EDICTUM ANASTASII DE REBUS BELLICIS
   
Edict of Anastasius I on military administration
  
( AD 501 )
 
    
( J. E. Hondius, Supplementum Epigraphicum Graecum, IX, Leiden, 1938, n. 356 ).
 
 
[αὐτοκ]ράτωρ Καῖσαρ Φλ(άβιος) Ἀναστάσιος, νι<κ>ητ̣ή̣[ς, εὐ]σ̣εβ̣ή[ς, εὐτυχής], | τρ[οπ]αιοῦχος, ἀεισέβαστος Ἀγοῦστος | δέδωκε τοὺς κ[αινοὺς] | θεί<ο>υς τύπους ἐπὶ τοῦ περιβλ(έπτου) κόμιτ(ος) καὶ δ[ο]υκὸς    Δανιῆλ[ο]ς· | • (1) ὥστ[ε]    τοὺς    νῦν    καὶ    κατὰ  καιρὸν δο<υ>κικ<ο>ὺς καὶ τοὺς ταύτην ἀ̣[πο]-|πλ[ηρ]ώσα[ντ]ας]ἢ πληροῦντας τὴν στρατίαν μήτε στρατιωτικὰ κομί[ζε]σθαι | σιτη̣ρέσια μή̣τε εἰς μάτ<ρ>ικας στρατιωτι[κ]ὰς ἀ<ν>αφέρεσθαι. | • (2) ὥστε εἶνα[ι] τοὺ{υ}ς {τοὺς} | δουκικοὺς αἰεὶ τεσσεράκοντα μόνους, καὶ μόνας τὰς τεσ̣σεράκοντα ἀνώνας | καὶ τὰ τεσσεράκοντα κάπιτα τ̣ὰ̣ ἐ̣κ̣τατ̣τ̣όμενα αὐτοῖς παρὰ {α} τῶν ἐνδοξ̣οτάτων | ἐπάρχων ἐν ταῖς καθ’ ἕτος δηλ̣η̣γατίοσ̣ιν κομίζεσθαι καὶ̣ μ̣εταξὺ ἑαυτῶν, ὡς ἂν | βούλοιντο, διανῖμαι, ὀφίλοντας πά̣ντας καὶ προσκαρτε̣ρ̣εῖν τα̣ῖς δικαστ[ι]καῖς καὶ δη-|μοσίαις ὑπηρεσίαις καὶ̣ τρέφεσθαι ἐκ [τ]ῶν οἰκίων σιτηρεσίων· [ο]ὐδὲ γὰρ ἡ̣γ̣ούμεθα | πλιόνων δεῖσθαι τὸ π̣ρ̣ᾶγμα, τούτων παραμενώντων τῇ ἰ[δ]ίᾳ στρατύᾳ. | • (3) ὥστε κρατεῖν τὰς μάτρικας τὰς παρὰ Δανιῆλ(ος) [το]ῦ περιβλέ[πτ]ου κόμιτος | καὶ δουκὸς σ̣υ̣ν̣ταγείσας. | • (4) ὥσται   μὴ   ἐξεῖν[αι τῷ] ν[ῦν] ἢ κατὰ καιρὸν δου-|κὶ <κ>ομίζεσθαί τι παρὰ τῶν στρατιωτῶν ὑπὲρ τῆς κα̣λ̣ουμένης μὲν εὐμε-|νίας οὔσης δὲ ἐξ ἔθους οὐκ ἀγαθοῦ κακῆς σινηθ[ί]ας. |• (5) ὥστ[ε] μὴ ἐ[ξ]εῖναι τοῖς | νῦν ἢ κατὰ καιρὸν νουμεραρίοις ἢ πριμισκρινίοις <κ>ομίζεσθαί τι [π]αρὰ τῶν στρατιω-|τῶν τῶν πέντε ἀριθμῶν, λόγῳ χ̣αρτατικῶ[ν]. |• (6) ὥστε τὴν δωδεκάτην μοῖραν μὴ ἐκ | τῶν προτέρων διδομένων ἐκ [τοῦ] δημοσί<ο>υ πᾶσαν παρακατέχ̣ε{ι}<σ>θαι {παρακατέχ̣ε<σ>θαι}, ἀλλ’ αὐτῶν | τῶν κατὰ μέρος διδομένων· τ̣ὴν μὲν δοδεκάτην κατ̣ὰ ἀναλογίαν ἔχειν ἕκαστον | τῶν προσώπων, οἷ[ς] ἡ τοιαύτη ἀφώριστα{α}ι {ἀφώρισται} παραμυθία, τὰ δὲ λοιπὰ μέρη | τοὺς γενναιοτάτους κομίζεσθαι στρατιώτα{ι}ς {στρατιώτας}· ὁμοίως ἑκάστους | τούτων κατὰ ἀναλογίαν