvirei a(greis) d(andeis) a(dsignandeis) viasiei]s vicaneis
quei in terra Italia sunt dederunt adsignaverunt reliquerunt neiquis
facito quo minus ei oetantur fruantur habeant po[ssideantque quod eius
possessor --- agrum locum aedifici]um non abalienaverit / extra eum
a[grum --- extra]que eum agrum quem ex h(ace) l(ege) venire dari reddive
oportebit quei ager locus aedificium ei quem in [vi]asieis vicanisve
ex s(enatus) c(onsulto) esse oportet oportebitve [ita datus adsignatus
relictusve est eritve --- quo magis is ag]er locus aedificium privatus
siet quove mag[is censor queiquomque] / [erit eum agrum locum in censum
referat --- quove magis is ager locus aliter atque u]tei est siet ex
h(ace) l(ege) n(ihilum) r(ogato) quei ager locus publicus populi Romanei
in terra Italia P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit
extra eum agrum quei ager ex lege plebive [scito quod C(aius) Sempronius
Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) rogavit exceptum cavitumve est
nei divideretur --- e]xtraque / eum agrum quem vetus possesor ex lege
plebeive [scito sibei sumpsit reliquitve quod non modus maior siet quam
quantum unum hominem sibei sumere relinquereve licuit sei quis tum cum
haec lex rogabitur agri colendi cau]sa in eum agrum agri iugra non amplius
XXX possidebit habebitve (i)s ager privatus esto quei in agrum compascuom
pequdes maiores non plus X pascet quae[que ex eis minus annum gnatae
erunt postea quam gnatae erunt --- queique ibei pequdes minores non
plus ---] pascet quaeque ex eis minus annum gnatae erunt / post ea qua[m
gnatae erunt is pro iis pequdibus --- populo aut publicano vectigal
scripturamve nei debeto neive de ea re sati]s dato neive solvito ager
publicus populi Romanei quei in italia P(ublio) Mucio L(ucio)
Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit eius agri IIIvir a(greis) d(andeis) a(dsignandeis)
ex lege plebeive scito sortito quoi ceivi Roma[no agrum dedit adsignavit
--- quod eius agri neque is abalie]navit abalienaveritve neque heres
eius abalienavit abalienav[eritve quoive ab eo hereditate testamento
deditioneve] / [obvenit queive ab eorum quo emit quei eorum de ea re
ante Eidus Martias primas in ious adierit ad eum quem ex h(ace) l(ege)
de eo agro ius deicere oportebit is de ea re ita ius deicito d]ecernitoque
utei possessionem secund[um] eum heredemve eius det quoi sorti is ager
datus adsignatusve fuerit quod eius agri non abalienatum erit ita utei
s(upra) s(criptum) est [ager publicus populi Romanei quei in Italia
P(ublio) Mucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit quod eius agri
IIIvir a(greis) d(andeis) a(dsignandeis) veteri pos]/[sessori prove
ve]tere possessionem dedit adsignavit reddidit quodque eius agri III[vir
a(greis) d(andeis) a(dsignandeis) in urbe oppido vico dedit adsignavit
reddidit quod eius agri neque is abalienavit abalienaveritve neque heres
eius quoive ab eo hereditate testamento deditioneive obveni]t queive
ab eorum qu[o] emit quei eorum de ea re ante Eidus Martias primas in
ious adierit ad eum quem ex h(ace) l(ege) de eo agro ius deicere oportebit
is de ea re ita ius deicito d[ecernitoque utei possessionem secundum
eum] / [heredemve eius det ---] quoi is ager vetere prove vetere possessore
datus adsignatusve queive a[grum in urbe oppido vico acceperit --- sei
quis eorum quorum age]r s(upra) s(criptus) est ex possesione vi eiectus
est quod eius is quei eiectus est possederit quod neque vi neque clam
neque precario possederit ab eo quei eum ea possesione vi eiec[erit
quem ex h(ace) l(ege) de ea re ious deicere oportebit sei is quei ita
eiectus est ad eum de ea re in ious adierit ante Eidus Mar]tias quae
post h(anc) l(egem) rog(atum) primae erunt facito utei is quei ita vi
eiectus e[st in eam possessionem unde vi eiectus est restituatur] /
[quei ager locus aedificium publicus populi Romanei in terra Italia
P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit quod eius ex lege
plebeive sci]to exve h(ace) l(ege) privatum factum est eritve pro eo
agro loco aedificio proque scriptura pecoris quod in eo agro pascitur
