|
|
THEODOSIANI
LIBRI XVI
CUM CONSTITUTIONIBUS SIRMONDIANIS
liber
quintus
|
| |
|
|
| |
| I. DE LEGITIMIS
HEREDITATIBUS. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(INUS)
A. AD BASSUM P(RAEFECTUM) U(RBI). Matri ius liberorum non habenti interveniente
licet patruo ceterisque, inter quos agnationis incorrupta iura per ordinem
porriguntur et quicumque deinceps agnati erunt, a quibus consanguinitatis
iure mater poterat excludi, placet omnium filii bonorum, quotienscumque
ab intestato venitur, deferri tertiam portionem; etiam patruo eiusque
filio et dumtaxat nepoti agnatione minime durante, si forte per emancipationem
cuiusquam fuerit consanguinitas diminuta, beneficio pari deferri tertiam
portionem, licet habeat mater ius liberorum. Nec immerito, si quando
supra dicto subnixa mater fuerit privilegio, agnatione dirempta ultra
nepotis gradum nostrum beneficium minime placuit extendi, ne multis
personis vocatis plus ablatum matri, minus additum videretur. Sive igitur
unus extiterit pluresve patrui eorumque filius aut etiam filii et nepotes
neptesve, non amplius quam sola tertia universorum bonorum simul omnibus
vel singulis pro suis quibusque gradibus deferenda est. Et eodem genere,
si plures erunt, a quibus mater possit excludi, non plus quam tertia
bonorum matri adversus omnes competere debebit. Supra dictae ergo originis
exsistentibus personis agnatis in infinitum, matri adversus omnes censuimus
subveniendum, licet non omnibus adversus matrem, sed certis superius
comprehensis personis hoc auxilium tribuatur; ita ut nec petita bonorum
possessione, quoniam huius legis, non praetoris est beneficium, ilico,
ut sibi delatae portionis dies extiterit, aditione simplici arrepto
rerum quolibet corpore vel animi destinatione patefacta plenum dominium
delatae sibi portionis consequantur, facultate eis perpetua, dum advixerint,
tribuenda in adeunda concessa sibi parte successionis. Nec enim ad eos,
qui eorundem successores erunt, nisi ipsis prius, quos indulgentiae
nostrae ratio complectitur, quaesita fuerit hereditas, transire quicquam
iubemus, sed penes eos manere, apud quos ante istam legem residere potuisset.
DAT. XIIII KAL. IUN. ROMAE CRISPO II ET CONSTANTINO II CC. CONSS.
2.
IMPP. VALENT(INIANUS)
ET VALENS AA. AD AUXONIUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Quia non solum filius
consanguineus, sed etiam per adoptionem quaesitus, nulla capitis deminutione
intercedente eius, matrem excludit, si quidem patiatur mater defunctorum
excludi fratribus consanguineis exsistentibus, quibus ipsa praeferatur
intercedente capitis deminutione, proximior gradus ineatur. Nam constitutio
divi Constantini ad Bassum praefectum urbis emissa patrui tantummodo
ius antiquum temperavit, ut, si unus patruus seu duo pluresve sint sive
filius filiive eorum usque ad nepotem extiterint, beneficio constitutionis
in partem tertiam componantur; de consanguineis vero fratribus nullam
fuisse mentionem cognovimus. Evidenter, licet antiquo iure servato ac
divalis memoriae Constantini constitutione comprobata, prospectum esse
videatur a nostra clementia, ut in huiusmodi litibus, quibus frater
consanguineus debet excludi secundum ius antiquum, praeferatur iuxta
memoratam destinationem, vel certe, si patrui persona intercesserit,
usque ad nepotem ius constitutionis temperatum suum teneat robur atque
firmitatem. DAT. IIII KAL. IAN. CONSTANT(INO)P(OLI) VALENTIN(IANO) N.
P. ET VICTORE V. C. CONSS.
3.
IMPPP.
GRAT(IANUS), VALENTIN(IANUS)
ET THEOD(OSIUS) AAA.
AD HILARIUM P(RAEFECTUM) U(RBI). Quotiens de emancipatae
filiae successione tractatur, seu eam fiduciae nomen obstrinxit seu
etiam nulla comitantur suffragia liberorum, filiis ex ea genitis, etiamsi
talis occasus avo vivente contingat, intacta pro solido successio deferatur
neque ulla defunctae patri matrique concedatur intestatae successionis
hereditas, cum satis superque sufficiat adversus omnes legitimo gradu
ad successionem venientes in hereditatibus matrum incolumes ac superstites
optabili sorte genitoris successio liberorum. DAT. XI KAL. MART. MEDIOL(ANO)
MEROBAUDE II ET SATURNINO CONSS.
4.
IMPPP.
VALENTIN(IANUS), THEOD(OSIUS)
ET ARCAD(IUS) AAA.
CONSTANTIANO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O GALLIARUM. Si defunctus cuiuscumque
sexus aut numeri reliquerit filios et ex filia diem functa cuiuscumque
sexus aut numeri nepotes, eius partis, quam defuncti filia superstes
patri inter fratres suos fuisset habitura, duas partes consequantur
nepotes ex eadem filia, tertia pars fratribus sororibusve eius quae
defuncta est, id est filiis filiabusque eius, de cuius bonis agitur,
avunculis scilicet sive materteris eorum, quorum commodo legem sancimus,
adcrescat. Quod si hic defunctus, de cuius bonis loquimur, habebit ex
filia nepotes et praeterea filios non habebit, sed qui praeferri nepotibus
possint, habebit agnatos, in quandam Falcidiam hi et in dodrantem nepotes
iure succedant. Haec eadem, quae de avi materni bonis constituimus,
de aviae maternae sive etiam paternae simili aequitate sancimus; nisi
forte avi ad elogia inurenda impiis nepotibus iusta se motos ratione
monstraverint. Non solum autem, si intestatus avus aviave defecerit,
haec nepotibus quae sancimus iura servamus, sed et si avus vel avia,
quibus huiusmodi nepotes erunt, testati obierint et praeterierint nepotes
aut exheredaverint, easdem et de iniusto avorum testamento et si quae
filiae poterant vel de re vel de lite competere actiones nepotibus deferimus
secundum iustum nostrae legis modum quae de parentum inofficiosis testamentis
competunt filiis. DAT. V KAL. MART. MEDIOL(ANO) TIMASIO ET PROMOTO CONSS.
5.
