EDICTA AUGUSTI AD CYRENENSES
  
ET SC. CALVISIANUM DE PECUNIIS REPETUNDIS
   
On the judicial process in Cyrene
    
( 7-6 and 4 BC )
 
 
( F. de Visscher, Les édits d’Auguste découverts a Cyrène, Osnabrück, 1965 ).
  
 
I.
Aὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστὸς ἀρχιερεὺς δημαρχικῆς | ἐξουσίας ἑπτακαιδέκατον αὐτοκράτωρ τεσερασκαιδέκατον | λέγει· | Ἐπειδὴ τοὺς πάντας εὑρίσκω Ῥωμαίους ἐν τῆι περὶ Κυρήνην |5| ἐπαρχήαι πέντε καὶ δέκα καὶ διακoσίους ἐκ πάσης ἡ(λ)ικίας, | δισχειλίων καὶ πεντακοσίων διναρίων ἢ μείζω τίμησιν ἔχοντας, | ἐξ ὧν εἰσιν οἱ κριταί, καὶ ἐν αὐτοῖ[[ι]]ς τούτοις εἶναί τινας συνωμοσίας | αἱ πρεσβῆαι τῶν ἐκ τῆς ἐπαρχήας πόλεων ἀπω(δ)ύραντο τὰς ἐπιβαρού-|σας τοὺς Ἕλληνας ἐν ταῖς θανατηφόροις δίκαις, τῶν αὐτῶν ἐμ μέρει κα-|10|τηγορούντων καὶ μαρτυρούντων ἀλλήλοις, κἀγὼ δὲ αὐτὸς ἔγνωκα ἀ-|ναιτίους τινὰς τῶι τρόπῳ τούτῳ καταβεβαρημένους καὶ ἐς τὴν ἐσχά-|την ἠγμένους τιμ(ω)ρίαν, ἄχρι ἂν ἡ σύνκλητος βουλεύσηται περὶ τούτου | ἢ ἐγὼ αὐτὸς ἄμεινον εὕρω τι, δοκοῦσί μοι καλῶς καὶ προσηκόντως ποιήσειν | οἱ τὴν Κρητικὴν καὶ Κυρηναϊκὴν ἐπαρχήαν καθέξοντες προτιθέντες ἐν τῆι κατὰ |15| Κυρήνην ἐπαρχήιαι τὸν ἴσον ἀριθμὸν Ἑλλήνων κριτῶν ἐκ τῶν μεγίστων τιμημά-|των ὅσον καὶ Ῥωμαίων, μη(δ)ένα νεώτερον πέντε καὶ εἴκοσι ἐτῶν, μήτε Ῥωμαῖον μή-|τε Ἕλληνα, μη(δ)ὲ ἔλασον ἔχον(τ)α τίμημα καὶ οὐσίαν, ἄν γε εὐπορία τοιούτων ἀν-|θρώπων ἦι, δειναρίων ἑπτακισχειλίων καὶ πεντακοσίων, ἢ ἂν τούτωι τῶι τρόπωι | μὴ δύνηται συνπληροῦσθαι ὁ ἀριθμὸς τῶν ὀφειλόντων προτίθεσθαι κριτῶν, τοὺς |20| τὸ ἥμισυ καὶ μὴ ἔλασον τούτου τοῦ τιμ(ήμ)ατος ἔχοντας προτιθέτωσαν κριτὰς ἐν | τοῖς θανατηφόροις τῶν Ἑλλήνων κριτηρίοις. Ἐὰν δὲ Ἕλλην κρινόμε-|νος, πρὸ μιᾶς ἡμέρας ἢ τὸν κατήγορον ἄρξασθαι λέγειν, δοθείσης ἐξου-|σίας αὐτ , πότερον ἅπαντας βούλεται κριτὰς αὐτῶι Ῥωμαίους εἶναι ἢ τοὺς | ἡμίσους Ἕλληνας, ἕληται τοὺς ἡμίσεις Ἕλληνας, τότε σηκωθεισῶν τῶν |25| σφαιρῶν καὶ ἐπιγραφέντων αὐταῖς τῶν ὀνομάτων, ἐγ μὲν τοῦ ἑτέρου κλη-|ρωτηρίου τὰ τῶν Ῥωμαίων ὀνόματα, ἐγ δὲ τοῦ ἑτέρου τὰ τῶν Ἑλλήνων κληρο[ύ]-|σθω, ἕως ἂν [[αν]] ἐφ’ ἑκατέρου γένους ἀνὰ εἴκοσι πέντε