post quam vectigalia constiterint quae post h(anc) [l(egem) rogatam
primum constiterint nei quis mag(istratus) prove mag(istratu) --- facito
quo quis populo aut p]ublicano pequnia(m) scripturam vec[t]igalve det
dareve debeat neive quis / [facito ---] quove quid ob eam rem populo
aut publicano detur exsigaturve
neive quis quid postea quam [vect]igalia consistent quae post h(anc)
l(egem) rog(atum) primum constiterint ob eos ag[ros locos aedificia
populo aut publicano dare debeat neive scripturam pecoris quod in eis
ag]reis pascetur populo aut publicano dare debeat / ager locus publicus
popul[i Romanei quei in terra Italia P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio
co(n)s(ulibus) fuit --- extra eum agrum quem agrum L(ucius) Caecilius
Cn(aeus) Domitius cens(ores)] a(nte) d(iem) X[I] K(alendas) Octobris
oina quom agro quei trans Curione est locaverunt quei in eo agro loc[o
civis] Romanus sociumve nominisve Latini quibus ex formula togatorum
[milites in terra Italia inperare solent --- agrum lo]cum publicum populi
Romanei de sua possesione vetus possesor prove vetere / posseso[re dedit
quo in agro loco oppidum coloniave ex lege plebeive scito constitueretur
deduceretur conlocaretur --- quo in agro loco IIIvir i]d oppidum coloniamve
ex lege plebeive sc(ito) constituit deduxitve conlocavitve quem agrum
[locum]ve pro eo agro loc[o]ve de eo agro loco quei publicus populi
Roman[ei in terram Italiam P(ublio) Muucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus)
fuit --- extra eum a]grum locum quei ager locus ex lege plebeive sc(ito)
quod C(aius) Sempronius Ti(beri) f(ilius) tr(ibunus) pl(ebei) / rog(avit)
exscep[tum cavitumve est nei divideretur --- IIIvir dedit reddidit adsignavit
eius quoi is ager datus redditus adsignatus erit] quoive ab eo heredive
eius is ager locus testamento
hereditati deditionive obvenit obveneritv[e queive ab eo emit e]meritve
queive ab emptore eius emit emeritve is ager privatus esto que[i ager
publicus populi Romanei fuit quem IIIvir de eo agro loco pro eo agro
loco qu]o coloniam deduxsit ita utei s(upra) s(criptum) est agrum locum
aedificium dedit reddidit adsignavit quei [pr(aetor) consolve de eo
agro ex h(ace) l(ege)] / [ious deicet quo de eo agro ante Eidus Martias
primas in ious aditum erit is de ea re ita ious deicito decernitoque
utei possesionem secundum eum h]eredemve eius det quoi IIIvir eum agrum
locum pro eo agro loco quo coloniam deduxsit dedit [reddidi]t adsignavitve
facitoque is pr(aetor) consolve quo de ea re in ious
aditu[m] er[it utei ---] / [ager locus quei
sup]ra screiptus est quod eius agrei locei post [h(anc)] l(egem) rog(atum)
publicum populei Romanei erit extra eum ag[rum locum quei publico usui
destinatus est vel publice locatus est in eo agro quei volet pascito
---] neive is ager compascuos esto neive quis in eo agro agrum o[q]upatum
habeto neive defendito quo mi[nus quei v]elit compascere liceat sei
quis faxsit quotiens faxit in agri iugra singula L [HS n(ummos) ---
dar]e debeto ei queiquomque id publicum fruendum redemptum comductumve
habebit / boves equ[os mulos asinos --- in eo agro loco quei post h(anc)
l(egem) rog(atum) publicus populi
Romanei erit pascere ad eum numerum pecudum qu]ei numerus
pecudum in h(ac) l(ege) scriptus est liceto neive quid quoi ob eam rem
vectigal neive sc[ripturam dare de]beto quod quisque pecudes in calleis
viasve publicas it[i]neris causa indu[xerit ibeique paverit --- pro
eo pecore quod eius in calli]bus
viei[sv]e publiceis pastum inpulsum itineris causa erit neiquid populo
[n]eive publicano d[are debeto ---] / [quei
ager publicus populi Rom(ani) in terra Italia P(ublio) Muucio
L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit de eo agro loco quem agrum locum
populus ex publico in privatum c]ommutavit quo pro agro loco ex privato
in publicum tantum modum agri locei commutav[it is ager locus do]mneis
privatus ita utei quoi optuma lege privatus est esto quei ager ex priva[to
in publicum commutatus est quo pro agro tantus modus agri publici ex