IMPP. ARCAD(IUS)
ET HONOR(IUS) AA. AURELIANO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Nepotes ex filia
avis pro rata parte hac condicione succedant, qua et matres, si viverent,
hereditatem patrum sibi cum fratribus vindicarent, scilicet ut mixtis
matrum suarum dotibus avi hereditatem pro rata parte, quam lex divalis
censuit, cum avunculis partiantur nec amplius his quicquam de avitis
facultatibus tribuatur, quam legis dudum latae sanctio comprehendit,
scilicet detracta tertia partis eius, quae eorum matri, si dotem iungeret,
debebatur. Si vero dotem matris miscere noluerint, maternis ac paternis
facultatibus oportet esse contentos quos constat alienae iam familiae
esse procreatos. DAT. PRID. NON. OCTOB. CONSTANT(INO)P(OLI) ARCAD(IO)
IIII ET HONORIO III AA. CONSS.
6.
IMPP. HONOR(IUS)
ET THEOD(OSIUS) AA. MAXIMO P(RAEFECTO) U(RBI). Ubi aviarum successio
occasu interveniente discutitur, capitis deminutio materna quaerenda
non est. Tunc enim in huiusmodi hereditatibus filiorum status aut persona
spectatur, quotiens de eius bonis, qui potestatem familiae potuit habere,
tractatur. DAT. V KAL. OCTOB. RAV(ENNAE) THEOD(OSIO) A. VIIII ET CONSTANTIO
III CONSS.
7.
IMPP. THEOD(OSIUS)
ET VALENT(INIANUS) AA. ALBINO P(RAEFECTO) U(RBI). Sicut mater, quae
liberorum iure subnixa est, patruo capite deminuto dare iussa est tertiam
portionem, ita etiam, quae nullo huiusmodi fulcitur auxilio, patruo
quattuor cedat unciis facultatum. In illa quoque parte matris non est
privilegium transeundum, in qua Constantinianae legis potissimum constitutum
tenendum esse censemus, ut, sicuti nulli umquam vel ex prioris generis
parte venientum vel ex consequenti sanguine probatorum agnationis compositionisve
nomine de successione filii iusta cum matre potuit esse contentio praeterquam
patruo, filio patrui et eius nepoti, ita omnibus reliquis, sicut custoditum
hactenus arbitramur, persona potior matris habeatur. Emancipati quoque
fratris merita tractamus, qui, ut agnationis iure integro matrem in
totum a successione filii decedentis excludit, ita capite deminutus
nihil penitus consequitur. Exemplo igitur patrui etiam huic cum matre
hanc volumus esse rationem, ut quattuor uncias hereditatis accipiat.
Lata vero decernimus sanctione, ut statuta nostra non solum futurarum
ambigua quaestionum, verum etiam pendentium negotiorum hoc ordine fata
discingant. DAT. III KAL. FEBR. ROMAE THEOD(OSIO) XII ET VALENTINIANO
II. AA. CONSS.
8.
IDEM AA. AD SENATUM
URB(IS) ROM(AE). POST ALIA: Mater, quae habens ius liberorum defuncto
filio sine liberis filiave cum eius sorore succedit, pari sortis paternae
teneatur exemplo, ut, si torum priorem secundo non mutarit amplexu,
omnia filii morte delata pleno iure conquirat; si vero alterius elegerit
coniugium mariti, extrinsecus quidem quaesita filio filiaeve simili
firmitate possideat, rerum vero paternarum defuncti solo usufructu humanitatis
contemplatione potiatur, proprietatem fratribus transmissura defuncti.
Si vero filius qui moritur filiave filios derelinquit, omnimodo patri
suo matrive ipso iure succedant. Quod sine dubio et de pronepotibus
observandum esse censuimus. ET CETERA. DATA VII ID. NOVEMB. RAVENNAE
DD. NN. THEODOSIO XII ET VALENTINIANO II AA. CONSS.
9.
IDEM AA. HIERIO P(RAEFECTO)
P(RAETORI)O. Pridem latae constitutionis pars quaedam abroganda est, ne
ullis parentibus aut propinquis, quos naturae legisque pariter praerogativa
defendit, in capiendis ab intestato hereditatibus praeferantur coniuges
vel etiam comparentur; cum, si sanctitas inter eos sit digna foedere coniugali,
non ita laboriosa vel sumptuosa est testandi occasio, ut desiderio suo
quisquam subvenire differat, quod interdum ita sensu leviore concipitur,
ut antiqui nec quod extraneis ac saepe ignotis in donationibus successionibusque
tribuitur coniugibus concesserint, reprimendum favorem mutuum arbitrati.
Verum lex alia, quam pridem tulimus, ut matrimoniis auxilium inpertiret,
deficientis hoc totum credidit arbitrio permittendum. Nunc vero parentibus
extantibus vel propinquis ab intestato venire coniuges prohibemus. Itaque
nulla mentio prioris legis sit, si qua hoc medio brevique tempore contigisse
alicui dicatur coniugis ab intestato hereditas, et lege proposita divulgetur
omnem huiusmodi spem successionis, quae ab intestato deferetur, coniugibus
deponendam, nisi ille casus emerserit, ut nemo de propinquis successionem
mortui vindicare possit ex lege, cum fisco nostro qualiscumque iura matrimonii
praeponamus. ET CETERA. DAT. X KAL. MART. CONSTANT(INO)P(OLI) TAURO ET
QUI FUERIT NUNTIATUS CONSS. |
| |
|
| |
| II. DE
DECURIONUM. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(INUS) A. RUFINO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Si decurio sine
liberis intestatus diem vitae solverit, cui neque voluntas postrema legibus
fulta neque alio iure gradu proximo heres extiterit, bona eius curiae
suae commodis cedant, id est ordinis utilitati proficiant, cuius corpori
fatali necessitate exemptus est, nulli praebenda licentia postulandi haec
bona ut vacantia de nostra clementia, etiamsi re vera et testamentum et
successor deesse legitimus adprobetur, omni etiam beneficio, si quod fuerit
impetratum, protinus infirmando. DAT. KAL. DECEMB. SIRMIO CONSTANT(INO)
A. V ET LICINIO C. CONSS. |
| |
|
| |
| III. DE
CLERICORUM ET MONACHORUM. |
| |
1.
IMPP. THEOD(OSIUS) ET VALENTIN(IANUS) AA. AD TAURUM P(RAE)F(ECTUM) P(RAETORI)O
ET PATRIC(IUM). Si quis episcopus aut presbyter aut diaconus aut diaconissa
aut subdiaconus vel cuiuslibet alterius loci clericus aut monachus aut
mulier, quae solitariae vitae dedita est, nullo condito testamento decesserit
nec ei parentes utriusque sexus vel liberi vel si qui agnationis cognationisve
iure iunguntur vel uxor extiterit, bona, quae ad eum pertinuerint, sacrosanctae
ecclesiae vel monasterio, cui fuerat destinatus, omnifariam socientur,
exceptis his facultatibus, quas forte censibus adscripti vel iuri patronatus
subiecti vel curiali condicioni obnoxii clerici monachive cuiuscumque
sexus relinquunt. Nec enim iustum est bona seu peculia, quae aut patrono
legibus debentur aut domino possessionis, cui quis eorum fuerat adscriptus,
aut ad curias pro tenore dudum latae constitutionis sub certa forma pertinere
noscuntur, ab ecclesiis detineri, actionibus videlicet competenter sacrosanctis
ecclesiis reservatis, si quis forte praedictis condicionibus obnoxius
aut gestis negotiis aut ex quibuslibet aliis ecclesiasticis actibus obligatus
obierit: ita ut, si qua litigia ex huiusmodi petitionibus in iudiciis
pendent, penitus sopiantur nec liceat petitori post huius legis publicationem
iudicium ingredi vel oeconomis aut monachis aut procuratoribus inferre
molestiam, ipsa petitione antiquata et bonis quae relicta sunt religiosissimis
ecclesiis vel monasteriis, quibus dedicati fuerant, consecratis. DAT.
