| ~ NOV.
LXXXI ~ CONSTITUTIO QUAE DIGNITATIBUS ET EPISCOPATU LIBERAT FILIUM PATRIA POTESTATE. ( AD 539 ) |
( Based upon the Latin text of Schoell and Kroll's edition ). ~ Text submitted by Dr. Ingo Maier ~ |
| Idem Aug. sacro senatui huius regiae civitatis. |
<Praefatio> Quicquid
ad utilitatem et ornatum respicit a deo traditae nobis reipublicae,
hoc semper cogitantes ad effectum deducere festinamus. Igitur etiam
dudum legem scripsimus super gloriosissimis nostris patriciis, quae
liberos eos dignitatis collatione paterna potestate demonstrat. Non
enim decens putavimus, ut hos quos nos in officio patrum provehimus
nostrorum, hi sub aliena sint potestate. Nam si emancipationis actio
dudum quidem et per eas quae nuncupantur legis actiones facta cum iniuriis
et alapis liberabat eos huiusmodi vinculis, quomodo futuri essent codicilli
omnium honestissimi dati a praesidente universis imperio non eos paterna
potestate liberare? Nunc autem clementius aut etiam honestius in republica
cogitantes et super gloriosissimis consulibus, qui proprium nomen tempori
post imperium praebent, et solis consularibus codicillis honorantur,
et super cingulis quae liberare a curia possunt, hoc est praefecturae
et magistromilitatus (dicimus autem in ipsis sedibus et operibus agnitis)
hoc ipsum sancimus esse, ut omnis talis dignitas aut etiam cingulum
huiusmodi adquisitum aliquibus, quoscumque nos probaverimus, quod eos
liberat a curia, hoc valeat et ut potestate eos liberet patrum aut avorum.
Nam si sancivimus, ut si quis servus sciente domino meretur militiam
aut quamlibet dignitatum adipiscatur ab imperio, repente liberatur et
in ipsam rapitur ingenuitatem, quomodo non est iustum tantos promerentem
codicillos non etiam potestate paterna liberum fieri? |
| CAPUT I. |
Propterea
igitur hac honestissima utentes lege sancimus, et ordinarios consules,
si sub potestate consistant, una cum ipso verbo quo hoc his donatur
officium suae potestatis fieri, nec non et his qui honorantur ab imperio
per consulares codicillos, si sub patris sunt manu, fieri codicillos
eorum suae potestatis occasionem. Et si quos nos per universas diocesis
gloriosissimos praefectos sacrorum nostrorum praetoriorum instituamus
aut in praefectura civitatis utriusque Romae provexerimus aut in quolibet
magistromilitatu, hos repente etiam suae potestatis fieri. Eum namque,
qui tantorum iudex est et tantis iubet, manere sub potestate alterius
et non inter eos qui suae potestatis sunt scribi nostrarum indignum
iudicavimus legum simul et temporum. 1. Generaliter autem, sicuti dictum est, sancimus, ut omnis dignitas et omne cingulum a curia liberare valens hoc etiam suae potestatis praemium honoratis praestet, et nobiliores adhuc patres ostendat, si ergo ab imperio sic honoratorum sint patres; qui si non hoc essent, etiam ipsi pariter studerent imperium pro istis petentes. Quapropter sive est aliquis nunc quidem sub potestate his fruens honoribus aut cingulis, quos in primis enumeravimus, sive postea erit, etiam hos ius suae potestatis sequatur et peculium eis donans et arbitrii liberi esse praebens ac digne agere honore et iudicio super eis ab imperio habito; haec enim multo maior patribus laus erit et laetitiae occasionem praebebit magnae. |
| CAPUT II. |
Illud
quoque lege cavemus, ut non has tales suas potestates similia praebere
qualia aliae, quae per emancipationes fiunt, sed praecipuum quoddam
praemium imperium conferre talium suis potestatibus. Non enim volumus
eum, qui ita suae potestatis fit, perdere aliquod legitimorum ius, sed
sint, et generi ad eos et ipsis ad genus intacta legitima et ex natura
servata iura, et filii eorum post mortem avorum sub eorum recidant potestatem,
ac si contigisset horum parentes morte suorum patrum et non ex praesenti
lege suae potestatis fieri et merito filios post mortem suorum patrum
sub potestate habere: ut nihil horum quae ab imperio conferuntur eis
deesse videatur, quoniam omne bonum, quod sive a deo adquiritur hominibus
sive ab imperio sequente deum, decet esse mansurum et omnis malitiae
ac diminutionis extraneum. |
| CAPUT III. |
Palam
vero est nullum esse qui nesciat prae omnibus sanctissimis episcopis
ipsa ordinatione etiam suam potestatem adquiri. Qui enim omnium sunt
spirituales patres, quomodo sub aliorum potestate consistant? Sed convenit
etiam eos huiusmodi potiri honore et hoc ex hac nostra legislatione
frui. |
<Epilogus> Quae
igitur nobis visa sunt ad vestram reverentiam et honorem, o colendissimi
patres, volumus in perpetuum splendere nostrae reipublicae tam ad vestrum
ornatum quam ad nostrae largitatis probationem, quam nostris patribus
et consulibus sacerdotibusque contulimus. Dat. X. kal. April. CP. imp. dn. Iustiniani pp. Aug. anno XII. Apione viro clarissimo consule. |
| |