DECRETUM COMMODI DE SALTU BURUNITANO
   
Petition of the tenants, rescript of Commodus, letter of the procurators on the Burunitan estate
   
( AD 180-183 )
 
 
( P. F. Girard & F. Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 576-579, n. 4 ).
 
 
II.
     . . . . . [Procuratoris tui intellegis praeuaricationem], quam non modo cum Allio Maximo adu[er]|sario nostro, set cum omnibus fere [con]|ductorib(us) contra fas atq(ue) in perniciem | rationum tuarum sine modo exercuit, | ut non solum cognoscere per tot retro | annos instantibus ac suplicantibus | uestramq(ue) diuinam   subscriptionem | adlegantibus   nobis   supersederit,   ue|rum   etiam   hoc   eiusdem   Alli Maximi | [c]onductoris artibus gratiosissimi | [ult]imo indulserit, ut missis militib(us) | [in e]undem saltum Burunitanum ali|[os nos]trum adprehendi et uexari, ali|[os uinc]iri, nonnullos, ciues etiam Ro|[manos], uirgis et fustibus effligi iusse|[rit, scilic]et eo solo merito nostro, qu|[od euntes] in tam graui pro modulo me|[diocritat]is nostrae tamq(ue) manifesta | [iniuria im]ploratum maiestatem tu|[am immodesta] epistula usi fuissemus. Cu|[ius nostrae in]iuriae euidentia, Caes(ar), [inde profec]to potest aestimari, qu|[od] . . . . . . quidem, quem maiesta | . . . . . .  [ex]sistimamus uel pro | . . . . .t omnino cognos | . . . . . . plane gratificati | . . . . . . .mum inuenerit |  . . . . . . . nostris, quibus | . . . . . .bamus cogni | . . . . . .  beret inte| . . . . [praes]tare operas | . . . . . .ret ita tot re|[tro]  . . . . . .ttu . . . . . .
(deficiunt quaedam)
III.
     . . . . . . . . . . . . [Quae res co]mpulit nos miserrimos homi|[nes iam rur]sum diuinae prouidentiae | [tuae suppl]icare, et ideo rogamus, sa|cratissime imp(erator), subuenias. Ut kapite le|gis Hadriane, quod supra scriptum est, ad|emptum est, ademptum sit ius etiam proc(uratori)b(us), | nedum conductori, aduersus colonos  am|pliandi  partes  agrarias  aut  operar(um)  prae|bitionem  iugorumue  et  ut  se  habent littere | proc(uratorum), quae sunt in ta[b]ulario tuo tractus Kar|thag(iniensis), non amplius annuas quam binas | aratorias, binas sartorias, binas messo|rias operas debeamus, itq(ue) sine ulla contro|uersia sit, utpote cum in aere inciso et ab | omnib(us) omnino undiq(ue) uersum uicinis nost(ris) | perpetua in hodiernum forma pra[e]st[it]u|tum et proc(uratorum) litteris, quas supra scripsimus, | ita conf[ir]matum. Subuenias, et cum homi|nes rustici tenues manu<u>m nostrarum ope|ris uictum tolerantes conductori profusis | largitionib(us) gratiosis<si>mo impares aput | proc(uratores) tuos simu[s], quib(us) [pe]r uices successi|on(is) per condicionem conductionis notus est, | miserearis ac sacro rescripto tuo <non> ampli|us praestare nos quam ex lege Hadriana et | ex litteras proc(uratorum) tuor(um) debemus, id est ter | binas operas, praecipere digneris, ut bene|ficio maiestatis tuae rustici tui uernulae | et alumni saltu<u>m tuorum n(on) ultr(a) a conduc|torib(us) agror(um) fiscalium inquietem[ur].
(deficiunt quaedam)
IV.
     [Imp. Ca]es. M. Aurelius Commodus An|[toni]nus Aug(ustus) Sarmat(icus) Germanicus | Maximus Lurio Lucullo et nomine a|liorum. Proc(uratores) contemplatione dis|cipulinae et instituti mei ne plus | quam ter binas operas curabunt, | ne quit per iniuriam contra perpe|tuam formam a uobis exigatur. | Et alia manu : Scripsi. Recognoui. |
     Exemplum epistulae proc(uratoris) e(gregii) u(iri). | Tussanius Aristo et Chrysanthus | Andronico suo salutem. Secundum | sacram subscriptionem domini n(ostri) | sanctissimi imp(eratoris), quam ad libellum | suum datam Lurius Lucullus [. . . . . .] . . . . . .  (erasi versus sex)
     [Et  ali]a  manu :  [Opt]amus  te  feli|cissimum  be[ne  uiue]re.  Vale.  Dat(a) | pr(idie)  idus  Sept. Karthagin[e]. |
     Feliciter | consummata et dedicata | idibus M[a]is Aureliano et Corne|lian[o] cos., cura agente | C. Iulio P[el]ope Salaputi mag(istro).
 