XVIII KAL. IAN. ARIOVINDO ET ASPARE CONSS. |
| |
|
| |
| VI (?). DE
BONIS MILITUM. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(IUS)
A. AD BONOSUM MAG(ISTRUM) EQUITUM. Universis tam legionibus quam
vexillationibus comitatensibus seu cuneis insinuare debebis, uti cognoscant,
cum aliquis fuerit rebus humanis exemptus atque intestatus sine legitimo
herede decesserit, ad vexillationem, in qua militaverit, res eiusdem
necessario pervenire. DAT. V ID. MAI. HIERAPOLI RUFINO ET EUSEBIO CONSS.
2.
[IMPP. HONORIUS
ET THEODOSIUS AA. ANTHEMIO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Iussimus dudum,
ut quos captivos reperietur
miles recepta b]arbarorum praeda
et ereptis manubiis noster provin[ciali]s promeruisse, domum
suam reportaret ita, ut quoscum[que libe]rtate conspicuos aut
servos vel iam traxit vel dein[cep]s a suis sedibus hostis
depulerit, si interea eo depulso defen[di po]tuerint, minime
sub detestandae praedae occasione tenean[tur, s]ed
iudiciarius vigor liberos quidem patriis naturalibus, ser[vos]
autem dominis pro recenti legis intercessione consig[net. D]AT.
X KAL. APRIL. HON(ORIO) VIII ET THEOD(OSIO) III AA. CONSS.
3.
[IDEM
AA. A]NTHEMIO P(RAEFECTO)
P(RAETORI)O. Scyras barbaram nationem maximis [Chu]norum,
quibus se coniunxerunt, copiis fusis imperio nos[tro] subegimus.
Ideoque damus omnibus copiam ex praedicto ge[ner]e hominum agros
proprios frequentandi, ita ut omnes [scia]nt susceptos non alio
iure quam colonatus apud se futu[ros] nullique licere ex hoc
genere colonorum ab eo, cui se[mel] adtributi fuerint, vel fraude
aliquem abducere vel [fugie]ntem suscipere, poena proposita,
quae recipientes [alien]is censibus adscribtos vel non proprios
colonos in[seq]uitur. Opera autem eorum terrarum domini libera
[utantur] ac nullus sub acta peraequatione vel censui ****acent
nullique liceat velut donatos eos a iure census [in se]rvitutem
trahere urbanisve obsequiis addicere, [lice]t intra biennium
suscipientibus liceat pro rei frumen[tari]ae angustiis in quibuslibet
provinciis transmarinis [tan]tummodo eos retinere et postea in
sedes perpetuas [conl]ocare, a partibus Thraciae vel Illyrici
habitatione eorum [pen]itus prohibenda et intra quinquennium
dumtaxat intra [eius]dem provinciae fines eorum traductione,
prout libue[rit, co]ncedenda, iuniorum quoque intra
praedictos viginti an[nos p]raebitione cessante. Ita ut per libellos
sedem tuam ade[untibus] his qui voluerint per transmarinas provincias
eorum [distri]butio fiat. DAT. PRID. ID. APRIL. CONST(ANTINO)P(OLI)
HON(ORIO) VIII ET THEOD(OSIO) III CONSS. |
| |
|
| |
|
| |
1.
(IMPPP.
V)AL(ENTINI)ANUS, VAL(ENS) ET GRAT(IANUS) AAA. AD SEVERIANUM DUCEM.
Si quos for(te nec)essitas captivitatis abduxit, sciant, si non transierunt,
(sed ho)stilis inruptionis necessitate transducti sunt, ad pro(prias)
terras festinare debere recepturos iure postliminii (ea, quae in) agris
vel mancipiis ante tenuerunt,
sive a fisco nostro (possi)deantur,
sive in aliquem principali liberalitate trans(fusa s)unt. Nec timeat
quisquam alicuius contradictionis moram, cum hoc solum requirendum sit,
utrum aliquis cum barb(aris) voluntate fuerit an coactus. DAT. XVII
KAL. IUL. REMIS GRAT(IANO) A. I ET (DAGALAIFO CONSS.).
2.
IMPP. HON(ORIUS) ET THEOD(OSIUS)
AA. THEODORO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Diversarum homines (provin)ciarum
cuiuslibet sexus condicionis aetatis quos bar(bari)ca feritas captiva
necessitate transduxerat, invitos nem(o re)tineat, sed ad propria redire
cupientibus libera sit facul(tas). Quibus si quicquam in usum vestium
vel alimoniae in(pen)sum est, humanitati sit praestitum, nec maneat vi(ctualis)
sumptus repetitio: exceptis his, quos barbaris vende(ntibus) emptos esse
docebitur, a quibus status sui pretium pr(opter) utilitatem publicam emptoribus
aequum est redhibe(ri. Ne) quando enim damni consideratio
in tali necessitate (positis)
negari faciat emptionem, decet redemptos aut datum pr(o se pre)tium emptoribus
restituere aut labore obsequio vel op(ere quin)quennii vicem referre beneficii,
habituros incolum(em, si) in ea nati sunt, libertatem. Reddantur igitur
sedibus prop(riis) sub moderatione qua iussimus, quibus iure postlim(inii)
etiam veterum responsis incolumia cuncta serva(ta sunt.) Si quis itaque
huic praecepto fuerit conatus obsist(ere actor) conductor procuratorque,
dari se metallis cum poena (depor)tationis non ambigat; si vero possessionis
dominus, re(m suam) fisco noverit vindicandam seque deportandum. Et ut
f(acilis) exsecutio proveniat, Christianos proximorum loc(orum) volumus
huius rei sollicitudinem gerere. Curiale(s quoque) proximarum civitatum
placuit admoneri, ut emer(gen)tibus talibus causis sciant legis nostrae
auxilium def(eren)dum; ita ut noverint rectores universi decem librar(um
au)ri a se et tantumdem a suis adparitoribus exigendum, si p(raecep)tum
neglexerint. DAT. IIII ID. DEC. RAV(ENNA) HON(ORIO) VIII ET THEOD(OSIO)
III A(A. CONSS.). |
| |
|
| |
| VIII (?). DE
INGENUIS, QUI TEMPORE TYRANNI SERVIERUNT. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(INUS) A. AD VOLUSIANUM. Universi devoti(onis stu)dio contendant,
si quos ingenuis natalibus procreatos s(ub ty)ranno ingenuitatem amisisse
aut propria contenti (cons)cientia aut aliorum indiciis recognoscunt,
natalibus (suis res)tituere nec expectata iudicis interpellatione. Na(m
si quis) contra conscientiam suam
vel certissima testim(onia) plurimorum in eadem avaritiae
tenacitate perm(anserit,) severissima poena multabitur. Placet autem e(tiam
eos) periculo subiugari, qui scientes ingenuos servit(utis necessitatem
per iniuriam sustinere dissimulant). P(RO)P(OSITA) VIII KAL. MAI. ROM(AE)
VOLUSIANO ET ANNIANO CONSS. |
| |
|
| |
| VIIII (?). DE
EXPOSITIS. |
| |
1.
