NOV. XXV    DE METATIS.    (444 Ian. 16)

( Based upon the Latin text of Mommsen and Meyer's edition, Berlin, 1905 ). ~   Text submitted by Dr. Ingo Maier   ~

Impp. Theodosius et Valentinianus aa. Nomo magistro officiorum. Cum inter multa privilegia, quae militaribus detulit viris antiqua provisio, habitaculis etiam eorum certae portionis domorum sorte prospexerit, nos, quibus familiare est universa negotia conpetenti temperatione disponere, suggestione tuae magnitudinis moniti ita hospitiis militantium volumus esse consultum, ut tamen honore praeditis in excusationibus aedium debita dignitati reverentia conservetur. 1. Meminimus quippe nos divina promulgatione tam consularium virorum quam praefecturae infulis ornatorum ceterorumque inlustrium nec non etiam silentiariorum certas domos in hac sacratissima urbe sitas metatorum praebendorum onere liberasse: cui nunc addi oportere censemus, ut his consularibus, qui auspiciis etiam patriciatus exultant, ternarum domorum excusationis licentia concedatur, in heredibus etiam eorum, quibus excusationis ius datum est, inmunitatis aedium privilegio pro tenore sacratissimae constitutionis, quae super hac re loquitur, firmiter valituro. 2. Sed ne liberalitate nostra laxius quam oporteat propagata vel hospitalis commoditas militantibus abnegetur vel nihil emolumenti referatur in publicum, id inprimis constituendum esse censemus, ut, si quis vel ius excusandarum aedium non habens vel, licet habeat, in pluribus tamen domibus, quam ex sacratissima constitutione concessum est, beneficium excusationis, ut metati onere sit inmunis, seu sacro oraculo seu quocumque modo vel iam consecutus est vel consequetur in posterum, tertiae partis domus super quem oportuit numerum excusatae pensionem arbitrio tui culminis in rationes publicas conferre cogatur, ut aurum ex huiusmodi titulo profligatum pro iussu nostri numinis cura tuae sublimitatis, quo visum nobis fuerit, erogetur. Idque in omnibus huius almae urbis domibus custodiri decernimus: ceteris videlicet omnibus, qui metata in suis domibus praestant, sive hospitia praebuerint metatoribus seu quolibet pacto satis eis fecerint, nullam vel pensionis vel discussionis domus gratia molestiam sustinere cogendis. 3. Deinde neminem volumus cuiuslibet loci vel ordinis in hac florentissima urbe domum propriam excusantem metatum sibi in alienis domibus privilegio militiae vindicare. 4. Et his quidem, quibus iam praebendi metati inmunitatem inlustris favor dignitatis indulsit, licet vacantis militiae cingulo usi sint vel utantur vel honorariae praerogativae potiantur insignibus, inviolata, ut cautum est, excusationis iura largimur. In posterum vero hi quidem, quibus inlustrem dignitatem ius actae administrationis adtribuit, domos suas pro modo, quem sacratissima constitutio praefiniendum censuit, excusabunt, ceteris vero, quibus inlustris dignitas cum cingulo vel citra cingulum pro solo honore delata est, excusandarum aedium licentiam penitus denegamus. 5. Hoc iuris in his etiam praecipimus observari, quos ipsa quidem administrationis condicio spectabiles novit, honor tamen additus a nostra liberalitate reddit inlustres: excepto videlicet viro spectabili primicerio notariorum, cui volumus in excusandis aedibus inlustrium magistratuum privilegium convenire. 6. Sed et si quis iam inlustrem dignitatem inter vacantes vel honorarios consecutus domum postea in hac sacratissima civitate possederit, hunc quoque iubemus esse privilegiorum excusationis alienum. 7. Scituris omnibus, quod si quis, cum cingulo perfruatur et excusationem ita propriae domus inpetraverit, ut a pensione etiam portionis tertiae sit inmunis, et militiae causa metatum in alienis domibus sibi crediderit vindicandum, si quidem honore praeditus excusationis ius habeat, carebit legum privilegiis, quas fraudare conatus est: si vero inter eos quibus nulla suffragatur dignitas numeretur, centum librarum auri sacratissimis largitionibus pendendarum inlatione multabitur, Nome frater amantissime. 8. Inlustris igitur auctoritas tua, quae per hanc divinam legem duximus sancienda, sollemniter ad omnium notitiam pervenire constituat. Dat. XVII. kal. feb. Constantinopoli, Theodosio a. XVIII. cons.