NOV. VII    DE PALATINIS.

( Based upon the Latin text of Mommsen and Meyer's edition, Berlin, 1905 ). ~   Text submitted by Dr. Ingo Maier   ~     Nov. VII, 1 (440 Iun. 4)

Impp. Theodosius et Valentinianus aa. ad Maximum II.praefectum praetorio. Palatinae exactionis enormitas deducta saepius in querellam necessitatem nobis formandae sanctionis inposuit, cuius obstinatio quae refugere debuit augere contendit, ad hoc praeteritae inpunitatis praesumptione decepta, ut continuato scelere graviores aculeos severitatis incurrerit. Unde magnificentiae tuae suggestionem numerosis administrationibus et virtutibus congruentem libenter accipimus, quae possessoribus et negotiatoribus consuli generaliter postulavit, quorum brevi devotio concidisset, si, quantum fisco inferendum est, aut tantum aut amplius exigendum sibi avaritia vindicaret, non dissimulandam obiectionem nostris saeculis generans, cum devotum publico privatis utilitatibus dispendia profutura comitantur. 1. Quapropter sublimis excellentiae tuae saluberrimam suggestionem secuti veneranda in aevum lege sancimus, ne quisquam palatinorum superindicti vel aurariae ceterasque ad utrumque aerarium pertinentes exigens functiones ultra summam traditis sibi iuxta praesentem censum de scrinio brevibus conprehensam commodi nomine accipiendum aliquid noverit aut petendum, cessantibus causarum titulorumque instructionibus fictis . . . . ., quos odio calumniarum cessare praecipimus et quos non in usum publicum, sed in aviditatis exemplum calliditas conpulsorum minatur, sacrilegii percellendis reatu, proscriptionis etiam supplicioque dedendis, cum huiusmodi usurpationem probatio confutarit. 2. Quam examinationem atque vindictam si aditi inlustres viri comites utriusque aerarii fortasse neglexerint, amplitudinem tuam nobis oportet suggerere, ut neglectas iustissimas provincialium querimonias vindicemus. 3. Tantum autem nos licentia huius cupiditatis offendit, ut inveteratam usurpationem resecare cupientes moderatores provinciarum rapinis ire obviam censeamus et ad magnitudinem tuam sine ullo metu suae condemnationis referre. 4. Praeterea cunctis excusationibus aditus obstruentes, quibus agenda necessario aliquoties negleguntur, hoc constituto nostro adicimus, ut inlustres viri utriusque aerarii comites a condemnationibus iudicum et curialium noverint abstinendum, delicta eorum vel dissimulationem tam clementiae nostrae quam sedi tuae amplitudinis cum extiterint ingerentes, quo praedictae sedis tuae tum secuta correptio praesentia resecet, futura conponat. Quam rem vetustatis et disciplinae publicae amore decernimus, Maxime parens karissime atque amantissime. 5. Inlustris igitur et praecelsa magnitudo tua edictalem legem et functionibus publicis iugiter profuturam programmate suo in cunctorum provincialium iubebit ire notitiam, ut agnoscat universitas nostro saeculo inprobis ausibus nil licere. Dat. prid. non. iun. Ravennae, Valentiniano a. V. et Anatolio vc. conss.

Nov. VII, 2 (442 Sept. 27).

Idem aa. Paterio praefecto praetorio. Cum pietas nostra ad provincialium quietem tuendam, simul ad avaritiam palatinorum, quae causa nuper fuerat ferendae legis, arcendam remedia quaereret, data nuper lege censuerat, ut inlustres viri sacri ac privati aerarii comites facultatem condemnandorum iudicum non haberent, similiter a desidia ordinum multanda se eorum severitas abstineret. 1. Sed quia nunc suggestio magnitudinis tuae indecorum hoc inlustribus viris et inefficax publicis necessitatibus explicandis provisione necessariae suggestionis insinuat et experiendo cognovimus nec satis prodesse id possessorum commodis et plurimum consuetis aerarii exactionibus obfuisse, abrogata lege, quam prius super his rebus observari statuimus, ius omne ad praedictos inlustres viros, quod longo tempore iam tenebant, inlibata pristinae censurae auctoritate revocamus, ne qua illis morae aut neglegentiae excusatio de expensarum destitutione tribuatur, quibus non solum multandorum iudicum, sed et curialium - segnitiem condemnari et a rationalibus licet – auferebatur facultas. 2. Et tamen sub hoc praecepto nullum possessorum seu curialium palatinorum mancipamus aviditati. De quorum fraudibus si quae extiterint aut si modum veri census sub occasione titulorum ad se pertinentium supergressi fuerint et aliquid commenticium praeter id, quod explorata fides chartarum continet, studio depraedationis invenerint, iubemus gravatis patere accusandi eos liberam facultatem, sed ita, ut ad proprios iudices laesorum querella perveniat hisque solis in eorum commissa permittatur inquirere, de quorum factis, si qua in reprehensionem venient, non modo praesentium querellis, sed et absentium relationibus instruentur. 3. Sane si quid est, quod vindictae censuram exigit acrioris, erit inlustribus viris palatinorum iudicibus consulendae serenitatis nostrae copia, ut genus ultionis agnoscant, sed de his dumtaxat criminibus, quae contra ius stimulo inlicitae cupiditatis admiserint, Pateri parens karissime atque amantissime. 4. Inlustris igitur et praecelsa magnitudo tua hanc omnibus innotescere sanctionem iubebit remotaque ea, quae de his ordinem solitum commutaverat, huic legi, quam nunc statuimus, perpetuo valiturae sciet robur inpositum, quippe moderatione tali et status provincialium inviolatus manebit et decus potestatis suae ad genuinos iudices revertetur. Dat. V. kal. oct. Spoletio, Dioscoro et Eudoxio vv. cc. conss.

Nov. VII, 3 (447 April. 25).

Idem aa. Floriano comiti sacrarum largitionum. Aequum est serenitatem nostam provida oraculi nostri constitutione sancire, ne aut inpune quemquam temerario contemptu, deserta officii sui militia, licuerit segnis otii elegisse desidiam, aut in posterum proposita interminatione cavere, ne quis audeat inconsulto iudicis sui testimonio militiae sacramenta deponere, Floriane frater amantissime. 1. Unde inlustris auctoritas tua pragmatici nostri secuta praeceptum sciat secundum suggestionem suam palatinos omnes sacrarum largitionum, qui stipendiis non peractis sine testimonio vel auctoritate praesulis sui ad ecclesiastica obsequia aut ad aliam transiere militiam, nomine clericorum et privilegio cinguli superioris exutos palatino officio ac militiae, quam contumaciter reliquerunt, protinus esse reddendos: atque hoc circa universos oportere servari, quos intra triennium post militiae commutationem pragmatica huius sanctionis forma reppererit, ceteris vero non movendam penitus quaestionem, qui prolixioribus temporum spatiis muniuntur: 2. hac in futurum praeceptione servata, ne cui liceat sine iussu et testimonio praesidentis vel deserere vel commutare militiam; provinciarum indices esse cogendos, ut tabularios largitionalium titulorum ad amplitudinis tuae sedem cum ratiociniis instructionibusque transmittant noverintque in procurandis exactionibus legibus se teneri. Dubium enim non est eum fore et nobis et legibus nostris obnosium, quisquis maiestatis nostrae praecepta lentaverit. Dat. VII. kal. mai. Romae, Calepio vc. cons.