LEX ( ACILIA ? ) REPETUNDARUM
   
Law on the right to recovery of property officially extorted
   
( 123-122 BC )
 

 
( P. F. Girard & F. Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 90-106, n. 7 ).
 

 
10    20    30    40    50    60    70    80    90
 

 
     [M'. Acilius (?)... tr(ibuni) pl(ebei) plebem ioure rogaverunt plebesque ioure scivit in..... a(nte) d(iem).... Tribus.... principium fuit, pro tribu. .... preimus scivit ...
     Quoi socium no]minisve Latini exterarumve nationum, quoive in arbitratu dicione potestate amicitiav[e populi   Romani.... | ...ab   eo   quei   dic(tator), co(n)s(ul), pr(aetor), mag(ister) eq(uitum), cens(or), aid(ilis), trib(unus) pl(ebei), q(uaestor), IIIvir cap(italis), IIIvir a(greis) d(andeis) a(dsignandeis), tribunus mi]l(itum) l(egionibus) IIII primis aliqua earum fuerit, queive filius eorum quoius erit, [queive ipse vel] quoius pater senator siet, in annos singulos pecuniae quod siet amp[lius HS... n(ummum)... | ...pro inperio prove potestate ipsei regive populove ipsius, parentive ipsius, queive in potestate manu mancipio suo parentisve sui siet fuerit qu]oive ipse parensve suos filiusve suos heres siet, ablatum captum coactum conciliatum aversumve siet: de ea re eius petitio nominisque delatio esto, [pr(aetoris) quaestio esto, ipudicium ioudicatio leitisque aestumatio, queiquomque ioudicium ex h. l. erunt, eorum hace lege esto | ...Sei quis deicet praetorem nomen ex h. l. ita non recepisse, utei delatum esset, neque ioudicium ex h. l. ita datu]m esse utei peteret: de ea re eius petitio nominisque delatio esto, pr(aetoris) quaestio esto, ioudicium ioudicatio leitisque aestumatio, quei quomque ioudic[ium ex h. l. erunt, eorum hace lege esto... |5| ...]s iu... [De quo ex h. l. ioudicatum erit sei contra h. l. fecisse deicetur, postquam ea res ioud]icata erit, aut quoius nomen praevaricationis caussa delatum erit, aut quoium nomen ex h. l. ex reis exemptum erit: seiquis eius nomen a[d praetorem denuo detolerit,... quaestio eius pr(aetoris) esto; ioudicium ioudicatio leitisque | aestumatio quei quomque ioudicium ex h. l. erunt, eorum h. l. esto. Sei quis ali]eno nomin[e... ex h. l. petere nomenve deferre volet, de ea re eius petitio nominisque delatio esto,] quaestio eius pr(aetoris) esto; ioudicium ioudicatio leitisque aestumatio, quei quomque ioudicium ex h. l. erunt, eorum h. l. esto. Is eum unde petet in ious ed[ucito ad pr(aetorem), quoius ex h. l. in eum annum quaestio erit, ante k. Sept. quae eo anno erunt et nomen deferto]... | deque eo homine de [... ita uti i. s. est res agitor. Post k. Sept. sei quod nomen deferetur, sei is quei petet volet, is praetor de ea re recuperatores dato. Qu]oius eorum ita nomen ex h. l. post k. Sept., quae eo anno fuerint, delatum erit, quei eorum eo ioudicio condemnatus erit, quanti eius rei slis ae[stumata erit, tantam pequniam quei eum condemnaverit dato... | ...eaque pecunia quei petiverit] eius esto. Pr(aetor), quei ex h. l. q[uaeret, facito, quidquid ita... ioudicatu]m erit, id utei privato solvatur, quei [eoru]m petet.
     De heisce, dum mag(istratum) aut inperium habebunt, ioudicium non fiet. — Dic(tator), cos., pr., mag. eq., [cens., aid., tr. pl., q., IIIvir cap., IIIvir a. d. a., tr. mil. leg. IIII primis aliqua earum, dum mag(istratum) aut   inperium   habebit,   nei   in   ious  educitor... | ...Quei eorum e]x eo mag(istratu) inperiove abierit, quo min[us in ious educatur, e(ius) h. l. n(ihilum) r(ogato)...
     De patroneis dandeis. — Quei ex h.] l. pequniam petet nomenque detulerit, quoius eorum ex h. l. ante k.  Sept. petitio erit, sei eis volet sibei patronos in eam rem darei, pr(aetor), ad quem [nomen detulerit... |10 ...patronos  civeis  Romanos  ingenuos  ei  dato,  dum]  nei   quem  eorum  det sciens d(olo) m(alo),  quoiei  is,  q[uoius  nomen  delatum  erit,... gener socer vitricus privignusve siet, queive eiei sobrinus siet pro]piusve eum ea cognatione attigat, queive eiei sodalis siet; queive in eodem conlegio siet, quoiave in fide is erit maioresve in maiorum fide fueri[nt, queive in fide eius erit, maioresve in maiorum fide fuerint... | ...queive] quaestione ioudicioque puplico condemnatu[s siet, quod circa eum in senatum legei non liceat,... neive eum qu]ei ex h. l. ioudex in eam rem erit, neive eum quei ex h. l. patronus datus erit.
     De patrono repudiando. — Quei ex h. l. patronus datus erit, sei is mori[bus suspectus erit, is quoi ex h. l. datus erit eum reiicito... | ... Tum quos ex h. l. patronos dare licet, eor]um pr(aetor), quei ex h. l. quaeret , alium patronum eiei quei s[ibei darei petet dato...
