Epistula Gai ad commune Achaeorum et Boeotorum et Locrorum et Phocensium et Euboeorum ( Dittenberger )

EPISTULA GAI

AD COMMUNE ACHAEORUM ET BOEOTORUM ET LOCRORUM

ET PHOCENSIUM ET EUBOEORUM

Letter of Caligula to the League of the Achaeans, Boeotians, Locrians and Euboeans

( August 19, AD 37 )

( W. Dittenberger, Inscriptiones Graecae, VII, Berlin, 1892, n. 2711 ).

(I)

[στρατηγὸς Ἀχαιῶ]ν καὶ Βοιωτῶν καὶ Λοκρῶν καὶ Εὐβοέων καὶ | [Φωκέων ———]ς Διοδότου Ἀ[ρ]γεῖος Ἀκρηφιέων ἄρχουσι χαίρειν. | [ὁ πεμφθεὶς ὑ]φ’ ὑμῶν πρεσβευτὴς Ἐπαμινώνδας Ἐπαμινώνδου ἐ[π]α-|[ινετῶ]ς καὶ σπουδαίως ἀπέδωκέν μοι τὴν παρ’ ὑμῶν ἐπιστολὴ[ν] | [περὶ τῆς] εἰς Καίσαρα Γερμανικὸν Σεβαστὸν εὐσεβείας τόν τε ὅρ[κον] | [ὤμοσε]ν ὑπὲρ τῆς πόλεως ὑμῶν, παρόντος καὶ τοῦ ἡγεμόνος, | [ἐναντίον] τοῦ συνεδρίου, καὶ τῆς συνόδου μετέσχεν, πρεσβείας τε ζη-|[τουμένη]ς ὑπὲρ Βοιωτῶν πρὸς τὸν Σεβαστὸν καἰκ τῶν μειζόνων πόλε̣[ων] | [τῶν παρ]όντων κα[ὶ] ἐξομνυμένων καὶ ἐπικαλουμένων ὡς ἀποστῆναι | [κινδυ]νεύ<ε>ιν τὴν Βοιωτίαν ἀπὸ τῶν Πανελλήνων, ἄριστον ἔργον ἐποίησεν | [καὶ εὐγ]ενὲς καὶ εὐσεβείας ἐχόμενον τῆς εἰς τὸν Σεβαστὸν ὁ ὑμέτερος | [πρεσ]βευτὴς Ἐπαμινώνδας, ὑποσχόμενος τὴν πρὸς τὸν Σεβαστὸν πρεσ-|[βείαν ὑ]πὲρ τοῦ Β<οι>ωτῶν ἔθνους κατὰ δωρεάν, ἐφ’ ᾧ ὑπὸ πάντων τῶν Ἑλ-|[λήνω]ν ἀποδοχῆς ἠξιώθη καὶ ἐπαίνων καὶ τειμῶν ἃς ἐψηφισάμεθα | [αὐτῷ]. ἔρρωσθε.

(II)

ἔδοξε τῇ συνόδῳ τῶν Ἑλλήνων, ἐπαινέσαι Ἐπα-|[μινώ]νδαν Ἐπαμινώνδου Ἀκρηφιῆ, ἐπειδὴ πολλῆς ζητήσεως γενομέν-|[ης ὑ]πέσχετο τὴν πρὸς τὸν Σεβαστὸν πρεσβείαν προθυμότατα κατὰ | [δωρε]ὰν ὑπὲρ τοῦ Βοιωτῶν ἔθνους, ἣν ἄλλοι παρόντες ἐκ τῶν μειζόνω[ν] | [πόλε]ων ἠρνήσαντο, στεφανῶσαι δ’ αὐτὸν καὶ χρυσῷ στεφάνῳ καὶ εἰκ[όνι] | [γραπ]τ̣ῇ τύχῃ τῇ ἀγαθῇ· εἶναι δὲ καὶ ἐν ἀναγραφῇ τὸ ψήφισμα τῶν Ἑλ[λήνων]. |

(III)