IMP. CONSTANTINUS
A. AD ABLAVIUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Quicumque puerum vel puellam,
proiectam de domo patris vel domini voluntate scientiaque, collegerit
ac suis alimentis ad robur provexerit, eundem retineat sub eodem statu,
quem apud se collectum voluerit agitare, hoc est sive filium sive servum
eum esse maluerit: omni repetitionis inquietudine penitus submovenda
eorum, qui servos aut liberos scientes propria voluntate domo recens
natos abiecerint. DAT. XV KAL. MAI. CONSTANTINOPOLI BASSO ET ABLAVIO
CONSS.
2.
IMPP. HONOR(IUS) ET THEOD(OSIUS)
AA. MELITIO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Nullum dominis vel patronis repetendi
aditum relinquamus si expositos quodammodo ad mortem voluntas misericordiae
amica collegerit, nec enim dicere suum poterit, quem pereuntem contempsit;
si modo testis episcopalis subscriptio fuerit subsecuta, de qua nulla
penitus ad securitatem possit esse cunctatio. DAT. XIIII KAL. APRIL. RAV(ENNA)
HONORIO VIIII ET THEOD(OSIO) V AA. CONSS. |
| |
|
| |
| X (?). DE
HIS, QUI SANGUINOLENTOS EMPTOS VEL NUTRIENDOS ACCEPERINT. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(INUS) A. ITALIS SUIS. Secundum statuta priorum principum
si quis a sanguine infantem quoquo modo legitime comparaverit vel nutriendum
putaverit, obtinendi eius servitii habeat potestatem: ita ut, si quis
post seriem annorum ad libertatem eum repetat vel servum defendat, eiusdem
modi alium praestet aut pretium, quod potest valere, exsolvat. Qui enim
pretium competens instrumento confecto dederit, ita debet firmiter possidere,
ut et distrahendi pro suo debito causam liberam habeat: poenae subiciendis
his, qui contra hanc legem venire temptaverint. DAT. V KAL. SEPTEMB. SERDICAE
CONSTANTINO A. VIII ET CONSTANTINO CAES. IIII CONSS. |
| |
|
| |
| (XI). . . . . . . . . . . . . |
| |
7.
(?)
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . .
[em]eritis veteranis vel gentibus dividamus. DAT. XVII K. FEB.
[ME]D(IOLANO) VAL(ENTINI)ANO ET VALENTE AA. CONSS.
8.
[IDEM AA.
A]D RUFINUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Quicumque possidere loca
ex desertis volue[rin]t, trienni immunitate potiantur. Qui
vero ex desertis nonnihil [agr]orum sub certa professione perceperunt,
si minorem mo[du]m professi sunt, quam ratio detentae possessionis
postulat, us[que ad] triennium ex die latae legis in ea tantum
possessione perma[nea]nt, quam ipsi sponte obtulerunt; exacto
autem hoc tempore [sci]ant ad integrae iugationis pensitationem
se esse cogendos. [itaque] qui hoc sibi incommodum iudicarit,
e vestigio restituat posses[sio]nem, cuius in futurum onera
declinat. DAT. VIII ID. AUG. MED(IOLANO) [VAL](ENTINI)ANO ET
VALENTE AA. CONSS.
9.
[IDEM AA.]
AD MAMERTINUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Per Italiam afanticiae iugerationis
[one]re consistentibus patrimoniis superfuso unumquemque [trib]utarium
adiectionem alieni debiti baiulare non dubium est; [ideo]que
deserta iugatio, quae personis caret, hastis subiciatur, ut [licit]ationis
competitione futuros dominos sortiatur. Ea enim .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. .
11.
. .
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
. . . . .
. . ua*****babuntur, diu tracta et iam paene sine
debitoribus debi[ta con]donentur; ea tamen ratione servata,
ut prius domin[i longi]oribus temporum metis edictis celeberrimis
evocen[tur,] quo facilius spe inpunitatis ad avitos lares et
propr[ia tec]ta revocentur: ac tum demum, si intra Maium mensem,
[quod] spatium dissitis idoneum et volentibus longum est, non
ad[vene]rint, quicumque se sponte optulerit, non obligandus
[de one]re praeterito pro portione hoc modo possessionis [in
fu]turum annonarii canonis vectigal expendat,
de iur[e do]minii
et perpetuitate securus.
DAT. VIII K. OCT. CONST(ANTINO)[P(OLI)]
HON(ORIO) N. P. ET EVODIO CONSS.
12.
IDEM AAA. TATIANO P(RAEFECTO)
P(RAETORI)O ORIENTIS. Qui agros domino cessa(nte) desertos
vel longe positos vel
in finitimis ad priv(atum) pariter publicumque
compendium excolere festina(t, vo)luntati suae nostrum noverit adesse
responsum: (ita) tamen, ut, si vacanti ac destituto solo novus cultor
(inse)derit ac vetus dominus intra biennium eadem ad s(uum ius uoluerit
reuocare, restitutis primitus quae expensa constiterit facultatem loci
proprii consequatur, nam si biennii fuerit tempus emensum, omni possessionis
et dominii carebit iure qui siluit.). |
| |
|
| |
(XII). [DE
FUNDIS PATRIMONIALIBUS ET SALTUENSIBUS ET ENFYTEUTICIS ET EORUM CONDUCTORIBUS.] |
| |
1.
. .
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
. . . . .
. . ma]nentibus indulgentiis a nobis praestitis,
ut in [fiscum inf]eratur, quidquid exactum fuerit
amplissima *********cae. DAT.
III NON. NOV. RAV(ENNA)
HONOR(IO) VIII ET THEOD(OSIO) IIII AA. CONSS.
2.