ἐκπληρωθῶσιν, ὧν ἀνὰ ἕ-|να ἐξ (ἑ)κατέρου γένους ὁ διώκων, ἂν βούληται, ἀπολεγέτω, τρῖς δὲ ἐξ ἁπάντων | [ὁ] φεύγων, ἐφ’ ὧι οὔτε Ῥωμαίους πάντας οὔ(τ)ε Ἕλληνας πάντας ἀπολέξει εἶτα οἱ |30| ἄλλοι πάντες ἐπὶ τὴν ψηφοφορίαν ἀπολυέσθωσαν καὶ φερέτωσαν ἰδίαι μὲν εἰς ἑτέ-|ραν κίστην οἱ Ῥωμαῖοι τὴν ψῆφον, ἰδίαι δὲ οἱ Ἕλληνες εἰς ἑτέραν εἶτα, γενομένης ἰδί-|αι τῆς διαριθμήσεως τῶν ἑκατέρωθεν ψήφων, ὅ τι ἂν οἱ πλείους ἐξ ἁπάντων δικάσω-|σιν, τοῦτο ἐμφανῶς ὁ στρατηγὸς ἀποφαινέσθω. Καὶ ἐπ(ε)ὶ τοὺς ἀδίκους θανάτους ὡ-|ς (τ)ὸ πολὺ οἱ προσήκον(τ)ες τοῖς ἀπολωλόσιν οὐκ ἀτειμωρήτους περιορῶσιν, εἰκός τέ ἐστιν |35| τοῖς ἐνόχοις μὴ ἐνλίψειν Ἕλληνας κατηγόρους τοὺς δίκην ὑπὲρ τῶν ἀπολωλότων | οἰκήων ἢ πολειτῶν πραξομένους, ὀρθῶς καὶ προσηκόντως μοι δοκοῦσιν ποιή-|σειν ὅσοι Κρήτης καὶ Κυρήνης στρατηγήσουσιν, εἰ ἐν τῇ κατὰ Κυρήνην ἐπαρχήαι ὑπὲρ | Ἕλληνος ἀνδρὸς ἢ γυναικὸς ἀναιρέσεως μὴ προσίοιντο κατήγορον Ῥωμαῖον Ἕλλη-|νος, πλὴν εἰ μή τις Ῥωμαιότητι τετειμημένος ὑπέρ τινος τῶν οἰκήων ἢ πο-|40|λειτῶν θανάτου δικάζοιτο.
II.
Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστὸς ἀρχιε-|ρεὺς δημαρχικῆς ἐξουσίας τὸ ἑπτακαιδέκατον λέγει· Φθόνος ψόγος | τε εἶναι Ποπλίωι Σεξστίωι Σκεύαι οὐκ ὀφείλει, ὅτι Αὖλον Στλάκκιον Λευ-|κίου υἱὸν Μάξιμον καὶ Λεύκιον Στλάκκιον Λευκίου υἱὸν Μακεδόνα καὶ Πόπλι-|ον Λακουτάνιον Ποπλίου ἀπελεύθερον Φιλέρωτα, ἐπειδὴ ἑατοὺς οὗτοι, |45| ὃ πρὸς τὴν ἐμὴν σωτηρίαν τά τε δημόσια πράγματα ἀνῆκεν, ἐπίστασθαι καὶ | βούλεσθαι εἰπεῖν ἔφησαν, δεσμίους πρός με ἐκ τῆς Κυρηναικῆς ἐπαρχήας [[α]] | ἀναπεμφθῆναι ἐφρόντισεν· τοῦτο γὰρ ἐποίησεν Σέξστιος καθηκόντως καὶ ἐ-|πιμελῶς. Λοιπὸν, ἐπειδὴ τῶν πρὸς ἐμὲ καὶ τὰ δημόσια πράγματα ἀνηκόν-|των οὐδὲν γεινώσκουσ(ι, τ)οῦτο δὲ ἐν τῆι ἐπαρχήαι εἶπαν ἑατοὺς πε-|50|πλάσθαι καὶ ἐψεῦσθαι φανερὸν ἐποίησάν μοι, ἐλευθερωθέντας | αὐτοὺς ἐκ τῆς παραφυλακῆς ἀφείημι. Αὖλον δὲ Στλάκκιον | Μάξιμον, ὃν Κυρηναίων οἱ πρέσβεις αἰτιῶνται ἀνδριάντας ἐκ τῶν | δημοσίων τόπων ἠρκέναι, ἐν οἷς καὶ τὸν ὧι ἡ πόλεις τὸ ἐμὸν ὄνομα ὑπέγραψεν,  ἕως | [[ς]]  ἂν  περὶ  τούτου  τοῦ  πράγματος  διαγνῶ,  ἀπελθεῖν ἄνευ τῆς ἐμῆς ἐπιταγῆς κω-|55|λύω.