     De CDLvireis in hunc an]num legundis. — Pr(aetor), quei inter peregrinos ious deicet, is in diebus X proxum(eis), quibus h. l. populus plebesve iouserit, facito utei CDLviros legat, quei in hac civit[ate equom publicum habebit habuerit... | ...dum nei quem eorum legat, quei tr. pl., q., IIIvir cap., tr. mil. l. IIII primis aliqua earum, III vir]um a. d. a. siet fueritve, queive in Senatu siet fueritve, queiv[e mercede conductus depugnavit depugnaverit... queive quaestione ioudicioque publico conde]mnatus siet quod circa eum in senatum legei non liceat, queive minor anneis XXX maiorve annos LX gnatus siet, queive in urbem Romam   propiusve   u[rbem   Romam   (passus)  M domicilium non habeat, queive eius mag(istratus) quei s(upra) s(criptus) e(st), pater frater filiusve siet, queive eius, quei in senatu siet fueritve pater | frater filiusve siet, queive trans mar]e erit.
     Quos legerit, eos patrem tribum cognomenque indicet. — Q[uei ex h. l. in hunc annum quaeret,... is die... ex quo legerit, eorum, quei ex] h. l. CDLvireis in eum annum lectei erunt, ea nomina omnia in tabula, in albo atramento scriptos, patrem tribum cognomenque tributimque discriptos hab[eto, eosque propositos suo magistratu servato. Sei quis describere volet, is pr(aetor) permittito potestatemque scribendi, quei |15| volet, facito. Pr(aetor), quei legerit, quos e]x h. l. CDLviros legerit, facito recitentur in contione iuratoque sese [eos ex h. l. legise, de quibus sibei consultum siet... optumos eos ioudices futuros esse, quosque oetiles io]udices exaestumaverit esse; eosque CDLviros, quos ex h. l. legerit, is pr(aetor) omnis in taboleis puplicis scriptos in perpetuo habeto.
     De CDLvireis quotannis [legundis. — Praetor, quei post h. l. rogatam ex h. l. ioudex factus erit... | ...is in diebus X proxumeis, quibus quis]que eorum eum mag(istratum) coiperit, facito utei CDLviros ita legat, quei ha[ce civitate equom publicum habebit habuerit... d]um ne quem eorum legat, quei tr. pl., q., IIIvir cap., tr. mil. l. IIII primis aliqua earum, triumvir a. d. a. siet fueritve, queive in senatu siet fueritve, queive merc[ede conductus depugnavit depugnaverit... queive quaestione iudicioque puplico condemnatus siet quod circa eum in senatum legei non liceat, | queive minor anneis XXX maiorve a]nnos LX gnatus siet, queive   in   urbe   Romae   propiusve   urbem   Roma[m   p(assus)   M   domicilium non habeat queive eius ma(gistratus) quei s(upra) s(criptus) e(st) pater frater filiusve siet,] queive eius quei in senatu siet fueritve pater frater filiusve siet, queive trans mare erit.
     Quos legerit, eos patrem tribum cognomenque indicet. — Quei ex h. l. in eu[m annum quaeret, is die... ex quo legerit, quei ex h. l. CDLvirei in eum annum lectei erunt | in tabula, in albo atramento eos, patr]em tribum cognomenque tributimque discriptos habeto, eosque propositos suo ma[gistratu servato... Sei quis describere volet, is pr(aetor) permittito, potestatem]que scribundi, quei  volet, facito. Pr(aetor) quei legerit, is eos quos ex h. l. C[DLv]iros legerit, facito in contione recitentur, iouratoque sese eos ex h. l. legise, de quibus sibei consu[ltum siet optumos eos ioudices futuros esse, quosque oetiles ioudices exaestumaverit esse; eosque CDLviros, quos ex h. l. legerit, is pr(aetor) omnis | in taboleis pupliceis scriptos in perpetuo habeto.]
     De nomine deferundo iudicibusque legundeis. — Quei ex h. l. pequniam ab a[rvorsario petet,... is eum, unde petet, postquam CDLvirei ex h. l. in e]um annum lectei erunt, ad iudicem, in eum annum quei ex h. l. [factus] erit, in ious educito nomenque eius deferto. Sei deiuraverit calumniae causa non po[stulare, is praetor nomen recipito facitoque,... |20| ...utei die... ex eo die, quo quoiusque quisque nomen detolerit, is quoius   nomen   delatum   e]rit   de CDLvireis, quei in eum annum ex h. l. lectei erunt, arvorsario edat eos om[nes,... quoi is queive ei, quoius nomen delatum erit, gener socer vitricus pri]vignusve siet, queive ei sobrinus siet propiusve eum ea cogna[tione] attingat, queive ei sodalis siet, queive in eodem conlegio siet; facitoque coram arv[orsario is quei ita ediderit iouret: in CDLvireis, quei in eum annum ex h. l. lectei sient, non reliquisse se | nisei quei se earum aliqua necesitudine quae supra scripta sient] non attigeret, scientem d(olo) m(alo); itaque is edito, iouratoque. Ubei is ita ediderit, tum in ea[m quaestionem quei quoiusque ita nomen detolerit, is praetor, quoius ex hac lege quaestio e]rit, facito utei is die vicensumo ex eo die, quoiusque quisque n[omen] detolerit, Cviros ex eis, quei ex h. l. CDLvirei in eum annum lectei erunt, quei vivat, legat e[datque... | ...dum nei quis ioud]ex siet, quoi is queive ei, quei petet, gener socer vitricus privignusve siet, queive ei sobrinus [siet propiusve eum ea cognatione attingat, ...queive in eodem conlegio