τῶν ἐκ τοῦ δ̣η̣μοσίου δοθέ{ε}ντων {δοθέντων} καὶ | κομιζομένους κ(αὶ) μὴ τοὺς μὲν ἀποπληροῦσθαι τὴν αὐτῶν παρ<α>μυθίαν, τοὺς δὲ στρα-|τιώτας χρεωστῖσθαι. | • (7) ὥστε ἰνσπεσίμου συνοδ̣ι̣ακο̣ῦ μὴ καταζητῖσθαι ὡς ἀσθενεῖς | {ι} ἢ ἀ[χ]ρείους τοὺς πρώτους ἑκάστου ἀριθμοῦ καὶ κάστρου, τουτέστιν,   εἰ   μὲν | [ἑ]κατὸν   εἶεν   ἄνδρες,   τοὺς   πρώτους πένται, εἰ δὲ διακόσιο[ι τ]οὺ<ς> | {εἰ δ[ὲ δ]ιακόσιοι, τ[οὺς} πρώτου]ς δέκα· τὴν δὲ αὐτὴ[ν ἀ]ναλ[ο]γείαν καὶ ἐ[πὶ τ]οῖ[ς] | πλίοσιν καὶ ἐπὶ τοῖς ἐλάττοσιν ἀνδράσιν φυλάττεσθαι. |• (8) [ὥ]στε ἐ[κ π]άν-|των τῶν ἀριθμῶν κα[ὶ] οὐκ ἀφ’ ἑκάστου [τ]ούτων ἀποκεκληρῶσθαι τῷ περιβλ(έπτῳ) | δουκὶ ἤτοι τοῖς περὶ τῶν τοιούτων ἀποστέλλ[ι]ν αὐτοὺς ὀφίλουσιν εἰς γραμμάτω̣[ν ἐπ]ικομι-|δὴν καὶ ἄλλας ἀποκρίσεις στρατιώτας δέκα καὶ πέντε, ὀστιαρίους πέντε, καὶ εἰς παρα-|φυλακὴν τοῦ δημοσίου δεσμωτη<ρ>ίου στ[ρ]ατιώτας ἑ<π>τά· παρέχεσθαι δὲ τούτου[ς] ἐκ τῶν | λόγῳ ὑπηρεσίας ἐν ἑ[κά]στῳ ἀ<ρ>ιθ<μ>ῷ ἐαθέντ[ω]ν καὶ οὐκ ἀναγκαίων ἐν καιρῷ πολέ-|μου καθεστώτων, ἐκ τῆς σχολῆς δηλονότι τῶν κιρκιτόρων καὶ τῶν μετ’ αὐτοὺς | στρατιωτῶν· τοὺς δὲ λοιποὺς πάντα[ς π]ροσκαρτερῖν τοῖς φοσσάτοις. |• (9) ὥστε τὸν ἐπικείμενόν τις αἰτιαθείη πα[ρ]’ αὐτῷ μέχρει νομισμάτων ἑκατὸν | λαμ̣βάνιν ἥμισ[υ] νομίσματος καὶ   αὐτ[οῦ]   ἐξετάζιν   τὴν   ὑπόθεσιν·   εἰ   δὲ μή, πα-|ρ̣α̣υ̣τ̣[ὰ τὴ]ν̣ [ὑπ]ό[θεσιν] εἰσά<γ>ιν, κα[ὶ] τὸν α[ἰτι]αθέντα φυλάττεαθαι. |• (10) ὥστε το[ὺς ἐν] το[ῖς] κάστροις ἰδιώτας διδόναι προτέρους τὰ μιτάτα, | {δ} δίχα δια[τροφῆς], ἕκαστον πρὸς τὴν τῶν οἰ[κ]ημάτων ὧν κέκτητα̣[ι] | δύνα[μ]ιν· εἰ δὲ [μὴ   ἀρκο]ῦσι   τὰ   ἐκίνων   οἰ[κ]ήματα,   καὶ   αὐτοὺς   τοὺς   στρα-|τιώτας ἐφ’ ὕσ[τερον εἰς τὰ] ἴδια κομίζ[ει]ν  κάστρα  ὡς  παρέχειν  μη-|τάτ̣α̣,  κ̣α̣ὶ μὴ ἐνυ[βρι]σαμέ̣ν̣ους, [το]ὺς ἰδιώτας, προφάσε[ι] μη-|τάτων, [ἕκασ]τ̣ον̣ δίχα τῶν αὑτῷ διαφ{φ}ερόντων {διαφερόντων} | οἰκημάτων. |• (11) ὥ[σ]τε τοὺς καστρ<η>σιανοὺς μετὰ πά<σ>ης ἐπιμελίας | παρα[φ]υλάττιν, καὶ μὴ σ[υνω]νῆς χάριν τινὰ παρειέναι ἐπὶ τ[ο]ὺς | βαρβάρους μήτε τ[ὰ] ἀλλάγματα πρὸς αὐτοὺς τιθ[έν]αι· ἀλλὰ φυλάττιν