~  NOV. XXV  ~
  
DE PRAETORE LYCAONIAE.
  
( AD 535 )
 
 
( Based upon the Latin text of Schoell and Kroll's edition ).

~   Text submitted by Dr. Ingo Maier   ~
 
 
Imp. Iustinianus Aug. Iohanni pp. II.
     <Praefatio> Lycaonum gentem maiori quam nunc est cingulo decorare iustum aestimavimus respicientes ad priores administrationes, unde eam consistere tradiderunt nobis qui vetera conscripserunt et narraverunt, quoniam est cognatissima Romanorum et paene ex ipsis consistens occasionibus. Lycaoni namque olim in Arcadia Hellade regnanti etiam Romanorum habitare contigit terram et cum priscos Oenotrios adquisisset, Romanorum principatui dedisse prooemium (dicimus autem haec quippe vetera, multo Aeneae et Romuli temporibus antiquiora), qui coloniam ad has dirigens partes portionem quandam Pisidiae abstulit eique dedit suum vocabulum Lycaoniamque a semetipso nuncupavit provinciam. Iustum igitur erit et eam administrationem decorare antiqua Romani officii conscribentem signa, et nunc eius magistratus (iudicem dicimus civilis cinguli et praesedentem armis) in unum colligere et praetoris appellatione decorare. Nomen enim hoc patrium est cinguli Romanorum et ante ipsos etiam consules in magna Romanorum habitum civitate. Romani namque olim suos duces praetores nominabant et exercitibus praeesse praecipiebant et ab eis conscriptis legibus oboediebant: eratque magistratus quidam ex utroque temperatus et in semetipso circumferens et ostendens et in aciebus fortitudinem et in legibus disciplinam.
CAPUT I.
     Quia igitur etiam hic intentio nobis est ad unum aliquid utraque colligere, propterea merito ei etiam praetoris damus vocabulum, quatenus simul ingrediatur animis audientium cum appellatione praetoris administrationis disciplina atque natura, et quoniam non simplex quaedam est neque ad unum respiciens tantum aut quod armorum aut legum est, sed utrumque subtrahit officium, <et> ex militaribus quidem vehemens atque fortis est, per legem vero mitis et mansueta, et secundum hoc illata facile violentis quidem vehementius, mitibus autem legalius atque castius. Et nec simpliciter hoc agimus nec nomina respicimus solum, sed ut oportet cingula moderamur. Virorum enim est fortium regio et ab Isauria nullo intervallo distans, et utpote mediterranea existens et plana equorumque nutrix plurimos quidem viros, plurimos autem equos alit, vicorumque est ei multitudo magnorum et virorum opportunorum ad equitandum et sagittandum et facile ad asperiores insurgentium voluntates et arma tractantium prone, et in militari cingulo non versantium, eo quod status eorum privatam habet fortunam solis civilibus cingulis inclinatam: quae cingula rursus contemnunt, eo quod legem respicere solam non cum severitate consistentem non similiter contumacibus metuendum est. Haec nos erexerunt etiam hanc unam declarare administrationem, sicut in Pisidis egimus, et dare huic etiam praetoris appellationem cum adiectione nostra: nam et hunc praetorem Iustinianum Lycaoniae nuncupari volumus, sicut etiam Pisidiae alium. Officiumque utrumque in idem colligimus, cui et civilis et militaris iudex praefuit; praetorianumque etiam hoc nominamus ex probatoriis hinc sollemniter procedentibus, ex quo et pridem duciani eas accipiebant, de sacro libellorum scrinio; et ad virorum centum numero eum metimur. Eique damus utriusque administrationis emolumenta, assessorique et ceteris, quae et manifesta constituimus ex subditis descriptionibus huic sacrae nostrae constitutioni. Habeat quoque et adresponsum ad militarem disciplinam: denique etiam praeesse eum in memorata nostra provincia collocatis militibus sancimus.
CAPUT II.
     Et destinabimus, qui cingulum suscipiat hoc, apud nos probatissimorum unum ex collegio nostrorum iudicum, unde etiam olim praetores procedebant <et> suis laboribus rempublicam decorabant, aliquando quidem in Italica manentes terra, aliquando autem ad extranea loca directi. Sit enim iste sui memor semper et unde ei cingulum est collatum, venerandus subiectis, terribilis latrocinantibus et violentis, et cum ampliori fiducia cuncta gerens. Palam namque est quia puris quidem utitur manibus; nam sine suffragio accipit administrationem, et alio modo a nobis posita nuper lex omnibus administrationibus quae inscriptae sunt in ea aperte praecipit manibus abstinere (pro quo etiam iusiurandum subeunt) et secundum nostras leges iudicare et tribuere subiectis aequitatem atque iustitiam. Sic et olim Romani rempublicam decorantes omnes alias respublicas obtinebant. Quis enim non administrationem hanc revereatur simul et contremiscat, videns eam duplici figura munitam et facile quidem quae sunt ex lege praecipientem, velociter autem, si quid transcendatur legis, hoc armis corrigentem?