p]ublico imprivatum commutatus est de eo agro siremps lex esto quansei
is ager P(ublio) Mucio L(ucio) C[alpurnio co(n)s(ulibus) publicus fuisset]
/ [quei ager pro agro patrito ex publico in privatum commutatus est
--- pr(aetor) consolve quanti agri patriti publicani publicum L(ucio)
Caecilio Cn(aeo) Dom]itio cens(oribus) redemptum habe[n]t censoribus
queiquomque post hac facteis erunt ei faciu[nto id publicum sei] volent
tantidem pro patrito redemptum habeant p(ro) p(atrito) supsignent
IIvirum qu[ei --- quae viae publicae
p]er terram Italiam P(ublio) Mucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus)
[f]uerint eas [f]aciunto pateant vacuaeque sien[t ---] / [quod quoieique
ex h(ace) l(ege) i]ta utei s(upra) s(criptum)
est in agreis qu[ei
in Ita]lia sunt quei
P(ublio) Mucio L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) publiceis populi Ro[manei
fuerunt ceivi] Romano facere licebit item Latino peregrinoque quibus
M(arco) Livio L(ucio) Calpurnio [co(n)s(ulibus) in eis agris id facere
--- ex lege pleb]eive sc(ito) exve [f]oedere licuit sed [f]raude sua
[f]acere liceto quod ex h(ace) l(ege) ita utei s(upra) s(criptum) est
in agreis que[i s(upra) s(cripti) sunt Latinum peregrinumque facere
vel] / [non facere oportebit --- sei eorum] quis qu[od eum ex h(ace)
l(ege) f]acere oportuerit non fecerit quodve quis eorum [h(ace) l(ege)
prohibitus erit fecerit mag(istratus)] prove mag(istratu) quo de (e)a
re in ious aditum erit quod ex h(ace) l(ege) petetur item iudicium iudi[cem
recuperatoresve ei quei ex h(ace) l(ege) petet et in eum facito ita
det utei ei] et in eum iudicium iudicem recuperatoresve ex h(ace) l(ege)
dare oporteret sei quis de ea re iudiciu[m petisset quod
civem Romanum contra h(anc)
l(egem) fecisse diceret ---] / [sei quei colonieis seive
moi]nicipieis seive quae pro moinicipieis colo[nieisve sunt civium Rom(anorum)]
nominisve Latini poplice deve senati sententia ager fruendus datus [est
seive quei in trientabuleis est quei colonei moinicipesve prove moinicipieis
--- fruentur queiv]e pro colonia moincipiove prove moinicipieis fruentur
quei(ve) in trientabule[is fruentur] / [--- quod eius agri colonei moinicipesve
prove moinicipieis habebunt queive a colonia moinicipiove prove moinicipieis
habebunt quodve eius agri eis in trientabuleis testamento hereditate
deditione ob]venit obveneritve quibus
ante h(anc) [l(egem) rog(atum) eum agrum locum
con]ductum habere frui possidere defendere licuit extra eum agrum locu[m
quem ex h(ace) l(ege) --- venire dare reddi]ve oportebit id utei quicquid
quoieique ante h(anc) l(egem) r(ogatum) licuit ita ei habere o[eti frui
possidere defendere] / [post h(anc) l(egem) rog(atum) liceto ---] quei
ager locus publicus p[opuli Romanei in te]rra Italia P(ublio) Mucio
L(ucio) Calpurnio co(n)s(ulibus) fuit quod eius agri loci ex l[eg]e
[plebeive scito exve h(ace) l(ege) privatum factum est ante Eidus Martias
primas sei qu]id de eo agro loco ambigetur co(n)/s(ulis) pr(aetoris)
quei quomque erit de ea re iuris [dictio iudici iudicis recuperatorum
datio esto --- neive mag(istratus) prove magistratu de eo agro loco
ious deicito neive de eo agro dec]ernito neive iudicium n[eive iudicem
neive r]ecuperatores dato nisei co(n)s(ul) pr(aetor)ve quod vadimonium
eius rei c[ausa promissum erit
mag(istratus) adpellati quo minus eius r]ei causa decernant eius h(ac)
l(ege) n(ihilum) r(ogato) quod iudicium iudex recuperator[es dati erunt
sei magi]/[stratus adpellati erunt quoi eorum e
re publica non esse videbitur quo
minus id impediat vel intercedat eius h(ac) l(ege) n(ihilum) r(ogato)
quei ager locus post h(anc) l(egem) rog(atum) publicus p(opuli) R(omani)
in terra Italia erit sei quid de eo agro loco ambigetur] co(n)s(ulis)
pr(aetoris) censo(ris) queiquom[que tum erit de ea re iu]ris dictio
iudici iudicis recuperatorum datio esto i(ta)
u(tei) e(is) e r(e) p(ublica) f(ideque) s(ua) [v(idebitur) e(sse) ---
neive mag(istratus) prove mag(istratu) nisei co(n)s(ul)] / [pr(aetor)
cens(or) de e]o agro loco ious deicito neive de [eo agro de]cernito