αὐτοὺς   | καὶ   τὰς   ὁδοὺς   ἐπὶ   τῷ   μήτε   Ῥωμαίους   μήτε   Αἰγυπτίο[υς   μ]ήτε ἕτερόν τ<ι>να δίχα [πρ]οστάγ-|ματος τὴν πάροδον ἐπὶ τοὺς βαρβάρους [π]οιεῖ<ν>· [το]ὺς δὲ ἐκ τοῦ ἔθνου[ς τ]ῶν | Μακῶν διὰ γραμμάτων τοῦ λ̣α̣(μπροτάτου) πραιφέκτου συγχωρῖσθαι ἐπὶ τὰ χωρία [Πε]ντα-|πόλεως παραγίνεσθαι. |• (12) ὥστε π̣αρὰ τοῖς γενναιοτάτοις στρ[ατ]ιώταις | δίχα τινὸς παρὰ τὸ δίκαιον ἐπισαγ[ο]μένης   ἐπηρί[ας]   παρέχεσθαι. |• (13) ὥστε   τὸν   παρα-|β<αί>νοντά   τι   τῶν τυπωθέντων π[ε]ντήκοντα   χρυσίο   λίτρας   λόγῳ   προσ-|τίμου   μεθοδεύεσθαι,   καὶ   ταύτας περὶ τὴν τῶν ὅρων ἐπιμέ[λ]ιαν  δαπα-|νᾶσθαι. |• (14) γνῶσις  τῶν  μετὰ  τὰ  ἐ<π>έ[τε]ια  [ε]ἰς  μίωσιν  τῶν συνηθιῶν τυ-|πωθέντων· καθ’ ἕκαστον ἔτο[ς παρέχονται παρ]ὰ [τῶν] γε[νν]αιωτάτων στρατιωτῶν | ἐκ πάντων τῶν ἀριθμῶν καὶ οὐκ ἀφ’ ἑκάστου τούτων διαφόρ[ο]ις | κατὰ τὴν χώραν προσώποις, ὧν | οὐδὲν πλέον αὐτοὺς ἐπινοεῖσ[θ]-|αι χρή, οὕτως· συγκαθέδρῳ τοῦ περ-|ιβλέπτου δουκὸς νο(μίσματα) ρνδʹ· δομε-|στικῷ τοῦ αὐτοῦ νο(μίσματα) ρκϚʹ κανκ<ε>-|λλ[α]ρίῳ τοῦ αὐτοῦ νο(μίσματα) κδʹ· τῶι | δεκανῷ καὶ σο[υβσκριβε]νδαρίῳ | καὶ σπαθαρίῳ καὶ βουκινάτορι καὶ ἀν-|θρώποις τοῦ δουκός, τοῖς πᾶσιν τού-|τοις νο(μίσματα) ρπʹ· τῇ τάξει λόγῳ καλανδαρικῶν | νο(μίσματα) ρ{α}ξαʹ {ρξαʹ}· τῷ | νουμεραρίῳ καὶ πριμισκριν[ί]ῳ ὑπὲ<ρ> | ἀννώνας προστιθεμένης καὶ παρα-|πομπῆς νό(μισμα) αʹ· τοῖς αὐ-|τοῖς ὑπὲρ καπίτου ὁμοίως προστι-|θεμέν{ικ}ου {θεμένου} νό(μισμα) αʹ· τοῖς α-|ὐτοῖς ὑπὲρ προκοπῆς βαθμ<ο>ῦ νό(μισμα) αʹ {ς}· τοῖς α-|ὐτοῖς ὑπὲρ στρατευσίμου καὶ τῆς καλ-|ουμ[έ]νης προβατωρίας   νό(μισμα)   αʹ· τοῖς   αὐ-|τοῖς   λόγῳ   χαρτατικῶν   {Ν̣ΟΑ} ἀπὸ ἑκ-|άστου κάστρου τῶν κ{α}αστρη-|σιανῶν   {καστρησιανῶν}   νο(μίσματα) Ϛʹ | τοῖς   αὐτοῖς λόγῳ τετραμηνιακ-|ῶν ὁμοίως νο(μίσματα) δʹ.
 

 
►  Bibliography
 
 
