RESCRIPTUM TRAIANI DE POENIS
  
Rescript of Trajan on convicts as public slaves
   
( About AD 111 )
 

 
C. Plinius Secundus, Epist., X, 32 Mynors, Oxford, 1963 ).
  

 
Traianus Plinio. — 1. Meminerimus idcirco te in istam provinciam missum, quoniam multa in ea emendanda apparuerint. Erit autem vel hoc maxime corrigendum, quod qui damnati ad poenam erant, non modo ea sine auctore, ut scribis, liberati sunt, sed etiam in condicionem proborum ministrorum retrahuntur. 2. Qui igitur intra hos proximos decem annos damnati nec ullo idoneo auctore liberati sunt, hos oportebit poenae suae reddi; si qui vetustiores invenientur et senes ante annos decem damnati, distribuamus illos in ea ministeria, quae non longe a poena sint. Solent et ad balineum, ad purgationes cloacarum, item munitiones viarum et vicorum dari.
 

Traduction française