neive iudicium [neive iudicem neive recuperatores dato quod vadimonium
eius rei causa promissum erit mag(istratus)
adpellati quo minus eius rei causa decernant e(ius) h(ac) l(ege) n(ihilum)
r(ogato) quod iudicium iudex recuperatores dati erunt sei mag(istratus)
adpellati erunt quoi eorum id e r(e) p(ublica)] non esse videbitur quo
[minus impediat ve]l intercedat e(ius) h(ac) l(ege) n(ihilum) r(ogato)
quoi publicano e(x) h(ace) l(ege) pequnia debebitu[r ne quis mag(istratus)
--- quid ob eam re]m facito quo quis pro agro / minus aliterve
scripturam v[ectigalve det atque utei ex h(ace) l(ege) dare debet debebitve
--- sei quid publicanus eius rei causa sibi deberi] darive oportere
de[icat de ea re co(n)s(ul) prove
co(n)]s(ule) pr(aetor) prove pr(aetore) quo in ious adierint
in diebus X proxsumeis qu[ibus de ea re in ious aditum erit --- recuperatores
ex ci]vibus L quei classis / primae sient XI dato inde alternos du[m
taxat quaternos is quei petet et is unde petetur quos volent reiciant
facito --- quei supererunt tres pluresve eos primo quoque die de ea
re iudicare iubeto] quae res soluta n[on siet inve iudici]o non siet
iudicatave non siet quod eius praevaricationus [causa --- vel per dolum
malum petitorum patronoru]mve / factum non siet sei maior pars eorum
recuperatoru[m ---]m id sententia [pronuntiato quod eius]
rei ioudicandae maxsume verum esse co[m]perrit
facitoqu[e --- quod ita ioudicatum e]rit se d[o]lo m[alo] utei is quei
iudicatus erit dare / opert[ere solvat --- quas in leges pl(ebei)ve
sc(ita) de ea re quod quei agrum publicum p(opuli) R(omani) ita habebit
possidebit fruetur utei ex h(ace) l(ege) licebit eum earum q]uae ag[rum
quem ita habebit h]abere possidere fru[i] vetet quasve in leges pl(ebei)ve
sc(ita) de ea r[e quod earum quae ei quei agrum publicum p(opuli) R(omani)
aliter habebit] possidebit f[r]uetur / quam ex h(ace) l(ege) licebit
eum agrum quem [ita habebit habere possidere frui permittat is quei
earum legum pl(ebei)ve sc(itorum) quo iurare iubetur iubebitur non iuraverit
ei poena multa remissa esto --- neive ei ob eam rem mag(istratum) q]uem
minus petere capere gerere habereque liceto neive q[uid ei ea res fraudi
esto ---] si quae lex plebeve sc(itum) est quae ma[g(istratum)] quem
ex h(ace) l(ege) [de aliqua re decernere oportet de ea re] / [decernere
vetet is magistratus de ea re nihilo minus decernito --- quaeque eis
legibus plebeive scitis facere quis prohibetur quod quem eorum haec
lex facere iubebit ea omnia ei sed f]raude sua facere liceto inque eas
leges pl(ebei)ve sc( ita) de ea re quod ex [h(ace) l(ege) --- non decernere
aliterve] decernere oportebit sed fraude sua nei iurato neive [ei ea
res fraudi multae poenaeve esto ---] / [---]us est dedit adsignavitve
quemve agrum locum de eo agro lo[co --- ex lege] pl(ebeive) sc(ito)
quod / M(arcus) Baebius tr(ibunus) pl(ebei) IIIvir coloni[a]e deducend[ae
rogavit --- datu]m adsignatum esse fuiseve ioudicaverit utei in h(ace)
l(ege) sc(riptum) est quei l[---] extra eum agrum locum quei ager locus
in ea cen[turia supsicivove ---] / [--- extraque] eum agrum locum quem
ex h(ace) l(ege) colonei eive quei in colonei numero [scriptei sunt
obtinebunt] / [--- oportet] oportebitve quod eius agri locei quoieique
emptum est [--- neive magis m]anceps praevides praediaque soluti sunto
eaque nomina mancup[um --- quaestor] quei aerarium
provinciam optinebit in tableis
/ [publiceis scripta habeto --- nei
qui d]e mag(istratu) Romano emit is pro eo agro loco pequnia(m) neive
praevides nei[ve praedia populo dato --- neive de ea re quis ob eam]
rem quod praes factus est populo obligatus / est[o --- quei ob eu]m
agrum locum manceps praesve factus est quodque [pra]edium ob [eam rem
in publico] / [obligatum est --- q]uei ager locus
in Africa est quei Romae
publice [---] eius esto isque ager locus privatus / vectigalisque v[---]tus
erit quod eius agri
locei extra terra Italia est [--- socium nominisve Latini quibus ex
formula t]ogatorum milites in terra Italia inperare solent eis po[puleis
---]ve agrum locum queiquomque / habebit possidebit [fruetur --- eiusv]e
