( Based upon the Latin text of Krueger's edition ).
11.1.0. De tollenda lustralis auri collatione. [Here
there is a Greek text. Sorry, it is not yet in the Library.] 11.2.0. De naviculariis seu naucleris publicas species transportantibus. Imperator Constantius . Nullam vim oportet navicularios sustinere delegatas species annonarias transferentes nec concussiones perpeti nec aliquod genus incommodi, sed venientes ac remeantes omni securitate potiri: decem auri librarum multa proponenda his, qui eos inquietare temptaverint. * CONSTANTIUS A. ET IUL. C.OLYBRIO PU. *<A 357 D.K.IUN.ROMAE CONSTANTIO VIIII ET IULIANO C.II CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Comperimus naucleros susceptas species in negotiationis emolumenta convertere. Ideoque decernimus, ut intra annum quas susceperint inferant species et securitates reportent, quae etiam diem illationis edoceant, ut intra alterum annum eis reddantur, a quibus species praestitae sunt * ARCAD. ET HONOR. AA. EUSEBIO PP. *<A 396 D.X K.IAN.MEDIOLANI ARCADIO IIII ET HONORIO III AA.CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Ab his, qui in naucleros praedas egerunt, volumus eorum commodis satisfieri. Et ideo ne crescat in posterum eorum audacia, sancimus, ut, quicumque in rapinis fuerit deprehensus, poena quadrupli teneatur * ARCAD. ET HONOR. AA. FLAVIANO PU. *<A 400 PP.ROMAE IN FORO APRONIANI VIIII K.FEBR.STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Cum nauarchorum coetus circiter provincias Orientis inopia navium tribuaret et investigandae classis obtentu insularum secessus obiret et navigandi opportunitate transacta iudiciorum indignatio sine transvectionis expectaretur effectu, merito celsitudo tua praefecto Augustali et insularum praeside conventis Alexandrinae et Carpathiae classis summates et nonnullos alios naucleros eo professionis adduxit, ut onus frumentarii commeatus, qui per orientales nauarchos ex Alexandrinae civitatis conditis consueverat ad sacratissimam urbem transferri, in suam fidem susceptum ad eadem augustissimae urbis horrea comportarent, solaciis pro mercedula praestitis ex tributariae pensitationis immunitate vel ex eo, quod vocatur ŽphilikonŽ, nec non etiam aliis, quae tuae cognitionis limavit examen. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 409 D.XIIII K.FEBR.HONORIO VIII ET THEODOSIO III AA.CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Qui fiscales species suscepit deportandas, si recta navigatione contempta litora devia sectatus eas avertendo distraxerit, capitali poena plectetur. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 409 D.XIIII K.AUG.CONSTANTINOPOLI HONORIO VIII ET THEODOSIO III AA.CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Iudices, qui in portibus dioeceseos suae onusta navigia, cum prosperior flatus invitat, sub praetextu hiemis immorari permiserint, una cum municipibus et corporatis eiusdem loci fortunarum propriarum feriantur dispendiis. 1
. Naucleri praeterea poenam deportationis excipiant, si aliquid
fraudis eos admisisse fuerit revelatum. * HONOR. ET THEODOS. AA. FAUSTINO
PP. *<A 410 D.XVIII K.SEPT.RAVENNAE VARANE VC.CONS.> 11.3.0. De praediis naviculariorum. Imperatores Valentinianus, Valens . Domum etiam mansuetudinis nostrae in his, quae naviculario nomine obnoxia sunt, agnoscere praecipimus debitam functionem. * VALENTIN. ET VALENS AA. AURELIANO PRAEF. ANNONAE. *<A 367 D.III K.OCT.LUPICINO ET IOVINO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . In his, quae navicularii vendunt, quoniam intercipere contractum emendi vendendique fas prohibet, emptor navicualrii functionem pro modo portionis comparatae subeat: res enim oneri addicta est, non persona mercatoris. 1 . Neque navicularium iubemus fieri eum, qui aliquid comparavit, sed eam partem quae empta est pro suo modo ac ratione esse munificam: nec enim totum patrimonium ad functionem naviculariam occupandum erit, quod habuerit qui rei exiguae mercator accessit, sed illa portio, quae ab initio navicularii fuit, ad pensionem huiusmodi functionis sola tenenda est, residuo patrimonio, quod ab hoc vinculo liberum est, otioso et immuni servando. 2 . Domus vero, quarum cultu decus urbium potius quam fructus adquiritur, ubi a naviculariis veneunt, pro tanto modo ad hanc pensionem obligari placet, quantum habebant emolumentum, cum pecunia mutuarentur. 3 . Ubi vero spatia loci et exiguitas nullam habuit pensionem aut extructio, cuius est ardua difficilisque molitio, aut decus sumptuosum, aut, ut est plerumque liberale institutum, habitationem quis suam ornamento urbis adiecit, nolumus munificentiam quae postea addita est improbam licitationem aestimationis excipere: sed vetusta potius loci species et pensio cogitetur quam cultus hodiernus, qui per industriam hominis animosi accessit. * VALENTIN. ET VALENS ET GRAT. AAA. CHILONI PROCONS. AFRICAE. *<A 375 D.III NON.AUG.POST CONSULATUM GRATIANI A.III ET EQUITII VC. > Imperatores Arcadius, Honorius . Hi, qui fundos naviculariae functioni adscriptos a naviculariis acceperunt quodlibet ad se titulo transeuntes, secundum agri opinionem, quae antiquitus habetur adscripta, naviculariam functionem suscipere cogantur neque eas condiciones sibi aestiment profuturas, quas venditor minus idoneus in se recipit impositas ementis arbitrio: hac tamen ratione servata, ut, si ad minus idoneum fuerit translata possessio, etiam auctores transscripti praedii teneantur obnoxii, sitque hoc in promptu, ut damnis fiscalibus primitus ab idoneis consulatur. * ARCAD. ET HONOR. AA. MESSALAE PP. *<A 399 D.XIIII K.MART.MEDIOLANI THEODORO PVC.CONS.> 11.4.0. De navibus non excusandis. Imperatores Arcadius, Honorius . Multi naves suas diversorum nominibus et titulis tuentur. Cui fraudi obviantes praecipimus, ut, si quis ad evitationem publicae necessitatis titulum crediderit apponendum, sciat navem esse fisco sociandam 1 . Nam ut privatos quoque non prohibemus habere navigia, ita fraudi locum esse non sinimus, cum omnes in commune, si necessitas exegerit, conveniat utilitatibus publicis oboedire et subvectionem sine dignitatis privilegio celebrare. * ARCAD. ET HONOR. AA. LONGINIANO PP. *<A 406 D.III ID.IAN.RAVENNAE ARCADIO A.VI ET PROBO CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Iubemus nullam navem ultra duorum milium modiorum capacem ante felicem embolam vel publicarum specierum transvectionem aut privilegio dignitatis aut religionis intuitu aut praerogativa personae publicis utilitatibus excusari posse subtractam: nec si caeleste contra proferatur oraculum, sive adnotatio sit sive divina pragmatica, providentissimae legis regulas oppugnare debebit. 1
. Quod etiam in omnibus causis huiusmodi contra ius vel utilitatem
publicam in quolibet negotio proferatur, non valeat. Quidquid enim
in fraudem istius legis quolibet modo fuerit attemptatum, id navigii
quod excusatur publicatione corrigimus. * THEODOS. ET VALENTIN. AA.
FLORENTIO PP. *<A 439 D.VII ID.APRIL.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO
A.XVII ET FESTO CONSS.> 11.5.0. Ne quid oneri publico imponatur. Imperatores
Arcadius, Honorius . Oneri publico sarcinam privatam ne
quis imponat nec audeat portitores frumenti ad suscipiendum onus aliqua
necessitate compellere. Hoc enim facto atque commisso non in dispendium
solum atque naufragii damnum tenebitur obligatus, verum etiam publicae
coercitionis experietur vigorem * ARCAD. ET HONOR. AA. RUFINO PP.
*<A 395 D.V ID.IAN.CONSTANTINOPOLI OLYBRIO ET PROBINO CONSS.>
11.6.0. De naufragiis. Imperator Antoninus . Si quando naufragio navis expulsa fuerit ad litus vel si quando reliquam terram attigerit, ad dominos pertineat: fiscus meus sese non interponat. Quod enim ius habet fiscus in aliena calamitite, ut de re tam luctuosa compendium sectetur * ANT. A. MAXIMO. *<> Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Si quis navicularius naufragium sustinuisse adfirmat, provinciae iudicem, eius videlicet, in qua res agitur, adire festinet ac probet apud eum testibus eventum, relatioque ad sublimissimam referatur praefecturam, ita ut intra anni spatium veritate revelata competens dispositio procedat. Quod si per neglegentiam praefinitum anni spatium fortasse claudatur, supervacuas serasque interpellationes emenso anno placuit non admitti * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD MODESTUM PP. *<A 372 D.PP.BERSTI NON.IUN.MODESTO ET ARINTHEO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quotiens obruta vel submersa fluctibus navi examen adhibetur competentis iudicis , duorum vel trium nautarum quaestione habita ceteri ab huiusmodi nexu liberentur. Quid est enim, quod non abunde intra praefinitum numerum sollers quaesitor inveniat 1 . Circa magistros navium, quibus est scientia plenior, immoretur: qui si fatali sorte defuerint, in alios inquisitio transferatur. 2 . Sane si universos violentia tempestatis obruerit, ne veritas lateat, a liberis nautarum sive magistrorum intra iudicia constitutis super eorum quaeratur interitu, quos navicularius naufragio perisse contendit. 3 . Susceptionis autem necessitas ex kalendis aprilibus in diem kalendarum octobrium mansura servabitur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. NAVICULARIIS AFRIS SALUTEM. *<A 380. D.VIII ID.FEBR.TRIVERIS GRATIANO V ET THEODOSIO AA.CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Pro his, quae semel a collatoribus illata naufragiis perierunt, nolumus nobis aliquam cum possessoribus, sive senatores sive privati sint, esse communionem vel aliquid periculi ad eos redundare. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. TATIANO PP. *<A 391 D.XV K.AUG.CONSTANTINOPOLI TATIANO ET SYMMACHO CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . De submersis navibus decernimus, ut levato velo istae causae cognoscantur. Et si quisquam de talibus negotiis aliquid accepisse detegitur, iudex, apud quem constiterit, his conquerentibus qui nudantur pro qualitatibus personarum multandi removendi proscribendi habeat potestatem. 1 . Si vero causarum talium cognitores, libelli datione vel planaria interpellatione commoniti intra biennium has causas audire neglexerint, et hoc fuerit tempus elapsum, praeiudicium noceat eatenus cognitori, ut naviculario propter vitium iudicis absoluto mediam oneris eius partem, propter cuius probandam amissionem legitimo dumtaxat tempore cognitio petebatur, iudex cogatur inferre, residuam vero officium eius exsolvat. * HONOR. ET THEODOS. AA. NAVICULARIIS PER AFRICAM. *<A 412 D.XVI K.APRIL.RAVENNAE HONORIO VIIII ET THEODOSIO V AA.CONSS. > Imperatores Honorius, Theodosius . Super naufragiorum quae contigerint casibus usitato more habita quaestione si quis calculus modiationis dicatur tempestate maris deperisse, sub tuae sedis auditione nequaquam feratur acceptus, sed haec dispendii iactura in omne naviculariorum concilium, pro rata scilicet contingentis muneris, deferatur. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 409 D. XIIII K. FEBR. HONORIO VIII ET THEODOSIO III AA. CONSS.> 11.7.0. De metallariis et metallis et procuratoribus metallorum. Imperatores Valentinianus, Valens . Perpensa deliberatione duximus sanciendum, ut, quicumque exercitium metallorum vellet adfluere, is labore proprio et sibi et rei publicae commoda compararet. 1 . Itaque si qui sponte confluxerint, eos laudabilitas, tua octonos scripulos in balluca, quae Graece krusammos appellatur, cogat exsolvere. 2 . Quidquid autem amplius colligere potuerint, fisco potissimum distragant, a quo competentia ex largitionibus nostris pretia suscipiant. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD CRESCONIUM COM. METALLORUM. *<A 365 D. IIII ID. DEC. PARISIIS VALENTINIANO ET VALENTE AA. CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Ob metallicum canonem, in quo propria consuetudo retinenda est, quattuordecim unicas ballucae pro singulis libris constat inferri. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD GERMANIANUM COM. SACR. LARG. *<A 367 D. VI ID. IAN. ROMAE LUPICINO ET IOVINO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Cuncti, qui per privatorum loca saxorum venam laboriosis effossionibus persequuntur, decimas fisco, decimas etiam domino repraesentent, cetero modo suis desideriis vindicando. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. FLORO PP. *<A 382 D. III K. SEPT. CONSTANTINOPOLI ANTONIO ET SYAGRIO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Cum procuratores metallorum intra Macedoniam Daciam Mediterraneam Moesiam seu Dardaniam soliti ex curialibus ordinari, per quos sollemnis profligatur exactio, simulato hostili metu huic se necessitati subtraxerint, ad implendum munus retrahantur, et nulli deinceps licentia laxetur prius indebitas expetere dignitates, quam subeundam procurationem fideli sollertique exactione compleverint. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. EUSIGNIO PP. *<A 386 D. IIII K. AUG. MEDIOLANI HONORIO NP. ET EUODIO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Per annos singulos septeni per hominem scripuli largitionibus inferantur ab aurilegulis, non solum in Pontica dioecesi, verum etiam in Asiana. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. ROMULO COM. SACR. LARG. *<A 392 D. XI K. MART. CONSTANTINOPOLI ARCADIO A. II ET RUFINO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Quosdam operta humo esse saxa dicentes id agere cognovimus, ut defossis in altum cuniculis alienarum aedium fundamenta labefactent. Qua de re, si quando huiusmodi marmora sub aedificiis latere dicantur, perquirendi eadem copia denegetur * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. PATERNO. *<A 393 D. XVII K. APRIL. CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A. III ET ABUNDANTIO CONSS.> Imperator Theodosius . Metallarii sive metallariae, qui quaeve ea regione deserta, ex qua videntur oriundi vel oriundae, ad externa migraverint, indubitanter sine ulla temporis praescriptione ad propriae originis stirpem laremque una cum sua subole revocentur, et quos domus nostrae secreta retineant. Sciant autem nullum exinde praeiudicium fisco esse generandum, etiamsi is, quem metallicum esse constiterit, privatis censibus suum nomen indiderit * THEODOS. A. MAXIMINO COM. SACR. LARG. *<A 424 D. V ID. IUL. CONSTANTINOPOLI VICTORE VC. CONS.> 11.8.0. De murilegulis et gynaeciariis et procuratoribus gynaecii et de monetariis et bastagariis. Imperator Constantinus . Monetarios in sua semper durare condicione oportet nec dignitatis cuiuscumque privilegio ab huiusmodi condicione liberari. * CONSTANT. A. AD BITHYNOS. *<A 317 D. XII K. AUG. GALLICANO ET BASSO CONSS.> Imperator Constantinus . Procuratores rei privatae baphii et gynaecii, per quos et privata nostra substantia tenuatur et species in gynaeciis confectae corrumpuntur, in baphyiis etiam admixta temeratio naevum adducit inquinatae adluvionis, suffragiis abstineant, per quae memoratas administrationes adipiscuntur, vel, si contra hoc fecerint, gladio feriantur. * CONST. A. AD FELICEM. *<A 333 D.... K. NOV. AQUIL. DALMATIO ET ZENOPHILO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Ingenuae mulieres, quae se gynaeciariis sociaverint, si conventae denuntiatione sollemni splendorem generis contuberniorum vilitati praeferre noluerint, suorum maritorum condicione teneantur. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD GERMANUM CONSULAREM. *<A 365 D. IIII K. IUL. MEDIOLANI VALENTINIANO ET VALENTE AA. CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Quod ad praesens remedium pertinet, quintum animal bastagariis pro reparatione praebeatur. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD AUXONIUM PP. *<A 368 D. ID. DEC. MARCIANOPOLI VALENTINIANO ET VALENTE AA. CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Qui aliquem ex familiis gynaecii in latebris habere comperti sunt, quinque librarum auri damno subicientur. * VALENTIN. ET VALENS AA. ET GRAT. A. AD PHILEMATIUM COM. SACR. LARG.*<A 372 D. XII K. SEPT. CILICIAE MODESTO ET ARINTHEO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Qui textrini nostri mancipia occultatione celaverit, ternis libris auri pro singulorum hominum suppressione plectetur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD EUCHERIUM. *<A 380 PP. KARTHAGINE III K. MART. POST CONSULATUM AUSONII ET OLYBRII.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Edicimus, ne qua mulier splendidioris gradus monetarii adhaerens consortio decus nativae libertatis amittat. Quod si quam ab hac praeceptione statutum nostrae perennitatis abduxerit, ea vel legitima admonita conventione discedat vel, si complexui monetarii putaverit inhaerendum, non ambigat se et liberis praeiudicaturam et eius condicioni esse nectendam . 1 . Si qua vero originaria seu colonaria possessionis alienae ignaro domino seu sciente monetario adsociabitur, ii conventi mox iuri agrorum debitas personas retrahere festinent vel de cetero sciant repetendi facultatem silentii sui coniventia perdidisse. 2 . Sed ut monetario nullam extraneam necti volumus, ita et monetario patre susceptas prohibemus extraneis copulari. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD HESPERIUM PP. *<A 380 D. PRID. ID. MART. AQUILEIAE POST CONSULATUM AUSONII ET OLYBRII.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Aeternam fiximus legem, ne umquam bastagariis militiam vel suam deserere liceat vel aliam, antequam eam impleverint, subreptiva impetratione temptare. > * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. TRIFOLIO COM. SACR. LARG. *<A 384 D.VIIII K.AUG.HERACLEAE RICOMERE ET CLEARCHO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Si quis naviculam functioni muricis et legendis conchyllis deputatam ausus fuerit usurpare, duarum librarum auri illatione teneatur. * GRAT. VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAAA. AD PRINCIPIUM PP. *<A 385 D.VI K.OCT.AQUILEIAE ARCADIO A.ET BAUTONE COSSS.> Imperatores Arcadius, Honorius, Theodosius . Lotas in posterum sericoblattae et metaxae huiusmodi species inferri praecipimus : viginti librarum auri condemnatione proposita his, qui scrinium canonum tractant, prioribus etiam cuiuscumque officii, si statuta caelestia a quodam passi fuerint temerari. * ARCAD. HONOR. ET THEODOS. AAA. PHILOMETORI COM. SACR. LARG. *<A 406 D.V K.IUL.CONSTANTINOPOLI ARCADIO A.VI ET PROBO CONSS.> Imperator Theodosius . Murileguli, qui relicto atque despecto propriae condicionis officio vetitis se infulis dignitatum et cingulis penitus denegatis munisse dicuntur, ad propriae artis et originis vincula revocentur. 1 . Ab illis autem, qui rebus eorum videntur inhiasse, quos in sua origine permanere et sollemnibus ministeriis inservire manifestum est, omnia quaecumque constiterit ex quocumque titulo possessa antiquis possessoribus restituantur. 2 . Quod si alienigenae detentatores oneribus condicionis externae maluerint subiacere quam restituere facultates, et futura deinceps agnoscant munia sibi esse subeunda et de praeterito, si qua ipsis possidentibus reliqua colliguntur, a semet ipsis sciant sine aliqua excusatione solvenda. * THEODOS. A. ET VALENTIN. C.MAXIMINO COM. SACR. LARG. *<A 424 D.XVII K.NOV.CONSTANTINOPOLI VOCTORE CONS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Ii, qui ex filiabus murilegulorum et alienae originis patribus sunt vel fuerint procreati, iura maternae condicionis agnoscant. * THEODOS. A.ET VALENTIN. C.MAXIMINO COM. SACR. LARG. *<A 425 D.VIIII K.IUN.THEODOSIO A.XI ET VALENTINIANO C.CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Si quis ex corpore gynaeciariorum vel linteariorum vel linyphariorum monetariorumve aut murilegulorum vel aliorum similium ad divinas largitiones nexu sanguinis pertinentium voluerit posthac de suo collegio liberari, non quoscumque nec facile in locum proprium, freti dextrae triumphalis absolutione, substituant, sed eos, quos omnibus idoneos modis sub ipsis quodammodo amplissimae tuae sedis obtutibus approbaverint: ita tamen, ut is, qui ab huiusmodi condicione iuxta formam caelitus datam beneficio principali fuerit absolutus, universi generis sui prosapiam in functione memorati corporis permanentem cum omnibus eius qui absolvitur rebus obnoxiam largitionibus sacris futuram esse non dubitet. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. ACACIO COM. SACR. LARG. *<A 426 D.VII K.MART.CONSTANTINOPOLI THE ODOSIO XII ET VALENTINIANO II AA.CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Privatae vel linteae vestis magistri, thesaurorum praepositi vel baphiorum ac textrinorum procuratores ceterique, quibus huiusmodi sollicitudo committitur, non ante ad rem sacri aerarii procurandam permittantur accedere, quam satisdationibus dignis eorum administratio roboretur: scituri nec prosecutorias quidem sacras posthac sibimet postulandas. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. ACACIO COM. SACR. LARG. *<A 426 > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Qui aut patre conchyliolegulo geniti probabuntur aut matre, memoratae adscriptioni obnoxios se esse non ambigant. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. VALERIO COM. SACR. LARG. *<A 427 D.X K.APRIL.CONSTANTINOPOLI HIERIO ET ARDABURE CONSS.> [Here
there is a Greek text. Sorry, it is not yet in the Library.] 11.9.0. De vestibus holoveris et auratis et de intinctione sacri muricis. Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Auratas ac sericas paragaudas auro intextas viriles privatis usibus contexere conficereque prohibemus et a gynaeciariis tantum nostris fieri praecipimus. * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. ARCHELAO COM. SACR. LARG. *<A 369 D.V NON.IUL.NEBIODUMI ACC.XV K.AUG.MARCIANOPOLI VALENTINIANO NP.ET VICTORE CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Nemo vir auratas habeat aut in tunicis aut in lineis paragaudas, nisi ii tantummodo, quibus hoc propter imperiale ministerium concessum est. Non enim levi animadversione plectetur, quisquis vetito se et indebito non abdicaverit indumento * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. FLORO PP. *<A 382 D.III K.APRIL.CONSTANTINOPOLI ANTONIO ET SUAGRIO CONSS.> Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Vellera adulterino colore fucata in speciem sacri muricis tingere non sinimus nec tinctum cum rhodino prius sericum alio postea colore fucari, cum de albo omnium colorum tingendi copia non negetur: nam capitalem poenam illicita temptantes suscipient. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. *<A XXX > Imperator Theodosius . Temperent universi, cuiuscumque sint sexus dignitatis artis professionis et generis, ab huiusmodi speciei possessione, quae soli principi eiusque domui dedicatur. 1 . Nec pallia tunicasque domi quis sericas contexat aut faciat, quae tincta conchylio nullius alterius permixtione subtexta sunt. 2 . Proferantur ex aedibus tradanturque tunicae et pallia ex omni parte texturae cruore infecta conchylii. Nulla stamina subtextantur tincta conchylio, nec eiusdem infectionis arguto pectine solidanda fila decurrant. Reddenda aerario holovera vestimenta virilia protinus offerantur. 3 . Nec est, ut quisquam de abiurato pretio conqueratur, quia sufficit calcatae legis impunitas. 4 . Ne quis vero nunc huiusmodi suppressione in laqueos novae constitutionis incurrat: alioquin ad similitudinem laesae maiestatis periculum sustinebit. * THEODOS. A. MAXININO COM. SACR. LARG. *<A 424 D.XVII K.FEBR.CONSTANTINOPOLI VICTORE VC.CONS.> Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Purpurae nundinas, licet innumeris
sint constitutionibus prohibitae, recenti quoque interminatione vetamus.
