| ~ NOV. XCI ~ |
UT
EXACTIONE INSTANTE DOTIS PRIMAE ET SECUNDAE VIRO AD SECUNDA VOTA MIGRANTE
PRAEPONATUR UXOR PRIMA VEL EX PRIORI MATRIMONIO FILII. ET UT SI VOLUERIT
UXOR AUT IS QUI PRO EA DOTEM SCRIPSERIT DARE VIRO QUAE SCRIPTA SUNT,
DISTULERIT AUTEM VIR SUSCIPERE, SOLUTO MATRIMONIO EXIGI EUM AB EA CONSCRIPTAM
ANTENUPTIALEM DONATIONEM. |
| ( AD 539 ) |
( Based upon the Latin text of Schoell and Kroll's edition ). ~ Text submitted by Dr. Ingo Maier ~ |
| Idem Aug. Iohanni pp. secundo ex consule ordinario et patricio. |
<Praefatio> Dudum
iudicantibus nobis in dubitationem venit causa multa correctione digna
et legislatione clariori non indigna. Etenim quidam prioris factus uxoris
vir cum eam extulisset, deinde secundae, dotem suscipiens et filios
ex priori relinquens Aut adhuc secunda superstite. Volebat igitur secunda
uxor dotem a se datam exigere privilegio utens a nobis dato, contradicebant
autem ex priori matrimonio filii et ipsi maternam obicientes dotem,
et dubium erat, utrum etiam non superstite priore uxore oporteret suscipi
filios contra secundae dotem litigantes. Non enim aliis dedimus dudum
et damus hoc privilegium aut heredibus aut creditoribus, sed solis filiis.
Plurimae siquidem dubitationes extiterunt in hac causa, dicente secunda,
quoniam expendisset et ante quam ad eius venisset matrimonium prioris
uxoris dotem, et non esse iustum suam quidem dotem, quod tantum inventus
est reliquisse vir quantum sufficeret soli secundae doti, eam perdere,
illos autem expensam iam dotem percipere; sed filii hypothecas proponebant,
quoniam omnino rebus existentibus morienti hypothecas seniores potiores
quam secundae essent. |
| CAPUT I. |
His
igitur in dubitationem venientibus illud certum et iam a nobis sancitum
est, quia si aliquid appareat rerum prioris aut secundae dotis, hoc
necessarium filios prioris aut secundae habere, aut si moriatur et illa,
filios eius, singulos quod proprie habendum suum ostenderint: hic enim
et in rem quae de proprietate est competit pure, et unumquemque quod
suum est habere nullo privilegio indigens. Si vero nihil appareat utriusque
rerum, aut aliqua quidem appareant aliqua vero desint, sive superstites
sint mulieres, repudio forsan priore matrimonio dissoluto et competenti
mulieri dote, sive defunctae sunt filiis existentibus ambae aut etiam
una harum, in his quae desunt superiorem esse priorem et filios ex ea
antiquiorem dotem proponentes, idem est dicere nepotes et pronepotes
et deinceps successionem, cuiuscumque naturae fuerint. Sicut enim si
duo debita publica fuissent, necessario antiquum posteriori praeponeretur,
ita et hic privilegia necessarium est priori doti dare priora, et ita
secundae, et dotem non praeponere doti neque hypothecam hypothecis,
sed quod antiquius est et tempore amplius manere proprium robur habens
et privilegium: tempora namque hypothecarum permutare aut interimere
nullo modo patimur. Et haec dicimus non ignorantes, quoniam iam et in
alia quadam nostra legislatione haec decrevimus, sed quoniam omnino
motum est apud nos et quasdam habuit aliquo modo causa quaestiones,
propterea et ad praesentis legis opus accessimus, non ut nunc aliquid
prius sanciverimus, sed ut clariorem eam omnibus constitueremus. |
| CAPUT II. |
Illud
quoque adicere legi bonum est, quod mota quaestio similiter necessarium
nobis ad legislationem fecit. Si enim debeat dotem mulier, et illa quidam
dare voluerit, ipsa forsan aut qui pro ea promisit illud, quicumque
fuerit aut proximorum aut extraneorum, <ut> aut profecticia aut
adventicia sit dos (haec enim legis verba sunt); vir autem, aut eius
pater forsitan aut avus suscipere eam nollet, pars autem mulieris contestetur
et parata sit hoc solvere aut etiam aliquid maius peragere, et offerat
forsan, et si mobilis sit, signacula etiam imponat et secundum legem
recondat, aut secundum unam partem ingrediens in iudicium petat haec
fieri et pergentes ex iudicio quidam denuntient haec ad partem viri,
at ille permaneat etiam ita differens, non poterit soluto matrimonio
antenuptialis donationis exactionem declinare tamquam dote non data.
Qui enim dare voluit, dum perceptionem recusat is qui suscipere postulator,
proximus est danti. Et hoc cum aliis in dote valeat. Sicut enim nisi
dederit per dilationem. dotem, negationem ei antenuptialis donationis
inferimus, ita vel si voluerit dare et percepturus ex studio recusaverit
perceptionem, damus ei antenuptialis donationis matrimonio soluto petitionem,
licet dotem propter viri causam non intulerit. |
<Epilogus>
Quae igitur placuerunt nobis et per hanc sacram declarata sunt legem
eminentia tua operi effectuique tradere festinet. Dat. kal. Oct. CP. <imp. Iustiniani anno XIII. Apione v. c. cons.> |
| |