siet, queive] ei sodalis siet, queive tr. pl., q., IIIvir cap., IIIvir a. d. a., tribunus mil. l. IIII prim[is aliqu]a   earum   siet   fueritve,   queive   in   senatu   siet   fueritve, queive l(ege) Rubr[ia IIIvir col(oniae) ded(ucendae) creatus siet fueritve... | ...queive ab urbe Roma plus... passuum] aberit, queive trans mare erit; neive amplius de una familia unum neive eum [legat edatve, quei pecuniae captae condemnatus est erit aut quod cum eo lege Calpu]rnia aut lege Iunia sacramento actum siet, aut quod h. l. nomen [delatum sie]t. Quos is Cviros ex h. l. ediderit, de eis ita facito iouret palam apud se coram [arvorsario nullum se edidise scientem d(olo) m(alo), quem ob earum causarum aliquam, quae supra scripta sient... | ...inter Cviros edere non liceat, queive se earum aliqua] necesitudine atingat, quae supra scripta sient. Q(uaestor) unde petitum erit, quomi[nus... Sei is quei petet, ita C]viros ediderit iuraritque, tum eis pr(aetor) facito, utei is unde petetur die L[X postquam] eius nomen delatum erit, quos C is quei petet ex h. l. ediderit, de eis iudices qu[os volet L legat... |25| Quei ex h. l. nomen detolerit, sei is quoius nom]en ex h. l. delatum erit, L iudices ex h. l. non legerit edideritve seive [ex CDLvireis, quei in eum annum ex h. l. lectei erunt, quei se adfinitate cognation]e sodalitate atingat, queive in eodem conlegio siet, ex h. l. non e[diderit, tum ei pe]r eum pr(aetorem) advorsariumve mora non er[it quo] minus legat edatv[e quos volet L de eis C, quos ex h. l. ediderit... | ...dum nei quem eorum, quos ex h. l. legere non liceat, quem sciens d(olo) m(alo) ioudic]em legat. Quei ita lectei erunt, eis in eam rem ioudices sunto eorumque eiu[s rei ex h. l. ioudicatio stilisque aestumatio esto.
     Iudicum patronorumque nomina] utei scripta in taboleis habeantur.  Pr(aetor), quei ex h. l. quaeret, fac[ito eos L viros, qu]os is quei petet   et   unde   petetur   ex   h. l. legerint ed[iderint], eosque pat[ronos, quos quei petet ex h. l. acceperit... | ...in taboleis popliceis scriptos habeat. Ea nomina q]uei petiverit et unde petitum erit, quei eorum volet, ex taboleis popli[ceis describendi is pr(aetor) potestatem facito...]
     Eisdem ioudices unius rei in perpetuom sient.  Quei iudices e[x h. l. lectei erunt,] quam in rem eis iudices lectei erunt, e[ius rei ioudices in perpetuom sunto... |
     Q]uei   pequniam   ex   [h. l.]   capiet, eum ob eam rem, quod pequniam ex h. l. ceper[it, nei... neive tribu mo]veto, neive equom adimito, neive quid ei ob eam rem fraudei esto.
     [... sc]ripta sient.  Pr(aetor) quei ex h. l. v...
     | [... De iudicio in eum, quei mortuos e]rit aut   in   exilium   abierit.  Quoium   nomen   ex   h. l. delatum eri[t, sei is ante mortuos erit... aut in exili]um abierit, quam ea res iudicata erit, pr(aetor), ad quem eius nomen de[latum erit, eam] rem ab eis item quaerito, [quei ioudicium ex h(ace) l(ege) erunt, quasei sei is, quoius nomen ex h. l. delatum erit, viveret   inve   ceivitate esset... |30| ...
     De inquisitione facienda.  Praetor de eo quo]iu[s nomen] ex h. l. ad se delatum erit, facito, utei ioudicium p[rimo quoque die fiat, eique, quei ex h. l. nomen detolerit,   dies   quot   ei   videbitur,   det, utei q]uod recte factum esse volet, dum nei quid advorsus h. l. fiat, [ad inquisitionem fac]iundam; neive post h. [l. rogatam... | ...iubetoque] conquaeri in terra Italia in oppedeis foreis conciliab[oleis, ubei ioure deicundo praesse solent, aut extra Italiam in oppedeis foreis con]ciliaboleis, ubei ioure deicundo praesse solent. In quibus di[ebus eum quei petet prae]tor quei ex h. l. quaere[t, conquaerere iouserit... | ...
     Testibus ut denuntietur. — Pr(aetor) ioudiciumque postquam] audierit, quod eius rei quaerundai censeant refere, et c[ausam probaverit, quibus is quei petet denuntiaverit, eos homines d(um) t(axat) IIL testimonium deice]re iubeto et quom ea res agetur quam in rem quisque testis er[it, in eam rem facito eis] omnes adsient testimo[niumque deicant, dum nei quem testimonium deicere iubeat, quei... | ...quoiave in fide is unde petetur siet, maioresve in maior]um eius fide [fuerint,] queive in fide eius siet, maioresv[e in maiorum eius fide fuerint, queive eius, quoius ex h. l. nomen delatum erit, c]ausam deicet dum taxat unum, queive eius parentisve eius [leibertus leiberta]ve siet.
     De inro[ganda multa... | ...
     De testibus tabulisque custodiendis. — Is quei petet, sei quos ad testimonium deicendum evocari]t secumve duxerit dumtaxat homines IIL earum re[rum causa, de quibus id ioudicium fiet... e]a, quai ita conquaesiverit et sei qua tabulas libros leiterasve pop[licas preivatasve produ]cere proferrequ[e volet... |35| ...]ive de ea re volet apud pr(aetorem), is praetor ei moram ne fa[cito, quominus...] at.
     Praetor utei interroget. — Pr(aetor) quei ex h. l. q[uaeret... | ...