Et ideo septimum de scrinio exceptorum, sextum de scrinio canonum,
quintum de scrinio tabulariorum ad baphia phoenices per certum tempus
mitti praecipimus, ut fraus omnis eorum prohibeatur sollertia timentium,
ne quaesitis longo sudore stipendiis careant: etiam viginti librarum
auri condemnatione proposita * THEODOS. ET VALENTIN. AA. APOLLONIO
COM. SACR. LARG. *<A 436 D.VIII ID.MART.CONSTANTINOPOLI ISIDORO
ET SENATORE CONSS.> 11.10.0. De fabricensibus. Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Omnibus fabricis non pecunias pro speciebus, sed ipsas species sine dilatione inferri praecipimus, ut venae nobilis et quae facile deducatur ignibus seu liquescat ferri materies praebeatur, quo promptius adempta fraudibus facultate commodo publico consulatur. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. TATIANO PP. *<A 388 D XV K.NOV.THEODOSIO A.II ET CYNEGIO COSSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Primicerium fabricae post biennium non solum vacatione, verum etiam honore donari praecipimus, ita ut inter protectores eiusdem fabricae per biennium adoraturus aeternitatem nostram suo quisque tempore dirigatur. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. RUFINO MAG. OFF. *<A 390 D.VIII ID.MART.MEDIOLANI VALENTINIANO A.IIII ET NEOTERIO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Stigmata, hoc est nota publica fabricensium brachiis ad imitationem tironum infligatur, ut hoc modo saltem possint latitantes agnosci ( his, qui eos susceperint vel eorum liberos, sine dubio fabricae vindicandis) et qui subreptione quadam declinandi operis ad publicae cuiuslibet sacramenta militiae transierunt. * ARCAD. ET HONOR. AA. OSIO MAG. OFF. *<A 398 D.XVIII K.IAN.CONSTANTINOPOLI HONORIO A.IIII ET EUTYCHIANO CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Si quis consortium fabricensium crediderit eligendum, in ea urbe, qua natus est vel in qua domicilium collocavit, his quorum interest convocatis primitus acta conficiat, sese doceat non avo non patre curiali progenitum, nihil ordini civitatis debere, nulli se civico muneri obnoxium, atque ita demum gestis confectis vel apud moderatorem provinciae vel si is absit apud defensorem civitatis, ad militiam quam optaverit suscipiatur. 1 . Quod si absque hac cautione quispiam ad fabricensium consortium obrepserit, sciat se ad ordinis cui debetur patriaque suae munera esse reducendum, ita ut nulla eum nec temporis nec stipendiorum praerogativa defendat. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTEHMIO PP. *<A 412 D.XV K.IUN.CONSTANTINOPOLI HONORIO VIIII ET THEODOSIO V AA.CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Iure provisum est fabricenses artibus propriis inservire, ut exhaustis laboribus immorentur cum subole professioni, cui nati sunt. 1 . Denique quod ab uno committitur, totius delinquitur periculo numeri, ut constricti nominationibus suis sociorum actibus quandam speculam gerant, et unius damnum ad omnium transit dispendium. 2 . Universi itaque, velut in corpore unius formae, unius decoctionis, si ita res tulerit, respondere cogentur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. AURELIANO COM. RER. PRIVAT. *<A 439 D. PRID. NON. NOV. CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A. XVII ET FESTO CONSS.> Imperatores Leo, Anthemius . Eos, qui inter fabricenses sacrae fabricae sociati sunt, vel eorum uxores aut filios, qui itidem inter fabricenses militare dicuntur, non alibi pulsare volentibus respondere praecipimus, nisi in iudicio tuae sublimitatis, ad cuius iurisdictionem potestatemque pertinent: nec eos post stipendiorum finem militiae super civilibus vel curialibus muneribus, quibus nullo modo subiacere monstrantur, a viris clarissimis rectoribus provinciarum vel eorum officiis praeter licitum inquietari. * LEO ET ANTHEM. AA. EUPHEMIO MAG. OFF. *<A XXX > Imperatores Leo, Anthemius . Nullus fabricensium conductioni vel administrationi vel agriculturae alienarum rerum se posthac immiscere conetur: dominis quidem, si qui contra haec statuta meae pietatis venire ausi fuerint, res vel praedia, quae scientes quod fabricenses sunt isdem fabricensibus ministranda commiserint, amissuris, fabricensibus vero gravissime coercitis post facultatum suarum amissionem perpetua exilii poena et animadversione retinendis. 1 . Quotiens sane in translatione armorum angariae necessariae fuerint, sublimitas tua litteras ad eminentissimam iubeat dirigi praefecturam et numerum ei armorum et ex quo loco transferenda sunt indicare, ut continuo super praebendis angariis pro numero eorum quae transferuntur armorum praeceptione sua viros clarissimos provinciae moderatores conveniat, ut secundum missam a sublimitate tua notitiam naves vel angariae confestim de publico praebeantur. 2 . Quod si aliqua tarditas vel neglegentia post datas a sublimitate tua ad eminentissimam praefecturam litteras in destinandis auctoritatibus amplissimae sedis intercesserit et ex hoc armorum transvectio fuerit impedita, quinquaginta libris auri tam numerarium pro tempore officii eiusdem amplissimae sedis quam alios quorum interest condemnari praecipimus eamque auri quantitatem protinus exactam fisci viribus adgregari: multa praeterea triginta librarum auri proposita tam viris clarissimis qui provincias regunt quam eorum apparitionibus, si coniventibus his armorum subvectio tarditate aliqua fuerit praepedita. * LEO ET ANTHEM. AA. EUPHEMIO MAG. OFF. *<A XXX > 11.11.0. De veteris numismatis potestate. Imperatores Valentinianus, Valens . Solidos veterum principum veneratione formatos ita tradi ac suscipi ab ementibus et distrahentibus iubemus, ut nihil omnino refragationis oriatur, modo ut debiti ponderis sint et speciei probae: scituris universis, qui aliter fecerint, haud leviter in se vindicandum. * VALENTIN. ET VALENS AA. GERMANO PP. *<A XXX > Imperatores Valentinianus, Valens . Pro imminutione, quae in aestimatione solidi forte tractatur, omnium quoque specierum pretia decrescere oportet. * VALENTIN. ET VALENS AA. ET GRAT. A. AD IULIANUM PP. *<A XXX > Imperatores
Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Universos auctoritas tua
proposito edicto commoneat obryziacorum omnium solidorum uniforme
pretium postulare, scilicet capitali supplicio puniendo, qui vel iussa
nostrae maiestatis avaritiae caecitate contempserit, vel aeternales
vultus, dum fraudibus studet, duxerit viliores. * GRAT. VALENTIN.
ET THEODOS. AAA. ARINTHEO PP. *<A XXX > 11.12.0. Nulli licere in frenis et equestribus sellis et in balteis margaritas et smaragdos et hyacinthos aptare et de artificibus palatinis. Imperator Leo . Nulli prorsus liceat in frenis et equestribus sellis vel in balteis suis margaritas et smaragdos et hyacinthos aptare posthac vel inserere. Aliis autem gemmis frena et equestres sellas et balteos suos privatos exornare permittimus. De curcumis vero omnem prorsus qualiumcumque gemmarum habitum praecipimus submoveri. Fibulis quoque in chlamydibus his utantur, quae solo auro et arte pretiosae sunt. Si quis autem contra interdictum pietatis meae fecerit, sciat se continuo quinquaginta libris auri esse multant. 1 . Nulli praeterea privatorum liceat ( exceptis scilicet ornamentis matronalibus et tam muliebrium quam virilium anulorum habitu) aliquid ex auro et gemmis quod ad cultum et ornatum imperatorium pertinet facere neque illud sub hoc colore et praetextu praeparare, quod velit clementiae principali velut aliquod munus offerre: pietas enim mea huiusmodi dona non expetit neque regium sibi offerri a privatis cultum requirit. 2 . Sane si quis posthac aliquid contra vetitum huiusmodi sanctionis effecerit et offerenda clementiae meae ornamenta, quae usibus regiis deputata sunt, gemmis auroque decorata ausus fuerit praeparare, centum librarum auri condemnatione sciat se esse feriendum, capitali quoque subdendum esse supplicio: ornamenta enim regia intra aulam meam fieri a palatinis artificibus debent, non passim in privatis domibus vel officiis parari. 3 . Unde summa severitate sancimus, ut quod in cultu ornatuque nostro sacrum et adoptabile est, id facere temeritas privata non audeat. 4
. Si quis sane contra vetitum tranquillitatis meae aliquid
fecerit, definitam superius multam ab his per officia palatinorum
exigi et sacris largitionibus nostris iubemus inferri. * LEO A. LEONTICO.
*<A XXX > 11.13.0. De classicis. Imperatores
Valentinianus, Valens . Classem seleucenam aliasque universas
ad officium, quod magnitudini tuae obsequitur, volumus pertinere,
ut classicorum numerus ex incensitis vel adcrescentibus compleatur
et seleucena ad auxilium purgandi orontis aliasque necessitates orientis
comiti deputetur. * VALENTIN. ET VALENS AA. AUXONIO PP. *<A 369
DATA INDICTIONE XII> 11.14.0. De decuriis urbis Romae. Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Si quis decurialem de auferendis privilegiis putaverit lite pulsandum, intellegat se decuriae interpellare debere iudicem. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. AD TRIFOLIUM PP. *<A 389 D. XIIII K. FEBR. MEDIOLANI TIMASIO ET PROMOTO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius, Theodosius . Leges tam a superioribus principibus quam a divo parente nostro conditas nostra auctoritate firmamus. 1
. Singulos itaque iudices scire volumus, ne quis huic collegio
iniuriis corporalibus temptet notam atterere neque ab his commodis,
quae rationibus approbantur, audeat sperare. Huic enim collegio volumus
antiquam privilegiorum praerogativam servari. * ARCAD. HONOR. ET THEODOS.
AAA. EXSUPERANTIO IULIO ET CETERIS DECURIALIB.*<A 404 D.VIII ID.IUL.ROMAE
HONORIO A.VI ET ARISTAENETO CONSS.> 11.15.0. De privilegiis corporatorum urbis Romae. Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Nulli sit liberum, nulli permissum, ut novum aliquid urbis incolae in urbe sustineant, sed in honorem aeternae urbis coproratis indulta suffragia valere praecipimus. 1
. Cura autem rectorum provinciarum corporati urbis Romae, qui
in peregrina transgressi sunt, redire cogantur, ut servire possint
functionibus, quas imposuit antiqua sollemnitas. * VALENTIN. THEODOS.
ET ARCAD. AAA. AD ALYPIUM PU. *<A 391 D.PRID.ID.IUL.AQUILEIAE TATIANO
ET SYMMACHO CONSS.> 11.16.0. De pistoribus. Imperator Leo . Quicumque ex mancipibus comitis horreorum dignitatem et officium vel ambitione vel gratia vel pecunia seu quolibet alio modo posthac fuerit adsecutus, exutus dignitate, quam contra interdictum nostrae serenitatis adeptus est, multatus etiam viginti libris auri ad mancipum denuo consortium collegiumque revocetur. 1
. Omne etiam speciale beneficium, quocumque modo contra hanc
sanctionem fuerit impetratum, penitus conquiescat. * LEO A. VIVIANO
PP. *<A 457-465 > 11.17.0. De suariis et susceptoribus vini et ceteris corporatis. Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Porcinarii urbis aeternae cum pervilegem laborem populi Romani commodis exhibeant, sordidis semper muneribus liberentur. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. AD ALBINUM PU. *<A 389 D.VIII K.SEPT.ROMAE TIMASIO ET PROMOTO CONSS.> Imperatores
Arcadius, Honorius . Quicumque ex corporibus suariorum sive excipiendae
necessitate litis adstrictus seu inferendae voluntate spontanea provocatus
iudicium voluerit experiri, fori urbani auditorium praestoletur. *
ARCAD. ET HONOR. AA. FLORENTINO PU. *<A 395-397 > 11.18.0. De collegiatis et chartopratis et nummulariis. Imperatores Theodosius, Valentinianus . Qui sub praetextu decanorum seu collegiatorum, cum id munus non impleant, aliis se muneribus conantur subtrahere, eorum fraudibus credidimus obviandum, ne quis sub specie muneris, quod minus exsequitur, alterius muneris oneribus relevetur, ne argentariorum vel nummulariorum munera declinentur ab his, qui dici tantum collegiati vel decani festinant. 1 . Ideoque si quis eorum sub nudae appellationis velamine collegiatum se seu decanum appellat, sciat pro se alium subrogandum, qui praedicto muneri sufficiens approbatur, subrogatione videlicet memoratorum vel eorum qui moriuntur primatum eius qui subrogatur admisso iudicio. 2 . Quod autem supra numerum, qui encautis brevibus continetur, nemo se quolibet patrocinio vel cuiuslibet adsumpta potentia debeat excusare, hoc nostrae est serenitatis censere, tuae sublimitatis tuique officii cautius observare. 3 . Hoc inter omnes aequa lance servari praecipimus, nullo divinae domus patrocinio, nullo sacrosanctarum ecclesiarum reverentia, nullo qualibet vel cuiuslibet se potentia excusante. 4
. Sed ne tantum circa munera relevanda supplicibus consuluisse
noscamur, illud etiam dicendum observandumque esse censemus, ut chartae
venditio, quae de provinciis ad corporatos supplicum per innovationem
translata est, primae constitutionis terminis concludatur, hoc est,
quod initio dispositionis constitutum est, id in posterum nulla addita
novatione servetur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. CYRO PU. *<A 439
D.X K.APRIL.THEODOSIO XVII ET FESTO CONSS.> 11.19.0. De studiis liberalibus urbis Romae et Constantinopolitanae. Imperator Theodosius . Universos, qui usurpantes sibi nomina magistrorum in publicis magistrationibus cellulisque collectos undecumque discipulos circumferre consuerunt, ab ostentatione vulgari praecipimus amoveri, ita ut, si qui eorum post emissos divinae sanctionis adfatus quae prohibemus atque damnamus iterum forte temptaverit, non solum eius quam meretur infamiae notam subeat, verum etiam pellendum se ex ipsa ubi versatur illicite urbe cognoscat. 1 . Illos vero, qui intra plurimorum domus eadem exercere privatim studia consueverunt, si ipsis tantummodo discipulis vacare maluerint, quos intra parietes domesticos docent, nulla huiusmodi interminatione prohibemus: sin autem ex eorum numero fuerint, qui videntur intra capitolii auditorium constituti, ii omnibus modis privatarum aedium studia sibi interdicta esse cognoscant, scituri, quod, si adversus caelestia statuta facientes fuerint deprehensi, nihil penitus ex illis privilegiis consequantur, quae his, qui in capitolio tantum docere praecepti sunt, merito deferuntur. 2 . Habeat igitur auditorium specialiter nostrum in his primum, quos Romanae eloquentiae doctrina commendat, oratores quidem tres numero, decem vero grammaticos: in his etiam, qui facundia graecitatis pollere noscuntur, quinque numero sint sophistae et grammatici aeque decem. 3 . Et quoniam non his artibus tantum adulescentiam gloriosam optamus institui, profundioris quoque scientiae atque doctrinae memoratis magistris sociamus auctores. 4
. Unum igitur adiungi ceteris volumus, qui philosophiae arcana
rimetur, duo quoque , qui iuris ac legum voluntates pandant, ita ut
unicuique loca specialiter deputata adsignari faciat tua sublimitas,
ne discipuli sibi invicem possint obstrepere vel magistri, neve linguarum
confusio permixta vel vocum aures quorundam aut mentes a studio litterarum
avertat. * THEODOS. A. ET VALENTIN. C. CONSTANTIO PU. *<A 425 D.III
J.MART.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A.XI ET VALENTINIANO CONSS.> 11.20.0. De honoratorum vehiculis. Imperatores
Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Omnes honorati seu civilium
seu militarium vehiculis dignitatis suae, id est carrucis, intra urbem
sacratissimi nominis semper utantur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS.
AAA. NEBRIDIO PU. *<A 386 D.III K.FEBR.CONSTANTINOPOLI HONORIO
NP.ET EUODIO CONSS.> 11.21.0. De privilegiis urbus Constantinopolitanae. Imperatores
Honorius, Theodosius . Urbs Constantinopolitana non solum iuris
italici, sed etiam ipsius Romae veteris praerogativa laetetur. * HONOR.
ET THEODOS. AA. PHILIPPO PP. ILLYRICI. *<A 421 D.PRID.ID.IUL.EUSTATHIO
ET AGRICOLA CONSS.> 11.22.0. De metropoli Beryto. Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Propter multas iustasque causas metropolitano
nomine ac dignitate Berytum decernimus exornandum iam suis virtutibus
coronatam. Igitur haec quoque metropolitanam habeat dignitatem. Tyro
nihil de iure suo derogatur. Sit illa mater provinciae maiorum nostrorum
beneficio, haec nostro, et utraque dignitate simili perfruat * THEODOS.
