Lex Valeria I de provocatione ( Nisard )

LEX VALERIA I DE PROVOCATIONE

( 509 BC )

Livius, II, 8 ( Nisard, Paris, 1864 ).

1. Latae deinde leges, non solum quae regni suspicione consulem absoluerent, sed quae adeo in contrarium uerterent, ut popularem etiam facerent. Inde cognomen factum Publicolae est. 2. Ante omnes de prouocatione aduersus magistratus ad populum sacrandoque cum bonis capite eius, qui regni occupandi consilia inisset, gratae in uulgus leges fuere.

Livius, III, 20 ( Nisard, Paris, 1864 ).

8. Terrebant haec ; sed ille maximus terror animos agitabat, quod saepius Quinctius dictitabat se consulum comitia non habiturum; non ita ciuitatem aegram esse ut consuetis remediis sisti possit ; dictatore opus esse rei publicae, ut, qui se mouerit ad sollicitandum statum ciuitatis, sentiat sine prouocatione dictaturam esse.

Livius, X, 9 ( Lasserre, Paris, 1937 ).

5. Porcia tamen lex sola pro tergo ciuium lata uidetur, quod graui poena, si quis uerberasset necassetue ciuem Romanum, sanxit ; Valeria lex cum eum qui prouocasset uirgis caedi securique necari uetuisset, si quis aduersus ea fecisset, nihil ultra quam ‘ improbe factum ’ adiecit. Id, qui tum pudor hominum erat, uisum, credo, uinclum satis ualidum legis : nunc uix serio ita minetur quisquam.

Cicero, de rep., II, 31 ( Bréguet, Paris, 1980 ).

53. ... idemque, in quo fuit « Publicola » maxime, legem ad populum tulit eam quae centuriatis comitiis prima lata est, ne quis magistratus ciuem Romanum aduersus prouocationem necaret neue uerberaret.

Valerius Maximus, IV, 1 ( Kempf, Leipzig, 1888 ).

1. Atque ut <ab> incunabulis summi honoris incipiam, P. Valerius, qui populi maiestatem uenerando Publicolae nomen adsecutus est, cum exactis regibus imperii eorum uim uniuersam omniaque insignia sub titulo consulatus in se translata cerneret, inuidiosum magistratus fastigium moderatione ad tolerabilem habitum deduxit fasces securibus uacuefaciendo et in contione populo summittendo. numerum quoque eorum dimidia ex parte minuit ultro Sp. Lucretio collega adsumpto, ad quem, quia maior natu erat, priorem fasces transferri iussit. legem etiam comitiis centuriatis tulit, ne quis magistratus ciuem Romanum aduersus prouocationem uerberare aut necare uellet. ...

Digesta, I, 2 ( Mommsen & Krueger, Berlin, 1954 ).

2. (16) Exactis deinde regibus consules constituti sunt duo : penes quos summum ius uti esset, lege rogatum est : dicti sunt ab eo, quod plurimum rei publicae consulerent. Qui tamen ne per omnia regiam potestatem sibi vindicarent, lege lata factum est, ut ab eis provocatio esset neve possent in caput civis Romani animadvertere iniussu populi : solum relictum est illis, ut coercere possent et in vincula publica duci iuberent.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. (23) Et quia, ut diximus, de capite civis Romani iniussu populi non erat lege permissum consulibus ius dicere, propterea quaestores constituebantur a populo, qui capitalibus rebus praeessent ...

►  Bibliography

Albanese, BIDR, 1988, pp. 145-179 ; Amirante, IURA, 34, 1983, pp. 1-27 / 37, 1986, pp. 88-89 ; Bassanelli Sommariva, BIDR, 1986, pp. 327-377 ; Binder, Die Plebs, Leipzig, 1909, p. 469 ; Garofalo, SDHI, 53, 1987, pp. 355-371 ; Heuss, Mélanges Heuss, II, Stuttgart, 1995, pp. 831-907 ; Magdelain, Labeo, 33, 1987, pp. 139-166 ; Meira, Romanitas, 12-13, 1974, pp. 171-188 ; Meyer, RhMus, 67, 1882, p. 626 ; Mommsen, Die Römische Chronologie bis auf Caesar, Berlin, 1858, pp. 88, 199 ; Mommsen, Die Schriften der Römischen Feldmesser, II, Berlin, 1852, p. 226 ; Peppe, Mannino et al., BIDR, 1988, pp. 689-712 ; Richter, De P. Valerio Poplicola legislatore, Görlitz, 1875 ; Rotondi, Leges publicae populi romani, Milano, 1912, p. 190.

►  Links : Livius II, 1-15  /  III, 1-32  /  X, 9.