III.
Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστὸς ἀρχιερεὺς δημαρχικῆς ἐξουσίας | τὸ ἑπτακαιδέκατον [[τ]] λέγει· Εἴ τινες ἐκ τῆς Κυρηναικῆς ἐπαρχή-|ας πολειτήαι τετείμηνται, τούτους λειτουργεῖν οὐδὲν ἔλασον ἐμ μέρει τ τῶν | Ἑλλήνων σώματι κελεύω ἐκτὸς τ[ο]ύτ[[ι]]ων, οἷς κατὰ νόμον ἢ δόγμα συνκλή<του> | τῶι τοῦ πατρός μου ἐπικρίματι ἢ τῶι ἐμῶι ἀνεισφορία ὁμοῦ σὺν τῆι πολειτήαι |60| δέδοται, καὶ τούτους αὐτούς, οἷς ἡ ἀνεισφορία δέδοται, τούτων τῶν πρα-|γμάτων εἶναι ἀτελεῖς, ὧν τότε εἶχον, ἀρέσκει μοι· ὑπὲρ δὲ τῶν ἐπίκτήτων | πάντων τελεῖν τὰ γεινόμενα.
IV.
Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστὸς ἀρχιε-|ρεὺς δημαρχικῆς ἐξουσίας τὸ ἐπτακαιδέκατον λέγει· Αἵτινες | ἀμφισβητήσ(ε)ις ἀνὰ μέσον Ἑλλήνων ἔσονται κατὰ τὴν Κυρηναικὴν ἐπαρχήαν, |65| ὑπεξειρημένων τῶν ὑποδίκων κεφαλῆς ὑπὲρ ὧν ὃς ἂν τὴν ἐπαρχήαν διακατέχῃ | αὐτὸς διαγεινώσκειν κ[αὶ] ἱστάναι ἢ συνβούλιον κριτῶν παρέχειν ὀφείλει, | ὑπὲρ δὲ τῶν λοιπῶν πραγμάτων πάντων Ἕλληνας κριτὰς δίδοσθαι ἀρέσκει, εἰ μή τις | ἀπαιτούμενος ἢ ὁ εὐθυνόμενος πολείτας Ῥωμαίων κριτὰς ἔχειν βούληται· ὧν δ’ ἂν ἀ-|νὰ μέσον ἐκ τοῦδε τοῦ ἐμοῦ ἐπικρίματος Ἕλλην(ε)ς κριταὶ δοθήσονται, κριτὴν δίδοσθαι |70| οὐκ ἀρέσκει ἐ(ξ) ἐκείνης τῆς πόλεως οὐδὲ ἕνα, ἐξ ἧς ἂν ὁ διώκων ἢ ὁ εὐθύνων ἔσται ἢ ἐκεῖ-|νος ὁ [[π]] ἀπαιτούμενος ἢ ὁ εὐθυνόμενος. |
V.
Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστὸς ἀρχιερεὺς μέγιστος | δημαρχικῆς ἐξουσίας ΙΘ λέγει· | Δόγμα συνκλήτου τὸ ἐπὶ Γαίου Καλουισίου καὶ Λευκίου |75| Πασσιήνου ὑπάτων κυρωθὲν ἐμοῦ παρόντος καὶ συν-|επιγραφομένου, ἀνῆκον δὲ εἰς τὴν τῶν τοῦ δήμου τοῦ | Ῥωμαίων συμμάχων ἀσφάληαν, ἵνα πᾶσιν ᾖ γνωστὸν, | ὧν κηδόμεθα, πέμπειν εἰς τὰς ἐπαρχήας διέγνων καὶ τῶι | ἐμῶι προγράμματι ὑποτάσσειν, ἐξ οὗ δῆλον ἔσται πᾶσιν |80| τοῖς τὰς ἐπαρχήας κατοικοῦσιν, ὅσην φροντίδα ποιούμε-|θα ἐγώ τε καὶ ἡ σύνκλητος τοῦ μηδένα τῶν ἡμῖν ὑποτασο-|μένων παρὰ τὸ προσῆκόν τι πάσχιν ἢ εἰσπράτεσθαι. |
Δόγμα συνκλήτου |

Ὑπὲρ ὧν Γάϊος Καλουίσιος Σαβεῖνος Λεύκιος Πασσιῆ-|85|νος Ῥοῦφος ὕπατοι λόγους ἐποιήσαντο περὶ ὧν | Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Σεβαστός, ἡγεμὼν ἡμέτερος, | ἐκ ξυμβουλίου γνώμης ὃ ἐκ τῆς συνκλήτου κληρωτὸν ἔσχεν, | ἀνενεχθῆναι δι’ ἡμῶν [[ι]] πρὸς τὴν βουλὴν ἠθέλησεν, ἀνηκόντων | ἐς τὴν τῶν συμμάχων τοῦ δήμου τοῦ Ῥωμαίων ἀσφάλειαν, ἔδο-|90|ξε τῆι βουλῆι· Τῶν προγόνων τῶν ἡμετέρων δίκας χρημάτων | [[ξετη]] ἀπαιτήσεως νομοθετησάντων, ὅπως ῥᾷον οἱ σύμμαχοι ὑ-|πὲρ ὧν ἂν ἀδικηθῶσιν ἐπεξελθεῖν καὶ κομίσασθαι χρήματα ἀφαι-|ρεθέντες δύνωνται, ὄντος δὲ τοῦ γένους τῶν τοιούτων δικασ-|τηρίων ἔστιν ὅτε βαρυτάτου καὶ ἀηδεστάτου αὐτοῖς δι’οὓς ἐγρά-|95|φη ὁ νόμος, τῶν ἐπαρχηῶν μακρὰν ἀπεχουσῶν ἕ(λ)κεσθαι μάρτυ-|ρας πένητας ἀνθρώπους καί τινας ἀσθ(ε)νῖς διὰ νόσον ἢ διὰ γῆρας, ἀρέ-|σκει τῆι βουλῆι· Ἐάν τινες τῶν συμμάχων μετὰ τὸ γενέσθαι τοῦτο τὸ | δόγμα τῆς συνκλήτου χρήματα δημοσίαι ἢ ἰδίαι πραχθέντες ἀπαι | τεῖν βουληθῶσιν, χωρὶς τοῦ κεφαλῆς εὐθύνειν τὸν εἰληφότα, καὶ ὑπὲρ |100| τούτων καταστάντες ἐνφανίσωσι τῶν ἀρχόντων τινί, ὧι ἐφεῖται συν[ά]-|γειν τὴν σύγ[κλ]ητον, τούτους τὸν ἄρχοντα ὡς τάχιστα πρὸς τὴν βουλήν | προσαγαγεῖν καὶ συνήγορον, ὃ(ς) ὑπὲρ αὐτῶν ἐρεῖ ἐπὶ τῆς [[η]] συνκλήτου, ὃν ἂ[ν] | αὐτοὶ αἰτήσωσιν, διδόναι· ἄκων δὲ μὴ συνηγορείτω, ὧι ἐκ τῶν νόμων παρ-|αίτησις ταύτης τῆς λειτουργίας δέδοται. Ὧν ἂν ἐν τῇ συνκλήτωι αἰ-|105|τίας ἐπιφέρουσιν ὅπως ἀκουσθῶσιν, ἄρχων ὃς ἂν αὐτοῖς πρόσοδον εἰς τὴν | σύνκλητον δῶι, αὐθημερὸν παρούσης τῆς βουλῆς, ὥστε μὴ ἐλάττους διακο-|σίων εἶναι, κληρούσθω[[ι]] ἐκ πάντων τῶν ὑπατικῶν τῶν ἢ ἐπ’ αὐτῆς τῆς Ῥώμης | [ἢ] ἐντὸς εἴκοσι μειλίων ἀπ[[τ]]ὸ τῆς πόλεως ὄντων τέσσαρ(α)ς· ὁμοίως ἐκ τῶν στρατη-|[γ]ικῶν πάντων τῶν ἐπ’ αὐτῆς τῆς Ῥώμης ἢ ἐντὸς εἴκοσι μειλίων ἀπὸ τῆς πόλε-|110|[ω]ς ὄντων τρῖς· ὁμοίως ἐκ τῶν ἄλλων συνκλητικῶν ἢ οἷς ἐπὶ τῆς συνκλήτου γνώ-|μην ἀποφαίνεσθαι ἔξεστιν πάντων, οἳ ἂν τότε ἢ ἐπὶ Ῥώμης ἢ ἔνγειον εἴκοσι | μειλίων τῆς πόλεως