ET VALENTIN. AA. HORMISDAE PP. *<A 448-450 > 11.23.0. De canone frumentario urbis Romae. Imperatores Valentinianus, Valens . Nautici apud praesidum vel magistratuum acta confiteantur incorruptas species suscepisse, eorumque, apud quos deponitur ista testatio, praesens adspectus probet nihil in his esse vitii. Quod eo tempore, quo ad sacrae urbis portum pervenit, praefecturam iugiter observare praeceptum est * VALENTIN. ET VALENS AA. AD IULIANUM PRAEF. ANNONAE. *<A 366 D.XVIII K.IUL.REMIS GRATIANO A.ET DAGALAIFO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Si quid frumenti vel olei urbicarii canonis remissione indultum est speciali beneficio, contra commodum publicum elicita non valeant. * ARCAD. ET HONOR. AA. AD SENATUM ET POP. *<A 397 D.XVII K.MAI.MEDIOLANI CAESARIO ET ATTICO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Neminem patimur in mutando canone urbis Romae nostrae clementiae beneficium postulare: sed etiam ea rescripta, quae quoquo modo potuerint impetrari, suscipi non sinimus. Eos vero, qui contra haec fecerint, in duplum retinendos esse decernimus. 1
. Vicarios quin etiam ceterosque iudices, nisi deinceps ab
usurpatione urbicarii canonis abstineant, deportationis poena detineri,
primates officiorum capitali supplicio subiugari perpetua auctoritate
sancimus. * ARCAD. ET HONOR. AA. MESSALAE PP. *<A 399 D.PRID.NON.SEPT.ALTINO
THEODORO VC.CONS.> 11.24.0. De frumento urbis Constantinopolitanae. Imperatores Honorius, Theodosius . Nulli, ne divinae quidem domui nostrae frumentum de horreis publicis pro annona penitus praebeatur, sed integer canon mancipibus consignetur, annona in pane cocto domibus exhibenda. Ita enim debet canon ab inclitae memoriae constantino praestitus nec non a divo pietatis meae avo theodosio auctus expendi, quoniam crescit inopia, si frumenta, quae pro annona tribuuntur, ad usus alios deputata cogentur sibi de publico emere, quae aliis vendere potuissent * HONOR. ET THEODOS. AA. URSO PU. *<A 416 D. X K. AUG. CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A. VII ET PALLADIO CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Auri statuta quantitas ad coemptionem frumentariam sit perpetuo dedicata, nec liceat cuiquam postea administratione urbicariae potestatis percepta aliquid ex eadem summa minuere vel ad quoscumque alios usus convertere: sed sub gestorum testificatione certum fiat, et quod mancipibus mutui nomine datum est et quod ab isdem sit excepta omni concussione solvendum. 1
. Eum autem, qui hanc formam ausus fuerit inquinare, quantitatem,
in qua suam calliditatem exercuerit, in duplum redhibere iubemus,
et quidquid ex praedicta ratione adcreverit, ad cumulum eiusdem auri
quantitatis et frumentarii tituli fomitem redundare, legisque huius
tenorem aeneis tabulis incidi. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. LEONTIO
PU. *<A 434 D. V K. DEC. CONSTANTINOPOLI AREOBINDO ET ASPARE CONSS.>
11.25.0. De annonis civilibus. Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Annonas publicas non tam titulis dignitatum quam singulorum viritim meritis attributas divi Constantini liberalitate sat claruit. 1 . Ideoque nihil ex his scholarum nomine vindicetur, sed pro uniuscuiusque merito quae sunt concessa serventur, ut, quicumque perceptarum annonarum emolumenta vel in heredes proprios iure sanguinis transfuderunt vel in extraneos distractionis titulo transscripserunt, maneat, quod gestum est vel hereditatis merito vel alienationis arbitrio. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. PROCULO PU. *<A 392 D. VII K. IUL. CONSTANTINOPOLI ARCADIO A. II ET RUFINO CONSS.> Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Centum viginti quinque modios frumenti praeter solitum canonem per singulos dies de praesenti sexta indictione ex die kalendarum ianuariarum nomine parapeteumatis de horreis publicis huius almae urbis insita nostrae pietatis liberalitate tribuimus, datis sacris apicibus ad sublimissimam quoque per orientem praefecturam, quibus possit et modum nostrae donationis agnoscere et incunctanter praebere quae iussimus. 1
. Quam modiationem iugiter et in perpetuum civibus nostris
debere conferri valitura in aevum hac lege sancimus. * THEODOS. ARCAD.
ET HONOR. AAA. TATIANO PP. *<A 392 > 11.26.0. De mendicantibus validis. Imperatores
Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Cunctis adfatim, quos in
publicum quaestum incerta mendicitas vocabit, inspectis exploretur
in singulis et integritas corporum et robur annorum, atque inertibus
et absque ulla debilitate miserandis necessitas inferatur, ut eorum
quidem, quos tenet condicio servilis, proditor studiosus et diligens
dominium consequatur, eorum vero, quos natalium sola libertas prosequatur,
colonatu perpetuo fulciatur, quisquis huiusmodi lenitudinem prodiderit
ac probaverit: salva dominis actione in eos, qui vel latebram forte
fugitivis vel mendicitatis subeundae consilium praestiterunt. * GRAT.
VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD SEVERUM PU. *<A 382 D. XII K. IUL.
PATAVI ANTONIO ET SYAGRIO CONSS.> 11.27.0. De nautis Tiberinis. Imperatores
Valentinianus, Valens . Qui navem Tiberinam habere fuerit ostensus,
onus rei publicae necessarium agnoscat. Quaecumque igitur navigia
in alveo tiberis inveniuntur, competentibus et solitis obsequiis mancipentur,
ita ut nullius dignitas aut privilegium ab hoc officio vindicetur
* VALENTIN. ET VALENS AA. AD SYMMACHUM PU. *<A 364 D. VIII ID.
OCT. ALTINO DIVO IOVIANO ET VARRONIANO CONSS.> 11.28.0. De frumento Alexandrino. Imperatores Honorius, Theodosius . In aestimatione frumenti, quod ad civitatem Alexandrinam convehitur, quidquid de crithologia et zygostasii munere et pro naucleriorum tuenda substantia eminentia tua disposuit, roboramus. 1 . Atque ut curialibus praedae auferatur occasio, iubemus eos ad huiusmodi sollicitudinem adfectandam numquam accedere, sed designata officia tuis provisionibus examinata sollicitudinem praedictam implere. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 412 D. V K. FEBR. CONSTANTINOPOLI HONORIO VIIII ET THEODOSIO V AA. CONSS.> Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Diurnos centum et decem modios alimoniis
Alexandrinae civitatis addi decernimus, ut nemo privetur eo, quod
nunc usque percepit, et perissochoregiae nomen penitus amputetur et
tesserae designentur et nostrae pietatis nomine censeantur. * THEODOS.
ET VALENTIN. AA. ISIDORO PP. *<A 436 D. PRID. NON. IUN. CONSTANTINOPOLI
ISIDORO ET SENATORE CONSS.> 11.29.0. De Alexandriae primatibus. Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Corporatos civitatis alexandrinae
repurgandi fluminis onere liberamus et pro tenore et dispositione
tua quadringentos solidos ex dinummio vectigali memoratae civitatis
praecommodari decernimus, ita ut ex titulo navium omnibus modis repensetur.
* THEODOS. ET VALENTIN. AA. ISIDORO PP. *<A 436 D. PRID. NON. IUN.
CONSTANTINOPOLI ISIDORO ET SENATORE CONSS.> 11.30.0. De iure rei publicae. Imperator Antoninus . Si quid adversus rem publicam indefensam in ea specie, in qua neque defensores creati fuerint neque ut crearentur placuerit, statutum est, actionibus eius nihil est praeiudicatum. * ANT. A. DIONYSIO. *< > Imperator Antoninus . An res publica, in cuius locum vos successistis eo, quod satisfecisse debito proponitis, ius pignoris in eo fundo habeat, apud suum iudicem quaeritur. Si enim neque beneficio sibi concesso id ius nacta est neque specialiter in obligatione pignoris sibi prospexit, causa eius non separatur a ceteris creditoribus, qui habent personalem actionem * ANT. A. APHRODISIO. *< > Imperator Alexander Severus . Rem publicam ut pupillam extra ordinem iuvari moris est. * ALEX. A. SATURNINO. *< > Imperatores
Diocletianus, Maximianus . Si secundum legem civitatis res publica,
cuius meministi, ruina collapsis aedificiis tuis distraxit aream,
nihil contra huius legis tenorem rector provinciae fieri patietur.
* DIOCL. ET MAXIM. AA. URBANO. *< X> 11.31.0. De administratione rerum publicarum. Imperator Philippus . Fundum vectigalem, si suis quibusque temporibus debitae quantitates inferantur, invito possessore auferri non posse manifestum est. * PHILIPP. A. CRESCENTIAE. *<A XX> Imperatores
Diocletianus, Maximianus . Contra eos, qui rem publicam administrantes
per officii necessitatem sub condicione relicti fideicommissi satis
accipere debuerunt, quanti rei publicae interest satis non esse acceptum,
dirigendam actionem perspicitis. * DIOCL. ET MAXIM. AA. ET CC. IULIO
ET ZENODORO. *<A 294 PP. VII K. DEC. CC. CONSS.> 11.32.0. De vendendis rebus civitatis. Imperatores Severus, Antoninus . Si sine ulla condicione praedia vendente re publica comparasti, perfecta venditione nulla ratione vereris, ne adiectione facta auferri tibi dominium possit. Tempora enim adiectionibus praestituta ad causas fisci pertinent, nisi si qua civitas propriam legem habeat * SEV. ET ANT. AA. HERCULIANO. *<A XX> Imperator Antoninus . Quamvis incrementum conductioni factae publici praedii videtur offerri, non tamen additamenti specie oportet fidem locationis infringi, praesertim cum tantum iam temporis ex contractu decessisse proponas. * ANT. A. *<A XX> Imperator Leo . Si qua hereditatis vel legati seu fideicommissi aut donationis titulo domus aut annonae civiles aut quaelibet aedificia vel mancipia ad ius inclitae urbis vel alterius cuiuslibet civitatis pervenerunt sive pervenerint, super his licebit civitatibus venditionis pro suo commodo inire contractum, ut summa pretii exinde collecta ad renovanda sive restauranda publica moenia dispensata proficiat. 1 . Indefessa vero cura prospicientes, ne quis adversus commoda civitatum quicquam moliri possit incommodum, sed sine ulla fraude seu nundinatione vel colludio seu coniventia huiusmodi venditiones procedant, hoc in posterum observandum esse censemus, ut, si quidem ad hanc inclitam urbem domum vel civiles annonas aut alia quaelibet aedificia aut mancipia pertinentia contigerit venumdari, non aliter nisi imperiali auctoritate vendantur. 2 . In provinciis vero praesentibus omnibus seu plurima parte tam curialium quam honoratorum et possessorum civitatis, ad quam res pertinent praedictae, propositis sacrosanctis scripturis singillatim unumquemque eorum qui convenerint iubemus sententiam quam putent utilem patriae suae designare, ut ita demum decreti recitatione in provinciali iudicio interveniente emptor competentem possit habere cautelam. 3
. Hos autem venditionum contractus, sive iam completi fuerunt
seu postea ineundi fuerint, stabiles esse censemus. * LEO A. ERYTHRIO
PP. *<A 469 D. V K. MART. MARCIANO ET ZENONE CONSS.> 11.33.0. De debitoribus civitatum. Imperator Antoninus . Non prius debitorem rei publicae honorem in re publica subire quam id quod debere constiterit conventus exsolverit, tam meis quam divorum principum constitutionibus declaratur. * ANT. A. DIODOTO. *<> Imperator Constantinus . Apud eos, quos superstites integris facultatibus esse pervideris vel quorum heredes incolumia retinent patrimonia, sortes rei publicae perseverare debebunt, ita tamen, ut annuas usuras suis quibusque temporibus exsolvant, cum simul et rei publicae utile sit retinere idoneos debitores et ipsis commodum cumulum debiti minime nutriri. 1 . Et quia nefas est obnoxiis corporibus alienatis circumscribi civitates, placuit, si qui debitor rei publicae civitatis quippiam ex eo patrimonio, quod habuit, cum pecuniam rei publicae sumeret, donaverit vel distraxerit vel qualibet in alium ratione contulerit, qualitate rei alienatae perspecta atque omnibus debitoris facultatibus consideratis, quas habuit, cum ei pecunia crederetur, pro rata ab eo, qui ex debitoris facultatibus aliquid detinet, ex sorte atque usuris postulari. 1a . Itaque quotiens minus idoneum deprehenditur eius patrimonium, cuius nomen civitati alicui invenitur obnoxium, iudex omni diligentiae sollicitudine debebit inquirere, ad quos ex qualibet condicione transierint debitoris facultates, ut singuli aequa aestimatione habita pro rata rerum quas possident conveniantur, personalem actionem contra eum habituri debitorem, qui ipsis solventibus liberatur. 1b . Ab eo autem, a quo constat fortunarum suarum partem maximam recessisse, etiam reliquam portionem quae apud eum resederit transferri ad idoneum oportebit. 2 . Quod si quispiam debitor rei publicae civitatis fisco nostro locum fecerit, emptores, qui ex fisco nostro comparaverint, manifestum est secundum ius vetus et rescripta divorum constitutionesque nostras nullam debere molestiam sustinere. 3
. Quod si quis debitor non comparaverit vel certe ita omnia
sua consumpserit, ut nemo aliquam rem ex eius bonis possideat, id
debitum convenit ad dispendium rei publicae pertinere. Ideoque cura
patris civitatis apud idoneos vel dominos rusticorum praediorum pecunia
collocanda est . * CONSTANT. A. VERINO SUO SALUTEM. *<A 314 PP.III
K.FEBR.VOLUSIANO ET ANNIANO CONSS.> 11.34.0. De periculo nominatorum. Imperator Gordianus . Hi, qui a te collegaque tuo magistratus creati sunt, etiamsi maxime fideiussores non exegistis, tamen si per id temporis quo magistratus honor deponebatur solvendo fuerunt, periculo vos creationis non fecerunt obnoxios ex eo, quod casu aliquo patrimonium eorum mutilatum sit, cum cessationi suae id debeant imputare damnaque rei publicae, si qua ob culpam eorum passa est, sarcire, qui, cum nomine publico eos convenire potuissent, id facere supersederunt. * GORD. A. SEVERINO. *<A XXX > Imperator
Gordianus . Si successoris tui successor non idoneum loco suo
magistratum denominavit, administrationis eius periculum ad personam
tuam spectare nequaquam potest. Etenim nominati successoris dumtaxat
quisque periculum suscipere compellitur nec ad nominatoris nominatorem
manus iure porrigi possunt * GORD. A. RUFINO. *<A XXX > 11.35.0. De periculo eorum qui pro magistratibus intervenerunt. Imperator
Antoninus . Fideiussorem magistratuum in his quae ad rei publicae
administrationem pertinent teneri, non in his quae ob culpam vel delictum
eis poenae nomine inrogentur, tam mihi quam divo severo patri meo
placuit. * ANT. A. AUGUSTALI. *<> 11.36.0. Quo quisque ordine conveniatur. Imperator Antoninus . Etsi duobus simul cura pecuniae civitatis, non tamen separatis portionibus mandetur, singuli non pro virili portione, sed in solidum rei publicae obligantur. 1 . Cum autem de indemnitate eius quaeritur, prius eius bona qui administravit ac mox, si satisfieri non potuerit, collegae conveniuntur. 2 . Vos tamen, qui heredes unius ex curatoribus extitistis, damnum si quod post mortem eius dolo vel culpa collegarum accessit, onerari non est rationis. * ANT. A. LUCIANO. *<A XXX > Imperator Gordianus . Quotiens duobus non separatim, sed pro indiviso munus iniungitur, et ita, ut unusquisque eorum periculo soliditatis videatur obstrictus, manus ad nominatorem, priusquam utrique qui id munus administraverunt sollemniter fuerint excussi, nulla ratione possunt porrigi. 1 . Si vero separatis portionibus ad munus nominati sunt, prius pro portione conveniantur qui administraverint, item fideiussores eorum: si nec ab his quidem indemnitas fuerit servata, tunc demum creatorem ac, si nec is quidem sufficiat, novissime participem muneris conveniri debere praeses non ignoret. * GORD. A. VALENTI. *<A XXX > Imperatores Carus, Carinus, Numerianus . Si ita duumviri creati estis, ut mutuo periculo teneamini, in dubium non venit vicariis damnis vos esse obstrictos, cum in magistratibus prius nominatores conveniendos esse ( hoc quod in persona vestra custodiri considerastis) constitutum est. * CARUS CARINUS ET NUMER. AAA. THEODOSIO. *<A XXX > Imperatores
Diocletianus, Maximianus . Cum te et collegam tuum magistratus
vestri tempore publicum fenus collocasse proponas nec potuisse debitum
a quibusdam rei publicae restitui, cum paratus sis pro te id quod
solus gessisti satis rei publicae facere, consequens est rem publicam,
si separati actus vestri fuerint, contra successores collegae tui
vel rerum eius possessores prius ob personam eius progredi et, si
solida indemnitas rei publicae servata non fuerit, nominatores eius
interpellare ac postremo loco, si quid ex nomine collegae tui defuerit,
ob culpae nexum te interpellare. Priores nominatores enim veluti fideiussores
placuit obstringi * DIOCL. ET MAXIM. AA. DIONI. *<A XXX > 11.37.0. Ne quis liber invitus actum rei publicae gerere cogatur. Imperator Alexander Severus . Si, ut proponis, decreto ordinis ad libertatem ductus es, non debere te invitum actum rei publicae administrare curator rei publicae non ignorat, praesertim cum servi eiusmodi officia administrare debeant. * ALEX. A. URBICO. *<A XXX > Imperatores
Diocletianus, Maximianus . Si, cum ingenuus esses, ad actum gerendum
a re publica compelleris, auxilium praesidis et iuris praesidia prout
usus exigebat implorare potuisti. * DIOCL. ET MAXIM. AA. TIBERIO.
*<A XXX > 11.38.0. Iniuncti muneris sumptus ad omnes collegas pertinere. Imperatores
Diocletianus, Maximianus . Cum ad munus exhibendarum angariarum
cum aliis creatus a consortibus muneris sollicitudine deserta solum
te functum esse proponas, sumptuum detrimenta, si qua acciderunt,
collatione eorum, quos munus oportuit participare, provisione praesidis
dividentur. Qui si etiam a te obsequium derelictum esse cognoverit,
quid censurae publicae congruit, non ignoret * DIOCL. ET MAXIM. AA.
DIODORO. *<A XXX > 11.39.0. De his qui ex officio quod administraverunt conveniuntur. Imperator
Alexander Severus . Fenoris rei publicae, quod non tua culpa perditum
esse apparuerit, sufficit sortis damnum, non etiam usurarum sustinere.