rei procurandae causa erit in eum agrum locum in[mittito --- se dolo
m]alo / quei ag//er locus in Africa est quod eius agri [--- habeat pos]sideat
fruaturque item utei sei is ager locus publi[ce ---] / [IIvir quei ex
h(ace) l(ege) factus creatusve erit] in biduo proximo [q]uo // factus
creatusve erit e[d]ici[to --- in diebus]
XXV proxsumeis quibus id edictum erit [--- datu]m
adsignatum siet idque quom // [p]rofitebitur cognito[res] / [---]mum
emptor siet ab eo quoius homin[is privatei eius agri venditio fuerit
--- L(ucio)] Calpurnio co(n)s(ule) facta / siet quod eius post[ea] //
[ne]que ipse n[eque ---] praefectus milesve in provinciam er[it ---
colono eive quei] / [in colonei nu]mero scriptus est datus adsignatus
est quodve eiu[s ---] ag[--- u]tei curator eius profiteatur / item ute[i
--- ex e]o edicto utei is quei ab bonorum emptore magistro curato[reve
emerit --- sei quem quid edicto IIvirei ex h(ace) l(ege) profiteri oportuer]it
quod edicto IIvir(ei) professus ex h(ace) l(ege) n[on erit --- ei eum]
/ [agrum lo]cum neive emptum neive adsignatum esse neive fuisse iudicato
Q[---]ro ei ceivi Romano tantundem modu[m agri loci --- q]ue[i] ager
publice non venie[i]t dare reddere commutare[v]e liceto / IIvir q[uei
ex h(ace) l(ege) factus creatusve erit --- de] eis agreis ita rationem
ini[t]o itaque h[---]et neive unius hominis nomine quoi ex lege Rubria
quae fuit colono eiv[e] quei [in colonei numero scriptus est agrum quei
in] / [Africa est dare oportuit licuitve --- data adsign]ata fuise iudicato
neive unius hominu[s nomine quoi --- colono eive quei in colonei nu]mero
scriptus est agrum quei in Africa est dare oport[u]it licuitve amplius
/ iug(era) CC in [singulos homines data adsignata esse fuiseve iudicato
--- neive maiorem numerum in Africa hominum in coloniam coloniasve deductum
esse fu]iseve iudicato quam quantum numer[um ex lege Rubria quae fuit
--- a IIIviris coloniae dedu]cendae in Africa hominum in coloniam coloniasve
deduci oportuit licuitve / IIvir quei [ex h(ace) l(ege) factus creatusve
erit ---] re Rom[---] agri [--- d]atus ads[ignatus --- quod eiu]s /
agri ex h(ace) lege adioudicari licebit quod
ita comperietur id ei
heredeive eius adsignat[um] esse iudicato [---
quod quand]oque eius agri locei ante Kal(endas) I[--- quoiei emptum]
est ab eo quoius eius agri locei hominus privati /
venditio fuit tum quom is eum agrum
locum emit que[i --- et eum agrum locum quem ita emit emer]it planum
faciet feceritve emptum esse q[uem agrum locum neque ipse] neque heres
eius neque quoi is heres erit abalienaverit / quod eius agri locei ita
planum factum erit IIvir ita [--- dato re]ddito quod is emptum habuerit
quod eius publice non veniei[t item IIvir sei is] ager locus qui ei
emptus fuerit publice venie[i]t tantundem modum agri locei de eo / agro
loco quei ager lo[cus in Africa est quei publice non venieit ei quei
ita emptum habuerit dato reddito --- queique ager locus ita ex h(ace)
l(ege) datus redditus erit ei quoius ex h(ace) l(ege) f]actus erit HS
n(ummo) I emptus esto isque ager locus privatus vectigalisque ita [utei
in h(ace) l(ege) supra] scriptum est esto quoi colono eive quei in colonei
numero scriptus est ager locus in ea centuria subsicivov[e de eo agro
quei ager] / [in Africa est datus adsignatus est quae
centuria quodve supsicivom Romae publice venieit venieritve
--- si quid eius agri IIvir quei ex h(ace) l(ege) factus creatusve erit
ei colono heredeive eius minus adiudicaverit tum tantundem modum agri
locei pro eo agro loco de eo a]gro loco quei ager locus
in Africa est quod eius publice non venieit ei he[redeive ei]us IIvir
quei ex h(ace) l(ege) factus creatusve erit reddito / quoi colono eive
quei in colonei numero scriptus est fuitve [ager in ea centuria supsicivove
de eo agro quei in Africa est datus adsignatus est quae
centuria quodve supsicivom Romae
publice venieit venieritve si quid eius agri IIvir quei ex h(ace) l(ege)
factus creatusve erit ei quei ab eo colono heredeive eius emit habuitve
minus adiudicaverit tum tantundem modum agri ei quem ita emise habui]seve