[IDEM
AA. AURELI]ANO P(RAEFECTO)
P(RAETORI)O. Nulli penitus
liceat, sive salvo ca[nonis serv]ato iure sive
cum imminutione canonis pa[trimoniali]s, vel limitotrofos sive
saltuenses per Ori[entem vel fu]ndos patrimoniales postulare.
Nemo potia[tur his ne] si subreptiva quidem id promeruerit
petiti[one per s]peciale beneficium, vel exquisita fraude [vel
quo a]lio artificio ultro in quemquam liberalitas [nostra pr]ocesserit,
quandoquidem nec enfyteutica[rio mutari] proprium ius per petitionem
huiusmodi cen[semus ne]c canoni aliquid detrahi vel imminui,
et cum prae[dium ipsu]m revocari debuerit. Futuras prohibere
contec[***** inpr]obas petitiones arcemus, ut a principio nec
sus[cipi nec in]strui eas generali sanctione
mandemus, quo prae[diorum
la]bor emfyteuticarius per
Orientem propriam [praerog]ativam retineat
nec novus possessor
iura ali[ena pertu]rbet.
DAT. NON. AUG. CONST(ANTINO)P(OLI)
HON(ORIO) A. X ET THEOD(OSIO) A. VI CONSS.
3.
(IMPP. THEOD)OSIUS E(T) VAL(ENTINI)ANUS
AA. TAURO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O ET PATRICIO. Possessores (vel enfyt)euticarii
patrimoniales, qui fundos minime nunc (usque comp)ararunt, eodem largitatis
modo nequaquam ad eo(rum com)parationem urgueantur, sed tamquam pretiis
(depensis) sic eis nostri numinis beneficio potiantur, ut, (quod iuri)s
alter inferendo pretium consecutus est, hoc (nostra li)beralitate praedictus
enfyteuticarius habeat: (illud quoque iu)s, in quibus coluit praediis,
quod aut ex successione aut (ex comparati)one privata aut nostri numinis
liberalitate aut (quocum)que modo possedit, sciat inlibatum intemeratum(que
servar)i. Et quia praestitis a nostra pietate indulgen[tiis usque
a]d undecimam nuper transactam indictionem [levata re]liquorum
sarcina universis concessa est, pro [his quoque] annis, [qui]
post decimam indictionem secuti sunt [ad hoc us]que tempus, in
quod patrimonialium fundorum [***** ex]sistit, nullum reliquorum
exactio premat. Nam [cum praed]ia quae colebat minime eua*ur
comparare, san[cimus nul]lum pristinum colonum vel possessorem
su[per reliqu]is temporis subsecuti molestiam aut inquie[tudinem
s]ustinere. DAT. XIIII K. IUL. CONSTANT(INO)P(OLI) ARIOVINDO ET ASPARE
CONSS. |
| |
|
| |
| (XIII). [DE
FUNDIS REI PRIVATAE ET SALTIBUS DIVINAE DOMUS.] |
| |
1.
IMPP. CONSTANTIUS
ET CONSTANS AA. AD EDICTUM (HELIOPOLI)TANORUM. Universi cognoscant has
posse(ssiones, quas) de fisco nostro comparasse noscuntur, nu(llo a
nobis) iure retrahi: sed propria firmitate possess(as etiam ad) posteros
suos dominii perpetis durabilit(ate demitti). DAT. PRID. ID. FEB. ANTIOCHIAE
MARCELLINO ET PR(OBINO CONSS.].
2.
IDEM AA. AD EUPRYCIUM
RATIONALEM. Comperimus [aliquorum] iugationem, quam hastis
decursis a fisco legi[time compa]rarunt, in medium produci
ac retractari, cum [deceat] quemque iure comparatas possessiones
vel v[illas se]renitatis nostrae tempore firmius optinere a[tque
ad poste]ros suos transmittere. DAT. PRID. ID. FEB. ANTIOCH[IAE
MARCEL]LINO ET PROBIANO CONSS.
3.
IMPP.
VAL(ENTINI)ANUS ET VAL(ENS)
AA. AD MAMERTINUM
P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Uni[versa, quae] ex patrimonio
nostro per arbitrium divae me[moriae Iul]iani in possessionem
sunt translata templorum, [sollicitudi]ne sinceritatis tuae
cum omni iure ad rem privat[am nostram] redire mandamus. DAT.
X KAL. IAN. MED(IOLANO) DIVO IOVIAN[O ET VARR(ONIANO) CONSS.].
4.
IDEM AA. AD FLORIANUM C(OMITEM)
R(ERUM) P(RIVATARUM). Provincialium opibus [rei privatae] possessiones
concedimus, videlicet, ut de fun[dis ad ei]us dominium pertinentibus
eligat unus quisque [quem velit] eumque perpetuo iure suscipiat,
palatiis tantum [omnifari]am in rei privatae sollicitudine retentandis.
Hi [vero,] (quos) commoditas praediorum ad eadem postulan(da
sollicitat,) adeant tuae dicationis officium et
modum sua(e delibera)tionis indicent per
libellos certumque habeant (pro una)quaque villa, cum
ea dote vel forma, cui nunc hab(etur obno)xia, ad novi domini iura migraverit,
si quid ad(iecerit sump)tus cura sollertia, quidquid mancipiorum vel (pecoris
ad)creverit, capitationis aut canonis augmenta n(on patiatur), sed solis
dominis heredibusque dominorum sit (cessura fe)licitas. Quin etiam neque
ad glebam senatus ne[que ad conlati]ones auri sive argenti iidem
cum ceteris tene[buntur, sed] ea
sola devotione fungentur, quam
annonaria *****[cen]sus publici ratione
canon sollemnis efflagit[at.] (Si quis au)tem in annis singulis
non solverit debitum, e(x re ipsius) cetera, quod in reliquis remansisse
claruer(it, sine aliqui)bus (dependere) cogetur indutiis. Sane si quem
postea minus (ideoneum factum esse constabit nec ita ut expedit rationem
reddere pensionis, res, quas ex nostris rebus acceperat, ad alium idoneum
iure quo sanximus transferentur: nec tamen decoctoris cuiusque reliquis
qui novus accedit onerari.). |
| |
|
| |
| (XIIII). [DE
DIVERSIS PRAEDIIS URBANIS ET RUSTICIS ET DE OMNI REDITU CIVILI.] |
| |
30.
(IMPPP.
