RESCRIPTUM TRAIANI DE LEGE ET CONSUETUDINE
  
Rescript of Trajan on the enforcement of provincial law
   
( About AD 113 )
 

 
C. Plinius Secundus, Epist., X, 115 Mynors, Oxford, 1963 ).
  

 
Traianus Plinio. — Merito haesisti, Secunde carissime, quid a te rescribi oporteret censoribus consulentibus, an <manere deberent> in senatu aliarum civitatium, eiusdem tamen provinciae cives. Nam et legis auctoritas et longa consuetudo usurpata contra legem in diversum movere te potuit. Mihi hoc temperamentum eius placuit, ut ex praeterito nihil novaremus, sed manerent quamvis contra legem asciti quarumcumque civitatium cives, in futurum autem lex Pompeia observaretur; cuius vim si retro quoque velimus custodire, multa necesse est perturbari.
 

Traduction française