[Αὐτοκ]ράτωρ Σεβαστὸς Καῖσαρ, θεοῦ Σεβαστοῦ ἔ[κγ]ονος, Τιβερίου Καί[σα]-|[ρος υἱ]ωνός, ἀρχιερεύς, δημαρχικῆς ἐξουσίας, ὕπατος, Ἀχαιῶν καὶ Βοιω-|[τῶν κ]αὶ Λοκρῶν καὶ Φωκέων καὶ Εὐ[βοέ]ων τῷ κοινῷ χαίρειν· ἀναγνοὺς | [τὸ δο]θέν̣ μοι ὑπὸ τῶν ὑμετέρων πρεσβευτῶν ψήφισμα ἔγνων ὅτι οὐδεμίαν̣ | [ὑ]π̣ερβολὴν ἀπελίπετε τῆς εἰς ἐμὲ [προθυ]μ̣ίας καὶ εὐσεβείας ἰδίᾳ τε | [ἕκασ]τος θυσάμενοι ὑπὲρ τῆς ἐμῆς <σ>ωτηρίας, καὶ κοινῇ ἑορτάσαντες | [κα]ὶ τειμὰς ἃς ἠδύνασθε μεγίστας ψηφισάμενοι, ἐφ’ οἷς ἅπασι ἐπαινῶ | [ὑμ]ᾶς καὶ ἀποδέχομαι, καὶ μεμνημένος τῆς ἐκ παλαιῶν χρόνων | [ἐπιφ]α̣νείας ἑκάστου τῶν Ἑλληνικῶν δ[ήμω]ν ἐῶ ὑμᾶς συνισταμένους. | [τῶν ἀ]νδριάντων, οὓς ἐψηφίσασ<θ>έ μοι, τὸ πολὺ πλῆθος, ἐὰν ὑμεῖν δοκῇ, | [ἀφε]λόντες ἀρκέσθητε τοῖς Ὀλυμπίασι καὶ Νεμέᾳ καὶ Πυθοῖ καὶ Ἰσ-|[θμοῖ] τεθησομένοις, ὅπ[ως ——————————]σθε καὶ ἑαυτοὺς ἧτ-|[τον ἀνα]λώμασι βαρυνεῖ<τ>[ε. ἀπέδωκάν μοι] τὸ ψήφισμα πρεσβε-|[υταί, ὧ]ν τὰ ὀνόματα ὑπ[ογέγραπται. εὐτυχεῖτε]. ἀ[ρ]χιπρεσβευτής· Μέν-|[αν]δρ<ο>ς Λευκίου [————————— Ἀχαι]ῶ[ν] δὲ Θεόπομπος Ἀ-|[ριστο]δάμου, Ἀριστ[———————, ————]ος Ἐπιδίκο<υ>, Τιμόξεν-|[ος Τ]ειμοξέν[ο]υ, λ[—————————, ——]δαμος Τειμανδρ-|[ίδου], Μηνοφάνης [————, ———— ——]δου, Βοιωτῶν δὲ Ἐπα-|[μινώ]νδας Ἐπαμινώνδο[υ, —————, ———]νων, Ἡράκλειτος | [Ὀλυμ]πίωνος, Φωκέων [δὲ ————, Εὐβο]έων δὲ Ἀριστόδικος | [———]φου, Λοκρῶν δὲ [—————, ————]ης Ἀναξιδότου. ἐδό-|[θη πρὸ] δεκατεσσάρων Καλανδῶν Σεπτεμβρίων ἐν Ῥώμῃ. |

(IV)

[——]ων Ἡρακλείδου ὁ ἀν[τ]άρχων Ἀ[ρ]ισ[τ]ομάχου τοῦ Ἐρασίππου, τ̣οῦ | [γραμ]ματέως τῶν Ἀ[χαιῶν, τ]ῷ κοινῷ Βοιωτῶν καὶ τῷ γραμματεῖ χαί-|[ρειν]· τοῦ πεμφθέντος ὑφ’ ὑμῶν πρεσβευτοῦ Ἐπαμινώνδου | [Ἐπαμινώ]νδου ἀποδόντος μετὰ τῶν ἄλλων τῆς Ἀχαΐ<α>ς συνπρεσβευ-|[τῶν τ]ὴν παρὰ τοῦ Σεβαστοῦ ἐπιστολὴν πέπομφα ὑμεῖν τὸ ἀντίγραφ-|[ον, τ]άς τε νῦν πάλιν πρεπούσας αὐτῷ τειμάς, ἃς ἐψηφισάμεθα, | [παραι]τησαμένου μετὰ τῶν συνπρέσβεων ὑπερ<ε>θέμεθα εἰς τὴν | [δευτ]έραν ἐσομένην τῶν Ἀχαιῶν σύνοδον. ἔρρωσθε. |

