| LEX
GELLIA CORNELIA DE CIVITATE ( 72 BC ) |
|
Cicero, Balb. ( Clark, Oxford, 1909 ). |
8. nascitur,
iudices, causa Corneli ex ea lege quam L. Gellius Cn. Cornelius ex senatus
sententia tulerunt ; qua lege videmus esse sanctum ut cives Romani
sint ii quos Cn. Pompeius de consili sententia singillatim civitate
donaverit. Donatum esse L. Cornelium praesens Pompeius dicit, indicant
publicae tabulae. accusator fatetur, sed negat ex foederato populo quemquam
potuisse, nisi is populus fundus factus esset, in hanc civitatem venire.
(20) O praeclarum interpretem iuris, auctorem
antiquitatis, correctorem atque emendatorem nostrae civitatis, qui hanc
poenam foederibus adscribat, ut omnium praemiorum beneficiorumque nostrorum
expertis faciat foederatos ! quid enim potuit dici imperitius quam foederatos
populos fieri fundos oportere ? nam id non magis est proprium foederatorum
quam omnium liberorum. sed totum hoc, iudices, in ea fuit positum semper
ratione atque sententia ut, cum iussisset populus Romanus aliquid, si
id adscivissent socii populi ac Latini, et si ea lex, quam nos haberemus,
eadem in populo aliquo tamquam in fundo resedisset, ut tum lege eadem
is populus teneretur, non ut de nostro iure aliquid deminueretur, sed
ut illi populi aut iure eo quod a nobis esset constitutum aut aliquo
commodo aut beneficio uterentur. (21) tulit
apud maiores nostros legem C. Furius de testamentis, tulit Q. Voconius
de mulierum hereditatibus ; innumerabiles aliae leges de civili iure
sunt latae ; quas Latini voluerunt, adsciverunt ; ipsa denique Iulia,
qua lege civitas est sociis et Latinis data, qui fundi populi facti
non essent civitatem non haberent. in quo magna contentio Heracliensium
et Neapolitanorum fuit, cum magna pars in iis civitatibus foederis sui
libertatem civitati anteferret. postremo haec vis est istius et iuris
et verbi, ut fundi populi beneficio nostro, non suo iure fiant. Cum
aliquid populus Romanus iussit, (22) id si
est eius modi ut quibusdam populis, sive foederatis sive liberis, permittendum
esse videatur ut statuant ipsi non de nostris sed de suis rebus, quo
iure uti velint, tum utrum fundi facti sint an non quaerendum esse videatur ;
de nostra vero re publica, de nostro imperio, de nostris bellis, de
victoria, de salute fundos populos fieri noluerunt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
14. (32)
etenim quaedam foedera exstant, ut Cenomanorum, Insubrium, Helvetiorum,
Iapydum, non nullorum item ex Gallia barbarorum, quorum in foederibus
exceptum est ne quis eorum a nobis civis recipiatur. quod si exceptio
facit ne liceat, ubi necesse est licere. Vbi est igitur foedere Gaditano,
ne quem populus Romanus Gaditanum recipiat civitate ? nusquam. ac sicubi
esset, lex id Gellia et Cornelia, quae definite potestatem Pompeio civitatem
donandi dederat, sustulisset. 'exceptum,' inquit, 'est foedus, si qvid
sacrosanctvm est.' ignosco tibi, si neque Poenorum iura calles (reliqueras
enim civitatem tuam) neque nostras potuisti leges inspicere ; ipsae
enim te a cognitione sua iudicio publico reppulerunt. (33)
quid fuit in rogatione ea quae de Pompeio a Gellio et a Lentulo consulibus
lata est, in quo aliquid sacrosanctum exceptum videretur ? primum enim
sacrosanctum esse nihil potest nisi quod populus plebesve sanxit ;
deinde sanctiones sacrandae sunt aut genere ipso aut obtestatione et
consecratione legis aut poenae, cum caput eius qui contra fecerit consecratur.
quid habes igitur dicere de Gaditano foedere eius modi ? utrum capitis
consecratione an obtestatione legis sacrosanctum esse confirmas ? nihil
omnino umquam de isto foedere ad populum, nihil ad plebem latum esse
neque legem neque poenam consecratam esse dico. de quibus igitur etiam
si latum esset ne quem civem reciperemus, tamen id esset quod postea
populus iussisset ratum, nec quicquam illis verbis si qvid sacrosanctvm
est exceptum videretur, de iis, cum populus Romanus nihil umquam iusserit,
quicquam audes dicere sacrosanctum fuisse ? |
| |
 |