 
 ►  Bibliography
 
 
Esmein, JS, 1880, pp. 686 ss. = Mélanges d'histoire du droit, pp. 293 ss. ; Mommsen, Hermes, 15, 1880, pp. 385-411 and 478-480 = GS, III, pp. 153 ss. ; Tissot, CRAI, 1880, pp. 80-85 ; Cagnat & Fernique, RA, 41, 1881, pp. 94-103 and 138-151 ; CIL VIII (1881), n. 10570 and Suppl., n. 14424 ; Karlowa, Römische Rechtsgeschichte, I, Leipzig, 1885, pp. 616, 656-657 and 924-926 ; Dessau, Inscriptiones Latinae Selectae, Berlin, 1892-1916, n. 6870 ; Meyer, Klio, 1, 1901, pp. 424 ss. ; Rostovtzeff, Klio, 1, 1901, pp. 295 ss. ; Bruns, Fontes iuris Romani antiqui, I, Tübingen, 1909, pp. 258-260, n. 86 ; Rostovtzeff, Studien zur geschichte des römischen Kolonates, Leipzig-Berlin, 1910, pp. 313 ss. ; Abbott & Johnson, Municipal Administration in the Roman Empire, Princeton, 1926, pp. 435-438, n. 111 ; Girard, Textes de droit romain, 6th ed., Paris, 1937, p. 199 ; Haywood in Frank, Economic Survey of Ancient Rome, IV, Baltimore, 1938, p. 98 ; Merlin, Inscriptions latines de la Tunisie, Paris, 1944, n. 1237 ; Riccobono, FIRA I, Firenze, 1941, pp. 495-498, n. 103 ; Wenger, Die Quellen des römischen Rechts, Wien, 1953, p. 466 ; Bourne, Coleman-Norton & Johnson, Ancient Roman Statutes, Austin, 1961, pp. 219-220, n. 265 ; Clausing, The Roman colonate, Roma, 1965, p. 138 ; Pavis d‘Escurac-Doisy, AntAfr, 1, 1967, p. 69 ; Kolendo, REL, 46, 1968, p. 321 ; Charles-Picard & Rougé, Textes et documents relatifs à la vie économique et sociale dans l'empire romain, Paris, 1969, pp. 218-222 ; Kolendo, Le colonat en Afrique sous le Haut-Empire, Paris, 1976 ; Girard & Senn, Les lois des Romains, Napoli, 1977, pp. 576-579, n. 4 ; Flach, Chiron, 8, 1978, pp. 470-477 ; Flach, ANRW, II, 10, 2, 1982, pp. 427 ss. ; Johne, Köhn & Weber, Die Kolonen in Italien und den westlichen Provinzen des römischen Reiches, Berlin, 1983, p. 260 ; Freis, Historische Inschriften zur römischen Kaiserzeit von Augustus bis Konstantin, Darmstadt, 1984, n. 110 ; Kehoe, ZPE, 56, 1984, p. 193 / 59, 1985, pp. 151-172 ; Weber & Deininge, Die römische Agrargeschichte in ihrer Bedeutung für das Staats- und Privatrecht, Tübingen, 1986, p. 275 ; Williams, ZPE, 66, 1986, pp. 187-190 ; Sirago in L‘Africa romana (Atti del IV convegno di studio, Sassari, 1986), Sassari, 1987, p. 261 ; Kehoe, The economics of agriculture on Roman imperial estates in North Africa, Göttingen, 1988, pp. 64-69 ; Flach, Römische Agrargeschichte, München, 1990, pp. 110-116 ; Sünskes Thompson, Aufstände und Protestaktionen im Imperium Romanum, Bonn, 1990, p. 174 ; Bodel, Epigraphic Evidence, London-New York, 2001, p. 112 ; Drexhage, Konen & Ruffing, Die Wirtschaft des römischen Reiches (1.-3. Jahrhundert), Berlin, 2002, p. 86 ; Peyras in Gonzales, Autour des Libri coloniarum : colonisation et colonies dans le monde romain (Coll. intern., Besançon, 2003), Besançon, 2006, p. 58 ; Kehoe, Law and the rural economy in the Roman Empire, Ann Arbor, 2007, pp. 68, and 72-76.
 
 
►  Source : Limestone found by doctor Dumartin at Souk-el-Khmis, Tunisia, in 1879.