(V)

[τὸ κοι]νὸν Βοιωτῶν καὶ ὁ γραμματεὺς τοῦ συνεδρίου Ζώπυρος | [Ἀγα]μ̣ήσστορος Ἀκρηφιέων ἄρχουσι χαίρ<ε>ιν· τῶν κυρωθ-|[εισῶν] τιμῶν ὑπὸ τῶν Βοιωτῶν Ἐπαμινώνδᾳ Ἐπαμινώνδου | [τῷ π]ολείτῃ ὑμῶν πεπόμφαμεν ὑμῖν τὸ ἀντίγραφον σημη-|[νάμε]νοι τῇ κοινῇ σφραγῖδι. ἔρρωσθε.

(VI)

ἔδοξε τοῖς σύνπα-|[σ]ι ναοποιοῖς ἐν τῇ πανηγύρει τῶν Παμβοιωτίων· | [ἐπειδ]ὴ Ἐπαμινώνδας Ἐπαμινώνδου ἀνὴρ καλός τε κἀγαθὸς ὑ-|[πάρ]χων παρὰ πάντα τὸν βίον καὶ ἐν τῷ π[α]ρόντι μηδὲν ἐν-|[λιπεῖν] βουλόμενος εἰς τὸ ἔθνος, κ̣[αθ’] ὃν καιρὸν ἡ πᾶσιν μακα-|[ριωτ]άτη ἐπέλαμψεν ἡ[γ]εμονία τοῦ νέου θεοῦ Σεβαστοῦ, | [πρεσ]βείας ζητουμένης ἐν τοῖς Πανέλλησι[ν] ὑ[π]ὲρ τοῦ Βοι-|[ωτῶ]ν ἔθνους μηδενός τε βουλομένου ὑπομεῖναι τὸ βά-|[ρος, π]άντα ἐν ἐλάσσονι θέμενος τὰ ἑαυτοῦ ἐ[πείγ]οντα πράγμα-|[τα, ἐ]π̣εδέξατο τὸ μεγαλόφρον, προσενδεξάμενος κατὰ δωρεὰν | [πρεσ]βεύσ<ε>ιν πρὸς τὸν Σεβαστὸν Καίσαρα Γερμανικὸν καὶ | [συνπλ]ηρώσας τὰ τῆς πρεσβ<ε>ίας προσενενκών τε μετὰ τῶν | [συνπρέσ]βεων τὰς ἐψηφισμένας τιμὰς ὑπὸ τῶν Πανελλήνω-|[ν τῷ Σε]βαστῷ, ἤνεν{εν}κεν {ἤνενκεν} ἀπόκριμα πρὸς τὸ ἔθνος πάσης | [φιλαν]θρωπίας καὶ ἐλπίδων ἀγαθῶν πλῆρες· δι’ ἃ δὴ | [πάντ]α ἔδοξε τῷ κοινῷ Βοιωτῶν, <ἐπαινέσαι> Ἐπαμινώνδαν ἐφ’ ᾗ | [εἶχε]ν εἰς τὸ ἔθνος μεγαλοψυχίᾳ τε καὶ εὐνοίᾳ, ἀνα-|[θεῖνα]ι δὲ αὐτοῦ καὶ εἰκόνα γραπτὴν ἐν ὅπλῳ ἐπιχρύσῳ | [ἐν τῷ ν]αῷ τῆς Εἰτωνίας Ἀθηνᾶς, τὴν ἐπιγραφὴν ποιησα-|[μένου]ς τήνδε· "τὸ κοινὸν Βοιωτῶν Ἐπαμινώνδαν | [Ἐπα]μινώνδου, πρεσβεύσαντα πρῶτον ὑπὲρ τοῦ Βοιω-|[τῶν ἔ]θνους κατὰ δωρεὰν πρὸς τὸν νέον Σεβαστὸν | [Καίσ]αρα Γερμανικόν, ἀρετῆς ἕνεκεν [καὶ εὐνοί]ας." |

(VII)

