| LEX
IULIA DE MARITANDIS ORDINIBUS Lex Julia on marriage ( 18 BC ) |
||||
|
||||
| Theodor Mommsen ( 1817-1903 ) | ||||
|
||||
|
Digesta, XXIII, 2 ( Mommsen & Krueger, Berlin, 1954 ). |
||||
19 [ Marcianus ]. Capite
trigesimo quinto legis Iuliae qui liberos quos habent in potestate iniuria
prohibuerint ducere uxores vel nubere, vel qui dotem dare non volunt
ex constitutione divorum Severi et Antonini, per proconsules praesidesque
provinciarum coguntur in matrimonium collocare et dotare. Prohibere
autem videtur et qui condicionem non quaerit.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 [ Paulus ], pr. Lege Iulia ita cavetur : ‘ Qui senator est quive filius neposve ex filio proneposve ex filio nato cuius eorum est erit, ne quis eorum sponsam uxoremve sciens dolo malo habeto libertinam aut eam, quae ipsa cuiusve pater materve artem ludicram facit fecerit. Neve senatoris filia neptisve ex filio proneptisve ex nepote filio nato nata libertino eive qui ipse cuiusve pater materve artem ludicram facit fecerit, sponsa nuptave sciens dolo malo esto neve quis eorum dolo malo sciens sponsam uxoremve eam habeto. ’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 [ Ulpianus ], pr. In eo iure, quod dicit invito patrono libertam, quae ei nupta est, alii nubere non posse, patronum accipimus (ut rescripto imperatoris nostri et divi patris eius continetur) et eum qui hac lege emit, ut manumittat, quia manumissa liberta emptoris habetur. 1. Qui autem iuravit se patronum, hoc idem non habebit. 2. Ne is quidem debet habere, qui non suis nummis comparavit. 3. Plane si filius familias miles esse proponatur, non dubitamus, si castrensis peculii ancillam manumiserit, competere ei hoc ius: est enim patronus secundum constitutiones nec patri eius hoc ius competit. 4. Hoc caput ad nuptam tantum libertam pertinet, ad sponsam non pertinet: et ideo invito patrono nuntium sponsa liberta si miserit, cum alio conubium habet. 5. Deinde ait lex ‘ invito patrono ’: invitum accipere debemus eum, qui non consentit ad divortium: idcirco nec a furioso divertendo solvit se huius legis necessitate nec si ab ignorante divorterit: rectius enim hic invitus dicitur quam qui dissensit. |
||||
|
Digesta, XXIV, 2 ( Mommsen & Krueger, Berlin, 1954 ). |
||||
11 [ Ulpianus ], pr. Quod
ait lex : ‘ divortii faciendi potestas libertae,
quae nupta est patrono, ne esto, ’ non infectum videtur
effecisse divortium, quod iure civili dissolvere solet matrimonium.
Quare constare matrimonium dicere non possumus, cum sit separatum. Denique
scribit Iulianus de dote hanc actionem non habere. Merito igitur, quamdiu
patronus eius eam uxorem suam esse vult, cum nullo alio conubium ei
est nam quia intellexit legis lator facto libertae quasi diremptum matrimonium,
detraxit ei cum alio conubium. Quare cuicumque nupserit, pro non nupta
habebitur. Iulianus quidem amplius putat nec in concubinatu eam alterius
patroni esse posse. 1. Ait lex :
‘ Quamdiu patronus eam uxorem esse volet. ’
Et velle debet uxorem esse et patronus durare: si igitur aut patronus
esse aut velle desierit, finita est legis auctoritas. |
||||
|
Digesta, XXXVIII ( Mommsen & Krueger, Berlin, 1954 ). |
||||
1,
37 [ Paulus ], pr. ‘ Qui
libertinus duos pluresve a se genitos natasve in sua potestate habebit
praeter eum, qui artem ludicram fecerit quive operas suas ut cum bestiis
pugnaret locaverit: ne quis eorum operas doni muneris aliudve quicquam
libertatis causa patrono patronae liberisve eorum, de quibus iuraverit
vel promiserit obligatusve erit, dare facere praestare debeto. ’
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11, 1 [ Ulpianus ], ... 1. Ut autem haec bonorum possessio locum habeat, uxorem esse oportet mortis tempore. Sed si divortium quidem secutum sit, verumtamen iure durat matrimonium, haec successio locum non habet. Hoc autem in huiusmodi speciebus procedit. Liberta ab invito patrono divortit : lex Iulia de maritandis ordinibus retinet istam in matrimonio, dum eam prohiberet alii nubere invito patrono. Item iulia de adulteriis, nisi certo modo divortium factum sit, pro infecto habet. |
||||
|
Digesta, L, 16 ( Mommsen & Krueger, Berlin, 1954 ). |
||||
134 [ Paulus ]. ‘ Anniculus ’
non statim ut natus est, sed trecentesimo sexagensimo quinto die dicitur,
incipiente plane, non exacto die, quia annum civiliter non ad momenta
temporum, sed ad dies numeramus. |
||||
| |
||||
 |
