| ~ NOV.
CLV ~ UT MATRES TUTELAE RATIONIBUS OBNOXIAE SINT. ( AD 533 ) |
( Based upon the Latin text of Schoell and Kroll's edition ). ~ Translated from the Greek ~ |
| Imperator Iustinianus Augustus Belisario <magistro militum>. |
| Praefatio.
Supplicationem Martha femina clarissima maiestati nostrae obtulit qua
continebatur, Sergio magnificae memoriae patre suo defuncto ipsam quidem
tenera admodum aetate relictam esse, tutelam autem suam Auxentiam feminam
clarissimam matrem suam suscepisse testatione in actis deposita ad secundas
se nuptias non venturam, et praestito iureiurando legibus nostris ea
de re constituto res administrasse, his autem ab ea gestis, quasi neque
iusiurandum ullum ab ea praestitum esset et substantia relicta vilis
atque contemnenda esset, pauca quaedam in inventario ab ea confecto
notata esse ; postea vero secundas eam nuptias amplexam esse tutore
sibi Petro designato, atque duos ex secundo matrimonio habuisse liberos,
unde cum parum bene adversus se affecta esset, tutorem ab ea institutum
ab administratione removisse, cum ipsa vix tertium decimum annum ingressa
esset sibique persuasisse ut curatorem secundae aetatis peteret, item
ilico persuasisse ut pactionem cum ipsa conscriberet atque omni actioni
quae secundum leges tutelae rationum nomine sibi competere posset per
talem pactionem renuntiaret, tametsi etiam tum in cubiculo esset nec
quicquam intellegeret eorum quae gererentur : neque enim fieri
potuisse, ut quae apud illam maneret nec cuiquam verbum facere posset
de iis quae adversus ipsam agerentur, etiamsi damnum sibi inferri sensisset,
quicquam eorum faceret quae prohibere possent consilia ad ipsius insidias
agitata ; cum autem tempus efficeret ut iam quae adversus se agitata
essent sentiret, se quidem admonitionibus usam esse apud matrem, ne
iis quae contra se acta essent abuteretur, sed ut quae matrem decerent
erga se praestaret, atque paternorum bonorum sibi restitutionem faceret
quemadmodum legi placeret ; illam vero liberis ex secundo matrimonio
natis totam deditam nullo pacto eiusmodi orationes admisisse, quin e
contrario sacram nostram praetendisse legem, qua contineatur non posse
se contra ipsam restitutionis iure uti : quamquam ea lex nihil
eiusmodi sanciat de matribus quae liberorum suorum tutelam suscepissent
et secundas nuptias amplecterentur, sed aliis de terminis et modis a
pietate nostra pronuntiata sit. Atque propterea supplicationem nobis
obtulit, quo et consilium sacrae legis manifestum atque extra dubitationem
positum redderemus, neve iis quae eadem continentur abutens Auxentia
mater sua res a patre relictas in proprium lucrum converteret. |
| I. Cum
igitur haec supplicatio contineret, merito ad hanc sacram pragmaticam
formam respeximus, qua sancimus, ut quoniam sacra lex nostra nullam
mentionem facit earum quae tutelam liberorum suorum susceperint et secundas
nuptias amplexae sint, non liceat Auxentiae feminae clarissimae eadem
sacra lege nostra uti cum propter praedictas causas tum quod actorum
confectio, ex qua tutelam Marthae filiae suae suscepit, comprobat eam
iusiurandum legibus constitutum praestitisse se secundas nuptias non
esse inituram, et contempto iureiurando coniunxisse se secundo viro,
liberisque ex eo susceptis effecisse ut pactionem de restitutione rerum
Martha clarissima ipsius filia sibi exponeret. Sancimus autem, ut Martha
femina clarissima possit omnem habere facultatem iure in integrum restitutionis
utendi, praesertim cum etiamnunc se vigesimum quintum aetatis annum
nondum ingressam esse dicat : ne ullo modo ei obiciatur sacra lex
a nobis lata, quae sancit non posse liberos contra parentes suos nec
libertos contra patronos suos in integrum restitutionis iure uti, propterea
quod de iis qui liberorum suorum tutelam susceperint illa lex nihil
exponit, e contrario vero altera quoque sacra lex nostra postea prodiit
quae sancit, ut tutores qui instituantur non aliter minorum tutelas
suscipiant quam si tempore designationis suae testationem deposuerint
se minores indefensos non relicturos, et si etiam matrem liberorum suorum
tutelam suscipere contingat, ipsa quoque hoc faciat atque omnibus tutelae
rationibus obnoxia sit, et si alterum liberis suis designare tutorem
voluerit, periculo suo et rerum suarum id faciat. Itaque hic quoque
omnibus modis convenit, ut Martha femina clarissima, si quidem comprobaverit
non praeterisse tempora intra quae restitutionis condiciones ipsi competunt,
et restitutione utatur et reliquis omnibus per quae leges nostrae iis
qui imperfectae sunt aetatis omnem veniam et opem praestant. Etenim
maiestas quoque nostra sancit, ut servetur reverentia quae parentibus
a liberis debetur omnisque honor et cultus, dummodo nullum ab ipsis
damnum illis inferatur ; parentes vero liberos ex priore matrimonio
natos negligere nec fas esse iudicamus neque alioqui convenire ut res
quae ex paterna substantia ad eos perveniant eiusmodi matres possint
in suum vel eorum qui secunda vice ipsis coniuncti sunt vel liberorum
ex eiusmodi matrimoniis procreatorum lucrum convertere. |
Epilogus.
Quae igitur nobis placuerunt et per hanc sacram pragmaticam formam declarantur
tua gloria simul cum beatissimo archiepiscopo urbis Theopolitanae ad
opus effectumque adducere studeat. |
|
D. k. Febr. CP. dn. Iustiniano pp. Aug. <III.> cos. |
| |