[Θηβαί]ων ἄρχοντες καὶ ἡ βουλὴ καὶ ὁ δῆμ[ος Ἀκρηφιέ]ων ἄρ-|[χουσ]ι, βουλῇ, δήμῳ χαίρειν· τῶν [ἐψηφισαμέ]νων | [παρ’ ἡ]μεῖν τειμῶν καὶ πολειτείας Ἐπ[αμινώνδᾳ] Ἐπαμ-|[ινώ]νδου τῷ πολείτῃ ὑμῶν πεπόμ̣[φαμεν ὑμ]εῖν | [τὸ ἀν]τίγραφον καθὼς ἔδοξεν ἡμεῖ[ν σημηνάμενοι τῇ] δημο-|[σίᾳ σ]φραγῖδι· παρεκαλέσαμεν δὲ τὸν̣ [τὸ ἀντίγραφον] διακο-|[μίζοντα] π̣ρὸς ὑμᾶς Δωρόθεον Νεικοκλ[έους ἁρμόζοντα]ς ἀπὸ | [τῆς ἡ]μετέρας πόλεος λόγους ποιήσ[ασθαι πρὸς] τὴν ὑ-|[μετέ]ραν καθ’ ἃς ἔλαβεν παρὰ τῆς [βουλῆς καὶ τοῦ δ]ήμου | [ἐντο]λάς. ἔρρωσθε.

(VIII)

ἐπε̣[ιδὴ Ἐπαμινώνδα]ς Ἐπαμιν-|[ών]δου ἀνὴρ καλὸς καὶ ἀγαθ[ὸς ὑπὲρ τοῦ] ἔθνους ὑπ-|[άρχει] συνπολειτευόμε[νος ———————]τοτε καὶ | [——————————————————]ς ἐποίη-|[σεν ἀρίστῃ χρησάμενος βίο]υ ἀγωγῇ, καὶ | [ἰδίᾳ τε πρὸς ἕκαστον ἡμῶν] καὶ κοινῇ πρὸ[ς] | [πάντας διά τε τοῦ χρόνου τ]ο̣ῦ παρεληλυθότος | [προσεφέρετο καλῶς καὶ ἀξίως τ]ῆς ἑαυτοῦ ἀγωγῆς, καὶ | [ζητουμένης παρ’ ἡ]μ̣ῶν πρώτης καὶ ἀνανκαι-|[οτάτης πρὸς] τ̣ὸν νέον Σεβαστὸν πρεσβείας | [ὑπὲρ τοῦ ἔθ]ν̣ους ε̣ἰς τὸ κοινὸν τῶν Βοιωτῶν, πολλῶν ὀ-|[κνησ]άντων ὑπομεῖναι τὸ βάρος καὶ τὴν ὄχλησιν | [τῆς] ἀποδημίας, κινδυνεύοντός τε τοῦ ἔθνους ἀπ-|[οσπασ]θῆναι τῆς κοινῆς τῶν Ἀχαιῶν ἐλπίδος καὶ φι-|[λαν]θρωπίας, αὐτεπάνγελτος ἐν τῷ κοινῷ τῶν Παν-|[ελλή]νων τῷ ἀχθέντι ἐν Ἄργει ὑπομείνας ἣν ἄλλοι | [πολλοὶ] καλούμενοι ἠρνήσαντο πρεσβείαν οὐδὲ εἰς πα-|[ρασκε]υὴν χρόνον αἰτησάμενος ἀνελλιπῶς ἐξῆ-|[λθε κ]αὶ ταῦτα καὶ τὰς δαπάνας μετὰ τῆς ὀχλήσεως | [ἐκ τῶ]ν ἰδίων ὑποσχόμενος, πληρώσας δὲ τὴν ὑπὲρ | [τοῦ ἔ]θνους πρεσβείαν, τὸ ἀπόκριμα καὶ πρὸς ἡμᾶς | [τοῦ ν]έου Σεβαστοῦ διεκόμισεν πάσης ἐλπίδος | [φι]λανθρωπίνης πλῆρες, ἀνεπιβαρήτους κα-|[ὶ τὰς] πόλεις καὶ τὸ κοινὸν καὶ ἐν τῇ ἐξόδῳ καὶ ἐν | [τῇ] πρεσβείᾳ φυλάξας· δι’ ἃ δὴ δεδογμένον εἶναι | [τοῖς] τε ἄρχουσι καὶ τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ Θηβαίων, | [δεδό]σθαι πολειτείαν κατὰ δωρεὰν Ἐπαμεινώνδᾳ | [Ἐπαμ]εινώνδου, καὶ εἶναι αὐτῷ μετοχὴν πάντων | [τῶν τ]ῆς πόλεως φιλανθρώπων καθὰ καὶ τοῖς ἐ-|[γχωρί]οις· ἀναθεῖναι δὲ αὐτοῦ καὶ εἰκόνα γραπτὴν | [ἐν ὅπλ]ῳ ἐπιχρύσῳ ἐν τῇ ἀγορᾷ ἐπιγραφὴν ποιήσαντ-|[ας· "ὁ] δῆμος Θηβαίων Ἐπαμεινώνδαν Ἐπαμειν-|[ώνδο]υ, πρεσβεύσαντα κατὰ δωρεὰν ἐν τῷ κοιν-|[ῷ τῶν] Ἀ[χ]αιῶν ὑπὲρ τοῦ [Β]οιωτῶν ἔθνους πρὸς | [τὸν Σε]βαστὸν Καίσαρα Γερμανικόν, ἀρετῆς | [ἕνεκ]α̣." ἑλέσθαι δὲ καὶ τὸν διακομίσαντα τὸ ἀντί-|[γραφο]ν τοῦ ψηφίσματος πρὸς τὴν Ἀκρηφιέων πόλιν. | [ᾑρέθη] Δωρόθεος Νικοκλεῦς. |