comperietur heredeive eius de agro quei ager in Africa est pro eo agro
[IIvir reddi]to quoieique ita reddiderit ei adsignatum fuisse iudicato
/ quoi agrum de eo agro quei ager in Africa est quei colono e[ive quei
in colonei numero scriptus est fuitve datus adsignatus est magistratus
Romae publice vendiderit --- seiquid eius agri IIvir quei ex h(ace)
l(ege) factus creatusve erit ei quoi ita emptum esse comperietur emptorive
eius pro curatoreve eius heredive quoius eorum minu]s adiudicaverit
tum tantundem modum agri ei quoi ita emptum esse comperiet[ur emptorive
ei]us pro curatoreve eius heredive quoius eorum de eo agro quei ager
in Africa est pro eo agro IIvir reddito quoi ita reddiderit [ei adsignatum
fuisse iudicato] / [quantae quis pequniae ab populo mercassitur quam
pequniam quei agrum locum publicum in Africa emerunt emerintve pro eo
agro loco populo dare debent debebuntve --- quod eius p]equniae adsignatum
discriptum adsignatumve in tabuleis publiceis est erit[ve tantam pequ]niam
populo ex Eid(ibus) Mart(is) quae post ea quam vectigalia cons[is]tent
qu[a]e post h(ace) l(ege) r(ogatum) primum consistent primae erunt in[ferto]
/ [quam pequniam quei agrum locum publicum in Africa emit emeritve pro
eo agro loco populo dare debet debebitve ab eo quei eam pequniam ab
populo mercassitur ex Eidibus Martis eisdem exigito --- neive quis eam
pequniam propiore die exigito atque] uteique
in h(ace) l(ege) s(criptum) e(st) neive quod pequniae ob
eam rem propior[e] die exactum er[it atque uteiqu]e in h(ace) l(ege)
s(criptum) e(st) is quei pequniam populo dare debebit ei quei eo nomine
ab populo mercassitur ob / eam rem
pequniam ei nei [minus solvito --- pla]num fiat neive quis mag(istratus)
neive pro mag(istratu) facito neive quis senator decernito q[uo ea pequnia]
quae pro agreis loceis aedificieis quei s(upra) s(cripti)
s(unt) populo debetur debebiturve aliter exsigatur atque uteique in
h(ace) l(ege) s(criptum) est / [quei agrum locum publicum in Africa
emit emeritve --- sei ea pequnia quam eo nomine populo debet debebitve
in diebus --- proxsumeis quibus is ager locus Romae publice venieit]
venierit populo soluta non erit is pro eo agro loco in diebus CXX proxsumeis
ea[rum summarum nomine] quae s(upra) s(criptae) s(unt) arb(itratu) pr(aetoris)
quei inte(r) ceives tum Romae ious deicet satis subsignato / pr(aetor)
quei inter ceives Romae ious de[icet --- nisei] praedium ante ea ob
eum agrum locum in publico obliga[t]um erit
in publicu[mve praes datus erit] agrum locum quo pro agro loco satis
ex h(ace) l(ege) arb(itratu) pr(aetoris) subsignatum non erit pequnia
praesenti vendito que[i ---] / [que]i ager locus in Africa est quei
Romae publice veniei[t] venieritve quod eius agri [locei quei popul]eis
libereis in Africa sunt quei [e]orum ameicitiam populi Romanei bello
Poenicio proxsumo manserunt queive a[d imperatorem populi Romanei bello
Poenicio proxsumo ex hostibus perfugerunt quibus propterea ager datus
adsignatus est d(e) s(enatus)] / [s(ententia) eorum quisque habuerunt
--- pro eo agro loco IIvir in diebus --- proxsumeis qu]ibus IIvir ex
h(ace) [l(ege) fact]us creatusve erit facito quantum agri loci quoiusque
in populi leiberei inve eo agr[o loco quei ager l]ocus perfugis datus
/ adsignatusve est ceivis Romanei ex h(ace) l(ege) factum erit quo pro
agro loco ager loc[us ceivi Ro]mano ex h(ac) l(ege) // [commutatus redditusve
non erit tantundem modum agri loci quoieique populo leibero perfugeisve
det adsignetve --- II]vir quei ex h(ace) l(ege) factus creatusve erit
is in diebus CL proxsumeis quibus factus creatusve erit facito quan[do
Xvirei quei ex] lege Livia factei createive sunt fueruntve eis hominibus
agrum in Africa dederunt adsignaveru[ntv]//e / quos stipendium // [pro
eo agro populo Romano pendere oportet sei quid eius agri ex h(ace) l(ege)
ceivis Romanei esse oportet oportebitve --- de agro quei publicus populi
Romanei in Africa est tantundem quantum de agro stipendiario ex h(ac)
l(ege) ceivis] Romanei esse oportet oportebitve is stipendiariei(s)
