~  NOV. CI  ~
  
DE DONATIONIBUS A CURIALIBUS FACTIS SUIS AB INTESTATO
    
VEL TESTAMENTO EORUM SUCCESSORIBUS.
  
( AD 539 )
 

 
( Based upon the Latin text of Schoell and Kroll's edition ).

~   
Text submitted by Dr. Ingo Maier   ~
 

 
Idem Aug. Iohanni pp. per Orientem.
     <Praefatio> Bonae nobis sanctionis occasionem quorundam curialium interpellatio dedit, et hanc legem facimus non ad quosdam curiales, sed ad omnes qui nobis oboediunt, dicimus autem quantum quidem ad orientem est et quantum sol occidens respicit et quantum ex utriusque lateribus est. Quoniam enim sollicitudo fuit eis qui ante nos fuerunt de curialibus et de collationibus in curiam, <et> qui sunt qui trahuntur ad curiam, qui autem sunt qui exuuntur, illud sancimus, licentiam esse curialibus non solum eiusdem heredes instituere civitatis <curiales> (hoc quod hactenus licitum fuit), sed etiam quosdam liberos a curia si voluerint instituere heredes, hoc agere, sub hac videlicet definitione, ut offerat modis omnibus se heres vel heredes condicioni curiae defuncti. id est ex qua ille progressus est, et curialis sit particeps functionis, et hereditatem nullo impediente percipiat. Scientes enim quia haec res erit in praesenti correctio, quoniam nunc quidem adicitur curiae ex istis modis in pecunia utilitas, ex futuru vero legislatione et curialis et substantia proficiet, et florebit curia corporibus pluribus et substantias habebit eorum:
CAPUT I.
     propterea sancimus licentiam esse eis qui curiales sunt, dum testamenta condent, uti heredibus sive curialibus eiusdem civitatis voluerint (hoc lege permittente) sive quibusdam ex suo genere sive extraneis, seu curiales fuerint seu non, in portionem non minus novem unciarum vel certe in integrum, dantibus se tamen curiae et unitis eius corpori et explentibus inculpabiliter functiones. Hoc valente circa eos et circa filios et nepotes et residuos successores, non tamen secundum modum quem ante paululum constitutio promulgata circa eos qui se curiae offerunt praeceperat prolem eorum qui se obtulerunt ad condicionem non trahens, sed tamquam si a principio fuissent constituti curiales, ita et ipsis cum propria prole curiae uniendis et albo et corpori; neque enim quicquam differt, aut cum qui fuerit curialis eiusdem civitatis scribere heredem aut eum qui mox erit.
CAPUT II.
     Sed et si quis consanguineus curialis existens vel alter ab eadem condicione liber ad successionem curialis defuncti fuerit evocatus, tamquam eius qui non scripserit testamentum. voluerit, autem ille dare se curiae, licere ei hoc agere et in actis voluntatem propriam declarare intra sex menses, et pariter curialem cum suis successoribus atque substantia, pariter etiam fieri et heredem, nihil omnino ex eadem substantia expetendo occasione quartae portionis seu novem unciarum, semel eo qui successerit in hereditatem aut curiale existente aut mox facto et causa rursus ad curiam veniente. Sed et si quis donaverit res propriae facultatis, aut multas aut omnino non minus novem unciarum, vel curiali eiusdem civitatis existenti vel alio cuidam, offerenti tamen et se et propriam substantiam atque prolem, sive quae est sive quae erit, et residuam successionem curiae, cuius est qui donationem fecit, sancimus valere factam sub hac condicione largitatem. Omni modo enim nobis studii dignum esse videtur, ut nullo modo substantiae curialium alienentur a curia illius civitatis cuius sunt curiales.
CAPUT III.
     Ut autem non ad collusionem haec feri videantur, et quidam domini effecti hereditatum curialium aut per donationis modum aut per testamentum (secundum quod praediximus) aut ab intestato differant et protrahant oblationem, et rebus quidem frui velint oblationem autem suam non faciant, sancimus, si quidem per donationem (hoc quod praedictum est) dederit, non prius traditionem fieri rerum, sed hoc manere apud donatorem, donec is qui donationem accepit inter gesta confecta apud iudicem provinciae gratis et citra omnem donationem secundum praedictum modum datus fuerit curiae et mox conscriptus albo; tunc enim ei etiam res dari volumus. Quodsi donator tradiderit res et necdum confessione facta quae accipientem societ curiae, etiam sic defendi quae donata sunt curiae usque ad novem uncias, in quibus omnino curiam vocari censemus.