     Ioudices utei iourent antequam considant. — Pr(aetor) quei ex h. l. quaeret, quei in ea]m rem ioudices erunt, ante quam primum caussa d[icetur... apud se iourent facit]o. Iudices, quei in eam rem erunt, omnes pro rostreis in forum [vorsus iouranto... | ...facturumque se, utei quod recte factum esse vo]let, utei testium, quei [in] eam rem erunt, verba audiat,... [neque se facturum quo] eam rem minus ioudicet, nisei sei quae causa erit, quae eie[i ex h. l. quo eam rem minus ioudicet permittet... | ...Quei ita apud se iourarint eorum nomina is praetor facito in contione r]ecitentur, proscripta propositaque palam apud for[um habeto,... neve nisei ita iourarit de ea re considere sinito quemquam eorum quei ex e]is C ioudices L lectei erunt.
     Ioudex nei quis disputet. — [... | ...
     ... — Sei... causam sibi esse deicet, quominus ad id] iudicium adesse possit, de ea re praetori, quei ex hac[e l(ege) quaeret cognoscere... ius esto.
     De   iudicio   proferendo   vel   refere]ndo. — Quam rem pr(aetor) ex h. l. egerit, sei eam rem proferet, quoi[... |40| ...sei refer]re poterit, facito quoius deicet nomen referre... it utei is ad sese veniat aut adferatur   coram   eo,   quei postulaver[it... | ...vo]let, quoius ex h. l. nominis delatio erit, ei eius rei pe[titio esto... de]que ea re hace lege iudicium litisque aestumatio essto, quasei sei eius[... | ...
     Sei ioudex, q]uei eam rem quaeret, ex h. l. causam non nover[it... is praetor c]oram [iudici]bus in contione pro rostris sententia ita pronontiato: ’ fec[isse videri ’... | ...Sei de ea re] iudicium fieri oportebit, ter[tio die facito iudicium fiat... Sei ioudex quei eam r]em quaeret, ex h. l. causam non noverit, pr(aetor) quei ex h. l. q[uaeret... | ...
    Ioudices utei iourent, in consilium antequam eant. — Pr(aetor), quei ex h. l. quaeret, ioudices, quei ex h. l. in eam rem erunt, in consilium an]te quam ibunt, facito iurent: sese [... neque facturum q]uo quis suae alterius sententiae certior siet, quod p[er dolum malum fiat... |45| ...]aturum esse.
     Iudices multam supremam debea[nt. — ...sei ioudex, quei eam rem qu]aeret causam non noverit, quei eorum ioudex [excu]satione primo quo... |...que die deferatur, isque quaestor...
     [Iudices in co]nsilium quomodo eant. — Pr(aetor), quei ex h. l. iu[dicium exercebit... Iudex quei ad id delectus erit, sei rem, de qua... | ...agitur plus tertiae parti iudicum, quei aderunt, quom ea res aget]ur, [non lique]re deixerit, praetor [quei] ex h. l. quaeret ita pronon[tiato et ad rem denuo agendam alium diem dato... eoque die eorum iudicu]m quei quomque aderunt iudicare i[ubeto... | ...Ad quem praetorem ita relatum erit iudicum plus tertiam partem negare iu]dicare, is HS n(ummum) CCICC, quotiens quomque amplius bis in uno iu[dicio iudicare negarint,... singulis quei iudicare negarint multam dicito. Tu]m quam ob rem et quantum pequ[niae dixerit, publice proscribito... | ...
     De] reis quomodo iudicetur. — Ubi duae partes iudicum, quei ader[unt, causam sibi liquere deixerint... pr(aetor), quei de ea re quaeret, utei eis iudice]s, quei iudicare negarint, semovant[ur facito... |50| ...]rem agito. Tum praetor quom soveis viatoribus apparitoribusque nei de i[udicio iudex discedat curato... sitellamque     latam     digitos...     altam     digitos]     XX,   quo   ioudices   sorticolas   conieciant   [apponi facito... | ...quoius]que iudicis is praetor sorticolam unam buxeam longam digitos IIII, la[tam digitos... ab utraque parte ceratam... in qua sorticola ex altera parti littera A scripta siet, ex alte]ra parti C, in manu palam dato al[teramque utram velit litteram eum iudicem inducere iubeto... | Iudex ita inducito] eamque sortem ex hace lege apertam bracioque aperto litteram digiteis opertam pala[m ad eam sitellam deferto eamque sortem in populum... i]temque in eos ceteros singilatim iu[dices versus ostendito, itaque in eam sitellam coniecito... | ...
     Sententiae quomodo pronontientur. — Quei iudex pronontiationis faci]undai causa ad sitellam sorti veniet, is in eam sitellam manum demitito, et eam devexam popul[o ostendito... i]udiciu[m... quamque in eum r]eum sententia[m ea sors hab]uerit, is ei[... | ...palam pronontiato, ubei A littera scripta erit ‘ apsolvo ’, ubei C littera scripta erit ‘ con]demno ’, ubei nihil scriptum erit ‘ seine suffragio ’. Ex qua sorti pronontiarit, eam sortem proxsumo iud[ici... in manum] transdito.
     De n[umerandis sententiis... |55| ...
     De reo apsolvendo. — Nisei eae sententiae ibei plurumae erunt ‘ condemno ’, praetor, quei ex h. l. quaeret, eum reum pronontiato non fecisse videri. De quo reo pr(aetor) ita pronontiaverit, quod postea non fecerit, aut qu]od praevaricationis causa factum non erit, is ex hace lege eius rei apsolutus esto.
     De reo condemnan[do. — Sei eae sententia]e ibei plurumae erunt ‘ condemno ’, pr(aetor), qu[ei ex h. l. quaeret, eum reum pronontiato fecisse videri... | ...