det adsignetve idque in formas publicas facito ute[i referatur i(ta)
u(tei) e r(e) p(ublica) f(ide)]q(ue) e(i) e(sse) v(idebitur) IIvir quei
ex h(ac) l(ege) factus creatusve erit is facito in diebus CCL proxsumeis
quibus h(ace) [l(ege)] // populus plebesve iuserit // [utei extra eum
agrum locum quei ex lege Rubria quae fuit colono eive quei in colonei
numero scriptus est datus adsignatus est --- quo pro agro loco ager
locus com]mutatus redditusve non erit extraque eum agrum quei ager
intra finis populorum leiber[o]rum
Uticensium H[adrumetinorum T]ampsitanorum Leptitanorum Aquil[l]itanorum
Usalitanorum Teu/[d]alensium quom in ameicitiam p//opuli Romani proxumum
// [venerunt fuit extraque eum agrum locum quei ager locus eis hominibus
quei ad imperatorem populi Romani bello Poenicio
proxsumo ex hostibus perfugerunt
--- datus adsignatusve est de s(enatus)] s(ententia) extra(que)
eum agrum quei ager ex h(ace) l(ege) privatus factus erit quo pro agro
loco ager locus redditus commutatusve [non erit extra]que eum agrum
locum quem IIvir ex h(ace) l(ege) stipendiarieis dederit adsignaveritve
/ quod eius ex h(ace) l(ege) in [f]o//rmam publicam rellatum // [erit
extraque eum agrum quem agrum --- P(ublius) Cornelius imperator leib]ereis
regis Massinissae dedit habereve fruive iusi[t] extraque eum agrum locum
ubei oppodum Char[tago] fuit qu[ondam extraqu]e eum agrum locum quem
Xvirei quei ex [lege] Livia factei createive fuerunt Uticensibus relique//runt
/ adsignaverunt ceterum // agrum omnem quei in Africa est quei de eo
agro vectigal decumas scripturamve pro pecore populo aut publicano dare
debebunt quei ager eis ex h(ace) l(ege) datus redditus commutatus erit
habeant possideant fruanturve et pro eo agro
loco vectigal decumas scripturamve quod post h(ace) l(ege) fruetur populo
aut publicano dent --- queiquomque de eo agro vectigal decumas scripturamve
pr]o pecore ex lege Sempronia dare non solitei sunt quei ager eis ex
h(ace) l(ege) datus redditus commutatus eri[t quei eor]u[m eum agrum
habebit] possidebit frueturve pro eo agro loco [n]e[i] vectigal neive
decumas nei(ve) scripturam quod post // h(ace) l(ege) r(ogatum) fruetur
dare debeto // [quem agrum locum populus Romanus ex h(ace) l(ege) locabit
quem agrum locum Latinus peregrinusve ex h(ace) l(ege) possidebit is
de eo agro loco --- vectigal decumas] scripturam populo aut publicano
item dare debeto utei pro eo agro loco quem agrum locum populu[s Romanus
ex h(ace) l(ege) locabit que]m agrum locum ceivis Romanus ex h(ace)
l(ege) possidebit dare oportebit pr(aetor) quoius arb(itratu) pro agro
loco // quei Romae publice venierit ex h(ace) l(ege) // [satis supsignari
oportet --- praedia empto]ris ter tanti i[n]vito eo quei dabit accipito
facitoque quei ex h(ace) l(ege) praedia dederit utei ei satis supsig[netur
neive quis quid fax]sit quo minus ex h(ace) l(ege) praedium queiquomque
velit supsignet pequniamve solvat praesque que//i quomque ex h(ace)
l(ege) fieri volet fiat / [quantum vectigal decumas scripturamve pecoris
eum quei agrum locum aedificium in Africa possidebit --- quei ager]
locus populorum leibe[r]orum perfugarum non fuerit pro eo agro aedi[f]icio
locoque ex l(ege) dicta q[uam L(ucius) Caecilius Cn(aeus) Domitius cen]s(ores)
agri aedifici loci vectigalibusve publiceis fruendeis locandeis vendundeis
legem deix//erunt publi/cano dare oportuit // [tantundem post h(anc)
l(egem) rog(atum) quei agrum locum aedificium in Africa possidet possidebit
--- publicano vectigal decumas scriptura]mque pecoris dare debeto neive
amplius ea aliubeive aliterve dare debe[t]o pequsque ne[i aliter alieisve
legibus] in eo agro pascito / quae vectigalia in Africa publica populi
Romani sunt qua//e L(ucius) Caecilius Cn(aeus) Domiti(us) cens(ores)
fruenda // [locaverunt vendideruntve queiquomque mag(istratus) post
h(anc) l(egem) rog(atum) ea vectigalia locabit vendetve quominus
publicano eam legem dicat --- quo
pl]us populo dare debeat solvatque e(ius) h(ace) l(ege)
n(ihilum) r(ogato) mag(istratus) prove mag(istratu) queive pro eo inperio
iudicio [potestateve erit --- queiquomque quae] publica populi Romani