     1. Quae vero Pisidiae sunt denuntiata praetori secundum legem de illo conscriptam, haec bene se habere credidimus denuntiare etiam isti. Oportet enim eum hoc cingulum adsumentem undique sine suffragio constitutum, et ipsum sine muneribus esse et contentum solis quae fiscus praebet, sicut etiam de administrationibus iam posita loquitur lex, et pure atque iuste uti causis: et sicut ei mixta sunt cingula, sic etiam animi congruentia temperata sit, et utatur aliquando quidem asperioribus et vehementioribus, aliquando vero mitioribus et placidis elocutionibus.
     2. Et odio quidem habeat simul et puniat adulterium universum, et ante illud homicidium, et quicquid vehementius est virginum raptus. Et violentos, si quidem inmedicabiliter aegrotant, etiam omnino torqueat; si vero mediocriter, ad meliora convertat. Erubescat autem violentorum nullum, licet idoneus sit, licet qualibet decoratus dignitate maiori. Propterea enim ex nobilioribus eum ordinibus destinamus, ut ex auctoritate sui habeat nullum respicere alium nisi nos et legem, et iudicet quidem secundum illas, subiectos autem coaptet secundum eas conversari.
CAPUT III.
     Et neque neglegat neque laedat, ut non aliqui ex provincia cui praesidet deserant quidem provinciam propter iniustitias quae ibi fiunt, frequenter autem nos adeant. Sed ipse iudex sit prius horum quae denuntiantur, et haec determinet semperque memor sit traditi sibi a nobis honoris, et sic utatur iudiciariis laboribus, ut laudabilis ei et sine reatu fiat administratio: illud aperte sciens quia, si quidem aliquis venerit ad nos non insinuans ei proprias passiones et operiens utrum mereatur quae iusta sunt, hunc ei remittimus responsum ei praebentes nullum; si vero denuntiaverit, deinde quae iusta sunt non adeptus ad nos recurrerit, tunc nos non illi, sed administrationem habenti iudices erimus. Et sicut illi maiorem fecimus honorem, ita et si invenerimus neglegentem et traditis desidiose utentem auxiliabimur legibus et competenter eum castigabimus: et sicut ille neque nostra verba neque leges neque cinguli erubuit figuram, sic neque nos eum erubescimus, sed obviamus ei secundum modum quo turpiter administrationis utitur rebus; et sive manibus non puris eum utentem capiamus vel ad aliquam passionem respicientem aut nostras transgredientem leges, nos ei secundum leges inferimus ultiones. Neque enim pecuniis pepercimus nec alteri omnium, ut subiectos liberaremus.
CAPUT IV.
     Oportet quoque eum et civitatum ornatui providere: et primum quidem seditione liberare sub se positas civitates, aequitatem ubique servantem, et ut nihil subiectis desit, omnem ponere providentiam.
     1. Sed nec opera civitatum neglegere, quatenus neque secundum hoc minuantur neque aquaeductus neque pontium transitus neque murorum cautela neque itinerum diligentia, sed omnia corrigere et ad nos nuntiare, quatenus alia quidem ex civilibus quaestibus, alia vero ex nobis valeat reparare.
     2. Cavere autem illic venientes a iudicibus executores, ne licentia sit eis nostros subiectos in aliquo aut laedere aut onerare, neque haec videlicet consueta circumferre praecepta, quae pridem ex tuis procedebant sedibus vastantia sub mediocritate viventes et praecipientia aliquando quidem murorum instructiones, aliquando autem itinerum diligentias, aliquando vero imaginum pontiumque et portuum et formarum et thermarum renovationes et locorum quasi publicorum ablationes, aedificiorum quoque tamquam non opportuno loco fabricatorum subversiones, et alia horum adhuc peiora ad calumniam. Sed ipse quidem huius faciet providentiam agens universa sine damno. Si vero perspexerimus nos maiori etiam inspectione egere causam, sacra pragmatica utimur forma, quam videlicet etiam ad tuum culmen, si perspexerimus, dirigemus, secundum quam praecipiemus etiam alio cuipiam hanc facere inquisitionem. Sic respirabunt aliquando subiecti, sic florebunt denuo civitates augmentumque habitantibus eas plurimum fiet, et non patrias deserunt velut aliquid terribilium propter iudicum nequitiam habitare in propriis formidantes.