     De eadem re ne bis agatur. — Quei ex h. l. condemnatus] aut apsolutus erit, quom eo h. l., nisei quod post ea fecerit, aut nisei quod praevaricationis caussa factum erit, au[t nisei de litibus] aestumandis, aut nisei de sanctione hoiusce legis, actio nei es[to... | ...
     De praedibus dandis bonisve possidendis. — Iudex, quei eam rem quaesierit, earum rer]um, quei ex h. l.   condemnatus   erit,   q(uaestori)   praedes   facito   det   de   consili maioris partis sententia, quantei eis censuer[int; sei ita p]raedes datei non erunt, bona eius facito puplice possideantur conq[uaerantur veneant. Quantae pequniae ea bona venierint, tantam pequniam iudex, quei eam rem quaesierit, ab emptore exigito... | ...quaestorique eam pequniam et quanta fuerit] scriptum transdito; quaestor accipito et in taboleis popliceis scriptum habeto.
     De leitibus aestumandeis. — [Quei ex h]ace lege condemnatus erit, ab eo quod quisque petet, quoius ex hace lege peti[tio erit, id praetor, quei eam rem quaesierit, eos iudices, quei eam rem iudicaverint, aestumare iubeto... | ...quod ante h. l. rogatam consilio probabitur captum coactum ab]latum avorsum conciliatumve esse, eas res omnis simpli, ceteras res omnis, quod post hance legem rogatam co[nsilio probabit]ur captum coactum ablatum avorsum conciliatumve esse, dupli; idque ad qua[estorem, quantum siet quoiusque nomine ea lis aestumata siet, facito deferatur.
     De pequnia ex aerario solvenda. — Quei iudici, quei eam rem quaesierit, consilioque eius maiorei parti... |60| ...satisfecerit, nomine su]o parentisve suei, quoive ipse parensve suos heres siet, leitem aestumatam esse; queive eiei iudicei consilioque eius maiorei pa[rti eorum sa]tis fecerit, regis populeive ceivisve suei nomine litem aestumatam esse sibei: q[uanta ea pequnia erit, is iudex facito... | ...sei de ea re praedes dati erunt seive quantae pequniae eae lites aestumatae erunt, tanta pequnia ex] hace lege in aerario posita erit ob eam rem quod eo nomine lis aestumata erit, in triduo proxsumo, quo ita satis[ factum erit,] ex hace lege solvatur; neive quis iudex neive quaestor facito sciens dolo m[alo, quo minus ita satis fiat, itaque solvatur... | ...
     De tributo indicendo. — Quanti iudex quei eam rem quaesierit, leites aestumaverit, sei is iud]ex ex hace lege pequniam omnem ad quaestorem redigere non potuerit, tum in diebus X proxsumeis, quibus [quae potue]rit redacta erit, iudex quei eam rem quaesierit, queive iudex hace lege fac[tus erit, tributum indicito... | ...diemque edito, qua is quoius parentisve quoius eiusve quoi ipse parensve suos heres siet, ita lites] aestumatae erunt, [aut] quoius regis populeive nomine lis aestumata erit, legati adessint, dum nei longius C dies edat.
     [De trib]uto servando. — Ubei ea dies venerit, quo die iusei erunt adesse, iudex, quei e[um tributum indixerit, quanta pequnia de eius, quei ex h. l. condemnatus est, bonis redacta erit, tantam pequniam in eas lites, quae aestumatae erant, pro portioni tribuito... | ...Queique ei iudici consilioque eius maiori parti eam litem aestumatam esse sibei satis] fecerit, ei primo quoque die quaestorem solvere iubeto, quaestorque eam pecuniam eis sed fraude sua solvito.
     [Reliquom] in aerario siet. — Quod eorum nomine, quei non aderit, tributus factus [erit, quaestor in aerario, servato... |65 ...
     De tributo proscribendo. — Quei] praetor ex hace lege tribuendei causa prodeixerit, is, utei quod recte factum esse volet facito, quomodo prode[ixerit ea omnia m]aiore parte diei ad eam diem, donec solutum erit, apud forum palam, ubei de plano r[ecte legi possitur, proscripta propositaque habeat... praetor, quei eum tributum] | fecerit die[s.... prox]umos, ex ea die, qua tributus factus erit, apud forum palam, ubei de plano recte legi possitur, proscri[bito.
     Pequnia] post quinquenium populei fiet. — Quae pequnia ex hace lege in aerarium posita erit, quod in anneis qu[inque proxumeis ex ea die, qua tributus factus erit, eius pequniae quaestor ex h. l. non solverit, populei esto.
     De pequnia a praedibus exigenda. — Quaestor quoi aerarium provincia obvenerit, quoi quaestori ex h. l. praedes datei erunt, queive quaestor deinceps] | eandem provinciam habebit, eis faciunto, utei quod recte factum esse volet, quod eius is reus non solverit, ab eis pr[aedibus primo quo]que die pequnia exigatur.
     Pequnia in fiscis opsignetur. — Quae quomque pequnia ex hace lege ad q[uaestorem redacta erit, is quaestor ea pequnia facito in fiscis siet, fiscique signo suo opsignentur,... singulisque fiscis inscribatur] | quis praetor litis aestumaverit et unde ea pequnia redacta siet quantumque in eo fisco siet. Quaestor, quei quom[que erit, utei quod] recte factum esse volet, facito in diebus V proxumeis, quibus quomque eiei aerarium provincia obvenerit, [fisci resignentur, et sei ea pequnia, quam in eo fisco esse inscriptum erit, ibei inventa erit, denuo opsignentur...