ὦσιν, δύο· κληρούσθω δὲ μηθένα, ὃς ἂν ἑβ(δ)ομήκοντα  ἢ  |  πλείω  ἔτη  γεγονὼς  ἦι  ἢ  ἐπ’  ἀρχῆς  ἢ  ἐπ’  ἐξουσίας  τεταγμένος ἢ ἐπιστάτης κριτη-|ρίου ἢ ἐπιμελητὴς σειτομετρίας ἢ ὃν ἂν νόσος κωλύηι ταύτην τὴν λειτουργίαν |115| λειτουργεῖν ἀντικρὺς τῆς συνκλήτου ἐξομοσάμενος καὶ δοὺς ὑπὲρ τούτου | τρεῖς ὀμνύντας τῆς βουλῆς ἄνδρας, ἢ ὃς ἂν συνγενείαι ἢ οἰκηότητι προσή-|κηι αὐτῶι ὥστε νόμωι Ἰουλίωι τῶι δικαστικῶι μαρτυρεῖν ἐπὶ δημοσίου δικαστη-|ρίου (ἄ)κων μὴ ἀναγκάζεσθαι, ἢ ὃν ἂν ὁ εὐθυνόμενος ὀμόσηι ἐπὶ τῆς συνκλήτου | ἐχθρὸν ἑατῶι εἶναι, μὴ (π)λείονας δὲ ἢ τρεῖς ἐξομνύσθω. Οἳ ἂν ἐννέα τοῦ-|120|τον τὸν τρόπον λάχωσιν, ἐκ τούτων ἄρχων ὃς ἂν τὸν κλῆρον ποιήσηται φροντι-|ζέτω, ὅπως ἐντὸς δυεῖν ἡμερῶν οἱ τὰ χρήματα μεταπορευόμενοι καὶ ἀφ’ οὗ ἂν | μεταπορεύωνται ἀνὰ μέρος ἀπολέγωνται, ἕως ἂν πέντε ὑπολειφθῶσιν. | Ὃς ἂν τῶν κριτῶν τούτων πρὶν ἂν κριθῆι τὸ πρᾶγμα ἀποθάνηι, ἢ ἄλλη τις αἰτία διακωλύ-|σῃ αὐτὸν κρίνειν, οὗ ἂν παραίτησις δοκιμασθῆι ὀμοσάντων πέντε ἀνδρῶν τῶν ἐ-|125|κ τῆς βουλῆς, τότε ὁ ἄρχων παρόντων τῶν κριτῶν καὶ τῶν τὰ χρήματα μεταπορευ-|ομένων καὶ τούτου παρ’ οὗ ἂν μεταπορεύωνται, ἐπικληρούσθω ἐκ τούτων τῶν | ἀνδρῶν, οἳ ἂν τῆς αὐτῆς τάξεως ὦσιν, καὶ τὰς αὐτὰς ἄρξαντ(ε)ς ἀρχὰς, ἣν ἂν τύ-|χῃ ἄρξας ἐκεῖνος, εἰς τοῦ τὸν τόπον ἐπικληροῦται, ἐφ’ ὧι μὴ ἐπικληρώ-|σεται ἄνδρα, ὃν κληροῦσθαι κατὰ τοῦ εὐθυνομένου τούτῳ τῷ δόγματι τῆς συν-|130|κλήτ(ου) οὐκ ἔξεστιν. Οἱ δὲ αἱρεθέντες κριταὶ περὶ τούτων μόνον ἀκουέ-|τωσαν καὶ διαγεινωσκέτωσαν, περὶ ὧν ἄν τις εὐθύνηται δημοσίαι ἢ ἰδίαι νε-|νοσφισμένος, καὶ ὅσον ἂν κεφάλαιον χρήματος οἱ εὐθύνοντες ἀποδε(ί)-|ξωσιν ἀπενηνέχθαι ἑαυτῶν ἰδίαι ἢ δημοσίαι, τοσοῦτον ἀποδιδόναι κελευέτω-|σαν, ἐφ’ ὧι ἐντὸς τριάκοντα ἡμερῶν οἱ κριταὶ κρινοῦσιν. Οὓς ἂν δέῃ ὑπὲρ |135| τούτων διαγεινώσκειν καὶ γνώμην ἀποφαίνεσθαι, οὗτοι μέχρι ὅτου ἂν διαγνῶσιν καὶ | τὴν γνώμην ἀποφήνωνται, πάσης λειτουργίας δημοσίας ἐκτὸς ἱερῶν δημοσί-|ων παρίσθωσαν. Ἀρέσκειν δὲ τῆι βουλῆι τὸν ἄρχοντα τὸν τὴν κλήρωσιν | τῶν δικαστῶν ποιήσαντα ἤ, εἰ μὴ οὗτος δύναιτο, τῶν ὑπάτων τόν τε προηγοροῦν-|τα ταύτης τῆς διαίτης προίστασθαι καὶ καταγγέλ(λ)ιν μάρτυσιν τοῖς ἐπὶ τῆς Ἰτα-|140|λίας οὖσιν ἐ(ξ)ουσίαν διδόναι, ἐφ’ ὧι τῶι μὲν ἰδίαι τι μεταπορευομένωι μὴ πλείο-|σιν πέντε, τοῖς δὲ δημοσίαι μὴ πλείοσιν (δ)έκα καταγγεῖλαι ἐπιτρέψει. | Ὁμοίως ἀρέσκειν τῆι βου(λ)ῆι κριτάς, οἳ ἂν ἐκ τούτου τοῦ <δόγματος> | λάχωσιν, καθ’ ὃ ἂν αὐτῶν ἑκάστωι δόξηι, ἀναφανδὸν [[ο]] | ἀποφαίνεσθαι, καὶ ὃ ἂν οἱ πλείους ἀποφήνωνται, ἐᾶν.
 

 
►  Bibliography
 
 