     1. Quodsi ex testamento aut per vocationem legis qui non est curialis ..... concurrere curiam et una cum defensore civitatis praeter omnem laesionem futuram rerum defuncti et descriptionem fieri rerum, praesente etiam eo qui ad hoc vocatur, et res tradi curiae sub facto signaculo tam defensoris quam dei amatoris episcopi. Et dum praedicta actio gestorum facta fuerit apud iudicem provinciae, et datus fuerit curiae (secundum quod frequenter dictum est) cum substantia et prole, quae est et quae erit, tunc eum et res percipere, et esse eum dominum, secundum quod et prior ille curialis fuit, nihil ab illo differre visum: huiusmodi gestis sine dubio apud iudicem provinciae habitis praeter omne lucrum atque dispendium. Neque enim ad illusionem vel ad dispendium curiae, sed ad utilitatem hanc proferimus sanctionem, ut in perpetuum valeat augens et corporibus et pecuniis curialium facultates atque substantias. Si vero is qui ab intestato vocatur curialis heres, non tamen existens et ipse curialis, noluerit adire et se dare curiae, curia quidem teneat novem uncias <et> tantummodo ipse dominus efficietur trium unciarum, quas ei dat et anterior lex vel si non fuerit curialis. Quodsi plures fuerint eiusdem gradus qui vocantur ad curialis hereditatem, et quidam dederint se quidam recusaverint, novem quidem uncias accipere eum vel eos qui se dederint curiae, tres autem uncias residuos qui ex lege vocantur accipere heredes. Studii enim nobis est, omni modo novem uncias ad curialem eiusdem civitatis pervenire.
CAPUT IV.
     Sin autem defunctus fuerit quidam superstite filia, si nupta fuerit curiali eiusdem civitatis, dubium non est quia praeter calumniam habebit paternas res aut in integro aut omni modo novem uncias, si forsan ad alium quendam tres uncias pater voluerit pervenire. Sed et si non ab initio existenti curiali nupta fuerit, accesserit autem quidam ad eius nuptias volens ad hoc eam accipere. ut sit curialis, et dare se curiae, et stabiles ei nuptiae fuerint, etiam sic habere eam novem uncias sine calumnia occasione bonae circa curiam voluntatis et quia curialis offertur rebus et gubernabit eas, propter quod et omni modo mulieri dari eas volumus. Quodsi plures fuerint filiae et quaedam ex his nuptae fuerint curialibus, qui aut sunt aut per oblationem fiunt, novem unciae quidem inter eas dividendae sunt, ad residuas autem tres unciae venient, illi autem qui eas uxores acceperint usuri sunt rebus ipsis ad curiales causas, licet in dominio sint uxores. Propterea enim eis dedimus res patris, ut exinde coniuges earum impleant curiae functiones. Quodsi contigerit deficere eam quae nupta fuerat illi qui se curiae tradiderit, si quidem filios masculus. de eo habuerit, apud filios erunt res, et ipsi erunt in curia, et nulla tergiversatione res indigebit.
     1. Quodsi feminae fuerint quae natae sunt, si et ipsae quibusdam nuptae fuerint aut curialibus eiusdem civitatis aut qui se ipsos dederint curiae eiusdem civitatis, similiter et ipsae eas habebunt sine ulla molestia, subiectae curiae functionibus per proprios viros. Quodsi non nuptae fuerint curialibus (eiusdem civitatis, aut quaedam nuptae fuerint curialibus) aut qui sunt aut qui fiunt, tunc secundum datam olim divisionem nuptae quidem curialibus novem uncias habebunt, per quae functiones curiae compleantur, residuas autem sufficient tres unciae. Quodsi neque masculi neque feminae eis erunt, quousque vir superest, habeat earum usum explens in eis curiae functiones. Et si quidem ad secundas venerit nuptias et filiorum effectus fuerit pater masculorum seu feminarum et has coniunxerit curialibus, rursus similiter curiae corpori servabuntur <res>. Quodsi mortuus fuerit <et> aut ad secundas nuptias non venerit aut filias procreans eas non sociaverit curialibus vel qui sunt vel qui fiunt, tunc recto ordine curia has res accipiet Neque enim umquam hanc partem curialium copiarum et functionum alienari concedimus, vel si ad plurimas redactum fuerit genus successiones, quatenus per omnes hac linea descendente semper curiae sive per masculos filios curialium sive per generos dantes se curiis novem unciae salvae sint. Quam legem valere volumus in omni deinceps tempore et in causis adhuc etiam nunc pendentibus et quae potitae non sunt iudiciali sententia aut amicali interventu [absolutionem].
     <Epilogus> Quae igitur visa nobis sunt et hac sacra lege declarata, tua excellentia custodire festinet, maxime omnium utilitatis publicae providentiam omnem faciens.
     Dat. kal. Aug <imp> dn. Iustiniani pp. Aug. <anno> XII. [Belisario v. c.]
 

  
►  
Sources : Auth. CI ; Ep. Theod. 101 ; Ath. 8, 5 ;
Iul. const. XCIV.