VALENTINIANUS, THEODOSIUS ET
ARCADIUS AAA. CYNEGIO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Quicumque
defectum fund)um patrimonialem exercuerit instruxerit fertilem ido(neum)que
praestiterit, salvo patrimoniali canone perpetuo ac (privat)o iure defendat
velut domesticum et avita successio(ne qu)aesitum sibi habeat, suis
relinquat, neque eum aut promulga(tione) rescripti aut reverentia sacrae
adnotationis quisquam (a fru)ctu inpensi operis excludat. Ceterum eos,
qui opimas (ac fe)rtiles retinent terras aut etiamnunc sibi aestimant
eli(gend)as, pro defecta scilicet portione summam debiti prae(senti)s
iubemus implere: eos etiam, qui enfyteuticario no(mine) nec ad plenum
idoneas nec omnimodis vacuas detinent, (sic e)x illis quoque, quae praesidio
indigent, iustam ac debitam (qua)ntitatem debere suscipere,
ut indulto temporis spatio
(post) biennium decretum canonem solvendum esse
memine(rint). Hi autem, qui proprio voluntatis adsensu nunc quod [dix]imus
elegissent neque sibi nunc opimum aliquid et con[duci]bile
vindicarent, sed tantum nuda et relicta suscepe[runt], triennii
immunitate permissa debitum canonem in[fera]nt. Nemo tamen
qualibet meriti et potestatis obiectio(ne) submoveatur, quominus ad
diacatochiae vicem defec(tas p)ossessiones patrimonialis iuris accipiat,
earum tribu(ta et) canonem soluturus: illud speciali observantia pro(cura)ns,
ut primum vicinas et in eodem territorio sortiatur, (dehi)nc si neque
finitimas neque in iisdem locis reppererit (cons)titutas, tunc demum
etiam longius positas, sed in quan(tum f)ieri valet pro interiecto spatio
sibimet cohaerentes, (pro) modo et aequitate suscipiat, ut consensu
omnium fiat (quo)d omnibus profuturum est. DAT. VIII KAL. NOV. CONST(ANTINO)P(OLI)
[HON](ORIO) N. P. ET EVODIO CONSS.
31.
[IDEM AA]A. FLORO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Saltuenses
fundi iurisque patrimonii in O[rien]tis regionibus siti turbata
exactione dispositionis an[nuae] maximo dicuntur dispendio
fatigari et immanissima [oppr]imi mole reliquorum, eo, quod
ad ordinarios sollici[tati]o transducta latiorem depraedandi
praebuit facul[tate]m. Inlustris itaque auctoritas tua memoratos
fundos [ad r]ationalium curam praecipiat revocari. DAT. VIIII
KAL. *** CONST(ANTINOP)(OLI) TIMASIO ET PROMOTO CONSS.
32.
[IDEM AAA.] RUFINO
P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Fundos patrimoniales
semel expetitos [et t]raditos refundere conductoribus omnino
non liceat: et [si h]uiusmodi facultatem quolibet tempore,
qualibet auctoritate meruerunt, inpetratis in fraudem publicam non [stabi]tur.
DAT. XVII K. AUG. CONST(ANTINO)P(OLI) THEOD(OSIO) A. III ET ABUNDANT[IO
CONSS.]
33.
IDEM AAA. RUFINO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Ius enfyteuticum,
quo iuris patr[imonia]lis vel rei p(ublicae) praedia possessoribus
sunt adiudicata per[petuariis], ita inconcussum cum nostris
tum maiorum nostroru[m iussi]bus esse retinemus, ut, quod semel
traditum fuerit, nec [a nobis um]quam possit nec ab alio aliis
possidentibus occupari. Se[d quia] inproborum inpotentia factum
est, ut optimis quibusque luc[ri cu]piditati et quaestui servientibus
deteriores agri provin[ciales] relicti sint, quos nemo eorum
dignatus fuerit obtiner[e, sublimis] mag(nificentia)
tua iudicibus, officiis ac defensoribus eam poenam con[stitu]et,
ut, nisi desertis ac deterioribus fundis utilium conf[usione]
mixta subvenerint, sciant a se multam aut poenam, [quae pro]posita
fuerit, sustinendam. DAT. III KAL. AUG. CONST(ANTINO)P(OLI) [D.
N.] THEOD(OSIO) A. III ET ABUNDANTIO CONSS.
34.
IDEM AAA. RUFINO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O ORIENTIS. Qui fundos
patrimoniales (iure) privato salvo canone susceperunt, hanc omnes sin(e
ulli)us exceptione personae propositam intellegant optio(nem,) ut aut
ea loca, quibus minor est soli fecunditas, cum h(is, ex) quibus fructus
uberes capiunt, suscipere et tenere n(on ab)nuant, aut, si eorum refugiunt
sterilitatem, opimioribus (cedant). DAT. VIII ID. NOV. TYRO METROPOLI
ARCAD(IO) III ET HON(ORIO) II AA. CONSS.
35.
IMPP. ARCAD(IUS)
ET HON(ORIUS) AA.
HADRIANO C(OMITI) S(ACRARUM)
L(ARGITIONUM). Restaurationi moen(ium)
publicorum tertiam portionem eius canonis, qui ex lo(cis fun)disve rei
p(ublicae) annua praestatione confertur, certum (est sa)tis posse sufficere.
De vectigalibus itaque publicis, quae [sem]per ex integro nostri
aerarii conferebant expens[as, ni]hil omnino decerpi
nomine civitatum permittim[us. DAT.] VIII ID. AUG. OLYBRIO
ET PROBINO CONSS.
36.
IDEM AA. EUTYCHIANO P(RAEFECTO)
P(RAETORI)O. Repetitae legis iussione mand[amus], ut, quicumque
patrimoniales fundos detinere dete[gatur], aut domum se aput
Constantinop(oli)tanam urbem haber[e ****]re perdoceat aut, si
non habet vel talem habere monst[ratur] in fraudem legis locum
si velit praedae numerari, [qui no]bilissimae urbi deformitati
sit potius quam decori, [ad ex]tructionem eiusdem intra annum,
si possessionibus [se care]re non patitur, magnificentiae tuae
vigore cogatur. [Pari] etiam illos iubemus
condicione
retinendos, qui iuxta l[egem] divi
patris nostri nonnulla ex praedicto iure
fundo[rum] . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . |
| |
|
| |
| (XV.) [DE
OMNI AGRO DESERTO ET QUANDO STERILES FERTILIBUS IMPONANTUR.] |
| |
14.
.
. . . . . . . . .
. . . fund]orum obligatione securitatis publicae
firmaverunt cautio[n]em, susceptos scilicet semel fundos post
emensa immunita[ti]s spatia inconvulsa a se vectigalium pensione
retinendos. DAT. VII K. IUN. DIVO IOVIANO ET VARRONIANO CONSS.
15.
[IDEM] AA. AD MAMERTINUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O.
Enfyteutica praedia, quae senatoriae fortunae viris, praeterea variis
ita sunt per principes ve[t]eres elocata, ut certum vectigal
annuum ex his aerario penderetur, cessante licitatione, quae recens
statuta est, sciat magnifica auctoritas tua a priscis possessoribus
sine incremento licitandi esse retinenda ita, ut quaecumque in commis[s]i
fortunam inciderint ac pleno dominio privatis occupationibus retentantur
a Leontii et Sallustii consulatu, ius pristinum rursus adgnoscant. DAT.