Anderson, JRS, 17, 1927, pp. 33-48 ; Cagnat & Besnier, RA, 26, 1927, pp. 394-403, n. 166 ; Ebrard, Philologische Wochenschrift, 47, 1927, pp. 1193-1198 and 1226-1232 ; Oliverio, Ministero delle colonie. Notiziario archeologico, IV, Milano-Roma, 1927, pp. 16-67 ; Arangio-Ruiz, Rivista di filologia, 56, 1928, pp. 321-364 ; Groh, Listy Filologické, 55, 1928, pp. 83-91 and 200-205 ; Klaffenbach, Hermes, 63, 1928, p. 368 ; Malcovati, Caesaris Augusti imp. operum fragmenta, Aug. Taurin., 1928, n. 98-102, 39-43 ; McFayden, CP, 23, 1928, pp. 388-393 ; Neppi Modona, Aegyptus, 9, 1928, pp. 146-151 ; Radermacher, Wiener Anzeiger, 65, 1928, pp. 69-82 ; Stroux & Wenger, Abhandl. Bay. Ak. Wiss., 34, 2, 1928, pp. 1-145 ; von Premerstein, Klio, 22, 1928, pp. 162-164 ; von Premerstein, ZSS, 48, 1928, pp. 419-531 ; Anderson, JRS, 19, 1929, pp. 219-224 ; La Pira, St. ital. di Fil. class., 7, 1929, pp. 59-83 ; Schönbauer, ZSS, 49, 1929, pp. 396-403 ; Arangio-Ruiz, Rivista di filologia, 58, 1930, pp. 220-230 ; Dessau, Geschichte der römischen Kaiserzeit, II, 2, Leipzig, 1930, pp. 832 ss. ; Ebrard, Philologische Wochenschrift, 50, 1930, pp. 121-132 ; Graf Uxkull-Gyllenband, Gnomon, 6, 1930, pp. 121-132 ; Levy, Sitz.. Heidelb. Ak. Wiss., 5, 1930-31, pp. 40 ss. ; Arangio-Ruiz, Atti del I° Congresso di Studi Coloniali, Firenze, 1931, pp. 11 ss. ; Fliniaux, RHD, 1931, pp. 715-724 ; Steinwenter, RE, Suppl. V (1931), c. 352 ss. ; von Premerstein, ZSS, 51, 1931, pp. 431-459 ; Wahrmann, Glotta, 19, 1931, pp. 182-184 ; de Dominicis, Atti Accad. Padova, 1933, pp. 5 ss. ; Luzzatto, SDHI, 1, 1935, pp. 109-114 ; O' Brien Moore, RE, Suppl. VI (1935), c. 783 ss. ; Romanelli, Africa Romana, Milano, 1935, pp. 226-227 ; Arangio-Ruiz, SDHI, 2, 1936, pp. 518 ss. ; Hondius, Supplementum Epigraphicum Graecum, IX, Leiden, 1938, n. 8 ; Strong, JRS, 29, 1939, pp. 137-166 ; de Visscher, Les édits d'Auguste découverts à Cyrène, Louvain, 1940 ; Momigliano, JRS, 30, 1940, pp. 75-80 ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 403-414, n. 68 ; Luzzatto, Epigrafia giuridica greca e romana, Milano, 1942, pp. 239-284 ; Wenger, ZSS, 62, 1942, pp. 425-436 ; Last, JRS, 35, 1945, pp. 93-99 ; de Visscher, Bulletin de la Classe des Lettres de l'Académie Royale de Belgique, 23, 1947, pp. 50-59 ; Pugliese, St. Solazzi, Napoli, 1948, pp. 391 and 417 ; de Visscher, Nouvelles études de droit romain public et privé, Milano, 1949, pp. 109-118 ; Oliver, Memoirs of the American Academy in Rome, 19, 1949, pp. 105-114 ; Sherwin-White, Papers of the British School at Rome, 17, 1949, pp. 5-25 ; Henderson, JRS, 41, 1951, pp. 74 