| LEX
AEMILIA DE CENSORIBUS ( 434 BC ) |
|
Livius, IV, 24 ( Nisard, Paris, 1864 ). |
|
2. Itaque
cum renuntiatum a mercatoribus esset negata Veientibus auxilia, iussosque
suo consilio bellum initum suis uiribus exsequi nec aduersarum rerum
quaerere socios, cum quibus spem integram communicati non sint, 3. tum
dictator, ne nequiquam creatus esset, materia quaerendae bello gloriae
adempta, in pace aliquid operis edere quod monumentum esset dictaturae
cupiens, censuram minuere parat, seu nimiam potestatem ratus seu non
tam magnitudine honoris quam diuturnitate offensus. 4. Contione
itaque aduocata, rem publicam foris gerendam ait tutaque omnia praestanda
deos immortales suscepisse : se, quod intra muros agendum esset,
libertati populi Romani consulturum. Maximam autem eius custodiam esse,
si magna imperia diuturna non essent et temporis modus imponeretur,
quibus iuris imponi non posset. 5. Alios
magistratus annuos esse, quinquennalem censuram ; graue esse iisdem
per tot annos magna parte uitae obnoxios uiuere. Se legem laturum ne
plus quam annua ac semestris censura esset. 6. Consensu
ingenti populi legem postero die pertulit et "ut re ipsa"
inquit, "sciatis, Quirites, quam mihi diuturna non placeant imperia,
dictatura me abdico". 7. Deposito
suo magistratu, imposito fine alteri, cum gratulatione ac fauore ingenti
populi domum est reductus. Censores aegre passi Mamercum quod magistratum
populi Romani minuisset tribu mouerunt octiplicatoque censu aerarium
fecerunt. 8. Quam rem ipsum ingenti animo
tulisse ferunt, causam potius ignominiae intuentem quam ignominiam ;
primores patrum, quamquam deminutum censurae ius noluissent, exemplo
acerbitatis censoriae offensos, quippe cum se quisque diutius ac saepius
subiectum censoribus fore cerneret quam censuram gesturum : 9. populi
certe tanta indignatio coorta dicitur ut uis a censoribus nullius auctoritate
praeterquam ipsius Mamerci deterreri quiuerit. |
| Livius, IX, 33 ( Corpet-Verger & Pessonneaux, Paris, 1904 ). |
| Ap. Claudius
censor circumactis decem et octo mensibus, quod Aemilia lege finitum
censurae spatium temporis erat, cum C. Plautius collega eius magistratu
se abdicasset, nulla ui compelli ut abdicaret potuit. P. Sempronius
erat tribunus plebis, qui finiendae censurae inter legitimum tempus
actionem susceperat, non popularem magis quam iustam nec in uolgus quam
optimo cuique gratiorem. Is cum identidem legem Aemiliam recitaret auctoremque
eius Mam. Aemilium dictatorem laudibus ferret, qui quinquennalem
ante {censuram} et longinquitate potestatem dominantem intra sex mensum
et anni coegisset spatium, "dic agedum" inquit, "Appi
Claudi, quidnam facturus fueris, si eo tempore quo C. Furius et
M. Geganius censores fuerunt censor fuisses." negare Appius
interrogationem tribuni magno opere ad causam pertinere suam ;
nam, etsi tenuerit lex Aemilia eos censores, quorum in magistratu lata
esset, quia post illos censores creatos eam legem populus iussisset,
quodque postremum iussisset id ius ratumque esset, non tamen aut se
aut eorum quemquam, qui post eam legem latam creati censores essent,
teneri ea lege potuisse. |
|
 |