Boeckh et al., Corpus Inscriptionum Graecarum, Berlin, 1828-77, n. 5187 ; Zachariae, RA, 1868, pp. 417 ss. ; Le Bas & Waddington, Voyage archéologique en Grèce et en Asie mineure..., III, Paris, 1870, n. 1906 a ; Ligenthal, Monatsberichte der Akad., 1879, pp. 134 ss. ; Cagnat, L'armée romaine d'Afrique, Paris, 1913, p. 468 ; Oliverio, Documenti antichi dell'Africa italiana, II, Roma, 1933, pp. 135 ss. ; Oliverio, Il decreto di Anastasio su l'ordinamento politico-militare della Cirenaica, Bergamo, 1936 ; Hondius, Supplementum Epigraphicum Graecum, IX, Leiden, 1938, n. 356 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 470 ; Caputo, Goodchild & Richmond, JRS, 45, 1955, pp. 106-115 ; Rostovtzeff, Die hellenistische Welt, Gesellschaft und Wirtschaft, Stuttgart, 1956, p. 1155 ; Goodchild in Mancante, Quaderni di archeologia della Libia, Roma, 1961, p. 94 ; Johnson, Coleman-Norton & Bourne, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 253-255, n. 321 ; Goodchild et al., Apollonia, the port of Cyrene : Excavations by the University of Michigan (1965-1967), Tripoli, 1976, p. 309 ; Reynolds, Libyan studies : Select papers of the late R. G. Goodchild, London, 1976, pp. 209, 227 and 248 ; Haupt & Horn, Studien zu den Militärgrenzen Roms, II, Köln-Bonn, 1977, pp. 490 and 494 ; Chastagnol, L'album municipal de Timgad, Bonn, 1978, p. 85 ; Roques, CRAI, 127, 1983, p. 670 ; Jones, The later Roman Empire, 284-602 : A social economic and administrative survey, Baltimore, 1986, pp. 1247, 1269 and 1279 ; Jones, The Prosopography of the later Roman empire : A.D. 260-395, I, Cambridge, 1987, p. 345 ; REG, 100, 1987, p. 379 ; Roques, Synésios de Cyrène et la Cyrénaïque du Bas-Empire, Paris, 1987, pp. 226, 241 and 244 ; Marengo, MEFRA, 100, 1988, p. 100 ; Delmaire, Largesses sacrées et res privata : L'aerarium impérial et son administration du IVe au VIe siècle, Roma, 1989, p. 307 ; Santini, Gli spazi giuridici regionali : Le strutture comuni dell'Europa moderna (Francia, Spagna, Portogallo)..., Milano, 1990, p. 57 ; Isaac, The limits of empire: the Roman army in the East, Oxford, 1992, p. 113 ; L‘Africa romana : Atti del IX convegno di studio (Nuoro, 1991), Sassari, 1992, p. 60 ; Brun, van der Leeuw & Whittaker, Frontières d'Empire : Nature et signification des frontières romaines, Nemours, 1993, p. 135 ; Marek, Stadt, Ära und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia, Tübingen, 1993, p. 183 ; Kotansky, Greek magical amulets : The inscribed gold, silver, copper, and bronze Lamellae, I, Opladen, 1994, p. 339 ; Austin & Rankov, Exploratio : military and political intelligence in the Roman world from the second Punic War to the Battle of Adrianople, London-New York, 1995, p. 234 ; Cavallo & Mango, Epigrafia medievale greca e latina : Ideologia e funzione, Spoleto, 1995, p. 82 ; Delmaire, Les institutions du Bas-Empire romain de Constantin à Justinien, I, Paris, 1995, p. 167 ; Carrié & Feissel, Les gouverneurs de province dans l'Antiquité tardive, Turnhout, 1998, p. 379 ; Greatrex, Rome and Persia at war, 502-532, Leeds, 1998, p. 34 ; Isaac, The Near East under Roman rule : Selected papers, Leiden, 1998, p. 375 ; Schmitt, Die Bekehrung des Synesios von Kyrene, München, 2001, p. 687 ; Laniado, Recherches sur les notables municipaux dans l'Empire protobyzantin, Paris, 2002, p. 41 ; Palme, Griechische Texte XVII, Dokumente zu Verwaltung und Militär aus dem spätantiken Ägypten, Wien, 2002, pp. 99 and 105 ; Criscuolo, Da Costantino a Teodosio il Grande : Cultura, società, diritto (Conv. Intern., Napoli, 2001), Napoli, 2003, p. 350 ; Ward-Perkins, Harrison, Goodchild & Reynolds, Christian monuments of Cyrenaica, London, 2003, pp. 3, 7 and 201 ; Chaniotis et al., Supplementum epigraphicum graecum, LI, Amsterdam, 2005, p. 710 ; Barbero, Barbari : Immigrati, profughi, deportati nell'Impero romano, Roma, 2006, p. 237 ; Libyan studies, 37, 2006, p. 42 ; Wiewiorowski, Czasopismo prawno-historyczne, 59, 2007, pp. 163-165 ; Palme in Hoogendijk & Muhs, Sixty-five papyrological texts presented to Klaas A. Worp on the occasion of his 65th birthday, Leiden, 2008, p. 239 ; Kramer, Von Der Papyrologie Zur Romanistik, Berlin-New York, 2011, p. 36.
 
 
►  Source : Inscription found at Ptolemais, now Tolmeta, Libya, in 1825.