in Africa sunt eruntve vectigalia fruenda locabit vendetve // quom ea
vectigalia fruenda locabit vendetve // [nei eis vectigalibus legem deicito
quo inviteis ieis quei eum agrum possidebunt publicano quid facere liceat
--- quod ei non licuit facer]e ex lege dicta quam L(ucius) Caeci(lius)
Cn(aeus) Dom(itius) cens(ores) quom eorum agrorum vectigalia fruenda
locaverun[t vendideruntve --- eis agris lege]m deixer[u]nt
neive quo[d] in eis agris pequs [pas]cetur scripturae pecoris / lege(m)
de[i]//cito quo inviteis eis quei eum agrum possidebunt // [aliter pascatur
quam pastum est ex lege dicta quam L(ucius) Caecilius Cn(aeus) Domitius
censores quom eorum agrorum vectigalia fruenda locaverunt
vendideruntve legem deixerunt quae vectigalia fruenda in Africa Cn(aeus)
Paperius co(n)s(ule) vendidit locavitve
qu]ominus ea lege sient
pareantque quam legem Cn(aeus) Paperius co(n)(ule) eis vendundeis
e(ius) h(ace) (l(ege)) n(ihilum) r(ogato) quei [ager in Africa est ---
quae viae in eo] agro ante quam Cartago capta est fuerunt eae // omnes
publicae sunto / limitesque inter centurias // [--- IIvir quei ex h(ace)
l(ege) factus creatusve erit sei apud eum quoi ager in Africa adsignatus
est eum agrum professus erit ei eum agrum quem a] grum in eo numero
agri professus erit quo in numero eum agrum quem is quoi adsigna[tus
est professus erit profiteri non oportuit --- nei d]ato neive reddito
neive adiudicato quei eam rem // [ita] / indicio fuerit ei eius agri
quod is indicio eius // [quei eam rem ita indicaverit in eo numero agri
quo non oportuit professus esse iudicatus erit --- partem --- magistratus
quei de ea re iudicaverit dato adsignato quibuscum trans]actum est utei
bona quae habuisent agrumque quei eis publice adsignatus esset haberent
[possiderent fruerentur eis --- quantus] modus agri de eo agro quei
eis publice [datus adsign]atus fuit / publice venieit tantundem modum
// [agri de eo agro quei publicus populi Romani in Africa est quei ager
publice non venieit --- magistratus commutato quei in Africa agrum possessionemve
agrive possessionisve superficium habet possidetv]e fruiturve quem agrum
possessionemve quoiusve agri possessionisve
superficium q(uaestor) pr(aetor)ve pu[blice vendiderit --- o]b eum /
agrum locum possessione[m agrive superfic]ium scrip[t]uram pecoris nei
dato neive // [vectigal solvito ---] is ager [e]x s(enatus) c(onsulto)
datus adsignatus est ei agrei quei s(upra) s(cripti) s(unt) possessionesque
ea omnia eorum h[ominum --- dum magistratus quo de e]a re i[n] ious
aditum erit [ita de ea re iudicium
de]t / utei de ea re in [h(ace)] l(ege) s(criptum) est neive // [---]uos
comportent quibus ex h(ace) l(ege) ager locus datus redditus commutatus
adsignatus [est --- agrum locum ex h(ace) l(ege)] dari reddi adsignar[i
--- e]um agrum locum ceivis / R[omanus] // [--- quei fructus in eo agro
loco natei erunt] quodque in eo
agro loco vinei oleive fiet quae messis vindemiaque P(ublio) Cornelio
L(ucio) C[alpurnio co(n)s(ulibus) posteave fiet --- eo]s fructus [---
q]uei eum agrum tum[---] // [quei ex h(ace) l(ege) IIvir factus
creatusve erit is in
diebus --- proxsume]is quibus ex h(ace) l(ege) IIvir factus creatusve
/ [e]rit ag[ru]m locum quei Corinthiorum
[fuit --- e]xtra eum ag[rum locum ---] // [--- agrum locum]
quem ex / h(ace) l(ege) venire oportebit omnem me[tiun]dum terminosque
statui [curato --- eu]m a[grum --- opu]sque loc[at]o /
eique operei diem deicito
u[bei perf]ectum siet facitoque [--- quod eius]
agri loci aedifici quoieiqu[e emptum] / erit is eius pequniae q[uam
--- manceps prae]videsque nei magis solutei sun[to eaque] nomina mancupum
/ [praevidum is quaestor quei aerarium provinciam optinebit in tabuleis
publiceis scripta habeto --- ab ipsis here]dibusque eorum persequtio
e[sto] / [quei] ager locus aedif[icium --- populo] dare
damnas esto pr(aetor) [prove pr(aetore) quo
de ea] re / in ious adi[tum erit ---]i venerit n[---]iei [ // ] possesi[ones
// ]pli[ |
|
| |
|
|
|
| Fragments of the Lex Agraria ( Bruns, Fontes.., 1909, p. 58 ). | |
|
|
|
 |