(IX)

[κατὰ ταὐ]τὰ δὲ καὶ αἱ λοιπαὶ πόλεις | [αἱ ἐν Βοι]ωτίᾳ ψηφίσμ<α>σιν καὶ πολειτείᾳ ἐτείμησαν | [εὐχαριστ]οῦσαι· οὐκ ἐγράφησαν δὲ διὰ τὸ <τὸν> τόπον μὴ | [ἐξαρκεῖν].

► Bibliography

Holleaux, BCH, 12, 1888, pp. 305 ss. ; Dessau, Inscriptiones Latinae Selectae, Berlin, 1892-1916, n. 8792 ; Dittenberger, Inscriptiones Graecae, VII, Berlin, 1892, n. 2711 ; Lafoscade, De Epistulis Imperatorum Magistratuumque Romanorum, Paris, 1902, n. 6 ; Pomtow, Klio, 17, 1921, p. 166, n. 151 ; Oldfather & Daly, CP, 38, 1943, pp. 202-204 ; Smallwood, Philonis Alexandrini Legatio ad Gaium, Leiden, 1961, p. 161 ; Deiniger, Die Provinziallandtage der römischen Kaiserzeit von Augustus bis zum Ende des dritten Jahrhunderts n. Chr., München, 1965, pp. 89–90 ; Lewis & Reinhold, Roman Civilization : Sourcebook, II, New York, 1966, p. 565 ; Smallwood, Documents Illustrating the Principates of Gaius, Claudius and Nero, Cambridge, 1967, n. 361 ; Accame, Il dominio romano in Grecia dalla guerra acaica ad Augusto, New York, 1975, p. 195 ; Price, Rituals and power : the Roman imperial cult in Asia Minor, Cambridge, 1986, p. 113 ; Lloyd, Herodotus Book II : Commentary 1–98, Leiden-New York-Köln, 1988, p. 265 ; Oliver, Greek Constitutions of Early Roman Emperors from Inscriptions and Papyri, Philadelphia, 1989, n. 18 ; Spawforth, Hesperia, 63, 1994, pp. 211-232 ; Corsten, ZPE, 117, 1997, p. 122 ; Dillon, Pilgrims and Pilgrimage in Ancient Greece, London-New York, 1997, p. 138 ; Hoët-van Cauwenberghe, ZPE, 125, 1999, p. 181 ; Harter-Uibopuu in Cancik & Hitzl, Die Praxis der Herrscherverehrung in Rom und seinen Provinzen, Tübingen, 2003, p. 222 ; Millar, Cotton & MacLean Rogers, Rome, the Greek world, and the East : Government, society, and culture in the Roman Empire, London, 2004, p. 6 ; Adams, The Roman Emperor Gaius ‘ Caligula ’ and His Hellenistic Aspirations, Boca Raton, 2007, pp. 11 and 221 ; Gambetti, The Alexandrian riots of 38 C.E. and the persecution of the Jews : A historical reconstruction, Leiden, 2009, p. 87.

► Source : Inscription discovered at Karditza ( = Akraiphia ), Greece.