IIII KAL. AUG. SIRMIO DIVO [I]OVIANO ET VARRONIANO CONSS.
16.
[IDEM] AA. AD PROVINCIALES BYZACENOS. Nequaquam
enfytenticos fundos ante commissi vitium ad alterum transire debere
sancimus. ET CETERA. DAT. PRID. ID. SEPT. AQUILEIA DIVO IOVIANO ET VARRONIANO
CONSS.
17.
[IDEM] AA. AD MAMERTINUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O.
Super fundis enfyteuticis seu patrimonialibus divus Iulianus legem consultissimam
dedit, scilicet ut, qui ex his vel ad privatorum iura transissent vel
minuto canone condicionis fisco locationibus tenerentur, ad statum retraherentur
antiquum. Hanc legem quidam iudicum interpretati pravius sunt quam utilitas
publica postulabat, ut eiusmodi praedia ex rebus privatis nostris eruentes
ibi tantummodo satisfacerent legi, ubi non intererat fisci vectigalibus,
utrumne privato iure an enfyteutico possideret. Quamquam igitur animadvertimus
esse consultius in eodem statu fundi maneant, in quo ante legem divi
Iuliani fuerant, de quibus tamen nihil specialiter statuit, ab his,
quibus omnia deinceps erogata sunt, auctoritas tua redhiberi eos maturo
iubebit auxilio. Erga ceteros sane fundos, quos recentium principum
effusio aut perpetuo iure donavit aut deminuto canone concessit enfyteuticariis
obtinendos, edictum comprehensi principis auctoritas tua valere praecipiat.
DAT. ET P(RO)P(OSITA) ROM(AE) VI K. NOV. DIVO IOVIANO ET VARRONIANO
CONSS.
18.
IDEM AA. AD FLORIANUM COM(ITEM). Quotienscumque enfyteutici
iuris praedia in vitium delapsa commissi actis legitimis ac voci fuerint
subicienda praeconis, super facto licitationis [et] augmento
nostra perennitas consulatur, nec prius eius [do]minio, qui
ceteros oblatione superavit, perpetuae firmita[tis] robur accedat,
quam si super pensionis modo, conductori[s] nomine, enthecae
quantitate nostrae tranquillitatis arbitrium
fideli ratione consultum observanda
praescrib[se]rit. DAT. IIII K. MART. TRIV(ERIS) VAL(ENTINI)ANO
ET VALENTE AA. CONSS.
19.
IDEM AA. AD GERMANIANUM C(OMITEM) S(ACRARUM) L(ARGITIONUM).
Fundi enfyteutici patrimonial[is]que iuris in antiquum ius
praestationemque redeant, ne quoqu[o modo] exempti ab enfyteutico
patrimonialique titulo veluti priv[a]to iure teneantur, rectoribus
provinciarum et rationalib[us] monendis, ut sciant contra commoda
largitionum nost[ra]rum specialia non admittenda esse rescripta,
his tantu[m]modo exceptis, quos in re privata nostra secundum
leg[em] datam iam dudum in hoc nomine manere praecepimus. D[AT.]
V. K. AUG. VAL(ENTINI)ANO ET VALENTE AA. CONSS.
20.
IDEM AA. AD GERMANIANUM C(OMITEM) S(ACRARUM) L(ARGITIONUM).
Placuit, ut (enfyteuticorum) fundorum patrimonialiumque possessores,
quo voluerint, quo potuerint te(m)pore et quantum habuerint pensionis
paratum, dummodo non amplius quam in tribus per singulos annos vicibus,
officio rationalis adsignent ac de suscepto ab eode(m) securitatem eodem
die pro more percipiant, modo ut intra Ianuariarum iduum diem omnis
summa ratiociniis publicis inferatur: gravissimae poenae subdendo officio,
si cuiquam quolibet anni tempore, dummodo nequaquam numerum trinae inlationis
excedat, solutionem facere gestienti negaverit susceptionis officium
vel si moram fecerit in chirografo securitatis edendo. Super quo possessores
apud curatores vel magistratus aut quicumque in locis fuerit, qui conficiendorum
actorum habeat potestatem, conveniet contestari, ut (et) de officii
insolentia constet, in quod exercenda vindicta es(t, et) his possit
esse consultum. DAT. XIIII K. IUN. REMIS GRAT(IANO) N. P. ET DAGALA[IFO
CONSS].
21.
IDEM AA. AD AUXONIUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Si fundos patrimoniales
vel enfyteuticos quispiam postularit, super nomine suo ad nostram clementiam
sciat esse referendum, ut temeritatis notam subeat. Sane si rationalis
vel eius officium per coniventiam fundum huiusmodi tradendum esse crediderit,
summo supplicio sese adficiendum esse cognoscat, ademptis facultatibus
DAT. PR[ID.] |
| |
|
| |
(XVI.) [DE
AGRICOLIS ET MANCIPIIS DOMINICIS VEL FISCALIBUS SIVE REI PRIVATAE ?] |
| |
29.
. .
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
[praeter eas, quarum agit cura]m officium rei privatae canon[is]
enfyteutici annonas sacris largitionibus pendan[tur, i]llud
etiam, quod his fundis vel iuris rei p(ublicae) praeter an[tiquum]
canonem peraequatio inposuit, privatis largitio[nibus inf]eratur.
DAT. V KAL. IUL. THEODORO V. C. CONS.
30.
[IMPP]P.
ARC(ADIUS), HON(ORIUS) ET THEOD(OSIUS) AAA. SILVANO
C(OMIT)I R(ERUM) P(RIVATARUM). Qui praedia do[mus] nostrae
perpetuo iure detentant, iuxta tenorem prae[se]ntis iussionis
maturius exigantur, tum etiam
om[nia r]eliqua, quae huc usque officii palatini
neglegentia re[sede]runt, pari cura
compulsa, protinus privato aerario [nost]ro
inferantur. DAT. III NON. OCT. RAV(ENNA) STILICHONE ET ANTH(EMIO) CONSS.
31.
[ID(EM) AAA.]
VOLUSIANO C(OMITI) R(ERUM) P(RIVATARUM). Quidquid praediorum ex tempore,
[quo c]lementiae nostrae pater iam humanam in caeles[tem
a]eternitatem mutavit, de re privata nostra vel dona[tum]
iure directo pervenire monstratur ad quamcum[que per]sonam,
auferendum serenitas nostra decernit. [DAT] III K. DEC. RAV(ENNA)
BASSO ET FILIPPO CONSS.
32.
[IMPP.]
HON(ORIUS) ET THEOD(OSIUS) AA. CEREALI C(OMITI) R(ERUM) P(RIVATARUM).