* ALEX. A. OCTAVIO. *<A XXX > 11.40.0. De solutionibus et liberationibus debitorum civitatis. Imperator Alexander Severus . Cautiones servorum publicorum ita demum firmam securitatem debitoribus praestant, si curatorum adsignantium vel eorum quibus exigendi ius est auctoritate subnixae sunt. 1 . Cum autem is qui exsolvisse dicitur solam scripturam actoris suscipientis pecuniam promet, ea tantum defensio consuevit admitti, si quod exsolutum est rationi rei publicae profecisse doceatur. 2
. Sane curator vester, si fraude servi constiterit effectum,
ut interciperentur a curatore illatae a debitoribus quantitates, de
peculio eius quod eo modo deest restituet. * ALEX. A. QUATTUORVIRIS
ET DECURIONIBUS FABRATERNORUM. *<A XXX > 11.41.0. De spectaculis et scaenicis et lenonibus. Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus . Non invidemus, sed potius cohortamur amplectenda felicis populi studia, gymnici ut agonis spectacula reformentur. Verumtamen cum primates viri populi studiis ac voluptatibus grati esse cupiant, promptius permittimus, ut integra sit voluptas, quae volentium celebretur impensis * VALENS GRAT. ET VALENTIN. AAA. AD HESPERIUM PROCONS. AFRICAE. *<A 376 D.VI ID.MART.TRIVERIS VALENTE V ET VALENTINIANO AA.CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quisquis equosus, quos vel serenitas nostra vel ordinarii consules tribuunt voluptatibus, ad commodum compendiumque privatum abduxerit, unius librae auri condemnatione multetur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD VALERIANUM PU. *<A 381 D.VIII K.MAI.TRIVERIS EUCHERIO ET SYAGRIO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Eos qui agitandi munus exercent illustris auctoritas tua nullis praeter circense certamen adfici noverit oportere suppliciis. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD VALERIANUM PU. *<A 381 D.VIII ID.MAI.EUCHERIO ET SYAGRIO CONSS.> Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Si qua in publicis porticibus vel in his civitatum locis, in quibus nostrae solent imagines consecrari, pictura pantomimum veste humili et rugosis sinibus agitatorem aut vilem offerat histrionem, ilico revellatur neque umquam posthac liceat in loco honesto inhonestas adnotare personas. 1 . In aditu vero circi vel in theatri proscaeniis ut collocentur, non vetamus. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. RUFINO PP. *<A 394 D.III K.IUL.HERACLEAE ARCADIO A.III ET HONORIO A.II CONSS. > Imperatores Honorius, Theodosius . Nemo iudicum ex quamcumque civitate in aliud oppidum vel ex provinciae solo equos curules aurigas bestias histriones cives temptet traducere, ne, dum popularibus plausibus intemperanter serviunt, et publicarum rerum statum fatigent et festivitatem impediant in cunctis oppidis celebrandam: ita ut, si quis hanc violaverit iussionem, poena teneatur ea, quae legum violatores persequitur. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 409 D.VIII ID.AUG.CONSTANTINOPOLI HONORIO VIII ET THEODOSIO III AA.CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Lenones patres et dominos, qui suis filiabus vel ancillis peccandi necessitatem imponunt, nec iure frui dominii nec tanti criminis patimur libertate gaudere. 1 . Igitur tali placet eos indignatione subduci, ne potestatis iure frui valeant neve quid eis ita possit adquiri. Sed ancillis filiabusque, si velint, conductisve pro paupertate personis, quas sors damnavit humilior, episcoporum liceat, iudicum etiam defensorumque implorato suffragio omni miseriarum necessitate absolvi, ita ut, si insistendum eis lenones esse crediderint vel peccandi ingerant necessitatem invitis, non amittant solum eam quam habuerant potestatem, sed proscripti poenae mancipentur exilii metallis addicendi publicis: quae minor poena est, quam si praecepto lenonis cogatur quispiam coitionis sordes ferre, quas nolit. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. FLORENTIO PP. *<A 428 D.XI K.MAI.FELICE ET TAURO CONSS.> [Here
there is a Greek text. Sorry, it is not yet in the Library.] 11.42.0. De expensis publicorum ludorum. Imperatores Diocletianus, Maximianus . Cum praesidem provinciae impensas, quae in certaminis editione erogabantur, ad refectionem murorum transtulisse dicas, et quod salubriter derivatum est non revocabitur et sollemne certaminis spectaculum post restitutam murorum fabricam iuxta veteris consuetudinis legem celebrabitur. 1
. Ita enim et tutelae civitatis instructae murorum praesidio
providebitur et instaurandi agonis voluptas, confirmatis his quae
ad securitatis cautionem spectant, insecuti temporis circuitione repraesentabitur.
* DIOCL. ET MAXIM. AA. MARCELLO. *<> 11.43.0. De aquaeductu. Imperator Constantinus . Possessores, per quorum fines formarum meatus transeunt, ab extraordinariis oneribus volumus esse immunes, ut eorum opera aquarum ductus sordibus oppleti mundentur, nec ad aliud superindictae rei onus isdem possessoribus attinendis, ne circa res alias occupati repurgium formarum facere non occurrant. 1 . Quod si neglexerint, amissione possessionum multabuntur: nam fiscus eius praedium obtinebit, cuius neglegentia perniciem formae congesserit. 2 . Praeterea scire eos oportet, per quorum praedia aquaeductus commeat, ut dextra laevaque de ipsis formis quindecim pedibus intermissis arbores habeant: observante officio iudicis, ut, si quo tempore pullulaverint, excidantur, ne earum radices fabricam formae corrumpant. * CONST. A. AD MAXIMILIANUM CONSULAREM AQUARUM. *<A 330 D.XV K.IUN.GALLICANO ET SYMMACHO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Si quis de cetero vetiti furoris audacia florentissimae urbis commoda voluerit mutilare aquam ad suum fundum ex aquaeductu publico derivando, sciat eundem fundum fiscalis tituli proscriptione signatum privatis rebus nostris adgregandum. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. PANCRATIO PU. *<A 389 D.VIII. . . CONSTANTINOPOLI TIMASIO ET PROMOTO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Eos, qui aquae copiam vel olim vel nunc per nostra indulta meruerunt, usum aut ex castellis aut ex ipsis formis iubemus elicere neque earum fistularum quas matrices vocant cursum ac soliditatem attemptare vel ab ipso aquaeductu trahere. 1 . Quod si quis aliter fecerit, non solum id quod prius iure beneficii fuerat consecutus amittat, verum pro condicione quoque personae severissima poena plectetur. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. ALBINO PU.ROMAE. *<A 389 D.V K.SEPT.ROMAE.TIMASIO ET PROMOTO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Usum aquae veterem longoque dominio constitutum singulis civibus manere censemus nec ulla novatione turbari, ita tamen, ut quantitatem singuli, quam veteri licentia percipiunt, more usque in praesentem diem perdurante percipiant: mansura poena in eos, qui ad inrigationes agrorum vel hortorum delicias furtivis aquarum meatibus abutuntur. * ARCAD. ET HONOR. AA. ASTERIO COM. ORIENTIS. *<A 397 D.K.NOV.CAESARIO ET ATTICO CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Si quis per divinam liberalitatem meruerit ius aquae, non viris clarissimis rectoribus provinciarum, sed tuae praecellentissimae sedi caelestes apices intimare debebit: condemnatione contra illum qui preces moderatoribus insinuare conatur quinquaginta librarum auri et contra universos administratores qui rescriptum per subreptionem elicitum suscipere moliuntur proponenda, apparitoribus nihilo minus eorundem virorum clarissimorum provinciae moderatorum animadversionibus pro vigore tui culminis subiugandis: et amplissima tua sede dispositura, quid in publicis thermis, quid in nympheis pro abundantia civium convenit deputari, quid his personis, quibus nostra perennitas indulsit, ex aqua superflua debeat impertiri. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. CYRO PP. *<A 440-441 > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Omnis servitus aquarum aquaeductus hadriani sive domorum sive possessionum sive suburbanorum sive balneorum vel per divinos adfatus intimatos in quolibet iudicio vel per usurpationem impertitos penitus exprobretur: maluimus etenim praedictum aquaeductum nostri palatii publicarum thermarum ac nymphaeorum commoditatibus inservire. Et decernimus hanc dispositionem modis omnibus in posterum servari, nemini licentia tribuenda ab eodem aquaeductu precibus oblatis usum aquae petere vel eum audere perforare: scientibus his, qui qualibet ratione putaverint ad huiusmodi molimen accedere, vel officio, si ausum fuerit instruere vel minus instructis precibus parere, centena pondo auri multae nomine fiscalibus rationibus se esse illaturos. 1 . Super his sancimus sulcum publicum aquarum nullis intra decem pedes arboribus coartari, sed ex utroque latere decempedale spatium integrum illibatumque servari. 2 . Praeterea de plumbeis fistulis ducentibus ad thermas, quae achillis nuncupantur, quas providentia tuae magnificentiae factas esse cognovimus, eandem formam servari censemus. 3 . Etenim memoratas fistulas thermis tantum et nymphaeis, quibus eminentia tua deputaverit, volumus inservire: facultate praebenda tuae sublimitatis apparitoribus circumeundi sine formidine domus suburbana balnea ad requirendum, ne qua deceptio vel suppressio vel insidiae contra publicam utilitatem a quoquam penitus attemptetur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. CYRO PP. *<A 440?> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Ad reparationem aquaeductus huius almae urbis omnia vectigalia, quae colligi possunt ex universis scalis huius inclitae urbis et ex operariis qui cyzicenii dicuntur, ad refectionem eiusdem aquaeductus procedere: illo videlicet observando, ut nemo eorum qui ius aquae possident quamcumque descriptionem sustineat: nam exsecrabile videtur domos huius almae urbis aquam habere venalem. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. EUTYCHIANO PP. *<A XXX > Imperator Zeno . Hac lege sancimus, ut si quis amplissimam praefecturam gubernans aurum aquaeductui deputatum ad alterum quodlibet opus non aquaeductibus vel aquae publicae competens extruendum vel curandum putaverit convertendum, de suis facultatibus eandem summam aquaeductus titulo repensare cogatur. 1 . Separatus vero arcarius aurum aquaeductus suscipiat gloriosissimorum consulum liberalitate vel ex aliis titulis ad aquas publicas pertinentibus collectum vel postea colligendum. * ZENO A. ADAMANTIO PU. *<A XXX > Imperator Zeno . Diligenter investigari decernimus, qui publici ab initio fontes vel, cum essent ab initio privati, postquam publice usum praebuerunt, ad privatorum usum conversi sunt, sive sacris apicibus per subreptionem impetratis, ac multo amplius si auctoritate illicita nec appetito colore sacri oraculi huiusmodi aliquid pertemptatum fuisse dignoscitur, ut ius suum regiae civitati restituatur et, quod publicum fuerit aliquando, minime sit privatum, sed ad communes usus recurrat: sacris oraculis vel pragmaticis sanctionibus adversus commoditatem urbis quibusdam impertitis iure cassandis nec longi temporis praescriptione ad circumscribenda civitatis iura profutura. * ZENO A. SPORACIO. *<A XXX > Imperator Zeno . Decernimus, ne quid a quacumque persona qualibet dignitate praedita contra munuscularios aquaeductus vel fontes publicos qui ad aquaeductus confluunt pertemptetur. 1 . Sed et si quis clam vel palam auctoritate confisus de isdem paragogiis vel fontibus aquam transduxerit vel clandestinis insidiis forte subripuerit, publicis aquaeductibus eam restituere compellatur. 2 . Hoc etiam praecipimus, ne in posterum a quolibet iuxta eosdem aquaeductus plantari qualescumque arbores possint, ne ex stirpibus labefactentur parietes aquaeductuum, quod antiquis etiam constitutionibus interdictum esse dignoscitur. 3 . Scientibus universis, quod in posterum super huiusmodi commissis suburbanum vel praedium vel balneum vel aquae mola vel hortus, ad cuius usum aqua publica fuerit derivata, vel si quid ex his iuxta aquaeductum positum ad eum pertinet, qui plantavit arbores aquaeductibus noxias, ad quemcumque pertineat locum vel hominem vel domum, proscriptionis titulo subiacebit et fisci viribus vindicabitur: nulli super huiusmodi poena nec per sacros apices venia tribuenda. 4 . Universos autem aquarios vel aquarum custodes, quos hydrophylacas nominant, qui omnium aquaeductuum huius regiae urbis custodiae deputati sunt, singulis manibus eorum felici nomine nostrae pietatis impresso signari decernimus, ut huiusmodi adnotatione manifesti sint omnibus nec a procuratoribus domorum vel quolibet alio ad usus alios avellantur vel angariarum vel operarum nomine teneantur. 5 . Quod si quem ex isdem aquariis mori contigerit, eum nihilo minus qui in locum defuncti subrogatur signo eodem notari praecipimus, ut militiae quodammodo sociati excubiis aquae custodiendae incessanter inhaereant nec muneribus aliis occupentur. * ZENO A. SPONTIO. *<A XXX > Imperator
Anastasius . Divinam dispositionem ab inclitae recordationis principe
theodosio super his, qui aquam sibi de publicis aquaeductibus seu
fontibus praeberi desiderant, promulgatam hac etiam lege in sua firmitate
durare sancimus, quatenus nemo vel in hac sacratissima civitate vel
in provinciis sine divinis apicibus de sacro epistularum scrinio more
solito edendis et iudicio tuae celsitudinis vel aliis quorum interest
intimatis vel intimandis aquam de publico aquaeductu seu fonte trahere
permittatur: his, quicumque nostra iussa violaverint seu violari concesserint,
denarum librarum auri condemnatione aliaque gravissima indignatione
feriendis. * ANASTAS. A. SERGIO PP. *<A XXX > 11.44.0. De gladiatoribus penitus tollendis. Imperator
Constantinus . Cruenta spectacula in otio civili et domestica
quiete non placent. Quapropter omnino gladiatores esse prohibemus
* CONSTANT. A. MAXIMO PP. *<A 325 PP. BERYTO K. OCT. PAULINO ET
IULIANO CONSS.> 11.45.0. De venatione ferarum. Imperatores Honorius, Theodosius . Occidendorum leonum cunctis facimus potestatem neque aliquam sinimus quemquam calumniam formidare. 1
. Bestias autem, quae ad comitatum ab omnibus limitum ducibus
transmittuntur, non plus quam septem diebus intra singulas civitates
retineri praecipimus: violatoribus eorum quinas libras auri fisci
viribus illaturis. * HONOR. ET THEODOS. AA. MAURIANO COM. DOMESTICORUM
ET VICES AGENTI MAG. MIL.*<A 414 D. XIII K. IUN. CONSTANTIO ET
CONSTANTE VV. CC. CONSS.> 11.46.0. De maiuma. Imperatores
Arcadius, Honorius . Clementiae nostrae placuit, ut maiumae provincialibus
laetitia reddatur, ita tamen ut servetur honestas et verecundia castis
moribus perseveret. * ARCAD. ET HONOR. AA. CAESARIO PP. *<A 396
D. VII K. MAI. CONSTANTINOPOLI ARCADIO IIII ET HONORIO III AA. CONSS.>
11.47.0. Ut armorum usus inscio principe interdictus sit. Imperatores
Valentinianus, Valens . Nulli prorsus nobis insciis atque inconsultis
quorumlibet armorum movendorum copia tribuatur. * VALENTIN. ET VALENS
AA. AD BULEPHORUM CONSULAREM CAMPANIAE. *<A 364 D. III NON. OCT.
ALTINO DIVO IOVIANO ET VARRONIANO CONSS.> 11.48.0. De agricolis censitis vel colonis. Imperator Constantinus . Numquam rationibus vel colligendis frugibus insistens agricola ad extraordinaria onera trahatur, cum providentiae sit opportuno tempore his necessitatibus satisfacere. * CONST. A. AD AEMILIANUM PP. *<A 328 LECTA VII ID. MAI. ROMAE IANUARINO ET IUSTO CONSS.> Imperator Constantius . Si quis praedium vendere voluerit vel donare, retinere sibi transferendos ad alia loca colonos privata pactione non possit. 1 . Qui enim colonos utiles credunt, aut cum praediis eos tenere debent aut profuturos aliis derelinquere, si ipsi sibi praedium prodesse desperant. * CONSTANTIUS A. AD DULCITIUM CONSULAREM AEMILIAE. *<A 357 D. III K. MAI. MEDIOLANI CONSTANTIO A. VIIII ET IULIANO C. II CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Quisquis ex desertis agris veluti vagos servos liberalitate nostra fuerit consecutus, pro fiscalibus pensitationibus ad integram terrae professionem, ex qua videlicet servi manere videntur, habeatur obnoxius. 1 . Id etiam circa eos observari volumus, qui ex huiusmodi fundis servos ad possessiones suas transire permiserint. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD FAVENTIUM VIC. ITALIAE. *<A 365 D. PRID. K. AUG. MEDIOLANI VALENTINIANO ET VALENTE AA. CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Ii, penes quos fundorum dominia sunt, pro his colonis originalibus, quos in locis isdem censitos esse constabit, vel per se vel per actores proprios recepta compulsionis sollicitudine implenda munia functionis agnoscant. 1 . Sane quibus terrarum erit quantulacumque possessio, qui in suis conscripti locis proprio nomine libris censualibus detinentur, ab huius praecepti communione discernimus: eos enim convenit propriae commissos mediocritati annonarias functiones sub solito exactore cognoscere. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD MODESTUM PP. *<A 366 D. K. MAI. CONSTANTINOPOLI GRATIANO A. ET DAGALAIFO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Domini praediorum id quod terra praestat accipiant, pecuniam non requirant, quam rustici optare non audent, nisi consuetudo praedii hoc exigat. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD ORICUM PRAES. TRIPOLIT. *<A 366 > Imperatores Valentinianus, Valens . Omnes omnino fugitivos adscripticios colonos vel inquilinos sine ullo sexus muneris condicionisque discrimine ad antiquos penates, ubi censiti atque educati natique sunt, provinciis praesidentes redire compellant. * VALENTIN. ET ET VALENS AA. AD GERMANICUM PP. GALLIARUM. *<A 366 > Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Quemadmodum originarios absque terra, ita rusticos censitosque servos vendi omnifariam non licet. 1 . Neque vero commento fraudis id usurpet legis illusio, quod in originariis saepe actitatum est, ut parva portione terrae emptori tradita omnis integri fundi cultura adimatur. 2 . Sed cum soliditas fundorum vel certa portio ad unumquemque perveniat, tanti quoque servi et originarii transeant, quanti apud superiores dominos et possessores vel in soliditate vel in parte manserunt: et emptor pretium quod dederit amissum existimet, nihilo minus venditori ad repetendos servos cum agnatione eorum vindicatione concessa. 3 . Et si aliqua denique ex causa dissimulaverit legis usurpare beneficium atque iste sub hac taciturnitate decesserit, et heredibus eius et contra heredes emptoris vindicationem damus longi temporis praescriptione submota: mala fide namque possessorem esse nullus ambiget, qui aliquid contra legum interdicta mercatur. * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD MAXIMUM PP. *<A XXX > Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Omnes profugi in alieno latebras collocantes cum emolumentis tributariis, salva tamen moderatione, revocentur, scilicet ut si, apud quos homines reperiuntur, alienos esse noverant fugitivos et profugis in lucrum suum usi sunt, hoc est sive excoluerunt agros fructibus dominis profuturos sive aliqua ab isdem sibi iniuncta novaverunt nec mercedem laboris debitam consecuti sunt, ab illis tributa quae publicis perierunt functionibus exigantur. 1 . Ceterum si occultato eo profugi, quod alieni esse videntur, quasi sui arbitrii ac liberi apud aliquem se collocaverunt aut excolentes terras partem fructuum pro solo debitam dominis praestiterunt cetera proprio peculio reservantes, vel quibuscumque operis impensis mercedem placitam consecuti sunt, ab ipsis profugis quaecumque debentur exigantur: nam manifestum est privatum iam esse contractum. 2 . Si qui vero inter agricolas, ut solet, ex quibuscumque commerciis huiusmodi hominibus inveniuntur esse debitores, coram partibus constitutis iudex ab obnoxiis quod debetur exposcat. * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD PROBUM PP. *<A XXX > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Immunitates specialiter datae et iugatio et capitatio libris publicis et civitatum ac provinciarum encautariis sine aliqua probatione factae penes fruentes ereptae in functionem pristinam redeant. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD POP. *<A 383 D.III NON.MART.MEDIOLANI MEROBAUDE II ET SATURNINO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa, nunc binis ac ternis viris, mulieribus autem quaternis unius pendendi capitis attributum est. 1 . Quocirca sublimitas tua huiusmodi census per Comanensium et Ariarathensium Armeniae secundae, Amasenorum Helenoponti et Diocaesarensium Cappadociae secundae urbes salubris et temperatae per aequationis modum monumentis publicis iubebit adnecti. * GRAT. VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAAA. CYNEGIO PP. *<A 386 D.VI K.APRIL.CONSTANTINOPOLI HONORIO ET EUODIO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Originarios colonos nullis privilegiis, nulla dignitate, nulla census auctoritate excusari praecipimus, sed amputatis omnibus, quae aliquotiens per gratiam sunt elicita, domino vel fundo esse reddendos. * ARCAD. ET HONOR. AA. AD POP. *<A XXX > Imperatores Arcadius, Honorius . Servos vel tributarios vel inquilinos apud dominos volumus remanere. Nam cum metu damni deterritus unusquisque eum quem incognitum habuerit coeperit propulsare , voluntas fugiendi servis non erit: nemo enim dominum suum deserit sciens nusquam sibi latendi locum esse derelictum. 1 . Sed aut cognitum sibi ingenuum unusquisque suscipiet, aut eum qui se liberum esse simulaverit a se submovebit metuens his quae statuta sunt obnoxius fieri. 2 . Si quis igitur ex memoratis fugitivis apud quemlibet fuerit repertus, duodecim libras argenti fisco nostro inferat detentator, ipsi autem cuius fuit praeter eundem fugitivum alterum etiam eiusdem aestimationis inferre decernimus. * ARCAD. ET HONOR. AA. FLORENTIO. *<A XXX > Imperatores Arcadius, Honorius . Definimus, ut inter inquilinos colonosve, quorum quantum ad originem pertinet vindicandam indiscreta eademque paene videtur esse condicio, licet sit discrimen in nomine, suscepti liberi vel utroque vel neutro parente censito statum paternae condicionis agnoscant. 1 . Illud etiam servandum est, ut, si quando utriusque fundi idem dominus de possessione referta cultoribus ad eam colonos quae laborabat tenuitate transtulerit, idemque fundi ad diversorum iura dominorum qualibet sorte transierint, maneat quidem facta translatio, sed ita, ut praedii eius dominus, a quo coloni probantur fuisse transducti, translatorum agnationem restituat. * ARCAD. ET HONOR. AA. VINCENTIO PP. GALLIARUM.*<A 400 D.III ID.IUL.STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Si coloni, quos bona fide quisque possedit, ad alios fugae vitio transeuntes necessitatem condicionis propriae declinare temptaverint, bonae fidei possessori primum oportet celeri reformatione succurri, tunc causam originis et proprietatis agitari. * ARCAD. ET HONOR. AA. VINCENTIO PP. GALLIARUM.*<A 400 D.IIII ID.IUL.MEDIOLANI STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Colonos numquam fiscalium nomine debitorum ullius exactoris pulset intentio: quos ita glebis inhaerere praecipimus, ut ne puncto quidem temporis debeant amoveri. * HONOR. ET THEODOS. AA. PROBO. *<A XXX > Imperatores Honorius, Theodosius . Mulier, quae fuisse originaria docebitur, si cuiuscumque liberi hominis secuta consortium in urbibus vel in quibuscumque locis victura constitit, eius omnem subolem secundum vetera constituta conveniet revocari. * HONOR. ET THEODOS. AA. PALLADIO PP. *<A 419 D.VI K.IUL. RAVENNAE MONAXIO ET PLINTA CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Per colonum praeiudicium possessioni invito vel inscio domino imponi non posse et iure et legum auctoritatibus decantatur. * HONOR. ET THEODOS. AA. IOHANNI PP. *<A 422 D.ID.IUL.RAVENNAE HONORIO XIII ET THEODOSIO X.AA.CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Colonos nulla ratione ad ullum quamvis humilioris militiae locum sinimus admitti : sed nec apparitores magisteriae potestatis censibus adscriptos probari concedimus, quia in hac parte et dominorum iuri et publicae consulimus honestati. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. BASSO PP. *<A 426 > [Here there is a Greek text. Sorry, it is not yet in the Library.] Imperator Justinianus . Litibus imponentes celeritatem sancimus, si quando coloni cuiuscumque condicionis contra dominos terrae declamaverint super hoc ipso dubitantes, utrum is terrae dominus est nec ne ( eos tamen dicimus, qui non ex longo prolixoque tempore vel longinqua et inveterata redituum susceptione sufficientem habent cautelam, in quibus casibus ne contradicendi quidem licentia colonis relinquitur, longi temporis praescriptione vel redituum frequentissima consequentia colonorum impetus excludente): talem esse super redituum vel publicarum functionum praestatione formam censemus, ut, si tales coloni, quales supra diximus, idoneum fideiussorem totius summae quae ab his dependitur praestiterint, quod omnes reditus sine ulla procrastinatione, si melior causa dominorum iudicetur, eis restituent, et talis fideiussor per triennium accipiatur eoque impleto iterum renovetur, coloni in medio nullo modo super reditibus a dominis inquietentur. 1 . Sin autem hoc coloni minime facere voluerint vel potuerint, tunc idem reditus per officium iudicis annui exigantur per solita tempora, in quae etiam dominis dependebantur, et deponantur in aede sacra, id est in Cimeliarchio civitatis, sub qua possessio sita est, vel si localis ecclesia ad susceptionem pecuniarum idonea non sit, in metropolitana ecclesia, ut remaneant cum omni cautela et post plenissimam definitionem vel dominis dentur vel colonis restituantur. 2 . Sin autem reditus non in auro, sed in speciebus inferuntur, vel in totum vel ex parte, interim per officium iudicis fructus vendantur et pretia eorum secundum praedictum modum deponantur. 3 . Haec de reditibus definientes ad publicas transeamus functiones. Et si quidem coloni more solito eas dependant, ipsi maneant in pristina consuetudine, nullo praeiudicio dominis generando, qui et quiescentibus colonis et non contradicentibus ad publicum tributarias functiones minime inferebant 3a . Sin autem moris erat dominos totam summam accipere et ex ea partem quidem in publicas vetere functiones, partem autem in suos reditus habere, tunc, si quidem fideiussor a colonis detur, eundem fideiussorem dominis sine praeiudicio litis tantam summam inferre, quantam tributa publica faciunt, ut a dominis publicis rationibus persolvatur: nullo ex hoc colonis praeiudicio generando. Super reditibus enim domini fideiussore fiant contenti. 4 . Sin autem fideiussione cessante ad sequestrationem res veniat et pecuniae deponantur, ex earum summa tantam iudices separare, quanta ad publicas sufficiat functiones, et eam disponere dominum accipere, quatenus ipse eam persolvens publicas accipiat securitates: reliqua quantitate, quae in reditus puros remanet, in tuto collocanda et litis terminum expectante: 5 . Nullo praeiudicio sive colonis sive dominis ex huiusmodi fideiussione vel sequestratione vel publicarum functionum solutione generando: sed omni causa in suspenso manente, donec iudicialis sententia, quae de toto negotio procedit, omnem rem aperiat et ostendat, quis dominus terrae constitutus est et ad quem publicarum functionum securitas debet in posterum fieri, seu reditus vel pervenire vel permanere. * IUST. A. DEMOSTHENI PP. *<A 529 RECITATA SEPTIMO IN NOVO CONSISTORIO PALATII IUSTINIANI.D.DECIO VC.CONS. > Imperator Justinianus . Ne diutius dubitetur, si quis ex adscripticia et servo vel adscripticio et ancilla fuisset editus, cuius status sit, vel quae peior fortuna sit, utrumne adscripticia an servilis, sancimus ea quidem, quae in anterioribus legibus cauta sunt pro tali progenie, quae ex mulieribus adscripticiis et viris liberis progenita sit, in suo statu relinqui, et sit adscripticia proles ex tali copulatione procreata. 1 . Si quis autem vel ex servo et adscripticia, vel ancilla et adscripticio fuerit editus, matris suae ventrem sequatur et talis sit condicionis, qualis et genetrix fuit, sive ancilla sive adscripticia: quod hactenus in liberis tantum et servis observabatur. Quae etenim differentia inter servos et adscripticios intellegetur, cum uterque in domini sui positus est potestate, et possit servum cum peculio manumittere et adscripticium cum terra suo dominio expellere. * IUST. A. AD SENATUM. *<A 530 > Imperator Justinianus . Cum scimus nostro iure nullum praeiudicium generari cuidam circa condicionem neque ex confessionibus neque ex scriptura, nisi etiam ex aliis argumentis aliquid accesserit incrementum, sancimus solam conductionem vel aliam quamcumque scripturam ad hoc minime sufficere nec adscripticiam condicionem cuidam inferre, sed debere huiusmodi scripturae aliquid advenire adiutorium, quatenus vel ex publici census adscriptione vel ex aliis legitimis modis talis scriptura adiuvetur. 1 . Melius etenim est in huiusmodi difficultatibus ex pluribus capitulis condiciones ostendi et non solis confessionibus neque scripturis homines forte liberos ad deteriorem detrahi fortunam. 2 . Sin autem et scriptura et post scripturam confessio seu depositio, sine vi et necessitate tamen, intervenerit ( quid enim, si etiam conductionale instrumentum vel alium chartulam, in qua subscripsit, intimavit et inter acta deposuit sese colonum fuisse adscripticium?), tunc ex utroque genere obligationis, id est tam scripturae quam confessionis vel depositionis, talem eum esse credendum, qualem et scripsit et inter acta deposuit. 3 . Illud quoque non ineleganter dubitabatur, si coloni filius per triginta annorum curricula vel forsitan quadraginta seu ampliora, adhuc vivente patre et agriculturam peragente, ipse in libera conversatione morabatur, et dominus terrae, quia per patrem ei satisfiebat, non etiam eius praesentiam exigebat, an post obitum patris, vel postquam inutilis is forte existat et ruri non idoneus, potest excusari filius, longinqua libertate abutendo et quod per multos annos neque agrum coluit neque aliquid colonarii operis celebravit, cum non possit dominus incusari propter suam desidiam, cui per patrem eius omne quod voluerat accedebat. 4 . In omnibus itaque huiuscemodi speciebus satis acerbum nobis videtur domino praeiudicari colonorum absentia eorum, qui in rure nati et postea absentes per suos vel patres vel fratres vel cognatos agriculturam peragebant. Cum enim pars quodammodo corporis eius per cognationem in fundo remanebat, non videtur neque peregrinari neque in libertate morari. 5 . Maneat itaque domino ius inconcussum, et donec eius vel antiquitas vel posteritas vel cognatio in agrum remanet, ipse videatur ibi resedisse. * IUST. A. IULIANO PP. *<A 531 D.X K...CONSTANTINOPOLI POST CONSULATUM LAMPADII ET ORESTIS VV.CC.> Imperator Justinianus . Cum satis inhumanum est terram quae ab initio adscripticios habebat suis quodammodo membris defraudari et colonos in aliis terris demorantes dominos terrae maximis damnis adficere, censemus, quemadmodum in curialium condicione nemo ex temporali cursu liberatur, ita nec adscripticiae condicioni suppositus ex annalibus curriculis, quantacumque emanaverint, vel quacumque prolixa negotiatione aliquis sibi vindicet libertatem: sed remaneat adscripticius et inhaereat terrae. Et si se celaverit vel separare conatus fuerit, secundum exemplum servi fugitivi sese diutinis insidiis furari intellegatur et sit suppositus una cum subole sua , etsi in alia terra eam fecerit, huiusmodi fortunae et capitali illationi, nulla liberatione ei penitus competente. 1 . Cum autem Anastasiana lex homines qui per triginta annos colonaria detenti sunt condicione voluit liberos quidem permanere, non autem habere facultatem terra derelicta in alia loca migrare, et ex hoc quaerebatur, si etiam liberi eorum cuiuscumque sexus, licet non triginta annos fecerint in fundis vel vicis, deberent colonariae esse condicionis an tantummodo genitor eorum, qui per triginta annos huiusmodi condicioni illigatus est: sancimus liberos colonorum esse quidem in perpetuum secundum praefatam legem liberos et nulla deteriore condicione praegravari, non autem habere licentiam relicto suo rure in aliud migrare, sed semper terrae inhaereant, quam semel colendam patres eorum susceperunt. 2 . Caveant autem possessionum domini, in quibus tales coloni constituti sunt, aliquam innovationem vel violentiam eis inferre. Si enim hoc approbatum fuerit et per iudicem pronuntiatum, ipse provinciae moderator, in qua aliquid tale fuerit perpetratum, omnimodo provideat et laesionem, si qua subsecuta est, eis resarcire et veterem consuetudinem in reditibus praestandis eis observare: nulla nec tunc licentia concedenda colonis fundum ubi commorantur relinquere . 3 . Et hoc tam in ipsis colonis quam in subole eorum qualiscumque sexus vel aetatis sancimus, ut et ipsa semel in fundo nata remaneat in possessione sub isdem modis isdemque condicionibus, sub quibus etiam genitores eius manere in alienis fundis definivimus. 4 . Nemini autem liceat vel adscripticium vel colonum alienum scienti prudentique in suum ius suscipere. 5 . Sed et si bona fide eum susceperit, postea autem reppererit eum alienum esse constitutum, admonente domino vel ipsius adscripticii vel terrae et hoc faciente per se vel per procuratorem suum hunc restituere cum omni peculio et subole sua: et si hoc facere supersederit, omnis quidem temporis, quo apud eum remoratus est, publicas functiones sive terrenas sive animales pro eo inferre compelletur cura et provisione tam eminentissimae praefecturae quam praesidis provinciae: coartetur autem et sic ad restitutionem eius secundum veteres constitutiones et poenas eis insertas. * IUST. A. IOHANNI PP. *<A 531-534 > Imperator Justinianus . Si qui adscripticiae condicionis constituti mulieres liberas quacumque mente aut quacumque machinatione sive scientibus dominis sive ignorantibus sibi uxores coniunxerunt vel postea coniunxerint, in sua libertate permanere tam eas quam prolem quae ex eis cognoscitur procreata sancimus: illo procul dubio observando, ut, si ex libero marito et adscripticia uxore partus fuerit editus, is maternae condicionis maculam, non paternam sequatur libertatem. 1
. Sed ne adscripticii putent sibi impunitum esse tale conamen,
quod maxime verendum est, ne liberarum mulierum nuptiis ab his excogitatis
paulatim huiusmodi hominum condicio decrescat, sancimus, si quid tale
fuerit ab adscripticio perpetratum, liberam habere potestatem dominum
eius sive per se sive per praesidem provinciae talem hominem castigatione
moderata corrigere et abstrahere a tali muliere. Quod si neglexerit,
sciat in suum damnum huiusmodi desidiam reversuram. * IUST. A. HERMOGENI
MAG. OFF. *<A XXX > 11.49.0. De capitatione civium censibus eximenda. Imperator
Constantinus . Plebs urbana, sicut in orientalibus quoque provinciis
observatur, minime in censibus pro capitatione sua conveniatur, sed
iuxta hanc iussionem nostram immunis habeatur. * CONSTANT. A. AD EUSEBIUM
VIRUM PERFECTISSIMUM PRAES. LYCIAE ET PAMPHYLIAE.*<A 313 D.K.IUN.CONSTANTINO
A.III ET LICINIO III CONSS.> 11.50.0. In quibus causis coloni censiti dominos accusare possunt. Imperator Constantinus . Quisquis colonus plus a domino exigitur, quam ante consueverat et quam in anterioribus temporibus exactus est, adeat iudicem, cuius primum poterit habere praesentiam, et facinus comprobet, ut ille, qui convincitur amplius postulare, quam accipere consueverat, hoc facere in posterum prohibeatur, prius reddito quod superexactione perpetrata noscitur extorsisse. * CONST. A. AD MAXIMUM VIC. ORIENTIS. *<A XXX PP.ID. > Imperatores Arcadius, Honorius . Coloni censibus dumtaxat adscripti, sicuti ab his liberi sunt, quibus eos tributa subiectos non faciunt, ita his, quibus annuis functionibus et debito condicionis obnoxii sunt, paene est ut quadam servitute dediti videantur. 1 . Quo minus est ferendum, ut eos audeant lite pulsare, a quibus ipsos utpote a dominis una cum possessionibus distrahi posse dubium non est. 2 . Quam de cetero licentiam submovemus, ne quis audeat domini in iudicio nomen lacessere, et cuius ipsi sunt, eiusdem omnia sua esse cognoscant. 3 . Cum enim saepissime decretum sit, ne quid de peculio suo cuiquam colonorum ignorante domino praedii aut vendere aut alio modo alienare liceret, quemadmodum contra eius personam aequo poterit consistere iure, quem nec propria quidem leges sui iuris habere voluerunt et adquirendi tantum, non etiam transferendi potestate permissa, domino et adquirere et habere voluerunt? 4
. Sed ut in causis civilibus huiusmodi hominum generi adversus
dominos vel patronos et aditum intercludimus et vocem negamus exceptis
superexactionibus, in quibus retro principes facultatem eis super
hoc interpellandi praebuerunt, ita in criminum accusatione quae publica
est non adimitur eis propter suam suorumque iniuriam experiendi licentia.
* ARCAD. ET HONOR. AA. NEBRIDIO COM. ASIAE. *<A XXX > 11.51.0. De colonis Palaestinis. Imperatores
Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Cum per alias provincias,
quae subiacent nostrae serenitatis imperio, lex a maioribus constituta
colonos quodam aeternitatis iure detineat, ita ut illis non liceat
ex his locis quorum fructu relevantur abscedere nec ea deserere quae
semel colenda susceperunt, neque id Palaestinae provinciae possessoribus
suffragetur, sancimus, ut etiam per palaestinas nullus omnino colonorum
suo iure velut vagus ac liber exsultet, sed exemplo aliarum provinciarum
ita domino fundi teneatur, ut sine poena suscipientis non possit abscedere:
addito eo, ut possessionis domino revocandi eius plena tribuatur auctoritas.
* VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. CYNEGIO PP. *<A XXX > 11.52.0. De colonis Thracensibus. Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Per universam dioecesim Thraciarum sublato in perpetuum humanae capitationis censu iugatio tantum terrena solvatur. 1 . Et ne forte colonis tributariae sortis nexibus absolutis vagandi et quo libuerit recedendi facultas permissa videatur, ipsi quidem originario iure teneantur, et licet condicione videantur ingenui, servi tamen terrae ipsius cui nati sunt aestimentur nec recedendi quo velint aut permutandi loca habeant facultatem, sed possessor eorum iure utatur et patroni sollicitudine et domini potestate. 2
. Si quis vero alienum colonum suscipiendum retinendumve crediderit,
duas auri libras ie cogatur exsolvere, cuius agros transfuga cultore
vacuaverit, ita ut eundem cum omni peculio suo et agnatione restituat.
* THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. RUFINO PP. *<A XXX > 11.53.0. De colonis Illyricianis. Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Colonos inquilinosque per Illyricum vicinasque regiones abeundi rure, in quo eos originis agnationisque merito certum est immorari, licentiam habere non posse censemus. 1 . Inserviant terris non tributario nexu, sed nomine et titulo colonorum, ita ut, si abscesserint ad aliumve transierint, revocati vinculis poenisque subdantur, maneatque eos poena, qui alienum et incognitum recipiendum esse duxerint, tam in redhibitione operarum et damni, quod locis quae deseruerant factum est, quam multae, cuius modum in auctoritate iudicis collocamus: ita ut etiam dominus fundi, in quo alienus fuisse monstrabitur, pro qualitate peccati coercitionem subire cogatur nec sit ignorantiae locus, cum ad criminis rationem solum illud sufficiat, quod incognitum sibi tenuit. 2 . Servum etiam in memoratis regionibus si quis receperit, ignorationis excusatione sublata quadrupli poena teneatur, operarum praeterea compendiis damnisque praestitis. 3
. In libertis etiam, quos pari usurpatione susceperit, is modus
sit, quem circa liberos duximus colonos retinendum. * VALENTIN. VALENS
ET GRAT. AAA. AD PROBUM PP. *<A 371 D. III ID. IUL. GRATIANO A.
