NOV. I    DE INDULGENTIIS RELIQUORUM.

( Text submitted by Dr. Alexandr Koptev ).     Nov. I, 3 [= brev. VII] (450 Mart. 5).

Impp. Theodosius et Valentinianus aa. consulibus, praetoribus, tribunis plebis, senatui suo salutem dicunt. Si vos liberique vestri valetis, bene est, nos exercitusque nostri valemus. Licet aliae occupationes exstiterint, ultra differri non potuit: apud verecundam enim conscientiam mendacii genus est, promissa tardare. Sciamus licet, devotionem possessorum fiscalia nulla vel parva debere, tamen quod in huius discussionis officio et nullius et modici una eademque condicio* est, evidenter exponimus, cur designatae necessitati placeat subveniri. Putabitur enim conniventia, nisi nostro studio corrigatur. 1. Quantum ad propositum nostrum attinet, provincialibus undique volumus esse consultum, et diversis fessos incommodis sufficientibus beneficiis adiuvare. Verum obstitit invida plerumque subreptio, quoniam iam non potest tantum, quantumlibet intenta, cogitatio providere, ut improbis etiam latentes nocendi aditus obstruantur. 2. Discussores ad provincias non electi, sicut comperimus, sed ambientes ire dicuntur, quod nobis et proceribus nostris aliarum sollicitudinum mole constrictis efficere inveniuntur otiosi. Hoc modo facultates possessorum miserabiliter conciderunt, et hinc maius incommodum, unde remedia certa debuere provenire. Ubi trepidam provinciam talis discussor adierit, stipatus calumniarum ministris, superbit elatus inter obsequia sumptuosa*, expetit adminicula provincialis officii, scholares etiam saepe coniungit multiplicato et hominum numero et officiorum, ut, quantum avaritiae libuerit, terror extorqueat. Prima sunt venientis exordia, ut proferat et revolvat super diversis numerosisque titulis terribiles iussiones: praetendit minutarum supputationum caligines inexplicabili obscuritate confusas, quae inter homines versutiarum nescios hoc amplius agunt, quo minus intelligi possunt. Securitates expetunt annorum serie et vetustate consumptas*, quas servare nescit simplicitas et fiducia nihil debentis. Revera enim aut quoquomodo pereunt, quasi iusta contingit occasio depraedandi, aut, si exstant, redimendum est, ut ferantur accepto. Ita fit, ut apud improbum rei arbitrum merito noceat, chartula quum perit, nihil proficiat, non perisse. Innumerae deinde clades, saeva custodia, suspendiorum crudelitas et universa tormenta, quae interea laetus et crudelitatis pertinax et egregius quaesitor exspectat. Collega furtorum palatinus hortatur, instat apparitio turbulenta, urget immitis exsecutio militaris. Indignum facinus, haec de civibus, velut inter hostes, pecuniae placitis, non allegationum iustitia, non miseratione finiri. Tanta vexatio quum nihil umquam* fisci utilitatibus prosit, tamen non desinit iterari: quasi aliquid efficaciter gestum, vix dum uno e provincia decedente cum novis auctoritatibus alter excurrit. Si utilis publico esse non potuit, qui ante perrexit, superfluum est ire alterum, aeque provincialibus obfuturum. 3. Hunc nos, patres conscripti, fomitem perniciosi ardoris exstinguimus, nec patimur ulterius ad exhaustorum interitum desaevire. Nobis perit deterior possessor effectus, nobis proficit non gravatus. Venduntur induciae his, qui non possunt esse solvendo, quum dilationis redemptio* publicam magis attenuet functionem. Amittit sine dubio fiscus, quod commodo suo exactor augmentat. Superiorum igitur, patres conscripti, omnium temporum reliqua tam arcalium, quam utriusque aerarii usque ad incipientem primam indictionem iubemus ad indulgentiam pertinere: nemo prorsus quaelibet usque ad designatum tempus transacta discutiat. Sola est numquam* calumnianda securitas, quam aeternitas nostra concedit. 4. Licet hanc humanitatem cunctis ad quietem sciamus posse sufficere, tamen addimus, quo provisio nostra magis possit grata praestari, nemini deinceps licebit ad hoc negotium arbitrio unius iudicis adspirare. Utrum mitti debeat inspector publicus, tractatus ante deliberet sublimis viri parentis patriciique nostri, nec non magnificus vir praefectus praetorio, qui communionis utilitatem virtutum suarum magnitudine nobiscum pervigiles et cogitant et tuentur: cum aulicis potestatibus pro sua moderatione disponant, si iusta necessitas cogit, qualis persona mittatur. Nihil impudenter audebit, quem elegit talium virorum examinatus assensus. Necesse est ab eo integritatis reverentiam custodiri, qui novit, tot se custodes habere, quot iudices. 5. Aliter pergenti ad provinciam et fortunarum et famae iubemus esse discrimen; revocetur publici timore periculi, quem occulta cupiditas festinare compellit. Similis condicio* manebit officium eius potestatis, quae discussorem mittere cupiens, non fideliter suggesserit attestatione gestorum formam mittendi, quam statuimus debere servari. 6. Sardiniam ab hoc excipi placuit, quoniam apud nonnullos calliditate quadam maxima pars pecuniae residet, quam exactam publicis oportuit erogationibus applicari: quum satisfecerit, ad ipsam quoque beneficia nostra perveniant. 7. Illustris viri comitis rei privatae insinuatio patefecit, dudum nostram clementiam praecepisse, intra africam, sicut per alias provincias, adiectione quinquennii, pretium distractorum praediorum ab emptoribus* debere suppleri: palatinos super hac re olim directos, necdum quid profecerint rettulisse. Quare nolumus, hunc titulum interpretationi huiusce iussionis adiungi, ne sub occasione orationis accepta consumant. Dici enim reliqua non possunt, unde non residua pars, sed et omnis, quae sperari potest, summa debetur. Et manu divina: optamus vos felicissimos ac florentissimos nostrique amantissimos per multos annos bene valere, sanctissimi ordinis p. c. et ad latus: dat. III. non mart. Roma, Valentiniano a. VII. et Avieno v. c. coss.

Haec lex interpretatione non indiget.