Ne omni patrimonio [dom]us aeternalis venditionibus denudetur,
praecep[tione] praeteriti temporis antiquata distractionem
[volu]mus conquiescere, atque in domo aeternali uni[vers]a
praedia, quae ex promulgatae auctoritatis die re[liqu]a fuerint,
retineri. Illud tamen sollicita praecipimus [ordi]natione constitui,
ut, si pretia, quae ab emptoribus in[lata su]nt, intra provincias
retinentur nec ad sacratissimum . . .
. . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . .
33.
. .
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
us propositis super data forma cognoverint, ea[dem] emptoribus
intra anni spatium praebeantur, nulli [qui] hoc tempus excesserit,
in emptionem praerogativ[am si]bimet vindicantes. Verum nullus
ambigat quae com[para]rit penes se propriosque successores
in perpetu[a hac] praestatione canonis firmiter esse mansura.
[DAT.] ID. IUN. CONST(ANTINO)P(OLI) D. N. THEOD. A. IIII ET
QUI FUERIT NUNTIATU[S.]
34.
IMPP.
THEOD(OSIUS) A. ET
VAL(ENTINI)ANUS C. VALERIO
C(OMITI) R(ERUM) P(RIVATARUM). Thebaide qui ****bricalis
emit ad rem dominicam pertinentem ex a** [de]inceps quibuscumque
eiusdem condicionis, qui iuxta p****turae constitutionis tenorem emit,
fundos tute l[iceat] possideri, ita ut fideiussores ab huiusmodi
merca[tu ex]tranei quidam ea proprium patrimonium *********
non de eiusdem possessionis ac iuris incor**r******tur quam de re nequaquam
in m*********es****** tributum solvendo divinam
dom*************** verum quotiens alicui
colonorum agrum privati p(atrimo)nii nostri placuerit venundari,
non unus tantum, q(ui for)te consortibus suis gravis ac molestus existat,
sed a(lii quoque) duo vel plures ex simili origine ac iure venientes
(in supra) dicta emptione socientur. DAT. ID. DEC. CONST(ANTINO)P(OLI)
THE[OD. A. XI] ET VAL(ENTINI)ANO C. CONSS.
35.
IDEM AA. IOHANNI C(OMITI) R(ERUM)
P(RIVATARUM). praedia, quae ad ius privatum div[inae do]mus pertinent,
venundari censemus exceptis palatiis atque his possessionib[us .
. . . . .
. . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . |
| |
|
| |
| (XVII.) DE
FUGITIVIS COLONIS, INQUILINIS ET SERVIS. |
| |
1.
IMP. CONSTANT(INUS)
A. AD PROVINCIALES. Apud quemcumque colonus iuris alieni fuerit inventus,
is non solum eundem origini suae restituat, verum super eodem capitationem
temporis agnoscat. Ipsos etiam colonos, qui fugam meditantur, in servilem
condicionem ferro ligari conveniet, ut officia, quae liberis congruunt,
merito servilis condemnationis compellantur inplere. DAT. III KAL. NOVEMB.
PACATIANO ET HILARIANO CONSS.
2.
IMPPP.
GRAT(IANUS), VALENTINI(ANUS) ET THEOD(OSIUS) AAA.
CYNEGIO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Quisquis colonum iuris alieni aut sollicitatione
susceperit aut occultatione celaverit, pro eo, qui privatus erit, sex
auri uncias, pro eo, qui patrimonialis, libram auri cogatur inferre.
DAT. VIII KAL. NOVEMB. CONST(ANTINO)P(OLI) HONORIO N. P. ET EVODIO CONSS.
3.
. . . . . .
AD FLORENTIUM COMITEM SACRARUM LARGITIONUM. Quod si dominus servum aut
colonum alienum [regionis dumtaxat nostrae] sciens in domo vel
in agro suo consistentem iudicibus non praesentat aut admonitus a fugitivi
domino eum adsignare dissimulat, multam retentatori incurrat.
|
| |
|
| |
| (XVIII.) DE
INQUILINIS ET COLONIS. |
| |
1.
IMPP. HONORIUS ET THEODOSIUS AA. PALLADIO P(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Si
quis colonus originalis vel inquilinus ante hos triginta annos de possessione
discessit neque ad solum genitale silentii continuatione repetitus est,
omnis ab ipso vel a quo forte possidetur calumnia penitus excludatur,
quem annorum numerum futuris quoque temporibus volumus observari. Quod
si quis originarius intra hos triginta annos de possessione discessit
sive per fugam labsus seu sponte seu sollicitatione transductus neque
de eius condicione dubitatur, eum contradictione submota loco, cui natus
est, cum origine iubemus sine dilatione restitui. Quod si forte ipse,
de cuius proprietate certatur, fatali sorte consumptus est, eius posteritatem
agrorum iuri cum omni peculio atque mercedibus, velut eo superstite qui
decessit, celeri iubemus executione revocari. In feminis sane observationem
volumus esse diversam. Itaque mulierum, quae fuisse originariae docebuntur,
si ante vicesimum annum de solo, cui debebantur, abscesserint, universa
repetitio cesset; earum vero, quarum intra comprehensum tempus discessio
comprobatur ac de condicione nulla dubitatio est, prorsus dominis perire
non sinimus, ea tamen condicione servata, ut vicaria cum agnatione partis
tertiae non negetur, quae de colono suscepta est alieno, ita ut pro filiis
quoque contrarii praebeantur. Quod si non ad alienum praedium, sed cuiuscumque
liberi hominis ac sui iuris secuta consortium in urbibus vel in quibuscumque
locis victura consistit, si modo intra praefinitum tempus reposcitur,
eius omnem originem secundum vetera constituta conveniet revocari. Contestatas
autem lites, si tamen quisque docebitur sollemniter fuisse conventus,
salvas repetentibus esse decernimus. DAT. VI KAL. IUL. RAV(ENNA) MONAXIO
ET PLINTA CONSS. |
| |
|
| |
XVIIII (?). NE
COLONUS INSCIO DOMINO SUUM ALIENET PECULIUM VEL LITEM INFERAT CIVILEM. |
| |
1.
IMPP. VALENTIN(IANUS)
ET VAL(ENS) AA. AD CLEARCHUM VIC(ARIUM) ASIAE. Non dubium est colonis
arva, quae subigunt, usque adeo alienandi ius non esse, ut, et si qua
propria habeant, inconsultis atque ignorantibus
patronis in alteros
transferre non liceat. DAT.
VI KAL. FEB. VALENTIN(IANO) ET VALENTE AA. CONSS.
2.
. . . . . . . . . . |
| |
|
| |
| XX (?). DE
LONGA CONSUETUDINE. |
| |
1.
IMP. CONSTANTINUS A. AD MAXIMUM. Venientium est temporum disciplina instare
veteribus institutis. Ideoque cum nihil per causam publicam intervenit,
quae diu servata sunt permanebunt. DAT. IIII KAL. MART. CONSTANT(INO)P(OLI)
IULIANO A. IIII ET SALLUSTIO CONSS. |
| |
|
| |