II ET PROBO CONSS.> 11.54.0. Ut nemo ad suum patrocinium suscipiat vicos vel rusticanos eorum. Imperatores Leo, Anthemius . Si quis post hanc nostri numinis sanctionem in fraudem circumscriptionemque publicae functionis ad patrocinium cuiuscumque confugerit, id, quod huius rei gratia geritur sub praetextu donationis vel venditionis seu conductionis aut cuiuslibet alterius contractus, nullam habeat firmitatem: tabellionibus, qui talia instrumenta perficere ausi fuerint, bonorum proscriptione plectendis, qui tamen scientes ausi fuerint huiusmodi instrumenta conscribere: vicis etiam vel possessionibus ad patrocinia confugientium publico vindicandis. 1 . Eae autem personae, quae contra publicam commoditatem in clientelam suam suscepisse collatores detectae fuerint, nobiliores quidem centum librarum auri condemnationem subire cogentur, mediocris vero fortunae facultatum suarum amissione plectentur: eadem poena multandis etiam his, qui intercedentes ministerium suum huiusmodi nefariis actibus improba mente praebuerint. 2 . Quam formam ex eo quidem tempore, quod sacra constitutio a divae memoriae Marciano promulgata continet, id est in Thracica quidem dioecesi abhinc annis triginta, hoc est a consulatu aetii iterum et sigisbuldi, in Orientali vero et Aegyptiaca et Pontica et Asiana dioecesi viginti octo, hoc est a consulatu Cyri valere atque exsecutioni mandari praecipimus. * LEO ET ANTHEM. AA. NICOSTRATO PP ORIENTIS. *<A 468 D.K.SEPT.ANTEHMIO A.II CONS.> [Here
there is a Greek text. Sorry, it is not yet in the Library.] 11.55.0. Ut rusticani ad nullum obsequium devocentur. Imperatores Diocletianus, Maximianus . Ne quis ex rusticana plebe, quae extra muros posita capitationem suam detulit et annonam congruam praestat, ad ullum aliud obsequium devocetur neque a rationali nostro mularum fiscalium vel equorum ministerium subire cogatur. * DIOCL. ET MAXIM. AA. EXEMPL SACR. LITT. AD CHARISIUM.*<A XXX SINE DIE ET CONSULE.> Imperatores
Valentinianus, Valens . Si qui eorum, qui provinciarum rectoribus
obsequuntur quique in diversis agunt officiis principatus et qui sub
quocumque praetextu muneris publici possunt esse terribiles, rusticano
cuipiam necessitatem obsequii quasi mancipio sui iuris imponant aut
servum eius vel forte bovem in usus proprios necessitatesque converterint,
ablatis omnibus facultatibus perpetuo subiugentur exilio, et nihilo
minus rusticanum, qui se in eiusdem operas sponte propria detulisse
responderit, par poenae severitudo constringat. * VALENTIN. ET VALENS
AA. AD PROBUM PP.ILLYRICI. *<A 368 D.PRID.K.OCT.AGRIPPINAE VALENTINIANO
ET VALENTE AA.CONSS.> 11.56.0. Non licere metrocomiae habitatoribus loca sua ad extraneum transferre. Imperatores
Leo, Anthemius . In illis, quae metrocomiae communi vocabulo nuncupantur,
hoc adiciendum necessario nostra putavit humanitas, ut nulli extraneo
illic quoquo modo possidendi licentia tribuatur: sed si quis ex isdem
vicanis loca sui iuris alienare voluerit, non licere ei nisi ad habitatorem
adscriptum eidem metrocomiae per qualemcumque contractum terrarum
suarum dominium possessionemque transferre: sciente persona extranea,
quod, si contra vetitum se huic negotio immiscere vel illic possidere
temptaverit, quicumque contractus initus fuerit, carebit effectu et
contractu soluto, si quid praestitum est, hoc tantum reddetur. * LEO
ET ANTHEM. AA. NICOSTRATO PP. *<A 468 D.K.SEPT.ANTHEMIO A.II CONS.>
11.57.0. Ut nullus ex vicanis pro alienis debitis vicanorum teneatur. Imperator
Zeno . Grave est et non solum legibus, verum etiam aequitati naturali
contrarium, pro alienis debitis alios molestari. Idcirco huiusmodi
iniquitates contra omnes vicanos perpetrari modis omnibus prohibemus
* ZENO A. *<A XXX > 11.58.0. De censibus et censitoribus et peraequatoribus et inspectoribus. Imperator Constantinus . Quoniam tabularii civitatum per collusionem potentiorum sarcinam ad inferiores transferunt, iubemus, ut, quisquis se gravatum probaverit, suam tantum pristinam professionem agnoscat. * CONST. A. AD POPULUM. *<A 313 PP.XV K.FEBR.ROMAE CONSTANTINO A.III ET LICINIO III CONSS. > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quisquis vitem succiderit aut feracium ramorum fetus hebetaverit, quo declinet fidem censuum et mentiatur callide paupertatis ingenium, mox detectus competenti indignationi subiciatur. 1 . Illo videlicet evitante calumniam, qui forte detegitur laborasse pro copia ac reparandis agrorum fetibus, non sterilitatem aut inopiam procurasse. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. EUTROPIO PP. *<A 381 D.PRID.NON.IUN.CONSTANTINOPOLI EUCHERIO ET SYAGRIO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Si peraequatore misso aliquis aut procuratorem suum retraxerit aut colonum per contumaciam retractationis fugaverit, ad eum censuum modum, quem vel eo vel procuratore illius absente peraequator apposuerit, nostrae sanctionis auctoritate tenebitur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. CYNEGIO PP. *<A 386 D.VI K.APRIL.CONSTANTINOPOLI HONORIO NP.ET EUODIO CONSS.> Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Omne territorium censeatur, quotiens defectorum levamen exposcitur, ut sterilia atque ieiuna his quae culta vel opima sunt compensentur. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. RUFINO PP. *<A 393 D.III NON.APRIL.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A.III ET ABUNDANTIO CONSS.> Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Qui gravatos se a peraequatoribus conqueruntur et iniusto oneri impares esse proclamant, competitionis habeant facultatem, ut, quid remissum gratia, quid interceptum fuerit fraude, convincant et ex eo levamen accipiant, quod per deformia et criminosa commercia sibi impositum esse deplorant, ut aliis demeretur. 1 . Quod intra annum post codicum oblationem cui videbitur de iniusto onere conqueratur, iniquitatem peraequatoris accuset ac praestitam gratiam habita competitione convincat, ut, quod ei fuerat superfusum, ille cognoscat, quem debitae functioni fraus clandestina subtraxerat. 2 . Emenso autem eo tempore actio denegabitur, exceptis minoribus qui fuerint indefensi, his etiam qui aberunt rei publicae causa: qui tamen ex eo tempore quae sunt statuta custodient, ex quo ad agendum habuerunt facultatem. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. RUFINO PP. *<A 393 D.III K.DEC.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A.III ET ABUNDANTIO VC. CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Peraequatores ac discussores, si incurrerint culpam neglegentiae vel gratiae, non solum honorum iacturam, verum etiam annonarum in quadruplum multam subire debebunt: ea vero, quae in damnum provincialium fuerint accepisse convicti, in quadruplum cogentur exsolvere. * ARCAD. ET HONOR. AA. EUSEBIO PP. *<A 396 D.IIII K.APRIL.MEDIOLANI ARCADIO IIII ET HONORIO III AA.CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Apud eum possessio firma permaneat, cui a peraequatore semel eam traditam fuisse constiterit. 1 . Reliqua vero temporis anteacti a novo domino fiscum postulare non patimur, ne alterius culpa alter incipiat subiacere dispendio. 2 . Si quis vero privatus aut obligatam sibi possessionem, quae deserta huc usque permansit, aut ex aliquo titulo deberi sibi iure confirmat, adlegationes suas sine mora vel per se vel per aliam personam legibus ordinatam manifestare debebit, ita ut, si aequitatis ratione suadente ad petitorem fuerit translata possessio, is, qui eam a peraequatore susceperit, rei melioratae receptis sublevetur expensis. 3 . Verum ne sub specie litis dominationes semel constitutae turbentur, sex mensum spatium censemus debere servari, intra quod is, qui putat sibi rem probabili ratione competere, debitas exserat actiones. 4 . Quod si tempus adscriptum silentio fuerit interveniente transactum, nullum penitus repetendi volumus esse principium. 5
. Quod si quis eo tempore, quo peraequator praedium alicui
addicit, de suo iure vel per se vel per homines suos non crediderit
actitandum, sex mensum curriculis evolutis in perpetuum conquiescat.
* HONOR. ET THEODOS. AA. SEBASTIO COM. PRIMI ORDINIS. *<A 417 D.PRID.ID.MART.RAVENNAE
HONORIO A.XI ET CONSTANTIO II CONSS.> 11.59.0. De omni agro deserto et quando steriles fertilibus imponuntur. Imperator Constantinus . Cum divus aurelianus parens noster civitatum ordines pro desertis possessionibus iusserit conveniri et pro his fundis, qui invenire dominos non potuerunt quos praeceperamus, earundem possessionum triennii immunitate percepta de sollemnibus satisfacere, servato hoc tenore praecipimus, ut, si constiterit ad suscipiendas easdem possessiones ordines minus idoneos esse, eorundem agrorum onera possessionibus et territoriis dividantur. * CONST. A. CAPESTRINO. *< ACC.> Imperator Constantinus . Si quis ab emphyteuticario seu patrimoniali possessore privati iuris quippiam comparaverit, cuius substantia alias possessiones sustentare consueverat, et succisis quasi quarundam virium nervis reliqua labuntur, earum possessionum onera subiturus est, quae penes distractores inutiles permanebunt. * CONST. A. *<A 337 D.VIII ID.DEC.THESSALONICAE FELICIANO ET TITIANO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Quicumque deserta praedia meruerint sub certa immunitate, ad possessionem impetratorum non prius sinantur accedere, quam vel fideiussoribus idoneis periculo curialium datis vel fundis patrimonii sui maxime utilibus obligatis idonea cautione firmaverunt susceptam a se possessionem nullo detrimento publico relinquendam. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD MAMERTINUM PP. *<A 364 D.VII K.IUN.DIBO IOVIANO ET VARRONIANO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Heredes scripti etiam pro minus idoneis fundis fiscale onus cogantur agnoscere, vel si renuntiandum hereditati putent, cedant his omnibus rebus, quas ex isdem bonis quocumque titulo et iure perceperint. * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD CRESCENTEM VIC. AFRICAE. *<A 371 D.IIII ID.IUL.CONTIONACI GRATIANO A.II ET PROBO CONSS.> Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus . Qui utilia rei publicae loca possident, permixtione facta etiam deserta suscipiant, ut, si earum partium graventur accessu, quas antea per fastidium relinquerunt, cedant aliis curialibus, qui utraque hac condicione retineant, ut praestatione salva cum desertis et culta possideant sublata a paucis, quos iniquum est electa retinere, cum municipes gravatura sit pars relicta. * VALENS GRAT. ET VALENTIN. AAA. AD ANTONIUM PP. *<A XXX > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Ut quisque conductor fuerit inventus possessor fundi, qui ex publico vel templorum iure descendit, huic ager iungatur inutilior. 1 . Quod si contra id reluctandum existimaverit, alius possessor sub eadem praestatione quaeratur, vel si voluntarius qui sit conductor non invenietur, tunc ad possessores antiquos, id est decuriones vel quoslibet alios, loca iuris praedicti adiunctis inutilibus revertantur, idoneis fideiussoribus praestitis. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. NEBRIDIO COM. RER. PRIVAT.*<A 383 D.XV K.FEBR.CONSTANTINOPOLI MEROBAUDE II ET SATURNINO CONSS.. > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quicumque defectum fundum patrimonialem exercuerit, fertilem idoneumque praestiterit, salvo patrimoniali canone perpetuo ac privato iure defendat velut domesticum et avita successione quaesitum, sibi habeat, suis relinquat, neque eum aut promulgatione rescripti aut reverentia sacrae adnotationis quisquam a fructu impensi operis excludat. 1 . Ceterum eos, qui opimas ac fertiles possident terras aut etiam nunc sibi aestimant eligendas, pro defecta scilicet portione summam debiti praesentis iubemus implere: illos etiam, qui emphyteuticario nomine nec ad plenum idoneas nec omnibus modis vacuas detinent, sic ex illis quoque quae praesidio indigent iustam ac debitam quantitatem debere suscipere, ut indulto temporis spatio post biennium decretum canonem solvendum esse meminerint. 2 . Nemo tamen qualibet meriti et potestatis obiectione submoveatur, quominus ad diacatochiae vicem defectas possessiones patrimonialis iuris accipiat, earum tributa et canonem soluturus: illud speciali observatione procurans, ut primum vicinas et in eodem territorio sortiatur, dehinc si neque finitimas neque in isdem locis reppererit constitutas, tunc demum etiam longius positas, sed in quantum fieri valet pro interiecto spatio sibimet cohaerentes pro modo et aequitate suscipiat, ut id consensu omnium fiat, quod omnibus profuturum est. * GRAT. ET VALENTIN. ET THEODOS. AAA. ET ARCAD. A. CYNEGIO PP.*<A 386 D. VIII K. NOV. CONSTANTINOPOLI HONORIO NP. ET EUODIO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Qui agros domino cessante desertos vel longe positos vel in finitimis ad privatum pariter publicumque compendium excolere festinat, voluntati suae nostrum noverit adesse responsum: ita tamen, ut, si vacanti ac destituto solo novus cultor insederit, ac vetus dominus intra biennium eadem ad suum ius voluerit revocare, restitutis primitus quae expensa constiterit facultatem loci proprii consequatur. Nam si biennii fuerit tempus emensum, omni possessionis et dominii carebit iure qui siluit * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. TATIANO PP. ORIENTIS. *<A 388 - 392 > Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Qui fundos patrimoniales iure privato salvo canone susceperunt, hanc omnes sine ullius exceptione personae propositam intellegant optionem, ut aut ea loca, quibus minor est soli fecunditas, cum his, ex quibus fructus uberes capiunt, suscipere et tenere non abnuant, aut si eorum refugiunt sterilitatem, opimioribus cedant. * THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. RUFINO PP. ORIENTIS. *<A 394 D. VIII ID. NOV. TYRO ARCADIO III ET HONORIO II AA. CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Qui per potentiam fundos opimos ac fertiles occuparunt, cum quaestuosis uberibusque pro rata portione suscipiant infecundos ex eadem substantia. * ARCAD. ET HONOR. AA. EUTYCHIANO PP. *<A 398 D. NON. MART. CONSTANTINOPOLI HONORIO A. IIII ET EUTYCHIANO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Locorum domini intra sex menses edictis vocati revertantur. Qui si adfuerint, et propria teneant et ea quae ex praeterito contraxerint debita redhibere cogantur. 1 . Sin vero impares esse earum rerum tributis propria confitentur absentia nec adesse voluerint, penes eos, qui haec susceperint et certum quem tributorum canonem promittunt, proprietas possessionis intemerata permaneant, ut, postquam ea exsolverint, sciant sibi inquietudinem submovendam nec subreptione cuiusquam competitionis loca quae tenuerunt auferenda. 2 . Quibus etiam illud indulsimus, ut ex eo tempore, ex quo primum loca de quibus agitur coeperint possidere, tributa poscantur. * ARCAD. ET HONOR. AA. HADRIANO PP. *<A 400 D. VI K. SEPT. STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Hac definitione sancimus nullum possessorem neque munificum praedium pro alienis debitis vel destitutione esse retinendum neque eorum praediorum depectione praegravari, quae ex isdem bonis quae retinentur nequaquam esse monstrantur, ne ullis praestigiis atque commentis exactio mutiletur. * HONOR. ET THEODOS. AA. SELEUCO PP. *<A 412 D. PRID. K. FEBR. RAVENNAE HONORIO VIIII ET THEODOSIO V AA. CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Omnium praediorum actores ac domini requirantur. Quorum si vitio probantur debita fuisse contracta, in absoluto est, ut debeat dominium commutari * HONOR. ET THEODOS. AA. AD PROBUM. *<A 414 D.III ID.IUN.CONSTANTINOPOLI CONSTANTE ET CONSTANTIO CONSS. > Imperatores Honorius, Theodosius . Rura et possessiones, quas curiales quolibet pacto publicatis apud acta provincialia desideriis suis vel reliquerunt vel possidere alios permiserunt, penes eos, qui eas excoluerunt et functiones publicas recognoscunt, firmiter perdurabunt, nullam habentibus curialibus copiam repetendi. * HONOR. ET THEODOS. AA. AURELIANO PP. *<A 415 D.III NON.DEC.HONORIO X ET THEODOSIO VI AA.CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Si quis deserta praedia, quae navalem sustinent functionem et in desertis nunc usque remanent, sub peraequationis iure perceperit, meliore condicione in omnibus titulis convenit ea relevari, ut gravis sors navalis esse non possit pro ea quae resederit portiuncula, cum aliis fuerit dispendiis liberata. * HONOR. ET THEODOS. AA. SEBASTIO COM. PRIMI ORDINIS. *<A 417 D.PRID.MART.RAVENNAE HONORIO A.XI ET CONSTANTIO II CONSS. > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Iubemus neminem curialem pro alieni territorii debitis attineri, sed tantum municipem pro gleba propria conveniri. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. CELERI PROCONS. AFRICAE. *<A 429 D.V K.MAI.RAVENNAE POST CONS. FELICIS ET TAURI VV.CC.> Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Si quis auctoritate nostri numinis
de fundis patrimonialibus steriles sub certi canonis pollicitatione
susceperit, firmiter eum volumus possidere sub eiusdem tantum canonis
solutione, quem nostrae maiestatis auctoritas per annos singulos solvendum
esse praescripserit, nullamque eos descriptionem aut adiectionem aut
innovationem in posterum sustinere, quoniam nimis absurdum est eos,
qui nobis hortantibus fundus inopes atque egenos magno labore impenso
aut exhausto patrimonio vix forte meliorare potuerint, utpote deceptos
inopinatum onus suscipere illudque velut quadam circumventione deposci,
quod si se daturos praescissent, fundos minime suscipere aut etiam
colere paterentur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. HERMOCRATI PP. ORIENTIS.
*<A 444 D.XII K.DEC.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A.XVIII ET ALBINO
CONSS.> 11.60.0. De fundis limitotrophis et terris et paludibus et pascuis limitaneis vel castellorum. Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Tiberianus ad possibilitatem singulorum quorumque locorum intuens statuit certas possessiones, quae ad limitem frumenta conveherent. 1 . Quocirca generali lege sancimus Tiberiani dispositionem oportere servari, amoventes, quidquid vel potentia uniuscuiusque elicuit vel furtiva deprecatio, addentesque nihilo minus in futurum nulli licere adversus utilem vetustatem et praesentem legem nostram importuna et respuenda reposcere.* VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD LICINIUM PP. *<A 385 D.XVIII K.OCT.AQUILEIAE ARCADIO A.ET BAUTONE CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Quicumque castellorum loca quocumque titulo possident, cedant ac deserant, quia ab his tantum fas est possideri castellorum territoria, quibus adscripta sunt et de quibus iudicavit antiquitas. 1 . Quod si ulterius vel privatae condicionis quispiam in his locis vel non castellanus miles fuerit detentator inventus, capitali sententia cum bonorum publicatione plectatur. * HONOR. ET THEODOS. AA. ASCLEPIODOTO PP. ET CONS. ORDINARIO. *<A 423 D.NON.MART.CONSTANTINOPOLI ASCLEPIODOTO ET MARINIANO CONSS. > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Agros limitaneos universos cum paludibus omnique iure, quos ex prisca dispositione limitanei milites ab omni munere vacuos ipsi curare pro suo compendio atque arare consueverunt, et si in praesenti coluntur, ab his firmiter ac sine ullo concussionis gravamine detineri, et si ab aliis possidentur, cuiuslibet spatii temporis praescriptione cessante ab universis detentatoribus vindicatos isdem militibus sine ullo prorsus, sicut antiquitus statutum est, collationis onere volumus adsignari: in his etiam contra eos, qui praeceptionibus nostris obviam venire temptaverint, proscriptionis poena valitura. 1
. Nam si quis forte, quod minime audere debuerat, emptionis
titulo memorati iuris possidet praedia, competens ei actio contra
venditorem intacta servabitur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. NOMO MAG.
OFF. *<A 443 D.PRID.ID.SEPT.CONSTANTINOPOLI MAXIMO II ET PATERIO
CONSS.> 11.61.0. De pascuis publicis vel privatis. Imperatores Valentinianus, Valens . Cum nulla ratio sit, cur in pascuis saltibus rei privatae pensio debeat ampliari , nequaquam pro libidine ordinum augmenta facienda sunt. 1 . Etenim idcirco graviorem pensionem imponi ab ordinibus accipimus, ut animalia ex rebus privatis nostris a locorum pastibus arceantur: quod fieri non oportere divae memoriae Iulianus prorogata iussione constituit. 2 . Quare excellens auctoritas tua conventis rectoribus provinciarum non eam licitationis necessitatem patiatur inferri, quam repentinam faciunt civitates, sed eam manere decernat, quam statuit antiquitas. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD RUFINUM PP. *<A 365 D.VIIII K.OCT.LUCERIAE VALENTINIANO ET VALENTE AA. CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Insignis auctoritas tua hac condicione a publicis pratis apamenis animalia militum prohiberi praecipiat, ut universi cognoscant de emolumentis eorum tuique officii facultatibus duodecim libras auri fisci commodis exigendas, si quisquam posthac memorata prata mutilare temptaverit: non minore decernenda poena, si etiam prata privatorum antiochenorum fuerint devastata: ita tamen, ut sine laesione provincialium provideant curiales, quo pacto animalium militarium pastui consulatur. * ARCAD. ET HONOR. AA.SIMPLICIO COM. ET MAG. UTR. MIL. *<A 398 D.V ID.MART.CONSTANTINOPOLI HONORIO A.IIII ET EUTYCHIANO VC.CONSS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Prata provincialium nostrorum et praecipue rei privatae nostrae perniciosum est militum molestia fatigari, ideoque lege ad amplissimam praefecturam promulgata censuimus, ne hoc deinceps usurpetur. 1
. Super qua re universos quorum interest convenire tua magnificentia
non moretur, ne permittant possessores vel colonos pratorum gratia
qualibet importunitate vexari. * HONOR. ET THEODOS. AA. COMM. ET MAGG.