     Quaestor utei solvat. — Quoi] | pequniam ex hace lege quod sine malo pequlatu fiat, pr(aetor), quei ex hace lege quaeret, darei solvi iuserit, id quaestor [quei aerarium pro]vinciam optinebit, sed fraude sua extra ordinem dato solvitoque.
     Quaestor moram nei facito. — Q[uaestor...
     Iudicium nei quis inpediat. — Quod] |70| ex hace lege iudicium fieri oportebit, quom ex hace lege fieri oportebit, nei quis magistratus prove magistratu prove [quo inperio potestateve erit facito, quo]minus setiusve fiat iudiceturve; neive quis eum, quei ex hace lege iudicium exercebit, neive eum, que[i ex h. l. iudicabit, neive eum, quei ex h. l. petet neive eum, unde petetur,... ab eo iudicio avocato neive] | avocarier iubeto,   neive   abducito   neive   abducier iubeto, neive facito quo quis eorum minus ad id iudicium adesse poss[it, quove quoi eorum minus in eo iudici]o verba audeire in consilium eire iudicare liceat; neive iudicium dimitere iubeto, nisei quom senatu[s ioure vocabitur... aut nisei quom centuriae aut] | tribus intro vocabuntur, extra quam sei quid in saturam feretur.
     [Iudex deinceps  faciat  principe  cessante,  item  quaestor.] — Sei is praetor quei ex hace lege quaeret,
     Iudex  deinceps  faciat  pr[incipe  cessante,   item  quaestor. — Sei is praetor quei ex hace lege quaeret
sei[ve  is  quaestor  quoi  aerarium  vel  urbana  provinc]ia  obvenerit,  [eo  magistratu] iudiciove inperiove
seive  is  quaestor  quoi  aerarium]  vel  urbana  provincia  obvenerit,   eo   magistratu  iudiciove  inperiove
abierit  abdicaverit  mortuosve  erit  ante  quam  ea  omnia  ioudica[ta   soluta   factave   erunt,  quae   eum
abierit  abdicaveritv[e   mortuosve  erit  ante  quam  ea  omnia  ioudicata  soluta  factave  erunt  quae  eum
praetorem   eumve   quaestorem   ex   h.  l.   iudicari   iubere   solvere     facere     oportet;     queiquomque
praetorem   eumve   quaestorem   ex   h.  l.   iudicari   iubere   solvere     facere     oportet;     queiquomque
deinceps   praetor  ex  h. l.  quaeret,  queive   quaestor   aerarium   vel   urbanam... |   provinciam   habebit,
deinceps  praetor ex h. l.   quaeret,  queive  quaestor aerarium vel urbanam... |(80)| ...] provinciam habebit,
is, utei  quod  recte  factum] esse  volet, facito, utei ea omnia quod ex hace  lege  factum  non  erit  faciant,
is, utei qu[od  recte  factum esse  vo]let, facito, utei ea omnia [quod ex hace lege  factum  non  erit  faciant,
fiantque quae  ex  hace  lege fieri oporteret, sei [apud eum ea res acta  esset;  deque  ea  re  eiei]  praetori
fiantque quae ex hace lege fieri oporteret,... sei] apud eum ea res acta   esset;  deque  ea  re  eiei  praetori
quaestorique  omnium  rerum,   quod   ex  hace  lege  factum  non  erit,  siremps  lex esto, qua[sei sei  apud
quaestor[ique] omnium rerum,  quod   ex  [hace lege  factum  non  erit,  siremps  lex esto,  quasei sei  apud
eum ea res acta esset...
eum ea res acta esset...
     De  rebus  ex  lege  Calpurnia  Iuniave iudicatis. — Quibusquom ioudicium] | fuit fueritve ex lege, quam
     De  rebus  ex  lege  Calpurnia Iuniave iudicatis. — Quibusquom | ioud]icium fuit fueritve ex leg[e quam 
L. Calpurnius  L.  f.  tr(ibunus)  pl(ebei)  rogavit, exve lege, quam M. Iunius D. f. tr. pl. rogavit, quei eorum
L. Calpurnius  L.  f.]  tribunus  plebei  rogav[it,  exve  lege, quam M. Iunius D. f. tr. pl. rogavit, quei eorum
eo  [ioudicio  apsolutus  vel  condemnatus  est  eritve,  quo] magis de ea re eius nomen hace lege deferatur
eo  ioudicio...  apsolutus  vel  condem]natus  est eritve, quo magis de ea re eius nomen hace lege deferatur
quove  magis  de  ea  re  quom  [eo  ex  h. l.  agatur,  eius  h. l.  nihilum  rogato.  Queique  contra h. l. fecise
quove  magis  de  e[a  re  quom  eo  ex  h. l.  agatur,  eius  h. l.  nihilum  rogato.  Queique  contra h. l. fecise
dicentur,...... nisei lex rogata erit ante quam ea res facta] || erit, quom eis hace lege actio nei esto.
dicentur,...... nisei lex | rogata eri]t, ante quam ea res [facta erit, quom eis hace lege a]ctio nei [esto.