and 86-88 ; Luzzatto, SDHI, 1951, Suppl., pp. 369 ss. ; Bongert, Recherches sur les recuperatores, Varia I, Paris, 1952, p. 114 ; Luzzatto, RISG, 6, 1952-53, pp. 218 ss. ; Luzzatto, Fest. Lewald, Basle, 1953, pp. 101-104 ; Schönbauer, IURA, 4, 1953, pp. 385 ss. ; Wenger, APF, 15, 1953, p. 128 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 455 ; Pontenay de Fontette, Leges repetundarum, Paris, 1954, pp. 119 ss. ; Ehrenberg & Jones, Documents Illustrating the Reigns of Augustus and Tiberius, Oxford, 1955, pp. 139-143, n. 311 ; Lewis & Reinhold, Roman Civilization, II, New York, 1955, pp. 36-42, n. 9 ; de Visscher, St. de Francisci, I, Milano, 1956, pp. 39-62 ; Serrao, St. de Francisci, II, Milano, 1956, pp. 504 et ss. ; Serrao, Il frammento leidense di Paolo (problemi di diritto criminale romano), 1956, pp. 40 ss. ; de Marini Avonzo, Funzione giurisdizionale del senato romano, Milano, 1957, pp. 8 ss. ; Momigliano, Oxford Classical Dictionary, Oxford, 1959, p. 250 ; Arangio-Ruiz, NDI, 1960, p. 402 ; Oliver, Hesperia, 29, 1960, pp. 324-325 ; Bourne, Coleman-Norton & Johnson, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 124-127, n. 148 ; Brunt, Historia, 10, 1961, pp. 199-200, 202 and 204 ; Bleicken, Senatsgericht und Kaisergericht, Göttingen, 1962, pp. 36-43 and 168-178 ; Kunkel, Untersuchungen zur Entwicklung des römischen Kriminalverfahrens, München, 1962, pp. 81 ss. and 127 ; Crifò, SDHI, 29, 1963, pp. 299 ss. ; Nörr, Origo, 31, 1963, p. 563 ; Schmidlin, Das Rekuperatorenverfahren : eine Studie zum römischen Prozess, Freiburg, 1963, pp. 24 ss. ; de Visscher, RIDA, 11, 1964, pp. 321-333 ; de Martino, Storia della Costituzione Romana, IV, 2, Napoli, 1965, pp. 692 ss. ; de Visscher, Les édits d’Auguste découverts a Cyrène, Osnabrück, 1965 ; Garnsey, JRS, 56, 1966, p. 177 ; Kaser, Das römisches Zivilprozessrecht, München, 1966, pp. 121, 140 and 143 ss. ; Kunkel, ZSS, 84, 1967, pp. 231 ss. ; Sherk, Roman Documents from the Greek East, Baltimore, 1969, pp. 174-182, n. 31 ; Volterra, NDI, XVI, 1969, p. 1063 ; Romanelli, La Cirenaica romana, Roma 1971, pp. 81 ss. ; Loewenstein, The Governance of Rome, The Hague, 1973, p. 250 ; Martino, Storia della costituzione romana, II, Napoli, 1973, pp. 388 ss. / IV, 1, pp. 159 ss. ; Sherwin-White, The Roman Citizenship, Oxford, 1973, pp. 334-336 ; de Marini Avonzo, Il senato romano nella repressione penale, Torino, 1977 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 408-421, n. 2 ; Venturini, Studi sul crimen repetundarum nell’età