CAPUT V.
     Oportet autem tuam celsitudinem scire cingulum hoc unum de cetero et non duplex esse, ideoque quae fiscus dabat prius utrique administrationi, haec secundum subiectam descriptionem huic sacrae nostrae legi dabis ei et qui circa eum sunt et eius officio, sicut hactenus dabatur.
     1. Fiscaliumque exactio et ipsi imminebit et oboedientibus ei praetorianis officialibus; et insignia utriusque habebit cinguli, et quamvis iam militaris sit, attamen et in argenteo vehiculo portabitur praecedetque proxima (consularis namque est etiam hoc signum administrationis) fascesque similiter eum praecedent, procurabitque etiam militaris manus universa in provincia collocata, cui curae erit et latrocinia abscidere et laesis ferre solacium et temperatos nostros subiectos inter alterutros facere.
     2. Sed neque vicaneis permittat adversus publica resultare tributa. Inter spectabiles administrationes autem haec quoque deputabitur, licet forsitan suscipiens eam dignitatis sit potioris. Administratores enim erunt tales quales nos opportunos esse ad cingulum iudicaverimus, ipsam autem administrationem competens est inter spectabiles numerari, sicut proconsules et Orientis comes et Galatiae et Phrygiae sunt:
     3. ut et audiat causas in provincia sua et pecuniarias et criminales et pro libertate, sicut etiam omnes magistratus. Et appellationes, quae contra sententias eius fiunt, examinabunt hic secundum antiquam consuetudinem qui super spectabilibus hoc agebant, gloriosissimi sacrorum nostrorum praetoriorum praefecti et gloriosissimus quaestor (hoc quod olim est traditum), eo quod civiliora administrationis huius iam facta sunt, permixta legibus, quas videlicet etiam ipsis armis praeesse volumus.
CAPUT VI.
     Secundum nuper autem a nobis positam legem, si qua causa quingentorum solidorum non transcenderit quantitatem in provincia eius, deinde sub appellatione apud iudicantem fiat, hanc non Pacatianae Phrygiae iudex, sicuti prius, sed ipse audiet, sive ex delegatione nostra sive ex aliquorum gloriosissimorum iudicum causa tradita sit alicui non spectabili consistenti, propter rationes quas de appellationibus nuper positae conscripsimus constitutioni. Et erit etiam secundum hoc honoratus quod et sacrum auditorium habebit et imponit iudicio finem non secundum antiquitatem hic dirigendo, ne propter exiguas querelas damnorum maximorum haec res nostris subiectis occasionem praestet. Haec autem et nos ei faciemus manifesta. Studium namque nostrae potentiae est non solum eis praebere signa magistratuum ex appellatis codicillis, qui spectabilibus iudicibus tribuuntur, sed etiam ex imperialibus praeceptis, quae mandata principis dudum vocabant imperatores atque legislatores, quae scribentes nos recondi in sacrum nostrum laterculum iussimus, quatenus inde semper dentur administratoribus una cum codicillis, et codicilli quidem eis praebeant cingulum, mandata vero eius ornent modum. Ex subiecta vero descriptione huic sacrae nostrae legi palam erit, quid quidem competat eum ordinatum occasione codicillorum administrationis praebere, quid autem ei et assessori et qui circa eum sunt ministrari. Si autem etiam aliquos iudices iuxta eas provincias neglegentes inveneris circa fiscalia, non alium destinabis, sed ipsis spectabilibus iudicibus delegabis, ut ipsi immineant vicinis iudicibus, si neglexerint, et procurent haec omnibus inferre modis.
     <Epilogus> Praesentem igitur legem nos quidem recondi sacrarum nostrarum constitutionum procuravimus codici, ipse vero suscipiens secundum eam universa ages inmortalem semper praebituram beneficii nostri memoriam.
     Dat. XV. k. Iun. CP. Belisario v. c. cons.
    Oportet praeberi praetori Lycaoniae ita :
         ipsi quidem pro annonis et capitibus <et> reliquo solacio solidos numero octingentos
         eius assessori solidos numero septuaginta duo
         eius officio auri libras quiuque.
    Oportet autem eum praebere occasione codicillorum ita :
         spectabilibus chartulariis tribus sacri cubiculi solidos novem
         primicerio clarissimorum tribunorum notariorum et laterculensibus solidos numero viginti quattuor
         eius adiutori solidos numero tres
         officio gloriosissimorum praefectorum pro praeceptis et omni alia causa solidos numero quadraginta.
 

  
►  Sources : Ep. Theod. 25 ; Ath. 4, 5 ; Iul. const. XVIII.