     De praevaricatione. Praetor,  quei  ex  hace  lege  quaeret,  qua  de  re  ei prae[tori eisque iudicibus,
     De praevaricatione. Praetor,  quei  ex  hace lege quaeret, qua quis de re ei praetori eisque iudicibus,
quei   ex   h. l.   ad   eam   rem   io]udicandam   adfuerint,   quei   vivent,   eorum  maiorei parti satis factum
quei   ex   h. l.   ad   ea]m   rem   ioudicandam   adfuerit,   quei vivent, eorum maiori parti satis fecerit e[um
erit, nomen quod ex [h. l. quis detolerit praevaricationis causa eum detulisse...]
quei ex h. l. nomen detolerit, praevaricationis causa id detulisse...
     | De  ceivitate  danda. Sei  quis  eorum, quei ceivis Romanus non erit, ex hace lege alterei nomen [...
     | De  ceivitate  danda. Sei  q[uis  eorum,  quei ceivis Romanus non erit, ex hace lege alterei nomen...
ad  praetor]em quoius  ex  hace  lege  quaestio  erit,  detolerit,  et is eo iudicio hace lege condemnatus erit,
ad  praetorem  quoius  e]x hace lege quaestio erit, detuler[it, et i]s eo ioudicio hace lege condemnatus erit,
tu[m eis quei eius nomen detolerit, quoius eorum opera maxime unius eum condemnatum esse constiterit...
tum eis qu[ei eius nomen detolerit, quoius eorum opera maxime unius eum condemnatum esse constiterit...
| sei   volet   ipse   filieique,   quei   eiei   gnatei erunt, quom] ceivis Romanus ex hace lege fiet, nepotesque
| ...sei   volet   ipse   filieique, quei eiei gnatei erunt, quom... ceivis Romanus ex hace lege fiet,  nepotesque
tum   eiei   filio   gnateis ceiveis Romanei iustei sunto [et in quam tribum, quoius is nomen ex h. l. detolerit,
t]um [eiei   filio   gnatei   ceiveis Romanei iustei sunto et in quam tribum, quoius is nomen ex h. l. detolerit,
sufragium   tulerit,   in  eam tribum sufragiu]m ferunto inque eam  tribum censento, militiaeque eis vocatio
sufragium   tulerit,   in   eam  tribum sufragium ferunto inque eam  tribum censento militiaeque ei]s vocatio
esto,   aera   stipendiaque  o[mnia   eis   merita   sunto.   Nei qui magistratus prove magistratu ...eius h. l.] |
esto,   aera   stipendia[que   eis] omnia merita sunto. Nei qui magistratus pr[ove magistratu... || ...eius h. l. |
nihilum rogato.
nihilum rogato.
     De   provocation[e   vocation]eque   danda. Sei  quis eorum, quei [nominis Latini sunt...... quei eorum
     De   provocatione   vocationeque   danda. Sei   quis   eorum,  quei nominis Latini sunt...... quei eorum
in  sua  quisque civitate dicta]tor praetor aedilisve non fuerint, ad praetorem, quoius ex hace lege quaestio
in  sua  quisque   civitate   dictator   praetor   aedilisve   non  fuerint, ad praetorem, quoius ex h. l. quaestio
erit,  [ex  h. l.  alterei nomen detolerit, et is eo iudicio h. l. condemnatus erit, tum quei eius nomen detolerit,
erit, ex h. l. alterei nomen detolerit, et is eo iudicio h. l. condem]natus erit, tum quei eiu[s nomen] detolerit,
quoius   eorum   opera  maxime unius eum condemnatum esse constiterit, sei ceivis Romanus ex h. l. fierei
quoius   eorum   opera ma[xime unius eum condemnatum esse constiterit, sei ceivis Romanus ex h. l. fierei
nolet,   ei   postea   ad   p. R.   provocare   liceto   tamquam  sei ceivis Romanus esset. Item ipsei filieisque
nolet,   ei   postea   ad   p. R.   provocare   liceto   tamquam  sei ceivis Romanus esset. Item ipsei filieisque
nepotibusque  ex filio] | eius militiae munerisque poplici in su[a quoiusque ceiv]itate [vocatio immunitasque
nepotibusque  ex  filio  |  eius  militiae  munerisque poplici in sua quoiusque ceivitate vocatio immunitasque
esto. |
esto. |
...]i petetur, de ea re eius [optio est]o, utrum velit vel in sua ceivitat[e... | ... ha]bere liceto.
[Sei quis cei]vis Romanus ex hace lege alte[rei nomen detolerit... | ...] — quoi ex h[ace lege provo]catio erit esseve oportebit... | [praetor quei inter pe]regrinos ious [deicet... |90| ...atei q...
 

 
Fragments of the Lex Acilia repetundarum.
Fragments of the Lex Acilia repetundarum ( Bruns, Fontes.., 1909, p. 57 ).