MIL. *<A 415 D.NON SEPT.HONORIO X ET THEODOSIO VI AA.CONSS.>
11.62.0. De fundis patrimonialibus et saltuensibus et emphyteuticis et eorum conductoribus. Imperator Constantinus . Si quis fundos emphyteutici iuris salva lege fisci citra iudicis auctoritatem donaverit, donationes firmae sint, dummodo suis quibusque temporibus ea quae fisco pensitanda sunt repraesentare cogantur. * CONST. A. CUPITO. *<A 315 PP.XVII K.IUL.TREVIRIS CONSTANTINO AA.IIII ET LICINIO IIII CONSS.> Imperator Constantinus . Patrimonialis fundi pensitationem aurariam seu frumentariam intra tempus omissam minorum dominio non nocere praecipimus nec ad fraudem iuris eorum evadere, si, quod sollemniter debetur, paulo serius inferatur: ita tamen, ut permanente substantia parvulorum iudex tutorem vel curatorem, per quem differtur illatio, neglegentiae suae et deserti officii poenas exigat et damna deplorare compellat. * CONST. A. AD DRACONTIUM. *<A XXX > Imperatores Valentinianus, Valens . Quicumque possessiones ex emphyteutico iure susceperint, ea ad refundendum uti occasione non possunt, qua adserant desertas esse coepisse, tametsi rescripta per obreptionem meruerint. 1 . Sed nec avelli eas ab his posse, nec si licitatio ab alio fuerit promissa, sed eas in perpetuum apud eos qui eas susceperint et eorum posteritatem remanere, nec si super hoc rescriptum fuerit adversus eos impetratum. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD GERMANIANUM COM. SACR. LARG. *<A 365 D.VIII K.OCT.MEDIOLANI VALENTINIANO ET VALENTE AA.CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Fundi patrimoniales et qui ex emphyteutico iure ad domum nostram diversis generibus devoluti sunt, sic eis qui eos poposcerint cedunt, ut commissi metus esse non possit. Neque enim magis commodamus nostra, quam tradimus ea iure dominii: ita tamen, ut ea, quae in nostra possessione positi praestiterint, et in posterum dissolvant * VANENTIN. ET VALENS AA. AD FLORIANUM COM. RER. PRIVAT. *<A 368 D.ID.MART.TREVERIS VALENTINIANO II ET VALENTE II AA.CONSS. > Imperatores Valens, Gratianus, Valentinianus . Si qui a prioribus colonis vel emphyteuticariis destitutum patrimonialem fundum a peraequatore vel censitore susceperint, perpetuo eundem atque inconcusso iure possideant, nec quisquam secundus petitor accedat. * VALENS GRAT. ET VALENTIN. AAA. AD MODESTUM PP. *<A 377 D.IIII NON.NOV.GRATIANO A.IIII ET MEROBAUDE CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Hi, quibus patrimoniales possessiones per asianam ac ponticam dioecesin vel a nobis vel a divis parentibus nostris sacra largitate donatae sunt, inconcusse possideant atque ad suos posteros mittant. 1 . Quod quidem non solum in heredibus, sed et in contractoribus omni genere volumus custodiri. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. NEBRIDIO COM. RER. PRIVAT. *<A 384 D.III K.APRIL.CONSTANTINOPOLI RICOMERE ET CLEARCHO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Quicumque ad emphyteusin fundorum patrimonialium vel rei publicae iussu nostri numinis venerit, is si redundantia fortunarum idoneus fuerit ad restituenda, quae desertis forte possessionibus requirentur, patrimonium suum publicis implicet nexibus. 1 . Si vero minor facultatibus probabitur, datis fideiussoribus idoneis ad emphyteusin accedat: scientibus his, quos talium rerum cura sollicitat, in se neglegentiae damna, si huiusmodi cautio defuerit, esse vertenda. * GRAT. VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAAA. CYNEGIO PP. *<A 386 D.VI K.MART.CONSTANTINOPOLI HONORIO NOB.PUERO ET EUODIO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Omnes fundi patrimoniales per mesopotamiam et osrhoenam provincias, quos constat divorum retro principum sanctionibus limiti deputatos, ad ius pristinum sine ullius adsertionis revocetur obstaculo praebituri omnia quae antea impendenda necessitatibus limitis praebere consueverant, ita ut nulli penitus audiantur, qui aut rescripto aut adnotatione dominium vel emphyteusin vel conductionem quolibet genere largitatis de nostra liberalitate meruerint. * GRAT. VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAAA. CLEARCHO PP. *<A 386 D.PRID.K.MAI.CONSTNATINOPOLI HONORIO NP.ET EUODIO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Universi cognoscant nihil privato iure salvo canone fundis emptis cum patrimonialibus esse commune, ita ut ad eos numquam patrimonialium fundorum peraequator accedat: gravi multa feriendo eo, qui statuta nostrae clementiae ausus fuerit temerare. * ARCAD. ET HONOR. AA. EUTYCHIANO PP. *<A 398 D.PRID.NON.IUL.NICOMEDIAE HONORIO A.IIII ET EUTYCHIANO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Fundos patrimoniales eos dumtaxat, qui salvo canone iure privato nostra liberalitate concessi sunt, cum his patrimonialibus, qui in condicione propria constituti sunt, illustris auctoritas tua iubebit exaequari, ita ut relevato, quod imminet fatigatis, translatio in eos, qui integris viribus florent, adscriptio tributorum aequa lance dividatur. * ARCAD. ET HONOR. AA. EUTYCHIANO PP. *<A 399 D.IIII ID.APRIL.CONSTANTINOPOLI THEODORO CONS.> Imperatores Honorius, Theodosius . Ius emphyteutici praedii, quod sine obligationis vinculo retentatum est, nostro iudicio immutabile perdurare praecipimus: possessionem autem, quae sine obligatione speciali fuerit vitiosa, vetustate temporis volumus adiuvari. * HONOR. ET THEODOS. AA. PROBO COM. SACR. LARG. *<A 412 D.ID.APRIL.RAVENNAE HONORIO VIIII ET THEODOSIO V AA.CONSS. > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Possessores vel emphyteuticarii patrimoniales, qui fundos minime nunc usque compararunt, eodem largitatis modo nequaquam ad eorum comparationem urgueantur, sed tamquam pretiis depensis, sic eis nostri numinis beneficio potiantur, ut, quod iuris alter inferendo pretium consecutus est, hoc nostra liberalitate praedictus emphyteuticarius habeat. 1 . Illud quoque ius, in quibus coluit praediis, quod aut ex successione aut ex comparatione privata aut nostri numinis liberalitate aut quocumque modo possedit, sciat inlibatum intemeratumque servari: licentia eis concedenda etiam libertates mancipiis ex fundis patrimonialibus atque emphyteuticariis, cum fundorum sunt domini, praestare. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. TAURO PP.ET PATRICIO. *<A 434 D.XIIII K.IUL.CONSTANTINOPOLI ARIOBINDO ET ASPARE CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Nulli iam in posterum licere praecipimus patrimoniales seu limitotrophos vel saltuenses fundos, qui per tractum orientis positi sunt, ad ius transferre privatum, sive dempto sive salvo canone iuris fundorum immutatio postuletur: legis temeratores quinquaginta librarum auri poena coercentes tam videlicet petitorem quam officium, quod petitionem concedit admitti, licet adnotatio nostra, licet divina pragmatica contra vetitum proferatur. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. AD FLORENTIUM PP. *<A 439 D.VI ID.IUN.CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A.XVII ET FESTO CONSS.> Imperator Anastasius . Iubemus omnes, qui in quacumque dioecesi in quacumque provincia vel quolibet saltu fundos patrimoniales vel templorum aut agonothetici seu relevatorum iugorum vel cuiuscumque iuris per quadraginta iugiter annos ( possessione scilicet non solum eorum qui nunc detinent, verum etiam eorum quoque qui antea possederant computanda) ex quocumque titulo vel etiam sine titulo hactenus possederunt vel postea per memoratum quadraginta annorum spatium possederint, nullam penitus super dominio memoratorum omnium fundorum vel locorum vel domorum a publico actionem vel molestiam aut quamlibet inquietudinem formidare. 1 . Sed impositum canonem pro qualitate iuris, cuius praedia sunt vel loca, per singulos annos solventes pro certo habeant suum esse quod possident vel postea possederint, ita ut omnibus ad excludendam omnem quolibet modo e publico movendam quaestionem nudae et ex quocumque titulo vel etiam sine titulo corporalis quadraginta annorum iugis possessionis exceptio possit sufficere. 2
. Hoc etiam adiciendo, ut illi quoque, qui dempto canone huiusmodi
fundos ab initio principali iussione datos sibi fuisse confirmant,
si per quadragesimos annos adempti canonis beneficium iugiter possederunt,
nec canonem, cuius ademptionem quadraginta, sicut dictum est, annorum
possessio testatur, possint penitus profligari, eo quod nostrae pietati
placuit in utroque casu, id est tam salvo quam dempto canone, possessorum
iura nostrorum in eo statu, in quo per quadragesimos, sicut dictum
est, iugiter annos manserunt, absque ulla innovatione durare. * ANASTAS.
A. MATRONIANO PP. *<A 491 D. III K. AUG. CONSTANTINOPOLI OLYBRIO
VC. CONS.> 11.63.0. De mancipiis et colonis patrimonialium et saltuensium et emphyteuticariorum fundorum. Imperator Constantinus . Emphyteuticarios gravant coloni agros praeter consuetudinem usurpantes, quos nullis culturis erudierunt, cum sollemnitas id eos attractare permittat, quod eorum labore vel olivetis est obsitum vel vinetis. Sed et inriguas fontium aquas usurpare conantur, quarum fructus solis emphyteuticariis debentur. 1 . Ideoque placuit, ut deinceps aquarum ius potestatesque penes emphyteuticarios permaneant, tantumque ex eis colonis impertiatur, quantum culturis eorum agrorum sufficere manifestum est, quos ipsi colunt. 2 . Pro modo autem superfluae inrigationis, quam ultra culturas suas usurpaverint, emphyteuticariis possessoribus pensiones accessionesque praebeant. * CONST. A. *<A 319 PP. VII ID. MART. CARTHAGINE CONSTANTINO A. V ET LICINIO C. CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Libertates, quas mancipiis ex fundis patrimonialibus atque emphyteuticis qui fundorum non sunt domini praestiterunt, rationales huiusmodi praecepti auctoritate rescindant. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD GERMANIANUM COM. SACR. LARG. *<A 367 PP. XIII K. MAI. LUPICINO ET IOVINO CONSS.> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Cognovimus a nonnullis, qui patrimoniales fundos meruerunt, colonos antiquissimos proturbari atque in eorum locum vel servos proprios vel alios colonos subrogari. Edicti itaque huius auctoritate sancimus eos, qui deinceps huiusmodi aliquid crediderint attemptandum, isdem possessionibus esse privandos * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. POSTUMIANO PP. *<A 383 ?> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Super patrimonialium refectione fundorum dudum nostris est legibus constitutum, ut ii, qui eos colentes solum eorum verterant, nunc alia loca deligentes, nunc ad militiam convolantes, ad avitas condiciones et propria iura revocentur. 1
. Ceterum eos, qui castrensibus stipendiis otia quieta meruerunt
veterani constituti, nequaquam placet tela in usum vomeris ligonisque
convertere. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. ET ARCAD. A. CYNEGIO
PP. *<A 384 - 389 > 11.64.0. De fugitivis colonis patrimonialibus et emphyteuticis et saltuensibus. Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quicumque parvuli ex municipibus vel colonis patrimonialibus aut saltuensibus, quorum tamen avi ac patres implicati huiusmodi functionibus fuerint, coniventia militaris officii ad stipendium castrense vel officia diversa transierint, ad munera patriae vel agrorum cultus conventis ducibus tribunis ac praepositis revocentur neque his prosint stipendia. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. CYNEGIO PP. *<> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quisquis colonum patrimonialem aut sollicitatione susceperit aut occultatione celaverit, non solum ipsum restituere, sed etiam libram auri poenae nomine cogatur inferre. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD CYNEGIUM PP. *<A 386 D.VIII K.NOV.CONSTANTINOPOLI HONORIO NP.ET EUODIO CONSS.> Imperatores
Honorius, Theodosius . Cuiuscumque adnotationis vel oraculi dudum
impetrati vel postea eliciendi auctoritate submota omnes, quos patrimonialium
agrorum vinculis fortuna tenet adstrictos, sub quibuslibet gradibus
militantes ad provinciae moderatoris iudicium ilico sub idonea intercessione
mittentur. * HONOR. ET THEODOS. AA. ANTHEMIO PP. *<A 408-415 >
11.65.0. De collatione fundorum patrimonialium et emphyteuticorum. Imperator Constantinus . Emphyteuticarii possessores, qui mansuetudinis nostrae beneficio ad extraordinaria minime devocantur munera, sicut ceteri provinciales obsequium suum muniendis itineribus impendant. Nulla enim ratione debent ab hoc, quod in commune omnibus profuturum est, seiungi * CONST. A. AD PROCULUM PROCONS. AFRICAE. *<A 319 PP.NON.MAI.KARTHAGINE CONSTANTINO A.V ET LICINIO C.CONSS.> Imperator Constantinus . Patrimoniales fundos extraordinariis oneribus vel mediae aut tertiae portionis obsequiis fatigari non convenit, cum eosdem et auri speciem et frumenti plurimum modum constet persolvere: ita ut, qui violare statuta temptaverit, puniatur. * CONST. A. AD CATULLINUM PROCONS. AFRICAE. *<A 319 PP. VI K. SEPT. CARTHAGINI CONSTANTINO A. V ET LICINIO CONSS.> Imperator Julianus . Omnes, qui patrimoniales fundos sive communiter sive ex asse retinent, pro his conveniendi sunt ad universorum munerum ad eosdem fundos pertinentium pro rata portione vel in solidum functiones, sicut unumquemque privatorum necessitas publicae pensitationis adstringit. * IUL. A.*<A 362 D. V K. APRIL. MAMERTINO ET NEVITTA CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Placuit, ut emphyteuticorum fundorum patrimonialiumque possessores, quo voluerint tempore et quantum habuerint pensionis paratum ( dummodo non amplius quam in tribus per singulos annos vicibus) officio rationalis adsignent ac de suscepto ab eodem securitatem eodem die pro more percipiant, modo ut intra ianuariarum iduum diem omnis summa ratiociniis publicis inferatur: gravissimae poenae subdendo officio, si cuiquam quolibet anni tempore ( dummodo nequaquam numerum trinae illationis excedat) solutionem facere gestienti negaverit susceptionis officium, vel si moram fecerit in chirographo securitatis edendo. 1 . Super quo possessores apud curatores vel magistratus aut quicumque in locis fuerint, qui conficiendorum actorum habeant potestatem, conveniet contestari, ut et de officii insolentia constet, in quod exercenda vindicta est, et his possit esse consultum.* VALENTIN. ET VALENS AA. AD GERMANIANUM COM. SACR. LARG. *<A 366> Imperatores Arcadius, Honorius . Per omnes provincias patrimonialium fundorum ab ordinariis iudicibus canon exigatur, et quidquid exactum fuerit, dirigatur. 1
. Sciant vero memorati iudices nihil sibi ex privatae rei canone
vel ex eo, quod ex isdem titulis contigerit, ad necessitates alias
transferendum, nisi malint gravissima severitate eorum licentiam coerceri.
* ARCAD. ET HONOR. AA. MESSALAE PP. *<A 399 D. XVI K. IUN. MEDIOLANI
THEODORO CONS.> 11.66.0. De fundis rei privatae et saltibus divinae domus. Imperatores Constantius, Constans . Universi cognoscant has possessiones quas de fisco nostro comparaverunt seu comparant, nullo a nobis iure retrahi, sed propria firmitate possessas etiam ad posteros suos dominii perpetui durabilitate dimitti. * CONSTANTIUS ET CONSTANS AA. EDICTUM AD HELIOPOLITANOS. *<A 341 D. PRID. ID. FEBR.ANTIOCHIAE MARCELLINO ET PROBINO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens . Ii, quos commoditas privatae rei praediorum ad ea postulanda sollicitat, adeant tuae dicationis officium et modum suae deliberationis indicent per libellos certumque habeant pro unaquaque villa, cum eo onere vel forma cui nunc habetur obnoxia ad novi domini iura migraverit, ut, si quid adiecerit sumptus cura sollertia, quidquid mancipiorum vel pecoris adcreverit, capitationis aut canonis augmenta non patiatur, sed solis dominis heredibusque dominorum sit cessura felicitas. 1 . Si quis autem in annis singulis non solverit debitum, ex re ipsius, quod in reliquis remansisse claruerit, sine aliquibus dependere cogetur indutiis. 2 . Sane si quem postea minus idoneum factum esse constabit nec ita ut expedit rationem reddere pensionis, res, quas ex nostris rebus acceperat, ad alium idoneum iure quo sanximus transferentur: nec tamen decoctoris cuiusque reliquis qui novus accedit onerari. * VALENTIN. ET VALENS AA. AD FLORIANUM COM. RER. PRIVAT. *<A XXX > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Quicumque possessionem rei privatae nostrae acceptam suo nomine vel iure perpetuo vel titulo conductionis ei crediderit esse tradendam, qui pensare utilitatem patrimonii nostri solvendo non valeat, is pro eo quem succedaneum subrogavit perpetuae solutioni statuatur obnoxius. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD HESPERIUM PROCONS. AFRICAE.*<A 376?> Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Universi fundi templorum ad rationalium rei privatae sollicitudinem curamque pertineant atque ab his anniversariis solutionibus postulatis peculiari, ut semper fuit, studio defendantur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD NEBRIDIUM COM. RER. PRIVAT.*<A 382-384 > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Usus aquae, quae fundorum nostrorum utilitatibus serviebat, plurimorum dicitur usurpatione sublatus, idque procuratorum coniventia vel dissimulatione perfectum , ut agrorum fertilitas destituta nullos fructus cultoribus praestet. 1 . Quia igitur satis iniustum est statum florentis ante patrimonii aridae sitis molestia fatigari, ad meatus pristinos universum aquae modum temporis praescriptione submota praecipimus revocari. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. ET ARCAD. AAAA. AD NEBRIDIUM COM. RER. PRIVAT.*<A 383-384 > Imperatores Arcadius, Honorius . Eum, qui curiae vel collegio vel burgis ceterisque corporibus per triginta annos sine interpellatione servierit, res dominica vel intentio privata non inquietabit, si colonatus vel inquilinatus quaestionem movere temptaverit: sed in curia vel in corpore, in quo servierit, remaneat. * ARCAD. ET HONOR. AA. VINCENTIO PP. GALLIARUM. *<A 400 D. III K. IUL. MEDIOLANI STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores Theodosius, Valentinianus . Nemo dempto canone ad comparationem dominicae possessionis accedat. 1 . Quod si quis in posterum ad interdictum contractum accesserit, eum volumus pretia perdere fundos reddere fructus redhibere perpetuo nec expensarum vel melioratae rei fructuum exactioni compensationem opponere nec temporis sibimet contra nostra commoda praescriptione, excepto vetustatis auxilio, blandiri. 2 . Palatinum etiam officium, si quoquo modo contractus eiusmodi fuerit celebratus vel si talem petitionem instruxerit, quinquaginta pondo auri poenae nomine inferre privato nostrae mansuetudinis aerario. 3
. Nulla liberalitate nostrae clementiae, nulla sanctione contra
tanta rei privatae commoda valitura, licet adnotatio vel divina pragmatica
sit, quae contra vetita canonem vendere concedit vel poenam palatino
remittit officio. * THEODOS. ET VALENTIN. AA. AD EUDOXIUM COM. RER.
