NOV.
V DE PATRIMONIALIBUS REI DOMINICAE ET LIMITOTROFIS FUNDIS PER ORIENTEM SITIS. |
( Based upon the Latin text of Mommsen and Meyer's edition, Berlin, 1905 ). ~ Text submitted by Dr. Ingo Maier ~ Nov. V, 1 (438 Mai. 9). |
Impp.
Theodosius et Valentinianus aa. Marcellino comitis rerum privatarum.
Prope est, ut beneficium accepisse credamus, quoties offertur nobis
causa praestandi, et diem perisse procul dubio suspicemur, quem nostri
numinis munificentia non inlustrat. Fruimur quippe conscientia largitatis
et benefaciendi provincia, quae cum deo meritum hominis adplicet, tum
inter imperatorias primasque virtutes obtinet principatum. 1. Valuerit
igitur in fundis patrimonialibus sitis per Asianam dioecesim, sitis
per Ponticam in diem praesentem et consulatum sextum decimum nostrae
clementiae lex divae memoriae Constantini, quae aedes per Constantinopolitanam
urbem sacratissimam dominos exigebat. Sed nequaquam ulterius felicitas
patitur civitatis non suis meritis, verum porro quaesitis conpendiis
aestimari, nequaquam utriusque obsequiis elementi contenta suae fortunae
desiderat incrementa subsidio praediorum, quae, in caelum usque provecta
gloria nominis sui, in societatem admittere dedignatur aliena fata terrarum.
2. Quare cum divinum consilium principis
memorati processus temporis vicerit et legis proposito in augenda urbe
pace superni numinis sit satisfactum, reddit nostra maiestas gratam
possessoribus novitatem, ut petitionis vacante formidine cui Romae desunt
penates securus vomerem, securus falcem possessor exerceat, quod paraverit
relicturus heredi. Pertinet hoc quoque profecto ad pretium civitatis,
ad famam tanti splendoris, amantium ambitu frequentari cessante legis
imperio. 3. Quam ob rem pro suggestione
magnitudinis tuae victura in omne aevum lege sancimus, ut, quisque patrimoniales
possidet fundos seu praedia per dioeceses memoratas donationis aliove
titulo, firmiter in aeternum veluti privato et inconcusso iure possideat,
etiamsi domum, etiamsi domicilium in Constantinopolitana urbe non habeat:
ad heredum quoque suorum vel emptorum legitimorum, quin etiam retentatorum,
si dominus quoquo pacto abalienaverit, ius commodis migraturis, omni
petitionis exclusa molestia, instructionis quin etiam officio cuius
interest licentia denegata. 4. Quam si
quis tractator temerario spiritu contra iussa divalia, quod non opinamur,
offerre temptaverit, quinquaginta librarum auri cum amissione militiae
dispendio ferietur, quatenus cuncti cognoscant firmius nos possessoribus
praesenti lege donasse quae exceptionibus et ceteris formulis vacillabant,
Marcelline frater amantissime. 5. Inlustris
igitur auctoritas tua statuta nostrae clementiae pro devotione sincera
sollemniter edictis propositis ad omnium notitiam faciat pervenire.
Dat. VII. id. mai. Constantinopoli, Theodosio a. XVI. et Fausto conss. |
Nov. V, 2 (439 Iun. 8). |
Idem
aa. Florentio praefecto praetorio. Suggestionem tui culminis salutarem
debita cum laude divinus amplectitur nostrae perennitatis adsensus,
per quam suggeritur providendum, ne redituum praestatio minor videatur
expensis neve erogatio conlationis functionem excedat. Quod evenire
monstratur patrimonialibus fundis ac limitotrofis nec non etiam saltuensibus
pro libidine petitorum ad ius privatum securitatemque translatis. Cui
rei, ne ulterius adtemptetur, hac lege perpetuo valitura remedium credidimus
adferendum omnes eiusmodi post hanc legem petitionum materias inhibentes.
1. Praecipimus itaque nulli iam in posterum
licere patrimoniales seu limitotrofos vel saltuenses fundos, qui per
tractum Orientis positi sunt, ad ius transferre privatum, sive dempto,
sive salvo canone iuris fundorum inmutatio postuletur, legis temeratores
quinquaginta librarum auri poena coercentes, tam videlicet petitorem
quam officium, quod petitionem concedit admitti, licet adnotatio nostra,
licet divina pragmatica contra vetitum proferatur, Florenti parens karissime
atque amantissime. 2. Inlustris itaque
et magnifica auctoritas tua edictis propositis quae sanximus ad omnium
notitiam perferri praecipiat. Dat. VI. id. iun. Constantinopoli, Theodosio
a. XVII. et Festo vc. conss. |
Nov. V, 3 (441 Iun. 26). |
Idem
aa. Cyro praefecto praetorio. In omnibus quidem rebus publicam convenit
utilitatem privatis commodis anteponi, sed tum praecipue, cum saluti
pariter provincialium ac imperii nostri felicitati consulitur, unde
singulorum quoque fortunis ac securitatibus prospici debere non habetur
incertum. 1. Quoniam igitur per consultissimam
tuae sublimitatis suggestionem conperimus Armeniae tractum in ipso paene
limitis aditu Persarum constitutum, pridem regalium fundorum copiis
ac praesidiis munitum, in praesenti Persicis eruptionibus expositum
fuisse eo, quod eosdem fundos et maxime Theodosiopolitanae et Satalenae
civitati contiguos vel propinquantes quorundam petitio diversis retro
temporibus in propria iura mutato pristino canone transtulerit, hac
in perpetuum victura lege censuimus statuendum, ut universi, qui nostram
in his munificentiam meruerunt, sub ea condicione possessiones habere
donatas concedantur, si contatos et bastagas et paraveredos et species
nec non coemptiones secundum pristinam consuetudinem dispositione tuae
magnificae sedis iniungendas et alia universa fisci calculo sollemniter
sine mora dependant et agnoscant aut resistentes pro utilitate communi
publicae possessioni continuo praedia refundant; sub ea scilicet observatione,
ut nulli deinceps eosdem fundos liceat insidiosis et derogantibus rei
publicae precibus emereri aut ad sua conpendia despectis publicis utilitatibus
transferre, centum pondo auri poenae nomine tam his, qui preces offerre
temptaverint, quam scriniariis vel aliis quorum interest, si supplicationes
oblatas ausi fuerint instruere, feriendis, Cyre parens karissime atque
amantissime. 2. Sublimis igitur et magnifica
auctoritas tua hanc saluberrimam legem edictis ex more propositis ad
omnium notitiam faciat pervenire. Dat. VI. kal. iul. Constantinopoli,
Cyro vc. cons. |
|