 

 
►  Bibliography
 
 

Orsini in Agustín, De Legibus et Senatus Consultis, Roma, 1583 ; Gruter, Inscriptionum Romanarum Corpus absolutissimum, Heidelberg, 1602, pp. 506-511 ; Muratori, Novus thesaurus veterum inscriptionum..., II, Milano, 1740, p. 574 ; Klenze, Fragmenta legis Serviliae repetundarum, Berlin, 1825 ; Mommsen, Zeitschrift für die Altertumswissenschaft, Marburg, 1843, pp. 812-829 = GS, III, 1907, pp. 339-355 ; Göttling, Funfzehn römische Urkunden auf Erz und Stein nach den Originalen neu verglichen und herausgegeben, Halle, 1845, pp. 36-43 ; Zumpt, De legibus iudiciisque repetundarum, I, Berlin, 1845 ; Rudorf, Abh. Akad. Wiss. Berlin, phil.-hist. Kl., 1861, pp. 411-553 ; CIL I1 (1863), n. 198 ; CIL XI, 1 (1888), n. 364a ; Pernice, Labeo, III, 1, 1892, p. 233 ; Hesky, WS, 25, 1903, pp. 272-287 ; Hülsen, Fest. Hirschfeld, Berlin, 1903, pp. 431-439 ; Brassloff, WS, 26, 1904, pp. 106-117 ; Mommsen, GS, I (1905), pp. 1-64 ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 55-73, n. 20 ; Guenoun, Études Girard, Paris, 1912, pp. 85-97 ; Strachan-Davidson, Problems of the Roman Criminal Law, Oxford, 1912 ; Hardy, JP, 32, 1913, pp. 96-106 ; CIL I2 (1918), n. 583 ; Fraccaro, Rend. Ist. Lomb., 1919, p. 335 ; Rosenberg, Hermes, 55, 1920, pp. 337-363 ; CIL XI, Add. (1926), p. 1234 ; Bannier, Phil, 83, 1928, pp. 443-448 ; Carcopino, Autour des Gracques, Paris, 1928, p. 212 (2nd ed., 1967, pp. 316-332) ; Levi, RFIC, 57, 1929, pp. 383-387 ; CIL I2 (1931), pp. 723 and 739 ; Buckland, JRS, 27, 1937, pp. 37-47 ; Baldson, PBSR, 14, 1938, pp. 98-114 ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 84-102, n. 7 ; CIL I2 (1943), p. 832 ; Campana, RPAA, 23-24, 1947-49, p. 13 ; Sherwin-White, PBSR, 17, 1949, pp. 5-25 ; Henderson, JRS, 41, 1951, pp. 71-88 ; Sherwin-White, JRS, 42, 1952, pp. 43-55 ; Tibiletti, Ath, 31, 1953, pp. 5-100 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 373 ; Badian, AJP, 75, 1954, pp. 374-384 ; Serrao, St. De Francisci, II, Milano, 1954, pp. 473-511 = Classi, partite e leggi nella repubblica romana, Pisa, 1974, pp. 233-275 ; Pontenay de Fontette, Leges repetundarum, PhD, Paris, 1954, pp. 37-70 ; Tibiletti, Ath, 1955, p. 388 ; Jones, PCPhS, 6, 1960, pp. 39-42 ; Johnson, Coleman-Norton & Bourne, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 38-46, n. 45 ; Kunkel, Untersuchungen zur Entwicklung des römischen Kriminalverfahrens in vorsullanischer Zeit, München, 1962 ; Kunkel, RE, XXIV (1963), c. 720-786 = Kleine Schriften, Weimar, 1974, pp. 33-110 ; Schmidlin, Das Rekuperatorenverfahren, Freiburg, 1963 ; Hands, Latomus, 24, 1965, pp. 225-237 ; Nicolet, L'ordre équestre à l'époque républicaine, I, Paris, 1966, pp. 467-515 ; Levick, CR, 17, 1967, pp. 256-258 ; Liebs, ZSS, 84, 1967, pp. 104-132 ; Gruen, Roman politics and the criminal courts, 149-78 BC, Cambridge, 1968, pp. 88-90 ; Eder, Das vorsullanische Repetundenverfahren, München, 1969, pp. 120-231 ; Mattingly, JRS, 59, 1969, pp. 129-143 / 60, 1970, pp. 154-168 ; Mattingly, Latomus, 30, 1971, pp. 281-293 ; Jones, The criminal courts of the roman Republic and Principate, Oxford, 1972, pp. 45 ss. ; Sherwin-White, JRS, 62, 1972, pp. 83-99 ; Griffin, CQ, 23, 1973, pp. 108-126 ; Nicolet, ANRW, I, 2, 1974, pp. 197-214 ; Badian, AJP, 96, 1975, pp. 67-75 ; Mattingly, CQ, 25, 1975, pp. 255-263 ; Mattingly, Latomus, 34, 1975, pp. 726-728 ; Lintott, ZPE, 22, 1976, pp. 207-214 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 90-106, n. 7 ; AE 1978, n. 12 ; Meyer, ZSS, 95, 1978, pp. 138-157 ; Mattingly, Hermes, 107, 1979, pp. 478-488 ; Venturini, Studi sul crimen repetundarum nell'età repubblicana, Milan, 1979 ; Meyer, Fest. Vittinghoff, Köln-Wien, 1980, pp. 145-156 ; Lintott, ZSS, 98, 1981, pp. 162-212 ; Alexander, Class. Ant., 1, 1982, pp. 141-166 ; Sherwin-White, JRS, 72, 1982, pp. 18-31 ; Ferrary, Labeo, 29, 1983, 1, pp. 70-77 ; Alexander, CP, 80, 1985, pp. 20-32 ; CIL I2 (1986), pp. 908-910 ; Mattingly, Phil, 131, 1987, pp. 71-81 ; Rankov in Homo Viator : Classical Essays for John Bramble, Bristol-Oak Park, 1987, pp. 89-94 ; Richardson, JRS, 77, 1987, pp. 1-12 ; Mantovani, Il problema d'origine dell'accusa popolare, Padua, 1989 ; Lintott, Judicial Reform and Land Reform in the Roman Republic, Cambridge, 1992 ; Venturini, Labeo, 39, 1993, pp. 95-111 ; Crawford et al., Roman Statutes, I, London, 1996, pp. 65-112, n. 1 ; AE 1998, n. 58 ; Licandro, Minima Epigraphica et Papyrologica, 3, 2000, pp. 87-110 ; AE 2001, n. 64 ; Butler, The hand of Cicero, London-New York, 2002, pp. 36, 57, 61, 65, 130 and 136 ; Williamson, The laws of the Roman people : public law in the expansion and decline of the Roman Republic, Ann Arbor, 2005, pp. 302-303 ; Bispham, From Asculum to Actium : the municipalization of Italy from the Social War to Augustus, Oxford, 2007, pp. 15-16, 50, 60, 64, 82, 85-87, 89, 91, 95, 127-128 and 131 ; Griffin, A companion to Julius Caesar, Malden-Oxford, 2009, p. 33 ; Lepore, Introduzione allo studio dell'epigrafia giuridica latina, Milano, 2010, pp. 171 ss.
 
 
►  Source : Eleven fragments of a large bronze tablet discovered in Italy prior to 1521.
 


English translation