PRIVAT. *<A 440 D. XIII K. IUN. CONSTANTINOPOLI ANATOLIO VC. CONS.>
11.67.0. De fundis et saltibus rei dominicae. Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Si quis ovium vel equarum greges in saltus rei dominicae alienus immiserit, fisco ilico vindicetur. Quod si venalis procuratorum coniventia, ut id deinceps temptetur, admiserit, gravissimo eos iubemus supplicio subiacere * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. DEPRIANIO COM. RER. PRIVAT. *<A XXX > Imperatores Theodosius, Arcadius, Honorius . Si qua loca ad sacrum dominium pertinentia cuiuslibet temeritas occupavit, secundum veteris census fidem in sua iura retrahantur: rescriptis per obreptionem impetratis et praescriptione longi temporis et novi census praeiudicio in hac causa submovendis. 1
. Neque enim aut precatio colorata aut incubatio diuturna aut
novella professio proprietatis nostrae privilegium abolere potuerunt.
* THEODOS. ARCAD. ET HONOR. AAA. AD APULUM COM. DOMORUM. *<A 396
D.V K.APRIL.CONSTANTINOPOLI ARCADIO IIII ET HONORIO III AA.CONSS.>
11.68.0. De agricolis et mancipiis dominicis vel fiscalibus sive rei privatae. Imperator Constantinus . Nullus omnino originalis colonus rei privatae nostrae ad aliquos honores vel quaelibet alia civitatis munera devocetur. Nec enim civitatum ordinibus et ceteris , ex quibus pro multitudine fieri nominationes oportet, per omnia florentibus ad haec suprema praesidia iniuriosa nominatione descendendum est * CONST. A. AD CONSTANTIUM PP. *<A XXX > Imperator Constantinus . Colonos nostros, qui sunt privati vel ad ratiocinia gerenda vel ad colendos agros idonei, retrahi iubemus ac tantum colendis nostris rebus addici, quin etiam in posterum observari, ne quis eorum rem privatam cuiusquam gerendam aut aliquid ministrandum suscipiat. * CONST. A. IANIUARIO COM. ORIENTIS. *< > Imperatores Valentinianus, Valens . Servi atque coloni, etiam eorum filii vel nepotes, vel quicumque de fundis ac possessionibus nostris clanculo ad officia convolaverint diversa, reddantur, etiamsi armatae habuerint sacramenta militiae. Nos enim etiam eos discingi iubemus ac reddi, qui protectorum fuerint nomen adepti * VALENTIN. ET VALENS AA. AD EQUITIUM MAG. EQUITUM ET PEDITUM. *<A XXX > Imperatores Valentinianus, Valens . Ex ingenuo et colonis ancillisque nostris natos natasve origini, ex qua matres eorum sunt, facies deputari. * VALENTIN. ET VALENS AA. ET GRAT. A. AD FLORIANUM COM. RER. PRIVAT.*<A XXX > Imperatores Valentinianus, Theodosius, Arcadius . Dominicos colonos neque ad descriptionem patimur devocari neque extraordinarias pati functiones, maxime cum adversus consuetudinem memoratis onera dicantur inferri. * VALENTIN. THEODOS. ET ARCAD. AAA. CYNEGIO PP. *<A XXX > Imperator
Theodosius . Quotiens alicui colonorum agrum privati patrimonii
nostri placuerit venumdari, non usus tantum, qui forte consortibus
suis gravis ac molestus existat, sed alii quoque duo vel plures ex
simili origine ac iure venientes in supra dicta emptione socientur.
* THEODOS. A. ET VALENTIN. C. VALERIO COM. RER. PRIVAT. *<A 425
D. ID. DEC. CONSTANTINOPOLI THEODOSIO A. XI ET VALENTINIANO C. CONSS.>
11.69.0. De praediis tamiacis et de his qui ex colonis dominicis aliisque liberare condicionis procreantur. Imperator Zeno . Si liber colonus vel colona libera tamiaco vel tamiacae matrimonii iure copuletur, filii vel filiae ex huiusmodi contubernio procreati vel procreatae colonis dominicis adnectentur. 1 . Sin autem adscripticius vel servus alienus colonam vel ancillam dominicam ducat uxorem vel adscripticia vel ancilla colono vel servo nubat dominico et ex huiusmodi coniunctionibus nati sunt liberi, legum veterum ius tenere sancimus. * ZENO A. CHRYSEROTI PRAEPOSITO SACRI CUBICULI. *<A XXX > Imperator Zeno . Meminimus pragmatica sanctione iussisse fundos tamiaci iuris in provinciis positos nec non etiam possessiones gonatici saltus sub certa forma ( salvo scilicet canone et tributariis collationibus isdem praediis impositis) volentibus distrahi, quatenus, quidquid ex pretiis memoratorum fundorum possit restitui, publico inferatur. 1
. Sed licet per eandem sanctionem huiusmodi venditionum contractibus
plenissima delata sit cautio, attamen perpetuae emptionis securitati
consulentes huius etiam perpetuae constitutionis auctoritate muniri
eosdem emptores praecipimus. * ZENO A. SEBASTIANO PP. *<A
XXX > 11.70.0. De diversis praediis urbanis et rusticis templorum et civitatum et omni reditu civili. Imperator Julianus . Pro aedibus, quas nonnulli in solo rei publicae extruxerunt, placitam praestare pensionem cogantur. * IUL. A. ATARBINO. *<A X > Imperator Julianus . Pamphyliae etiam civitates et quaecumque aliae quidquid sibi adquirant, id firmiter habeant. * IUL. A. SECUNDO PP. *<A X > Imperatores Arcadius, Honorius . Restaurationi moenium publicorum tertiam portionem eius canonis, qui ex locis fundisve rei publicae annua praestatione confertur, certum est satis posse sufficere. * ARCAD. ET HONOR. AA. HADRIANO COM. SACR. LARG. *<A 395 D. VIII ID. AUG. OLYBRIO ET PROBINO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Eos, qui auctione prima fundorum iuris patrimonialis sive templorum possessores effecti sunt vel fuerint, firmum dominium tenere decernimus, ne ulterius vacillet uniuscuiusque possessio, sed teneat quisque ius proprium, quod dato pretio roboratum est vel fuerit. * ARCAD. ET HONOR. AA. CAESARIO PP. *<A X > Imperatores Valentinianus, Marcianus . Si qui ex titulo donationis vel ex emptione sive ex alio quolibet titulo possessiones vel domus vel ergasteria iuris dumtaxat civilis, quae huius iuris esse vere probantur, cuiuslibet civitatis et praecipue huius aeternae urbis, cui maiorem debemus favorem, tam civilis, ut dictum est, iuris quam etiam agnotheticas possessiones a consulatu Ausonii et Olybrii dempto civili canone acceperunt, eos impositum eis canonem iuxta fidem publicorum monumentorum civitatis, ad quam eaedem res pertinuerunt, praebere iubemus. 1 . Nam si privatis viris debita non patimur denegari, multo magis praebenda sunt civitatibus quae iure debentur, cum sufficiat possessoribus, quod apud eos dominium in perpetuum ex nostra liberalitate permaneat. 2 . Si quae tamen possessiones iuris civilis canonem privatis largitionibus in praesenti praebent vel numquam ademptum vel postea impositum, ad hanc iussionem non pertinebunt, sed privato aerario canonem quem nunc agnoscunt inferre ex more debebunt, dominio firmiter apud eos successoresque eorum et detentatores pari modo permanente. * VALENTIN. ET MARCIAN. AA. AD PALLADIUM PP. ORIENTIS. *<A 451 D. XV K. FEBR. CONSTANTINOPOLI MARCIANO A. CONS.> Imperator
Zeno . Hac in perpetuum valitura lege sancimus et Nicaeensium
civitati seu habitatoribus eius tam ius exactionis quadringentorum
solidorum annui canonis civilis reditus ad suam patriam pertinentis
ex possessionibus, id est Calamo et Heliobomo nec non emptorio variario
cum emptio eorum sub territorio Apamenae civitatis constitutis, ex
nuper lapsa tertia indictione cum ipsa restitui, quam si quid, ex
quo sanctio Marciani divae memoriae lata est, ad eiusdem civitatis
praeiudicium gestum est, infirmari et, quod ex eadem provisione civitatibus
delatum interea qualibet occasione imminutum est, ex auctoritate constitutionis
nostrae serenitatis isdem civitatibus redhiberi, ita ut neque iudiciaria
auctoritas nec imperiale rescriptum, quacumque videlicet adiectione
munitum, saepe dictae generalis legis vires possit refringere. Quod
si quis aliter fecerit, poena gravi plectetur * ZENO A. AELIANO PP.
*<A 480 ? > 11.71.0. De locatione praediorum civilium vel fiscalium sive templorum sive rei privatae vel dominicae. Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Divi patris nostri aperta praeceptio est fundos ex re privata nostra ita tradi perpetuariis, ut periculo collocantium officiorumque tradantur. 1 . Neque enim quicquam potest ex devotionis plenitudine vacillare, si apparitione iudiciaria et fundi idoneis attributi sunt et sit fiscalis indemnitas idonea fideiussione munita. 2 . Quorum si alterum vel utrumque neglectum est, quae ex hoc titulo pensitatio canonica desiderat, ex officiorum facultatibus seruentur. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. AD FLORUM PP. *<A 380 - 383 > Imperatores Gratianus, Valentinianus, Theodosius . Fundi rei publicae ab his, qui nec titulo conductionis eos detinent quique meliores cultu patrocinante reddiderunt, ne nostrarum quidem sanctionum ( si forte quispiam per subreptionem meruerit) nutibus auferantur, iuxta legem veterem semel tantum licentia faciendae adiectionis indulta. * GRAT. VALENTIN. ET THEODOS. AAA. NEBRIDIO COM. RER. PRIVAT. *<A 382-384 > Imperatores Arcadius, Honorius . Loca omnia fundive rei publicae propositis prius licenter edictis dehinc, ubi in eum canonis modum contendentium augmenta succreverint, ut extendi ultra aut superari alterius oblatione non possint, perpetuariis conductoribus locentur. * ARCAD. ET HONOR. AA. HADRIANO PP. *<A 400-405 > Imperatores Arcadius, Honorius . Congruit aequitati, ut veteres possessores fundorum publicorum novis conductoribus praeferantur, si facta per alios augmenta suscipiant. * ARCAD. ET HONOR. AA. MINERVIO COM. SACR. LARG. *< > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Praedia domus nostrae, si semel iure perpetuo vel nostra praeceptione vel auctoritate illustris viri comitis aerarii privati apud aliquem fuerint vel iam dudum sunt collocata, ad alium transferri perpetuarium non oportet. 1 . Aperte enim definimus hoc edicto, ut a perpetuario numquam possessio transferatur, etiamsi alteri eam imperator vel exoratus vel sponte donaverit sive adnotatione sive pragmatica. 2 . Cui si forte contra perpetuarium vir illustris comes privatarum, dum adlegabitur, adquiescet, et ipse de proprio centum libras auri et alias centum fisci viribus palatinum inferre cogatur officium. 3 . Nec tamen post adlegationem habebit huiusmodi iussio firmitatem, sed nec locabitur alteri, licet ingenti superare videatur augmento, possessio. 4 . Iure igitur perpetuo publici contractus firmitate perpetuarius securus sit et intellegat neque a se neque a posteris suis vel his, ad quos ea res vel successione vel donatione sive venditione vel quolibet titulo pervenit sive aliquando pervenerit, esse retrahendam. 5 . Sane quia non ex omni parte excludenda est largitas principalis, rem divinae domus suae imperator, si velit, donabit ei, qui eam possidet iure perpetuo, sive ipse iam meruit sive cuiuslibet tituli iure successit. Videtur enim suam concedere pensionem, non alteri nocere liberalitas, quae possidentem iure perpetuo dominum vult vocari. 6 . Sane si quis non perpetuo iure, sed ad tempus locatam ab illustri viro comite rerum privatarum possessionem videtur adeptus, non erit obstaculo principali largitati, si voluerit in alterum donatione transferre, quod ad definitum tempus alter forte conduxit. 7 . Si vero pro tali praedio ab altero conductore offeratur augmentum, sit in arbitrio conductoris prioris, cui res ad tempus locata est, ut, si ipse quod alter adiecit obtulerit, maneat penes eum temporalis illa conductio. 8
. Si vero idem hanc ipsam rem aliquando meruerit iure perpetuo
possidere, habebit et ipse superius expressam perpetuam firmitatem.
* THEODOS. ET VALENTIN. AA. VOLUSIANO PP. *< > 11.72.0. De conductoribus et procuratoribus sive actoribus praediorum fiscalium et domus augustae. Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Conductores hominesve augustissimae
domus nostrae, quotiens de causa ad domum regiam pertinente aliquid
quaestionis emerserit, non aliter quam ex legum ordine, quibus similiter
omne hominum genus tenetur, vel excipiant vel inferant actiones: nec
aliorum litigatorum negotio intercedant nec sententiam iudicantium
aut illicito patrocinii sui fomite iura conturbent, nullive exsecutionis
suae turbulentum ministerium audeant commodare: non privatis se negotiis,
non publicis misceant: nec quiescentem domum delatio ulla sollicitet,
ne eos inconsultae pertinaciae sero paeniteat. Gravior enim poena
constituenda est in hos, qui nostri iuris sunt et nostra debent custodire
mandata * THEODOS. ET VALENTIN. AA. BASSO PP. *<A 426 D. PRID.
NON. MART. RAVENNAE THEODOSIO XII ET VALENTINIANO II AA. CONSS.>
11.73.0. Quibus ad conductionem praediorum fiscalium accedere non licet. Imperatores
Arcadius, Honorius . Nullus palatinorum, qui in officio rei privatae
nostrae militat, conductoris nomine vel per se vel per quamlibet personam
possessionum huiusmodi conducendarum habeat facultatem, cum neque
militi neque curiali hoc faciendum permittimus. * ARCAD. ET HONOR.
AA. NESTORIO COM. RER. PRIVAT. *<A 401 D. VI K. AUG. VINCENTIO
ET FRAVITTA CONSS.> 11.74.0. De collatione fundorum fiscalium vel rei privatae vel dominicae vel civitatum vel templorum. Imperatores Arcadius, Honorius . Ordinariorum iudicum officiis nec non ipsis rectoribus provinciarum actores seu conductores dominicos conveniendi licentiam damus, ita tamen, ut rationalibus privatae rei ad exigenda fiscalia debita immineant. * ARCAD. ET HONOR. AA. FIRMINO COM. SACR. LARG. *<A 398 D. VIIII K. IUL. MEDIOLANI HONORIO A. IIII ET EUTYCHIANO CONSS.> Imperatores Arcadius, Honorius . Palatinos, qui a viro illustri comite rerum privatarum cum publicis litteris destinantur ad commonitionem iudicis, quo facilius ex praediis rei nostrae conferantur debitae pensiones, cum summa degere praecipimus disciplina. 1 . De quorum nominibus, si temere versati fuerint, ad sublimitatem tuam referri per ordinarios iudices oportebit, ut in eos severissime vindicetur. * ARCAD. ET HONOR. AA. MESSALAE PP. *<A 400 D. K. DEC. MEDIOLANI STILICHONE ET AURELIANO CONSS.> Imperatores
Arcadius, Honorius, Theodosius . Omnia praedia, tam ea, quae in
re privata olim tenentur, quam illa, quae ex proscriptorum bonis ad
fiscum sunt devoluta, eatenus ab huiusmodi privilegiis et excusationibus
submoveantur, ut omnes species annonarias, cursitationes etiam debitas
atque integram opinionem sciant esse solvendam. * ARCAD. ET HONOR.
ET THEODOS. AAA. PETRONIO PP. *< > 11.75.0. De privilegiis domus Augustae vel rei privatae et quarum collationum excusationem habent. Imperator Constantius . Privatas possessiones nostras ab universis muneribus sordidis placet esse immunes, neque earum conductores nec colonos vel ad extraordinaria munera vel superindictiones aliquas conveniri. * CONSTANTIUS A. AD ITALICUM. *<A 343 D. VIII K. FEBR. BONONIAE PLACIDO ET ROMULO CONSS.> Imperatores Valentinianus, Valens, Gratianus . Rem privatam nostram levandorum provincialium causa canonicas necessitates ea condicione, qua cunctos, volumus sustinere. * VALENTIN. VALENS ET GRAT. AAA. AD CLAUDIUM. *<A 368-370 > 1 . Sed excessit occasio iussionem, quandoquidem non locis solitis frumenta quae ex diversis sunt saltibus convehenda trahantur, sed eo usque portentur, quo grave atque damnosum est provehere. <A 368-370 > 2 . Proinde spectata sinceritas tua rem eandem in isdem locis implere faciat proprias functiones, quibus antea frumenta praebebat. <A 368-370 > Imperatores Arcadius, Honorius . Pro tironibus in corporibus postulatis pretia conferri ex fundis perpetuariis nostrae rei privatae praecipimus. * ARCAD. ET HONOR. AA. MINERVIO COM. RER. PRIVAT. *<A 397-398 > Imperatores Honorius, Theodosius . Absit, ut nos instructionem viae publicae et pontium stratarumque opera titulis magnorum principum dedicata inter sordida munera numeremus. 1 . Igitur ad instructiones reparationesque itinerum pontiumque nullum genus hominum nulliusque dignitatis ac venerationis meritis cessare oportet. 2 . Domos etiam divinas tam laudabili titulo libenter adscribimus.* HONOR. ET THEODOS. AA. ASCLEPIODOTO PP. *<A 423 D. XV K. MART. CONSTANTINOPOLI ASCLEPIODOTO ET MARINIANO CONSS.> Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Excepto patrimonio pietatis nostrae,
cuius quidem reditus necessitatibus publicis frequentissime deputamus,
universos possessores functiones in superindicticiis titulis absque
ullius beneficii exceptione agnoscere oportere censemus. * THEODOS.
ET VALENTIN. AA. FLAVIANO PP. *<A 431 D. III K. MAI. RAVENNAE BASSO
ET ANTIOCHO CONSS.> 11.76.0. De grege dominico. Imperatores
Arcadius, Honorius . Propositis edictis sublimis magnificentiae
tuae minimi maximique moneantur, ut sciant singulas auri libras ex
propriis facultatibus eruendas pro singulis equis vel equabus sive
Hermogenianis sive palmatis, nisi eos sponte obtulerint: in his vero,
quos ex aliis gregibus occupatos esse constiterit, sex auri uncias
fisci viribus inferendas. * ARCAD. ET HONOR. AA. CAESARIO PP. *<A
395 D. PRID. D. DEC. CONSTANTINOPOLI OLYBRIO ET PROBINO CONSS.>
11.77.0. De palatiis et domibus dominicis. Imperatores
Theodosius, Valentinianus . Consecratas nobis aedes, id est inclita
palatia, ab omni privatorum usu et communi habitatione excipimus.
* THEODOS. ET VALENTIN. AA. IOHANNI COM. RER. PRIVAT. *<A XXX >
11.78.0. De cupressis ex luco Daphnensi vel Perseis per Aegyptum non excidendis vel vendendis. Imperatores Arcadius, Honorius . Si quis Daphnensis luci in Syria vel Persei in Aegypto arborem comparaverit, quinque libris auri noverit se esse multandum: non minore dispendio et illo feriendo, qui vendere arbores ausus fuerit, quas non licet emptoribus comparare. * ARCAD. ET HONOR. AA. SILVANO COM. RER. PRIVAT. *< > Imperatores Theodosius, Valentinianus . Omnes iudices cuiuscumque dignitatis sciant posthac absque permissu magnitudinis tuae arborem ex Daphnensi luco Antiochenae civitatis praecidendi vel quolibet modo lapsas transferendi licentiam sibimet denegandam. 1
. Sed nec alytarcha unam cupressum aliis plantatis excidere
sibi licere contendat. Ac ne solacio antiquitus ei concesso privari
per omnia videatur, pro eo, quod ei cupressum excidere denegatur,
unam auri libram eum de privatis nostris largitionibus accipere decernimus:
quinque librarum auri condemnatione huius legis temeratore plectendo.
* THEODOS. ET VALENTIN. AA. EUDOXIO COM. SACR. LARG. *< >
|