repubblicana, Milano, 1979, pp. 225 ss. and 504 ; Kienast, Augustus : Prinzeps und Monarch, Darmstadt, 1982, pp. 466 ss. ; Pugliese, ANRW, II, 14, 1982, p. 738 ; Arangio-Ruiz, Storia del diritto romano, Napoli, 1984, p. 265, n. 2 ; Christ, The Romans : An Introduction to Their History and Civilisation, Berkeley, 1984, p. 126 ; Talbert, The senate of imperial Rome, Princeton, 1987, pp. 464 ss. ; Marengo, MEFRA, 100, 1988, pp. 92 ss. ; Scullard, From the Gracchi to Nero : A History of Rome from 133 B.C. to A.D. 68, London-New York, 1988, p. 261 ; Oliver, Greek constitutions of early roman emperors from inscriptions and papyri, Philadelphia, 1989, n. 8-12 ; Venturini, Stud. Biscardi, VI, Milano, 1991, pp. 18 ss. ; Santalucia, Storia di Roma, II, 3, Torino, 1992, p. 216 ; Vincenti, La partecipazione del senato all’amministrazione della giustizia nei secoli III-IV d.C. (Oriente e Occidente), Padova, 1992, p. 16 ; Santalucia, Studi di diritto penale romano, Roma, 1994, p. 220 ; Bleicken, Augustus : Eine Biographie, Berlin, 1998, pp. 395 ss. ; Santalucia, Diritto e processo penale nell’antica Roma, Milano 1998, pp. 187 ss. ; de Marini Avonzo in Gli ordinamenti di Roma imperiale : Princeps e procedure dalle leggi Giulie ad Adriano, Napoli, 1999, pp. 372 ss. ; Fanizza, L’amministrazione della giustizia nel principato, Roma, 1999, pp. 54 and 147 ss. ; Santalucia in Gli ordinamenti di Roma imperiale, cit., pp. 268 ss. ; Stein in Gli ordinamenti di Roma imperiale, cit., pp. 26 ss. ; Venturini in Gli ordinamenti di Roma imperiale, cit., pp. 288 ss. ; Bauman, Human Rights in Ancient Rome, London-New York, 2000, pp. 87-89 ; de Biasi & Ferrero, Gli atti compiuti e i frammenti delle opere di Cesare Augusto Imperatore, Torino 2003, pp. 391 ss. ; Arcaria, Stud. Labruna, Napoli, 2007, pp. 183 ss. ; Purpura in Le costituzioni imperiali nei papiri e nelle epigrafi, PRIN, 2008, pp. 461-515 ; Arcaria, Diritto e processo penale in età augustea : Le origini della cognitio senatoria, Torino, 2009, pp. 2 ss. ; Gutsfeld, Altersbilder in der Antike : Am schlimmen Rand des Lebens ?, Bonn, 2009, p. 166 ; Santalucia, Altri studi di diritto penale romano, Padova, 2009, pp. 289 ss. ; Lepore, Introduzione allo studio dell'epigrafia giuridica latina, Milano, 2010, pp. 195 ss. ; Licandro, BIDR, 105, 2011, p. 276 ; Torrent, La Constitutio Antoniniana : Reflexiones sobre el papiro Giessen 40 I, Madrid, 2012, pp. 89-93.
 
 
►  Source : Marble stele found in the agora of Cyrene, Libya, in 1926.
 

Traduction française       English translation